Nghiên Cứu Đề Xuất Giải Pháp Bảo Tồn Và Phát Triển Loài Sao Mặt Quỷ Hopea Mollissima C Y Wu Tại Vườn Quốc Gia Vũ Quang

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam kết đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu trong khóa luận

đều là trung thực và chƣa công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả

Lê Thị Bảo Ngọc

ii

LỜI CẢM ƠN

Với những kiến thức đã lĩnh hội đƣợc sau gần 4 năm học tập tại trƣờng

Đại học Lâm nghiệp, để vận dụng những kiến thức đó vào thực tiễn lâm nghiệp,

đƣợc sự nhất trí cảu Khoa Lâm học và bộ môn Lâm sinh, tôi đã thực hiện khóa

luận tốt nghiệp:

“Nghiên cứu đề xuất giải pháp bảo tồn và phát triển loài Sao mặt quỷ

(Hopea mollissima C.Y.Wu) tại Vƣờn quốc gia Vũ Quang”.

Để hoàn thành khóa luận này, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình của

thầy cô giáo trong bộ môn Lâm sinh, các cán bộ công nhân viên vƣờn Quốc gia

Vũ Quang và các bạn đồng nghiệp, đặc biệt là sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình, chu

đáo của TS. Trần Việt Hà.

Nhân dịp này, cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy cô

giáo, các cán bộ công nhân viên chức vƣờn Quốc gia Vũ Quang cùng các bạn

đồng nghiệp về sự quý báu đó.

Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng, song do hạn chế về thời gian và khả năng

của bản thân, nên bài khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi kính

mong sự đóng góp ý kiến quý báu cảu thầy cô giáo cùng các bạn để khóa luận

đƣợc hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Xuân Mai, tháng 5 năm 2018

Sinh viên

Lê Thị Bảo Ngọc

iii

MỤC LỤC

LTOC \t "1,1,i

LPAGEREF _Tii

MiAGEREFiii

DANH MEF _Toc514020108 \h ,1" , sonv

DANH MEF _Toc5vi

DANH MEF _Toc5vii

DANH MEF _Toc51402viii

ĐiiiEREF _T1

CHƢƠNG 1 TƢƠNG 1 _Toc514020113 \hC,1"2

1.1. M.1.EREF _Toc514020114 \h ,1" , song dHopea mollissima C.Y.Wu)...... 2

1.2. Trên thF _Toc5.............................................................................................. 2

1.3. Ở.3.EREF _T5

1.4. Nh4.EREF _Toc51u 20117 \h ,1" , .............................................................. 8

1.5. Th5.EREF _T9

CHƢƠNG 2 MƢƠNG 2 _Toc514020119 \h ,1" , song do hạn chế về thời 10

2.1. M.1. REF _Toc514020110

2.2. Đ.2. REF _Toc5140201210

2.3. Ph3. REF _Toc51402010

2.4. N.4. REF _Toc514020110

2.4.1. Đánh giá hi0124 \h ,1" , song do hạn 10

2.4.2. Nghiên c4020125 \h ,1" , song do hạn chế10

2.4.3. Phân tích m0126 \h ,1" , song do hạn chế về thời gian và khả năng của bản

thân, nên bài khóa11

2.4.4. Đ _Toc514020127 \h ,1" , song do hạn chế về thời gian và khả năng của

bản thân, nên bài k11

2.5. Phƣơng pháp nghiên c ,................................................................................ 11

2.5.1. Phƣơng pháp thu th ,1" , song11

2.5.2. Phƣơng pháp đi0 \h ,1" , song do h11

2.5.3. Phƣơng pháp n514020131 \15

CHƢƠNG 3 ĐIoc514020132 \h ,1" , song do hạn chế về thời gian và k17

3.1. Đ.1. REF _Toc514020133 \h ,1" , song d.................................................... 17

3.1.1. V _Toc5140201317

3.1.2. Ph_Toc514020135 \h ,1" , song17

3.1.3. Đ _Toc514020136 \h18

3.1.4. Khí hc514020137 \h19

3.1.5. Đ a ch514020138 \h ,120

3.2. Đ.2. REF _Toc514020139 \h21

3.2.1. Đ _Toc514020140 \h gc đ21

3.1.2. Khu hc514020141 21

3.3. Đ.3. REF _Toc5140- xã h\h 23

3.3.1. Dân sc514020143 \h g23

iv

3.3.2. Kinh t514020144 \23

CHƢƠNG 4 KToc;QUƢƠNG 4 KToc514020145 \h gc25

4.1. HiF _Toc514020146 \h gc đ, song do hạn c25

4.1.1. Hi_Toc514020147 \h a loài Sao mo h25

4.1.2. Hi_Toc514020148 \h a loài Sao m26

4.2. ĐEF _Toc514020149 \h .............................................................................. 26

4.2.1. Đ _Toc514020150 \h a loài Sao mo hạn ch26

4.2.2. Đ _Toc514020151 \h29

4.2.3. Đ _Toc514020152 \h a loài Sao mo hạn chế về44

4.3. Các nhân tToc514020153 \h b loài Sao mo t triển loài Sao măt quỷ .......... 48

4.3.1. Ho_Toc514020154 \h b loài Sao mo t triển lo48

4.3.2. Ho_Toc514020155 \h b loài Sao mo t tri50

4.3.3. Đ _Toc514020156 p bb loài Sao mo t triển lài Sao mặt quỷ ở khu vực... 54

CHƢƠNG 5 KToc514020157 \h b loài Sao mo 57

5.1. KEF _Toc557

5.1.1. Hi_Toc514020159 \h b loài Sao mo t tr57

5.1.2. Đ _Toc514020160 \h b lo57

5.1.3. Nhân t514020161 \h b loài Sao mo t triển lài Sao mặt quỷ ở kh58

5.2. T.2. REF59

5.3. Khuy REF _To59

TÀI LIEF _Toc51402061

PHAGERE........................................................................................................... 63

v

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nội dung

VQG Vƣờn Quốc Gia

OTC Ô tiêu chuẩn

HSTT Hệ số tổ thành

CTTT Công thức tổ thành

D1.3 Đƣờng kính thân cây tại vị trí 1,3 m (cm)

Hvn Chiều cao vút ngọn (m)

Dt Đƣờng kính tán cây (m)

G/ha Tiết diện ngang trên ha (m2

/ha)

V Thể tích cây (m3

/ha)

M/ha Trữ lƣợng rừng trên ha ( m3

/ha)

N/ha Mật độ rừng (cây/ha)

Đƣờng kính thân cây tại vị trí 1,3m trung bình (cm)

Chiều cao vút ngọn trung bình (m)

IV% Chỉ số quan trọng (%)

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Các ngành thực vật có ở Vƣờn quốc gia Vũ Quang........................... 21

Bảng 4.1: Hiện trạng phân bố theo trạng thái rừng............................................. 25

Bảng 4.2: Hiện trạng phân bố cây theo độ cao ................................................... 26

Bảng 4.3: Mật độ tầng cây cao của toàn rừng và Sao mặt quỷ........................... 30

Bảng 4.4: Cấu trúc độ tàn che tầng cây cao ........................................................ 31

Bảng 4.5: Công thức tổ thành theo loài cây (chỉ số Ki)...................................... 32

Bảng 4.6: Công thức tổ thành theo chỉ số IV% .................................................. 34

Bảng 4.7: Mật độ cây tái sinh toàn rừng và Sao mặt quỷ ................................... 36

Bảng 4.8 : Công thức tổ thành cây tái sinh ......................................................... 38

Bảng 4.9: Nguồn gốc cây tái sinh ....................................................................... 40

Bảng 4.10: Chất lƣợng cây tái sinh và chất lƣợng cây tái sinh Sao mặt quỷ...... 42

Bảng 4.11: Phân bố cây tái sinh theo cấp chiều cao ........................................... 43

Bảng 4.12: Đặc điểm cây bụi thảm tƣơi.............................................................. 44

Bảng 4.13: Kết quả các loài cây đi kèm với Sao mặt quỷ .................................. 45

Bảng 4.14: Khoảng cách và diện tích dinh dƣỡng của Sao mặt quỷ với các cây

bạn trong rừng ..................................................................................................... 47

Bảng 4.15: Bảng nhân sự Vƣờn Quốc gia Vũ Quang......................................... 50

vii

DANH MỤC BIỂU

Biểu 01: Biểu điều tra tầng cây cao .................................................................... 12

Biểu 02: Biểu điều tra cây tái sinh trong ODB ................................................... 13

Biểu 03: Biểu điều tra cây bụi thảm tƣơi ............................................................ 14

Biểu 04: Phiếu ô hình tròn 6 cây......................................................................... 14

viii

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 3.1: Bản đồ hiện trạng Vƣờn Quốc gia Vũ Quang..................................... 17

Hình 4.2: Thân cây Sao mặt quỷ......................................................................... 27

Hình 4.3: Hình thái vỏ cây Sao mặt quỷ ............................................................. 27

Hình 4.4: Hình thái tán cây Sao mặt quỷ ............................................................ 28

Hình 4.5: Hình thái lá mặt trƣớc và mặt sau của Sao mặt quỷ ........................... 28

Hình 4.6: Hình thái hoa Sao mặt quỷ (VHUNG.jpg) ......................................... 29

Hình 4.9: Biểu đồ thể hiện tỷ trọng thu nhập của các hộ nghèo ......................... 48

Hình 4.10: Biều đồ tỷ trọng thu nhập của các hộ cận nghèo .............................. 49

Hình 4.11: Biều đồ tỷ trọng thu nhập của các hộ giàu........................................ 50

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Vƣờn quốc gia Vũ Quang nằm trong vùng Bắc Trung Bộ, đƣợc coi là một

trong hai trăm vùng sinh thái trọng yếu của thế giới, là một mắt xích quan trọng

trong chuỗi các khu bảo tồn tạo nên môi trƣờng sống hết sức quan trọng cho hệ động

thực vật, vì các khu vực nằm rải rác đến tận phía Nam và phía Bắc Vƣờn quốc gia

nằm trong địa phận Việt Nam đến phía Tây thuộc địa phận nƣớc Lào. Vƣờn quốc gia

Vũ Quang với diện tích hơn 55.058 ha, thực sự là vƣờn bảo tồn đa dạng phong phú

của thế giới cây cỏ hoa lá, chim muông và động vật hoang dã. Theo Vƣờn Quốc gia

Vũ Quang có 523 loài thực vật, 360 chi thuộc 145 họ của 5 ngành thực vật bậc cao,

trong đó 16 loài đƣợc ghi tên vào sách đỏ Việt Nam. Hiện tại rừng Vũ Quang vẫn

đƣợc cho là có nhiều cây gỗ quý hiếm nhƣ: Trầm hƣơng, Pơ mu, Thông tre, Sao hải

nam, Cẩm lai, Soong bột (Tổng quan đa dạng sinh học tại VQG Vũ Quang, 2016)

[13]. Ở đó còn có loài Sao mặt quỷ (Hopea mollissima C.Y.Wu) là một trong những

loài cây quý hiếm, có phân bố tự nhiên tại Vƣờn Quốc gia Vũ Quang.

Theo các tài liệu đã công bố Sao mặt quỷ là loài cây chỉ có ở phía nam Trung

Quốc và phía Bắc Việt Nam và cũng đang trong tình trạng chung là đang dần bị suy

giảm, và loài này đang ở tình trạng VU là loài có thể bị đe dọa tuyệt chủng (Sách đỏ

của IUCN về các loài bị đe dọa, 2017) [11]. Theo Trung tâm dữ liệu thực vật Việt

Nam thì Sao mặt quỷ còn gọi là Táu mặt quỷ là loài cây gỗ lớn, phân bố hẹp, chỉ

mọc tự nhiên ở một số rừng nhiệt đới, kín, ẩm, thƣờng xanh, ở độ cao 100-1100 m,

nhƣng tập trung nhất ở 400 - 900 m, tạo thành các khu rừng ƣu thế Sao mặt quỷ hoặc

gần thuần loài.

Sao mặt quỷ là loài cây gỗ quý, lại chắc bền, ít bị mối mọt và có nhiều giá trị

sử dụng nên gỗ Sao mặt quỷ bị khai thác quá mức nên môi trƣờng sống bị suy giảm,

nên cần tích cực bảo vệ các loài Sao mặt quỷ còn sót lại ở nƣớc ta. Vì vậy, để góp

phần vào việc bảo tồn và phát triển loài Sao mặt quỷ tại Vƣờn quốc gia Vũ Quang,

đề tài: “Nghiên cứu đề xuất giải pháp bảo tồn và phát triển loài Sao mặt quỷ

(Hopea mollissima C.Y.Wu) tại Vƣờn quốc gia Vũ Quang” đã đƣợc thực hiện.