Nghiên cứu đề xuất các giải pháp KHCN để ổn định lòng dẫn hạ du hệ thống sông Đồng Nai-Sài Gòn phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vùng Đông Nam Bộ - Tổng quan đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội liên quan đến biến đổi lòng dẫn hạ du sông Đồng Nai-S

BOÄ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ BOÄ NOÂNG NGHIEÄP & PTNT

VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM

Chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaø phoøng traùnh thieân tai

ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU CAÁP NHAØ NÖÔÙC – MAÕ SOÁ KC-08.29

NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP KHCN ÑEÅ OÅN ÑÒNH LOØNG DAÃN

HAÏ DU HEÄ THOÁNG SOÂNG ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN PHUÏC VUÏ PHAÙT TRIEÅN

KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VUØNG ÑOÂNG NAM BOÄ

Chuyeân ñeà 1:

TOÅNG QUAN ÑAËC ÑIEÅM ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN,

KINH TEÁ – XAÕ HOÄI LIEÂN QUAN ÑEÁN BIEÁN ÑOÅI

LOØNG DAÃN HAÏ DU SOÂNG ÑOÀNG NAI – SAØI GOØN

Chuû nhieäm ñeà taøi: PGS.TS. Hoaøng Vaên Huaân

Chuû nhieäm chuyeân ñeà: ThS. Leâ Vaên Tuaán

Tham gia thöïc hieän: TS. Nguyeãn Theá Bieân

ThS. Nguyeãn Ñöùc Vöôïng

ThS. Ñaëng Thanh Laâm

vaø caùc caùn boä Phoøng NC ñoäng löïc soâng,

ven bieån vaø coâng trình baûo veä bôø

5982-1

21/8/2006

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

1

Më ®Çu

H¹ du s«ng §ång Nai – Sµi Gßn ( HDS§NSG) cã vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa

Nam lµ n¬i tËp trung hÇu hÕt c¸c khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm bao gåm Tp.Hå ChÝ Minh

– B×nh D−¬ng - §ång Nai – Bµ RÞa Vòng Tµu. Víi m¹ng s«ng ngßi t−¬ng ®èi æn ®Þnh

vµ phï hîp víi ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn, c¶ng s«ng, do ®ã hÇu hÕt c¸c vÞ trÝ ven bê

s«ng, cöa s«ng lµ khu trung t©m ®« thÞ hay c¸c khu c«ng nghiÖp. Sù xuÊt hiÖn cµng

t¨ng cña c¸c hé dïng n−íc ven hÖ thèng s«ng Sµi Gßn cïng víi c¸c c«ng tr×nh x©y

dùng däc s«ng(theo quy ho¹ch hoÆc kh«ng theo quy ho¹ch) ®· t¸c ®éng tíi dßng ch¶y

vµ g©y xãi mßn, sôp lë lßng dÉn. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng lín ®Õn tèc ®é ph¸t

triÓn kinh tÕ mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn c¶ c¸c vÊn ®Ò x· héi.

Yªu cÇu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ®Æt ra lµ: HÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi

Gßn cÇn ph¶i ®−îc qu¶n lý tèt h¬n, mang tÝnh "chuyªn nghiÖp" h¬n, víi môc tiªu b¶o

vÖ bÒn v÷ng nguån n−íc, gi¶m s¹t lë vµ biÕn h×nh lßng dÉn, t¨ng dßng ch¶y kiÖt ®Èy

mÆn x©m nhËp. Nh− vËy, vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ë ®©y lµ: ph¶i nghiªn cøu t×m ra ®−îc

nh÷ng gi¶i ph¸p khoa häc phï hîp ®Ó æn ®Þnh ®−îc lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng

§ång Nai – Sµi Gßn vµ ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh ë th−îng l−u nh»m tËn dông,

khai th¸c tèi ®a nguån tµi nguyªn n−íc v« cïng quý gi¸ mµ thiªn nhiªn ®· ban tÆng

cho l−u vùc hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn. Trªn c¬ së ®ã, b¸o c¸o chuyªn ®Ò “

Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn – Kinh tÕ x· héi khu vùc h¹ du s«ng §ång Nai – Sµi Gßn

cã liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn “ lµ chuyªn ®Ò thuéc ®Ò tµi KC- 08-29 víi tªn gäi

“Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ æn ®Þnh lßng dÉn hÖ thèng s«ng §ång

Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi miÒn §«ng Nam Bé” do ViÖn Khoa

häc Thuû lîi MiÒn Nam cïng víi c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc kh¸c ®· ®−îc triÓn khai

thùc hiÖn.

Trong ph¹m vi chuyªn ®Ò nµy, ®Ó cã c¬ së x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p khoa häc

c«ng nghÖ æn ®Þnh lßng dÉn hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn, ®· tiÕn hµnh ®o ®¹c vµ

thu thËp tµi liÖu ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña khu vùc. Cô thÓ:

(1) Thu thËp vµ ®¸nh gi¸ tµi liÖu c¬ b¶n vÒ ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Þa m¹o l−u vùc

hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn.

(2) Thu thËp vµ ®o ®¹c vµ ®¸nh gi¸ tµi liÖu c¬ b¶n vÒ ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt, ®Þa chÊt

thuû v¨n, thæ nh−ìng.

(3) Thu thËp, ®o ®¹c vµ ®¸nh gi¸ s¬ bé ®Æc ®iÓm thuû v¨n dßng ch¶y, khÝ hËu.

(4) Thu thËp c¸c tµi liÖu vÒ t×nh h×nh khai th¸c tµi nguyªn trªn l−u vùc hÖ thèng

s«ng §ång Nai – Sµi Gßn.

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

2

Ch−¬ng I

§IÒU KIÖN Tù NHIªN H¹ DU S¤NG §åNG NAI - SµI GßN

I. §IÒU KIÖN ®Þa h×nh, ®Þa m¹o

1.1 VÞ trÝ ®Þa lý.

Vïng h¹ du s«ng §ång Nai-s«ng Sµi Gßn ®−îc giíi h¹n trong täa ®é:

10018’17.7”-11032’8.7” vÜ ®é B¾c; 106012’51.1”-107025’25.5” kinh ®é §«ng.

PhÝa §«ng Nam cña vïng gi¸p BiÓn §«ng, PhÝa T©y B¾c gi¸p víi c¸c tØnh cao

nguyªn, miÒn nói cao. Vïng nghiªn cøu cã diÖn tÝch 15.650km2, chiÕm trän vÑn diÖn

tÝch c¸c tØnh: B×nh D−¬ng, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ mét phÇn diÖn tÝch cña c¸c tØnh:

B×nh Ph−íc, §ång Nai, Bµ RÞa-Vòng TÇu, Long An, T©y Ninh.

H×nh 1.1 : Khu vùc h¹ du l−u vùc hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

3

H×nh 1.1a: L−u vùc hÖ thèng s«ng §ång Nai vµ vïng phô cËn

1.2 §Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Þa m¹o.

H§SNSG cã 2 d¹ng ®Þa h×nh chñ yÕu lµ trung du vµ ®ång b»ng, ®ång b»ng ven

biÓn. §Þa h×nh cã ®Þa h×nh thÊp dÇn theo 3 h−íng chÝnh lµ B¾c-Nam (th−îng l−u xuèng

h¹ l−u dßng chÝnh §ång Nai), §«ng-T©y (dßng chÝnh §ång Nai qua s«ng BÐ, s«ng Sµi

Gßn vµ Vµm Cá) vµ T©y B¾c-§«ng Nam (vïng ®åi Long B×nh-Long Thµnh-Xu©n Léc

ra biÓn).

* Vïng trung du

Vïng trung du bao gåm phÇn lín c¸c tØnh §ång Nai, B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc,

mét phÇn tØnh T©y Ninh vµ TP. Hå ChÝ Minh. Vïng nµy cã diÖn tÝch lín, cao ®é trung

b×nh tõ vµi mÐt ®Õn vµi chôc mÐt, ®Þa h×nh chuyÓn dÇn tõ d¹ng ®åi tho¶i hoÆc ®åi b¸t

óp sang vïng ®Êt cao kh¸ b»ng ph¼ng ë DÜ An, ThuËn An, Tp.Biªn Hoµ, T©n Uyªn...

* Vïng ®ång b»ng

Vïng ®ång b»ng ch©u thæ HTS§N n»m chñ yÕu ë TP. Hå ChÝ Minh, mét Ýt ë

§ång Nai, Bµ RÞa-Vòng Tµu, B×nh D−¬ng, T©y Ninh vµ Long An. Vïng ®ång b»ng cã

cao ®é trung b×nh tõ 1-5 m, ®Þa h×nh kh¸ b»ng ph¼ng vµ lµ vïng ¶nh h−ëng m¹nh cña

thñy triÒu tõ BiÓn §«ng.

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

4

PhÇn lín diÖn tÝch khu vùc nghiªn cøu thuéc d¹ng ®Þa h×nh båi tÝch, lµ vïng

thÊp cã cao ®é < +5m. §Þa h×nh båi tÝch cã 3 d¹ng chÝnh sau:

- D¹ng b·i triÒu th−êng xuyªn ngËp triÒu, ph©n bè chñ yÕu ven s«ng §ång Nai,

s«ng Sµi Gßn vµ c¸c r¹ch nhá. Cao ®é ®Þa h×nh kho¶ng 0 - 1m, h»ng ngµy ngËp n−íc

khi thñy triÒu lªn. §©y lµ d¹ng ®Þa h×nh cã tuæi trÎ nhÊt trong khu vùc.

- §ång b»ng thÊp th−êng xuyªn Èm −ít, tuæi Holocen muén, ®Þa h×nh cã cao ®é

kho¶ng 1 - 2m ®−îc cÊu t¹o bëi trÇm tÝch nguån gèc s«ng, ®Çm lÇy s«ng.

- ThÒm bËc 1 ë ®é cao 2,5m tuæi Holocen gi÷a, ph©n bè d−íi ch©n c¸c ®åi cao,

bÒ mÆt ®Þa h×nh h¬i nghiªng. Vïng thÊp phÝa nam l¸c ®¸c cã nh÷ng gß cao h¬i nh«

nh−ng còng kh«ng ph¸ vì c¶nh quan thiªn nhiªn cña vïng b»ng ph¼ng, thÊp tròng.

Ngoµi ra, r·i r¸c nh÷ng vïng ®Þa h×nh h¬i nh« cao ®Ó ph©n chia ranh giíi tËp trung

n−íc cña c¸c r¹ch nhá vµo c¸c r¹ch lín hoÆc trùc tiÕp ®æ vµo s«ng lín.

§Æc ®iÓm ®Þa h×nh næi bËt cña vïng nghiªn cøu lµ b»ng ph¼ng, thÊp tròng cã cao

®é ®Þa h×nh thay ®æi tõ 0,5 - 1,5m trªn hµng chôc km2

lµ nguyªn nh©n lµm cho c¸c

vïng tiÓu ®Þa h×nh trong khu vùc rÊt nh¹y c¶m víi ngËp n−íc bëi t¸c ®éng cña c¸c kiÕn

tróc næi do con ng−êi t¹o ra.

* §Æc ®iÓm ®Þa m¹o HDS§NSG:

HDS§NSG ®i qua ®Þa h×nh bËc thÒm cña §«ng Nam bé, trong ®ã chñ yÕu lµ ®Þa

h×nh mßn x©m thùc (trung du) vµ ®Þa h×nh h¹ tÝch tô (h¹ du). Xem h×nh 1.2

§o¹n s«ng trung du ch¶y trªn ®Þa h×nh n©ng - bãc mßn cã ®Æc ®iÓm ®Þa m¹o râ

nÐt gåm c¸c b·i båi, thÒm tÝch tô vµ thÒm tÝch tô x©m thùc, chóng ph©n bè xen kÏ vµ

däc theo thung lòng vµ lßng s«ng. §o¹n s«ng ë ®©y ngoµi dßng ch¶y chÝnh cßn c¸c chi

l−u ®−a n−íc hîp vµo dßng chÝnh.

§o¹n s«ng h¹ du ch¶y trªn ®Þa h×nh h¹ - tÝch tô cã c¶nh quan hoµn toµn kh¸c. Do

ch¶y trªn ®Þa h×nh thÊp, gÇn ngang víi mùc thñy chuÈn (mùc n−íc biÓn §«ng), do ®ã hÇu

nh− kh«ng cã ®Þa h×nh bËc thÒm s«ng, mµ chØ cã c¸c b·i båi, b·i lÇy, víi m¹ng l−íi dµy

®Æc c¸c nh¸nh s«ng ph©n rÏ cã nhiÖm vô mang n−íc dßng chÝnh tho¸t ®i.

Vïng phô cËn ven biÓn lµ mét d·y ®Êt hÑp ch¹y däc theo bê biÓn, gåm nh÷ng

b·i c¸t réng lín, nh÷ng ®ång b»ng nhá hÑp t¹o bëi h¹ l−u c¸c con s«ng ng¾n vµ dèc,

c¸c d·y nói vµ mám nói cao mµ hÇu hÕt lµ ®¸ vµ ®¸ phong hãa ¨n lan ra tËn biÓn, t¹o

nªn sù c¾t xÎ riªng biÖt. Cµng vÒ phÝa Nam+, ®Þa h×nh tho¶i dÇn, ®ång b»ng tr¶i réng

mµ kh«ng cã nh÷ng d·y nói cao ¸n ng÷. ë ®©y chØ cßn vµi mám nói lÎ loi n»m kh¸ s©u

trong ®Êt liÒn. Bê biÓn khóc khuûu, nh÷ng vÞnh nhá hÑp ®−îc h×nh thµnh lµ ®Æc tr−ng

tiªu biÓu cho vïng nµy.

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

5

0 5 10 15 20 25km

Vò trí caùc nôi laáy maãu nghieân cöùu

CHUÙ THÍCH

Hình 1.2. BAÛN ÑOÀ ÑÒA MAÏO HAÏ DU SOÂNG SAØI GOØN- ÑOÀNG NAI

Bazan

Khoaùng ñaxit vaø khoaùng anñeâxit

Ñaù Granit

Ñaù traàm tích coå sinh

Ñaù traàm tích trung sinh

Ñaát phuø sa coå

Ñaát phuø sa treû

CAMBODGE

H×nh 1.2: B¶n ®å ®Þa m¹o h¹ du s«ng Sµi Gßn - §ång Nai.

1.2 §Æc ®iÓm s«ng ngßi

HDS§NSG bao gåm dßng chÝnh §ång Nai vµ 4 s«ng nh¸nh lµ La Ngµ, s«ng BÐ,

Sµi Gßn vµ Vµm Cá. S«ng Vµm Cá lµ tªn gäi chung cho hai nh¸nh s«ng lín Vµm Cá

§«ng vµ Vµm Cá T©y. Do Vµm Cá T©y cã quan hÖ mËt thiÕt víi §BSCL h¬n, nªn theo

ph©n chia hiÖn nay, HDS§NSG ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®Õn bê cña s«ng Vµm Cá §«ng.

(H×nh 1.3).

1.3.1 Dßng chÝnh s«ng §ång Nai

S«ng §ång Nai ph¸t nguyªn tõ vïng nói cao cña cao nguyªn Liangbien thuéc

d·y Tr−êng S¬n Nam, víi ®é cao kho¶ng 2.000 m, gåm hai nh¸nh ë th−îng nguån lµ

Da Dung vµ Da Nhim. S«ng cã h−íng ch¶y chÝnh lµ §«ng B¾c-T©y Nam, ®i qua c¸c

tØnh L©m §ång, Dak Lak, B×nh Ph−íc, §ång Nai, B×nh D−¬ng, TP.Hå ChÝ Minh vµ

Long An.

Dßng chÝnh §ång Nai cã tæng chiÒu dµi 628 km, kÓ tõ th−îng l−u Da Nhim ®Õn

cöa Xoµi R¹p. DiÖn tÝch l−u vùc ®Õn TrÞ An lµ 14.800 km2, ®Õn Biªn Hßa 23.200 km2,

®Õn Nhµ BÌ 28.200 km2 vµ ®Õn cöa Xoµi R¹p kho¶ng 40.680 km2. S«ng cã ®é uèn

khóc tõng phÇn lµ 1,3. §é dèc lßng s«ng trung b×nh 0,0032.

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

6

PhÇn th−îng l−u s«ng §ång Nai gåm 2 nh¸nh §a Nhim vµ §a Dung cã diÖn

tÝch l−u vùc 3.300 km2.

+ Da Nhim b¾t nguån tõ d·y nói Langbian (phÝa b¾c §µ L¹t), víi ®Ønh Bidoup

cao 2.287 m, ch¶y qua phÝa ®«ng TP. §µ l¹t vµ ®i s¸t th−îng nguån c¸c s«ng ven biÓn.

ChiÒu dµi cña Da Nhim tÝnh ®Õn hîp l−u víi Da Dung lµ 141 km, diÖn tÝch l−u vùc

2.010 km2. S«ng cã ®é dèc trung b×nh 0,010. Phô l−u cña Da Nhim vÒ bªn ph¶i cã

Kr«ng Klet vµ Da Tam, bªn tr¸i cã Da Queyon.

+ Da Dung còng xuÊt ph¸t tõ d·y nói Langbian víi ®Ønh cao 2.167 m vµ ®i qua

r×a phÝa t©y TP. §µ L¹t. C¸c phô l−u cña Da Dung vÒ bªn ph¶i ®¸ng kÓ cã Da Kanan vµ

bªn tr¸i cã suèi Cam Ly. ChiÒu dµi Da Dung tÝnh ®Õn hîp l−u víi Da Nhim lµ 89 km,

diÖn tÝch l−u vùc 1.275 km2, ®é dèc trung b×nh lßng s«ng 0,015.

PhÇn trung l−u s«ng §ång Nai ®−îc kÓ tõ sau hîp l−u cña Da Nhim vµ Da Dung

(Th−îng l−u th¸c Boljon vµ h¹ l−u tuyÕn hå §¹i Ninh) ®Õn th¸c TrÞ An. Tõ sau hîp l−u,

dßng chÝnh §ång Nai l−în vßng cung «m lÊy cao nguyªn Di Linh-B¶o Léc, nhËn thªm

n−íc tõ c¸c s«ng Dak N«ng vµ Da Anh K«ng ë bªn ph¶i cho ®Õn khi gÆp b·i C¸t Tiªn.

PhÇn th−îng trung l−u nµy, s«ng cã chiÒu dµi 190 km, lßng s«ng hÑp, hai bê v¸ch

®øng, ®é dèc trung b×nh lßng s«ng 0,0031, t−¬ng øng víi ®é cao gi¶m tõ 720 m xuèng

cßn 130 m.

H¹ trung l−u dßng chÝnh s«ng §ång Nai tõ b·i C¸t Tiªn ®Õn TrÞ An. §o¹n nµy

s«ng ®i qua vïng trung du, hai bªn bê cã b·i trµn réng. Víi chiÒu dµi 138 km, ®é dèc

lßng s«ng 0,00065 vèi nhiÒu th¸c gÒnh vµ hÎm nói, ®iÒu kiÖn tù nhiªn cã thÓ cho phÐp

x©y dùng c¸c hå chøa n−íc lín. Trªn ®o¹n nµy s«ng cßn cã thªm c¸c phô l−u lín bªn

tr¸i lµ Da Teh, Da Huoai vµ La Ngµ.

Cuèi phÇn h¹ trung l−u lµ th¸c TrÞ An vµ hiÖn nay lµ nhµ m¸y thñy ®iÖn TrÞ An.

Tõ d−íi th¸c cho ®Õn cöa Soµi R¹p lµ phÇn h¹ l−u s«ng, cã chiÒu dµi 150 km. S«ng ®i

qua vïng ®ång b»ng, lßng s«ng réng, s©u, ®é dèc nhá, thñy triÒu ¶nh h−ëng ®Õn ch©n

th¸c TrÞ An. C¸c phô l−u chÝnh ch¶y vµo s«ng §ång Nai ë h¹ l−u vÒ bªn ph¶i cã s«ng

BÐ, s«ng Sµi Gßn vµ s«ng Vµm Cá, bªn tr¸i hÇu hÕt lµ c¸c suèi nhá mµ ®¸ng kÓ h¬n c¶

lµ s«ng L¸ Bu«ng. Cô thÓ ®Æc ®iÓm s«ng §ång Nai phÝa h¹ l−u tõ nhµ m¸y thuû ®iÖn

TrÞ An ®Õn ng· ba mòi §Ìn ®á nh− sau:

S«ng §ång Nai ®o¹n tõ cÇu §ång Nai tíi ng· ba s«ng Sµi Gßn cã chiÒu dµi

kho¶ng 35km, lµ phÇn cuèi cïng cña s«ng §ång Nai. PhÝa bê h÷u lµ ®Þa phËn quËn 9

vµ quËn 2 - Tp. Hå ChÝ Minh cßn phÝa bê t¶ thuéc ®Þa phËn Tp Biªn Hoµ, huyÖn Long

Thµnh vµ huyÖn Nh¬n Tr¹ch tØnh §ång Nai.

§o¹n s«ng nµy vµo mïa m−a chÞu ¶nh h−ëng cña lò qua sù ®iÒu tiÕt cña hå TrÞ

An vµ vµo mïa kh« l¹i chÞu ¶nh h−ëng cña chÕ ®é thñy triÒu biÓn §«ng. MÆt kh¸c, do

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

7

®Þa h×nh quanh co khóc khuûu nªn chÕ ®é dßng ch¶y cña s«ng phøc t¹p, lßng s«ng bÞ

më réng hoÆc xãi s©u ë c¸c ®o¹n cong. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cã thÓ chia ®o¹n s«ng nµy

thµnh c¸c ®o¹n: tõ cÇu GÒnh ®Õn cÇu §ång Nai, tõ cÇu §ång Nai ®Õn ng· ba s«ng

Bu«ng, ®o¹n tiÕp theo tõ ng· ba s«ng Bu«ng ®Õn ng· ba Ph−íc Lý vµ ®o¹n cßn l¹i cho

®Õn ng· ba mòi §Ìn ®á.

a) §o¹n tõ cÇu GÒnh ®Õn cÇu §ång Nai:

Nh¸nh chÝnh s«ng §ång Nai:

§o¹n nµy dµi kho¶ng 3,8 km. VÒ mÆt ®Þa h×nh, chiÒu réng s«ng phÝa h¹ l−u cÇu

GÒnh rÊt hÑp (kho¶ng 250 m), bÒ réng nhÊt lßng s«ng t¹i ®u«i cï lao phè ®Õn 800m.

Lßng dÉn t¹i vÞ trÝ c¸ch cÇu GhÒnh vÒ h¹ l−u kho¶ng 600 m tån t¹i mét b·i ®¸ ngÇm

kh¸ lín cã chiÒu réng kho¶ng 100 m vµ cã cao tr×nh + 0,30 m.

Nh¸nh phô s«ng R¹ch C¸t tõ cuèi ph−êng Tam HiÖp ®Õn ng· ba hîp l−u cï lao

Phè:

§o¹n nµy n»m trªn ®Þa bµn ph−êng An B×nh dµi kho¶ng 2,2 km, cã chiÒu réng

lßng s«ng hÑp kho¶ng 200m. §o¹n s«ng nµy trªn mÆt b»ng lµ ®o¹n s«ng cong gÊp cã

d¹ng h×nh ch÷ U.

b) §o¹n tõ cÇu §ång Nai ®Õn ng∙ ba s«ng Bu«ng:

§o¹n nµy cã chiÒu dµi kho¶ng 10 km lµ ®o¹n s«ng th¼ng, chiÒu réng lßng s«ng

thay ®æi vµ cã 2 cï lao lín Ba Xª vµ Ba Sang ë kho¶ng gi÷a cña ®o¹n s«ng. T¹i vÞ trÝ

cÇu §ång Nai chiÒu réng s«ng kho¶ng 300m, sau ®ã më réng dÇn ®Õn ®o¹n gi÷a cï lao

Ba Xª, Ba Sang, chiÒu réng s«ng kho¶ng1.400m. Theo c¸c tµi liÖu thèng kª cho thÊy,

lßng s«ng ®−îc më réng phÝa bê t¶, nh−ng l¹ch chÝnh cña s«ng cã xu thÕ ®i th¼ng vµ

n»m vÒ phÝa bê h÷u s«ng. L−u l−îng s«ng chñ yÕu ch¶y qua l¹ch chÝnh cßn ë l¹ch phô

th× hÇu nh− kh«ng cã dßng ch¶y. Qua khái khu vùc c¸c cï lao, lßng s«ng thu hÑp l¹i

dÇn vµ cã chiÒu réng trung b×nh lµ 450m ®Õn 550m.

Bê h÷u thuéc ®Þa phËn c¸c ph−êng Long B×nh vµ Long Ph−íc quËn 9 - Tp. Hå

ChÝ Minh. Bê s«ng thÊp vµ æn ®Þnh, kh«ng lë, kh«ng båi. Däc theo bê s«ng lµ ruéng

lóa, xen lÉn c¸c vïng ®Êt trèng, dõa n−íc vµ cá lau mäc um tïm. Do hÖ thèng n−íc

ngät trong vïng nµy khan hiÕm cho nªn d©n c− sèng th−a. Ngo¹i trõ mét ®o¹n ng¾n bê

s«ng gi¸p cÇu §ång Nai lµ khu vùc c¶ng, cßn l¹i hÇu hÕt c¸c c¸c ®o¹n bê s«ng ®Õu bÞ

ngËp n−íc khi thñy triÒu lªn, bê s«ng ch−a cã hÖ thèng bê bao ng¨n n−íc vµo phÝa

trong.

Bê t¶ thuéc ®Þa phËn ph−êng Long B×nh T©n thuéc Tp. Biªn Hoµ vµ x· Long

H−ng huyÖn Long Thµnh tØnh §ång Nai. Trong ®o¹n nµy cã nhiÒu bÕn b·i bèc xÕp vËt

liÖu vµ cÇu tµu cña c¶ng §ång Nai. Trong ph¹m vi 1,5 km tõ cÇu §ång Nai ®i vÒ phÝa

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

8

h¹ l−u lµ khu vùc c¶ng §ång Nai, ®o¹n nµy ®ang trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch vµ x©y

dùng c¸c c«ng tr×nh c¶ng, mét sè c«ng tr×nh ®· x©y dùng tr−íc ®©y kh«ng ®−îc quy

ho¹ch lµm bê s«ng ®øt ®o¹n vµ thiÕu mü quan. §o¹n ®−êng bê tiÕp theo ®Õn hÕt khu

vùc cï lao Ba Xª, Ba Sang cã chiÒu dµi 2km, d©n c− tËp trung sèng ®«ng ®óc, trªn ®o¹n

s«ng nµy hµng ngµy c¸c ho¹t ®éng khai th¸c c¸t b»ng nhiÒu h×nh thøc diÔn ra kh¸ nhén

nhÞp vµ ®©y lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y xãi lë côc bé ë mét sè ®o¹n s«ng mÆc dï kh«ng

cã t¸c ®éng cña dßng ch¶y lªn ®−êng bê. Däc theo ®o¹n ®−êng bê nèi tiÕp ®Õn khu vùc

cöa s«ng Bu«ng cã chiÒu dµi 6,5 km mËt ®é d©n c− th−a dÇn cho ®Õn cuèi ®o¹n s«ng.

Bê s«ng tho¶i vµ t−¬ng ®èi æn ®Þnh, ven s«ng chñ yÕu lµ cá lau vµ mét sè dõa n−íc xen

lÉn nh÷ng ruéng lóa.

c) §o¹n tõ ng· ba s«ng Bu«ng ®Õn ng· ba Ph−íc Lý

§©y lµ ®o¹n s«ng cong, trªn chiÒu dµi 20km cã tíi 6 khóc cong ng−îc chiÒu

nhau. Sù khóc khuûu cña s«ng ®· lµm cho lßng s«ng më réng, bÒ réng s«ng biÕn ®æi

trong kho¶ng tõ 500m ®Õn 1.000m. ë c¸c ®o¹n bê lâm do t¸c ®éng cña dßng ch¶y, bê

s«ng bÞ xãi lë t−¬ng ®èi m¹nh, chÕ ®é dßng ch¶y phøc t¹p g©y khã kh¨n cho giao

th«ng thñy. Ho¹t ®éng khai th¸c c¸t trªn s«ng còng lµ mét nguyªn nh©n g©y biÕn ®éng

lßng s«ng. Nh×n chung qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®o¹n s«ng diÔn ra theo tù nhiªn vµ hÇu

nh− ch−a cã t¸c ®éng cña con ng−êi lªn ®o¹n s«ng.

Bê h÷u lµ ®Þa phËn ph−êng Long Ph−íc, Long Tr−êng, Phó H÷u quËn 9 vµ mét

phÇn ph−êng C¸t L¸i quËn 2 - Tp. Hå ChÝ Minh. §o¹n bê thuéc khu vùc quËn 2 chñ

yÕu lµ dõa n−íc vµ nh÷ng c©y mäc tù nhiªn xen lÉn c¸c ruéng lóa, d©n c− sèng ven

s«ng th−a thít. Bê s«ng thÊp, hÇu hÕt c¸c ®o¹n bÞ ngËp khi n−íc triÒu lªn. Do t¸c ®éng

cña dßng ch¶y, ë mét sè ®o¹n cong bê s«ng xãi lë nhÑ, ®o¹n trªn vµ d−íi ng· ba Vµm

¤ trªn chiÒu dµi 2 km, ®o¹n sau r¹ch Vµm T¾c trªn chiÒu dµi 1,5 km, møc ®é xãi lë

kho¶ng tõ 1m ®Õn 2 m/n¨m.

Bê t¶ lµ ®Þa ph©n x· Tam An huyÖn Long Thµnh vµ x· Long T©n, §¹i Ph−íc

huyÖn Nh¬n Tr¹ch tØnh §ång Nai. Do cÊu t¹o gÊp khóc cña c¸c ®o¹n cong, bê t¶ bÞ xãi

lë m¹nh h¬n bê h÷u. §o¹n xãi lë m¹nh nhÊt ë khu vùc VÜnh Tuy x· Long T©n cã chiÒu

dµi 4km, tèc ®éc xãi lë trªn 5m/n¨m; c¸c ®o¹n xãi lë nhÑ h¬n ë khu vùc Êp 6 x· Tam

An trªn chiÒu dµi 3km; mét phÇn bê x· §¹i Ph−íc trªn chiÒu dµi 2,5km xãi lë nhÑ, tèc

®é xãi lë tõ 1m ®Õn 2m/n¨m. Trªn mét sè ®o¹n bê, hiÖn t−îng båi thÓ hiÖn râ rÖt: Bê

s«ng tho¶i, c¸t båi thµnh b·i cô thÓ nh− ®o¹n gi¸p ng· ba Ph−íc Lý trªn chiÒu dµi 2km,

®o¹n gi¸p gianh gi÷a x· Tam An vµ x· Long T©n trªn chiÒu dµi 1,5 km. C¸c ®o¹n bê

cßn l¹i nh×n chung lµ æn ®Þnh, dõa n−íc vµ c©y bÇn mäc un tïm, d©n c− sèng th−a thít

ven s«ng.

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

9

Lßng s«ng réng, khóc khuûu, trªn s«ng cã nhiÒu ghe thuyÒn vµ xµ lan khai th¸c

c¸t. Theo nh− ng−êi d©n ë ®©y th× viÖc khai th¸c c¸t s¸t bê s«ng lµ nguyªn nh©n g©y s¹t

lë bê. Do cã nhiÒu ®o¹n s«ng cong ng−îc chiÒu nhau nªn g©y khã kh¨n cho giao th«ng

thñy mÆc dï lßng s«ng rÊt réng, v× vËy tµu thuyÒn qua l¹i ®o¹n s«ng th−êng ®i chËm,

kh«ng g©y sãng lín lµm s¹t lë bê.

d) §o¹n tõ ng· ba Ph−íc Lý ®Õn ng· ba mòi §Ìn ®á

§©y lµ ®o¹n s«ng nèi tiÕp cã d¹ng h×nh phÔu, trªn chiÒu dµi 5 km, lßng s«ng më

réng dÇn tõ 650m ®Õn 1.600m. ë cuèi ®o¹n s«ng tiÕp gi¸p víi s«ng Sµi Gßn vµ s«ng Nhµ

BÌ, t¹i ng· ba s«ng nµy sù ph©n l−u vµ hîp l−u ®· lµm cho chÕ ®é dßng ch¶y phøc t¹p, ®©y

lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù më réng cña lßng s«ng.

Bê h÷u thuéc ®Þa phËn ph−êng C¸t L¸i vµ ph−êng Th¹ch Mü Lîi quËn 2- TP.

Hå ChÝ Minh. §©y lµ khu vùc bÕn phµ C¸t L¸i, cÇu c¶ng cña nhµ m¸y xi m¨ng Sao Mai

vµ nhµ m¸y xi m¨ng Hµ Tiªn ®ang x©y dùng. ë nh÷ng ®o¹n xung quanh khu vùc phµ

C¸t L¸i trªn chiÒu dµi 3,5 km, bê s«ng hÇu hÕt ®· cã c¸c c«ng tr×nh bÕn b·i, cÇu c¶ng

vµ nhµ d©n x©y dùng ven s«ng, bê s«ng bÞ khèng chÕ ë thÕ æn ®Þnh. §o¹n cuèi cïng

tiÕp gi¸p víi s«ng Sµi Gßn trªn chiÒu dµi 1,5 km, do t¸c ®éng cña dßng ch¶y, sãng do

giã vµ do tµu thuyÒn qua l¹i kÕt hîp víi ®Þa chÊt yÕu cña bê s«ng, lßng s«ng cã xu thÕ

më réng dÇn, bê s«ng tho¶i vµ xãi lë ë møc trung b×nh, tèc ®é xãi lë kho¶ng 2m ®Õn

3m/n¨m.

Bê t¶ thuéc ®Þa phËn x· Phó H÷u, huyÖn Nh¬n Tr¹ch, tØnh §ång Nai. Bê s«ng

tho¶i, xu thÕ æn ®Þnh, cã nhiÒu bÇn vµ dõa n−íc mäc ven s«ng. §o¹n tõ phµ C¸t L¸i

xuèng h¹ l−u trong ph¹m vi 1,5 km, bê s«ng cã hiÖn t−îng båi, c¸t båi l¾ng thµnh b·i

ven s«ng. §o¹n trªn phµ C¸t L¸i bê s«ng l¹i cã hiÖn t−îng xãi nhÑ, bê s«ng dèc vµ cã

bËc thôt, d©n c− sèng th−a thít ven s«ng. Lßng s«ng ë ®o¹n nµy kh¸ réng, mËt ®é tµu

thuyÒn qua l¹i vµ neo ®Ëu trªn s«ng dµy ®Æc, phµ C¸t L¸i lµ tuyÕn ®−êng thñy quan

träng nèi Tp. Hå ChÝ Minh vµ huyÖn Nh¬n Tr¹ch tØnh §ång Nai, ®©y cßn lµ tuyÕn giao

th«ng thñy ®i c¶ng Sµi Gßn vµ c¶ng §ång Nai. Trªn s«ng cã nhiÒu tµu thuyÒn khai th¸c

c¸t, ®©y còng lµ vïng neo ®Ëu tµu cña c¶ng C¸t L¸i vµ c¶ng Sµi Gßn.

1.3.2 S«ng La Ngµ

S«ng La Ngµ lµ chi l−u lín duy nhÊt n»m bªn bê tr¸i dßng chÝnh. S«ng b¾t

nguån tõ vïng nói cao ven Di Linh-B¶o Léc víi cao ®é tõ 1.300-1.600 m, ch¶y theo r×a

phÝa T©y tØnh B×nh ThuËn, ®æ vµo dßng chÝnh t¹i ®iÓm c¸ch th¸c TrÞ An 38 km vÒ phÝa

th−îng l−u. ChiÒu dµi cña s«ng theo nh¸nh Da Riam lµ 290 km, diÖn tÝch l−u vùc 4.100

km2. HÖ sè uèn khóc 1,5. §é dèc lßng s«ng ®Õn Tµ Pao lµ 0,0117 vµ ®Õn cöa lµ 0,005.

L−u vùc s«ng ®−îc më réng ë phÇn th−îng l−u vµ h¹ l−u. Th−îng l−u s«ng gåm 2

nh¸nh lµ Da Riam vµ Da R'gna ch¶y qua vïng nói h¹ thÊp theo h−íng §«ng-Nam cña

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

10

cao nguyªn Di Linh, B¶o Léc víi cao ®é trung b×nh 800-900 m. L−u vùc phÇn trung

l−u bÞ co th¾t t¹o cho l−u vùc cã h×nh d¹ng nh− mét con ong chóa. Tuy lµ vïng trung

l−u nh−ng cã ®Þa h×nh rõng nói, bÞ chia c¾t nhiÒu bëi c¸c khe suèi, cao ®é biÕn ®æi tõ

700-120 m. Lßng s«ng dèc, l¾m ghÒnh ®¸, dßng ch¶y xiÕt. Tõ Tµ Pao ®Õn cöa lµ phÇn

h¹ l−u, víi l−u vùc tr¶i réng t¹o nªn c¸nh ®ång réng lín vµ b»ng ph¼ng thuéc c¸c

huyÖn T¸nh Linh vµ §øc Linh tØnh B×nh ThuËn, §Þnh Qu¸n vµ T©n Phó thuéc tØnh

§ång Nai, víi cao ®é tõ 100-120 m. §o¹n nµy cã ®é dèc lßng s«ng kho¶ng 0,004, uèn

khóc nhiÒu, ®Æc biÖt lµ tõ Tµ Pao ®Õn Vâ §¾t rÊt b»ng ph¼ng (dµi 82 km, ®é dèc trung

b×nh 0,00024). Hai bªn bê s«ng nhiÒu ®Çm lÇy cã diÖn tÝch lín nh− BiÓn L¹c (280 ha),

vµo mïa lò n−íc s«ng th−êng trµn lªn c¸nh ®ång hai bªn bê s«ng. H¹ l−u La Ngµ lµ

vïng tròng thÊp ngËp lò hµng n¨m.

1.3.3 S«ng BÐ

S«ng BÐ lµ chi l−u lín nhÊt n»m bªn bê ph¶i dßng chÝnh. H×nh thµnh tõ vïng nói

phÝa T©y cña vïng Nam T©y Nguyªn (cao nguyªn Xnaro) ë ®é cao 600-800 m víi 3

nh¸nh lín lµ Dak R'lap, Dak Glun vµ Dak Huyot, s«ng BÐ ch¶y ra dßng chÝnh §ång

Nai t¹i vÞ trÝ h¹ l−u th¸c TrÞ An 6 km. Víi chiÒu dµi 350 km vµ diÖn tÝch l−u vùc 7.650

km2, ®é uèn khóc 1,4, ®é dèc lßng s«ng 0,0032, s«ng BÐ cã l−u vùc hÇu nh− n»m trän

trong ranh giíi hµnh chÝnh cña 2 tØnh B×nh Ph−íc vµ B×nh D−¬ng. Thñy triÒu chØ ¶nh

h−ëng kho¶ng 10 km gÇn cöa nªn s«ng BÐ ®−îc xem lµ ®iÓn h×nh cña s«ng vïng trung

du.

Th−îng nguån s«ng BÐ cã ®Þa h×nh th−îng l−u bÞ chia c¾t, lßng s«ng dèc (®é

dèc 0,072), s«ng suèi ch¶y trong nh÷ng khe nói nhá hÑp. Tõ sau Th¸c M¬ ®Õn suèi

N−íc Trong lµ trung l−u s«ng, víi h−íng ch¶y chñ yÕu lµ B¾c-Nam, cao ®é l−u vùc

biÕn ®æi tõ 50-120 m, ®é dèc lßng s«ng 0,00053. Tõ sau suèi N−íc Trong s«ng ®æi

h−íng T©y B¾c-§«ng Nam vµ ®æ vµo s«ng §ång Nai t¹i vÞ trÝ sau th¸c TrÞ An kho¶ng 6

km. Thùc ra, ®o¹n s«ng nµy còng cã ®Þa h×nh vïng trung l−u s«ng.

1.3.4 S«ng Sµi Gßn

S«ng Sµi Gßn ®−îc hîp thµnh tõ hai nh¸nh Sµi Gßn vµ Sanh §«i, b¾t nguån tõ

c¸c vïng ®åi ë Léc Ninh vµ ven biªn giíi ViÖt Nam-C¨m Pu Chia, víi ®é cao kho¶ng

100-150 m.

S«ng Sµi Gßn quanh co uèn khóc cao ®é ®¸y biÕn ®æi tõ -10,0 ®Õn -30,0m, xuÊt

hiÖn nhiÒu vùc s©u, lßng s«ng réng tõ 200 ®Õn 400m. S«ng Sµi Gßn mang s¾c th¸i cña

s«ng ®ång b»ng ®¬n tuyÕn vµ lµ s«ng chÞu ¶nh h−ëng m¹nh cña thuû triÒu, ®é dèc nhá

(0,0013). S«ng cã diÖn tÝch l−u vùc 4.700 km2, chiÒu dµi 280 km. Thñy triÒu cã thÓ

¶nh h−ëng ®Õn tËn DÇu TiÕng, c¸ch cöa 148 km vµ c¸ch biÓn 206 km. §a phÇn s«ng

ch¶y trong vïng ®ång b»ng b»ng ph¼ng cã cao ®é tõ 5-20 m. S«ng Sµi Gßn ch¶y ngang

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

11

TP. Hå ChÝ Minh trªn mét ®o¹n kho¶ng 70 km vµ ®æ ra s«ng Nhµ BÌ t¹i ng· ba mòi

§Ìn §á. Tõ Thñ DÇu Mét ®Õn cöa, s«ng Sµi Gßn cã ®é réng chõng 200-300 m, kh¸

s©u, ®Æc biÖt lµ ®o¹n gÇn cöa s«ng. Cô thÓ ®Æc ®iÓm lßng dÉn s«ng Sµi Gßn qua c¸c

ph©n ®o¹n ®−îc m« t¶ nh− sau:

H×nh 1.3: S¬ häa hÖ thèng s«ng §ång Nai

S«ng Sµi Gßn - §ång Nai ch¶y qua ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh thuéc phÇn

h¹ l−u cña c«ng tr×nh hå DÇu TiÕng vµ thñy ®iÖn TrÞ An, thuéc vïng b»ng ph¼ng thÊp

vµ tròng, chÞu ¶nh h−ëng rÊt s©u s¾c cña chÕ ®é b¸n nhËt triÒu biÓn §«ng, ®ång thêi

chÞu sù chi phèi, ®iÒu tiÕt cña c¸c c«ng tr×nh th−îng nguån.

S«ng Sµi Gßn, sau ®Ëp DÇu TiÕng, thuéc s«ng ®ång b»ng, ch¶y quanh co, uèn

khóc, ®æi chiÒu liªn tôc ra ®Õn tËn cöa s«ng (ng· ba s«ng Sµi Gßn víi s«ng §ång Nai)

víi hÖ sè uèn khóc K=l/L=1,76. Tuy nhiªn, biªn ®é dao ®éng (Tm) kh«ng lín nh−

s«ng §ång Nai vµ cã xu h−íng xung quanh mét trôc ch¶y theo h−íng T©y b¾c - §«ng

nam.

Tõ ch©n ®Ëp DÇu TiÕng lßng s«ng cã xu thÕ ®−îc më réng khi ra ®Õn cöa. §o¹n

tõ ®Ëp ®Õn BÕn D−îc (Cñ Chi), n¬i gi¸p cña ba tØnh T©y Ninh - B×nh D−¬ng vµ thµnh

phè Hå ChÝ Minh dµi 37,8km, ch¶y qua ®Þa phËn huyÖn DÇu TiÕng bªn h÷u ng¹n,

huyÖn D−¬ng Minh Ch©u vµ Tr¶ng Bµng thuéc T©y Ninh bªn t¶ ng¹n, chiÒu réng lßng

s«ng tõ 70÷100m. §o¹n tiÕp theo ®Õn cÇu B×nh Ph−íc dµi 63,2km, ch¶y qua c¸c huyÖn

6,000 km2

235 km

4,500 km2

250 km

14,800 km2

420 km

4,100 km2

290 km

Bieån Ñoâng

ÑBSCL

VUØNG PHUÏ CAÄN VEN

Å

6,700 km2

208 km

Saøi Goøn Beù Ñoàng Nai

La Ngaø

VC.Ñoâng

VC. Taây

7,650 km2

350 km

6,300 km2

289 km

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

12

BÕn C¸t - ThÞ x· Thñ DÇu Mét vµ huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh D−¬ng bªn h÷u ng¹n vµ

c¸c huyÖn Cñ Chi, Hãc M«n, mét phÇn quËn 12 bªn t¶ ng¹n, chiÒu réng s«ng t¨ng dÇn

tõ 100m ®Õn 200m t¹i Thñ DÇu Mét, 220m t¹i cÇu B×nh Ph−íc. §o¹n tõ cÇu B×nh

Ph−íc ®Õn cöa s«ng (ng· ba mòi §Ìn ®á) dµi 36,1km, ch¶y hoµn toµn trªn ®Þa bµn

thµnh phè Hå ChÝ Minh, bªn h÷u ng¹n gåm c¸c quËn Thñ §øc, quËn 2, bªn t¶ ng¹n

gåm mét phÇn quËn 12, quËn B×nh Th¹nh, quËn 1, quËn 4, quËn 7, chiÒu réng s«ng tõ

cÇu B×nh Ph−íc ®Õn cÇu SµI Gßn trung b×nh tõ 220 ®Õn 250m, ®o¹n h¹ l−u cÇu Sµi Gßn

ra ®Õn cöa më réng dÇn 300m t¹i khu vùc quËn 7, quËn 2 vµ gÇn cöa kho¶ng

700÷800m.

Nh×n chung, phÇn h¹ l−u s«ng Sµi Gßn thuéc d¹ng s«ng ®¬n, lßng s«ng kh«ng

cã c¸c cï lao gi÷a dßng, mÆt c¾t ngang lßng dÉn cã d¹ng ch÷ U, ch÷ V t−¬ng ®èi ®èi

xøng, t¹i c¸c khu vùc s«ng cong hoÆc ph©n nhËp l−u cã d¹ng ch÷ V lÖch vÒ phÝa bê

lâm hoÆc phÝa cöa ph©n nhËp l−u.

So víi s«ng Sµi Gßn, s«ng §ång Nai sau thñy ®iÖn TrÞ An cã biªn ®é dao ®éng

(Tm) trªn mÆt b»ng lín h¬n, cã c¸c cï lao gi÷a dßng nh− cï lao B¹ch §»ng (Uyªn

H−ng), cï lao Rïa, cï lao Phè, cï lao Ba Xª, Ba Sang, cï lao ¤ng Cån, lßng s«ng réng

h¬n.

a). S«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ cÇu B×nh Ph−íc ®Õn cÇu Sµi Gßn.

Tõ cÇu B×nh Ph−íc ®Õn cÇu Sµi Gßn víi chiÒu dµi kho¶ng 20km cã rÊt nhiÒu

kªnh, r¹ch ®æ vµo, chiÒu réng lßng s«ng t−¬ng ®èi ®Òu nhau, trung b×nh lµ 220÷260m,

n¬i réng nhÊt ®o ®−îc 320m. Do ®Þa h×nh s«ng bÞ uèn cong cã n¬i cong l¹i gÇn nh−

mét vßng trßn nh− t¹i khu vùc B×nh Quíi - Thanh §a ph−êng 27, 28 quËn B×nh Th¹nh

lµm cho h−íng dßng ch¶y tíi bê lâm qua c¸c ®o¹n cong lín, dßng chñ l−u, trôc ®éng

lùc Ðp s¸t bê lâm. Xem h×nh 1.4

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

13

H×nh 1.4: §Æc ®iÓm lßng dÉn s«ng Sµi Gßn – khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a

b). §o¹n tõ cÇu Sµi Gßn ®Õn mòi §Ìn ®á

§o¹n s«ng tõ cÇu Sµi Gßn ®Õn mòi §Ìn §á dµi 16.3km, n»m trªn ®Þa bµn c¸c

quËn 1, 2, 4, 7. §o¹n nµy cã 3 khóc cong, trong ®ã cã 2 khóc cong t¹i cÇu c¶ng

ELTGAZ (quËn 4) vµ t¹i c¶ng Rau qu¶ (quËn 7) lµ gÊp khóc. ChiÒu réng lßng s«ng

kh«ng ®Òu nhau, ®o¹n tõ cÇu Sµi Gßn ®Õn kªnh TÎ dµi 6.2 km, chiÒu réng lßng s«ng

trung b×nh lµ 290 m, cßn ®o¹n tõ kªnh TÎ ®Õn mòi §Ìn ®á dµi 10.1km, chiÒu réng lßng

s«ng trung b×nhlµ 470 m, réng nhÊt lµ ®o¹n gÇn mòi §Ìn ®á, cã n¬i lßng s«ng réng

860m.

Trªn ®o¹n s«ng nµy n−íc s©u nªn tËp trung nhiÒu bÕn c¶ng rÊt lín vµ hiÖn ®¹i

vµo bËc nhÊt n−íc ta nh− T©n c¶ng, c¶ng Sµi Gßn, c¶ng T©n ThuËn §«ng, c¶ng BÕn

NghÐ, c¶ng container, nhiÒu kho tµng, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ®ãng tµu lín nh− Ba Son,

c¸c khu d©n c− cña thµnh phè Hå ChÝ Minh trªn ®Þa bµn quËn 2. Däc theo hai bªn bê

s«ng lµ hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ bê, trong ®ã bao gåm kÌ kiªn cè b¶o vÖ cÇu

c¶ng, b¶o vÖ nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ®ãng tµu, bÕn phµ vµ b¶o vÖ c¸c khu d©n c−, cho nªn

®−êng bê hai bªn s«ng lµ t−¬ng ®èi æn ®Þnh nhÊt so víi c¸c ®o¹n kh¸c cña s«ng Sµi

Gßn. Xem b¶ng 1.1

§Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng §«ng Nam bé.

Chuyªn ®Ò 1: Tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Kinh tÕ x∙ héi liªn quan ®Õn biÕn ®æi lßng dÉn HDS§NSG

14

B¶ng 1.1: H×nh th¸i mÆt b»ng cña c¸c khóc s«ng cong tõ cÇu B×nh Ph−íc ®Õn

ng· ba mòi §Ìn ®á thuéc h¹ du hÖ thèng s«ng Sµi Gßn - §ång Nai

TT VÞ trÝ

HÖ sè

cong

K=l / L

(*)

B¸n

kÝnh

khóc

s«ng

cong

R

(km)

Gãc

t©m

cña

khóc

s«ng

cong

ϕ (®é)

Biªn

®é

khóc

s«ng

cong

Tm

(km)

I Tõ cÇu B×nh Ph−íc ®Õn cÇu Sµi Gßn

1 X· VÜnh Phó, huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh

D−¬ng

1,04 1,034 36 0,55

2 X· An Phó §«ng, huyÖn Hãc M«n (ngang

cÇu B×nh Ph−íc)

1,09 0,992 90 1,125

3 R¹ch CÇu, r¹ch Kinh 1,13 0,692 90 1,175

4 Ph−êng HiÖp B×nh Ph−íc, Thñ §øc 1,21 0,76 112 0,800

5 Ph−êng 13, quËn B×nh Th¹nh 1,06 1,094 68 0,575

6 CÇu B×nh Lîi 1,12 0,735 92 0,475

7 Ph−êng HiÖp B×nh Ch¸nh, Thñ §øc 1,08 1,986 70 0,100

8 Ph−êng 28, quËn B×nh Th¹nh (®èi diÖn r¹ch

Gß Dõa) 1,14 0,462 78 1,425

9 Ph−êng 28, quËn B×nh Th¹nh (®èi diÖn s«ng

Thñ §øc vµ r¹ch §µo) 1,10 0,810 77 0,450

10 Ph−êng 28, quËn B×nh Th¹nh (ngang khu

vùc r¹ch Bµng, r¹ch §Ëp) 1,53 0,879 163 1,375

11 Ph−êng An Phó, quËn 2 1,22 1,094 124 1,600

II §o¹n tõ cÇu Sµi Gßn ®Õn ng∙ ba mòi §Ìn

®á.

1 Tõ cÇu Sµi Gßn ®Õn r¹ch ThÞ NghÌ (quËn 1) 1,18 1,314 85 0,925

2 Tõ r¹ch T− R« ®Õn khu d©n c− (quËn 2) ®èi

diÖn ®−êng T«n §øc Th¾ng 1,12 1,093 70 0,875

3 Tõ c«ng ty Caric ®Õn khu d©n c− (quËn 2)

®èi diÖn ®−êng Hµm Nghi vµ nhµ l−u niÖm

B¸c Hå

1,12 1,079 58 -

4 C¸c khu d©n c− (quËn 2) ®èi diÖn s«ng Sµi

Gßn vµ cÇu c¶ng K12C, 12B 1,08 2,48 46 -

5 Khu d©n c− (quËn 2) ®èi diÖn c¶ng T©n

ThuËn §«ng vµ c¸c cÇu c¶ng K14, K15A,

K15B

1,23 0,674 79 -

6 Khu vùc c¶ng ELTGAZ 1,23 0,494 83 -

7 GÇn khu vùc c¶ng ELTGAZ thuéc quËn 1

(®èi diÖn Giång ¤ng Tè) 1,15 0,991 38 -

8 Khu vùc ®èi diÖn B×nh Tr−ng T©y, Th¹nh

Mü Lîi 1,06 2,479 27 -

9 Khu vùc thuéc quËn 2 (®èi diÖn víi c¶ng

Rau Qu¶, c¶ng Lotus) 1,38 0,62 127 -