Nghiên cứu đề xuất các giải pháp KHCN để ổn định lòng dẫn hạ du hệ thống sông Đồng Nai-Sài Gòn phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vùng Đông Nam Bộ - Điều tra khảo sát thực địa về tình hình xói bồi dọc sông hạ du Đồng Nai-Sài Gòn, mức độ thiệt hại và ảnh hư

BOÄ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ BOÄ NOÂNG NGHIEÄP & PTNT

VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM

Chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaø phoøng traùnh thieân tai

ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU CAÁP NHAØ NÖÔÙC – MAÕ SOÁ KC-08.29

NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP KHCN ÑEÅ OÅN ÑÒNH LOØNG DAÃN

HAÏ DU HEÄ THOÁNG SOÂNG ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN PHUÏC VUÏ PHAÙT TRIEÅN

KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VUØNG ÑOÂNG NAM BOÄ

Chuyeân ñeà 2:

BAÙO CAÙO KEÁT QUAÛ

ÑIEÀU TRA KHAÛO SAÙT THÖÏC ÑÒA VEÀ TÌNH HÌNH

XOÙI BOÀI DOÏC SOÂNG HAÏ DU ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN,

MÖÙC ÑOÄ THIEÄT HAÏI VAØ AÛNH HÖÔÛNG

Chuû nhieäm ñeà taøi: PGS.TS. Hoaøng Vaên Huaân

Chuû nhieäm chuyeân ñeà: TS. Nguyeãn Theá Bieân

Tham gia thöïc hieän: ThS. Nguyeãn Anh Tieán

KS. Hoà Löông Tuïy

KS. Phaïm Trung

KS. Hoaøng Ñöùc Cöôøng

KS. Nguyeãn Vaên Ñieån

5982-3

21/8/2006

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 1

Môc Lôc

Trang

I. §ÆT VÊN §Ò: 3

II. T×NH H×NH XãI, BåI VïNG H¹ DU S¤NG §åNG NAI- SµI

GßN.

5

II.1 T×nh h×nh xãi lë bê 5

II.1.1. S«ng Sµi Gßn 5

1. Khu vùc tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc 5

2. Khu vùc th−îng vµ h¹ l−u cÇu B×nh Ph−íc 7

3. Khu vùc nhµ thê Fatima 9

4. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a 9

5. Khu vùc ng· ba mòi §Ìn §á 14

6. Khu vùc ng· ba mòi Nhµ BÌ 15

II.1.2 S«ng §ång Nai 15

1. §o¹n tõ ch©n ®Ëp TrÞ An ®Õn Uyªn H−ng 15

2. §o¹n tõ Uyªn H−ng ®Õn cï lao Ba Xang, Ba Xª 21

3. §o¹n tõ cï lao Ba Xang, Ba Xª ®Õn ng· ba mòi

§Ìn ®á

30

II.1.3 S«ng Lßng Tµu 35

1. PhÇn phÝa bê h÷u s«ng. 35

2. PhÇn phÝa bê t¶ s«ng. 39

II.1.4 S«ng Nhµ BÌ – Soµi R¹p 41

II.1.5 S«ng Ng· B¶y 42

1. Bê h÷u s«ng Ng· B¶y: 42

2. Bê t¶ vµ vïng cöa s«ng Ng· B¶y. 45

II.1.6. S«ng Thªu 46

1. Bê h÷u s«ng Thªu 46

2. Bê t¶ s«ng Thªu 47

II.1.7. S«ng §ång Tranh 48

1. Bê h÷u s«ng §ång Tranh 48

2. Bê t¶ s«ng §ång Tranh 49

II.1.8. S«ng ThÞ V¶i 50

II.1.9. S«ng Gß Gia 51

II.1.10. S«ng M−¬ng Chuèi 52

II.1.11. S«ng Phó Xu©n 54

II.1.12. S«ng Vµm Cá §«ng 56

II.2 T×nh h×nh båi tô 58

II.2.1 S«ng §ång Nai 59

II.2.2 S«ng Lßng Tµu 59

II.2.3 S«ng §ång Tranh 60

II.2.4. Vïng cöa s«ng Soµi R¹p 61

II.3 Ph©n lo¹i xãi lë 68

II.3.1 Theo lo¹i h×nh xãi lë 68

II.3.2 Theo kh¶ n¨ng uy hiÕp 69

II.3.3 Theo cÊp b¸o ®éng 69

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 2

II.4 Ph©n lo¹i båi l¾ng 69

III. C¸c khu vùc xãi, båi träng ®iÓm h¹ du s«ng §ång

Nai - Sµi Gßn

70

III.1 Tiªu chÝ 70

III.1.1. Dùa vµo møc ®é xãi, båi 70

III.1.2. Dùa vµo vÞ trÝ cña c¸c ®o¹n bÞ xãi lë 70

III.1.3. Nót khèng chÕ cña con s«ng 70

III.1.4. C¸c tiªu chÝ kh¸c 70

III.2 C¸c khu vùc xãi båi 71

III.2.1. Khu vùc thµnh phè Biªn Hoµ (s«ng §ång Nai) 71

III.2.2. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a (s«ng Sµi Gßn) 71

III.2.3. Khu vùc Nhµ BÌ (s«ng Nhµ BÌ) 71

III.2.4. Khu vùc cÇu M−¬ng Chuèi (s«ng M−¬ng Chuèi) 72

III.2.5. Khu vùc cöa s«ng Soµi R¹p 72

IV. Nh÷ng ¶nh h−ëng cña xãi, båi lßng dÉn 73

Iv.1 ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 73

IV.1.1. C¬ së h¹ tÇng 73

IV.1.2. Sinh m¹ng con ng−êi 73

IV.1.3. ThiÖt h¹i vËt chÊt 74

IV.1.4. ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng giao th«ng thuû 74

Iv.2 ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 75

V. Nh÷ng c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®∙ ®−îc x©y dùng ë

h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn

76

VI. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 83

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 3

B¸O C¸O KÕT QU¶ §IÒU TRA kh¶o s¸t t×nh h×nh xãi,

båi h¹ du s«ng ®ång nai – sµi gßn

(KÕt qu¶ ®iÒu tra cËp nhËt ®Õn th¸ng 12/2005)

I. §Æt vÊn ®Ò:

L−u vùc s«ng §ång Nai - Sµi Gßn ®ãng vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. Tuy d©n sè chiÕm kho¶ng gÇn 19% vµ diÖn tÝch

chiÕm 14,9% cña c¶ n−íc nh−ng kinh tÕ hµng n¨m l¹i lu«n chiÕm tû träng tõ 30 - 40%

tæng s¶n phÈm quèc néi cña c¶ n−íc. §Æc biÖt vïng h¹ du cã nh÷ng thµnh phè, h¶i

c¶ng, khu c«ng nghiÖp lín bËc nhÊt, tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín ®øng thø hai, l¹i n»m

trong vïng cã tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ cao vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm ph¸t triÓn

nhanh nhÊt n−íc ta.

L−u vùc s«ng §ång Nai cßn lµ c¨n cø hËu cÇn quan träng cña c«ng nghiÖp

khai th¸c dÇu khÝ ®ang hiÖn lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña n−íc ta, lµ ®éng lùc m¹nh

mÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.

Tuy nhiªn, kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× l−u vùc cµng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn

®Ò kh¸ phøc t¹p, trong ®ã vÊn ®Ò s¹t lë bê s«ng vµ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®· g©y ra

nh÷ng hËu qu¶ rÊt lín ®èi víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ l−u vùc. Hµng chôc

ngµn hecta rõng bÞ tµn ph¸ kÌm theo hËu qu¶ mÊt rõng lµm t¨ng lò lôt vµo mïa m−a,

gi¶m nguån n−íc ngät, t¨ng x©m nhËp mÆn vµo mïa kiÖt, gi¶m ®a d¹ng sinh häc, lµm

mÊt c©n b»ng sinh th¸i vµ lµm cho h×nh th¸i s«ng vïng h¹ du biÕn ®æi s©u s¾c g©y ra

nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn hµng triÖu ng−êi d©n ®ang sinh sèng trong vïng. Nguån

n−íc tõ bao ®êi nay nu«i sèng c¶ mét vïng d©n c− ®«ng ®óc nay ®ang bÞ « nhiÔm vµ

lµm bÈn bëi mét l−îng lín thuèc b¶o vÖ thùc vËt, n−íc th¶i tõ c¸c khu vùc khai th¸c

kho¸ng s¶n, c¸c khu c«ng nghiÖp ch¶y vµo...

NhiÒu khu d©n c−, c¸c c¬ së h¹ tÇng däc theo hai bªn bê c¸c s«ng lín, kªnh

r¹ch ®ang bÞ ®e däa bëi hiÖn t−îng s¹t lë bê, nhiÒu vïng nguån n−íc bÞ nhiÔm ®ñ thø

chÊt th¶i c«ng nghiÖp, n−íc th¶i sinh häat, hiÖn t−îng triÒu c−êng g©y ngËp nh÷ng

vïng ®« thÞ réng lín, hiÖn t−îng nhiÔm mÆn lµm cho n−íc sinh ho¹t bÞ ¶nh h−ëng nÆng

nÒ ®ang ®Æt ra cho c¸c ngµnh chøc n¨ng nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc bøc xóc lµ lµm thÕ nµo

®Ó b¶o vÖ ®−îc nh÷ng c¬ së h¹ tÇng däc theo hai bªn bê s«ng vµ b¶o vÖ ®−îc nguån

n−íc phôc vô cho chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña toµn l−u vùc.

§Ó phôc vô cho môc ®Ých trªn vµ thùc hiÖn theo ®Ò c−¬ng cña ®Ò tµi nghiªn

cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ: “Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p khoa häc

c«ng nghÖ ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t

triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé” cña Bé Khoa häc & C«ng nghÖ, trong th¸ng

10 + 11/2004, 3 + 4/2005 vµ 11+12/2005, ViÖn Khoa häc Thñy lîi miÒn Nam ®· tæ

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 4

chøc c¸c ®ît kh¶o s¸t thùc ®Þa ®iÒu tra hiÖn tr¹ng t×nh h×nh s¹t lë vµ hiÖn tr¹ng c¸c

c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®· ®−îc x©y dùng trªn toµn bé ®−êng bê cña c¸c s«ng Sµi Gßn vµ

§ång Nai, c¸c s«ng hîp l−u, ®−êng bê c¸c cï lao tõ c¸c hå DÇu TiÕng, TrÞ An xuèng

h¹ l−u vµ t×nh h×nh båi l¾ng t¹i vïng c¸c cöa s«ng Lßng Tµu vµ Soµi R¹p.

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 5

II. T×nh h×nh xãi, båi vïng h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn

II.1. T×nh h×nh xãi lë bê:

II.1.1. S«ng Sµi Gßn:

1. Khu vùc tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc:

Tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc cã chiÒu dµi kho¶ng 90km ch¶y qua

nhiÒu ®Þa phËn kh¸c nhau thuéc c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh D−¬ng, TP. Hå ChÝ Minh.

Dßng s«ng quanh co, uèn khóc vµ bê ®¸ nªn ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p vµ ®o¹n tõ hå DÇu

TiÕng ®Õn Cñ Chi hÇu nh− kh«ng cã ghe thuyÒn l−u th«ng do lßng s«ng dèc vµ rÊt

nhiÒu ®¸ lëm chëm. Do ®Æc tÝnh ®Þa h×nh nªn cã thÓ chia ®o¹n nµy thµnh hai ®o¹n nhá

lµ tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi vµ ®o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc Cñ Chi ®Õn

cÇu B×nh Ph−íc:

a) §o¹n tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc Cñ Chi: cã chiÒu dµi kho¶ng

45km ch¶y qua c¸c huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, Tr¶ng Bµng thuéc tØnh T©y Ninh, huyÖn

DÇu TiÕng, tØnh B×nh D−¬ng vµ huyÖn Cñ Chi, thµnh phè Hå ChÝ Minh. §o¹n nµy lßng

s«ng t−¬ng ®èi dèc vµ rÊt nhiÒu ®o¹n cong, trong ®ã cã mét sè ®o¹n cong rÊt gÊp khóc.

Tuy nhiªn do s«ng cã nhiÒu bê ®¸ lëm chëm nªn hÇu nh− rÊt Ýt bÞ s¹t lë, mÆc dï khi hå

DÇu TiÕng x¶ lò th× l−u l−îng vµ l−u tèc rÊt lín. Theo c¸c ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn

tr¹ng bê s«ng th¸ng 10 vµ th¸ng 11/2004 th× chØ cã mét ®o¹n ®−êng bê t¹i Êp 2, x· BÕn

Cñi, huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, tØnh T©y Ninh lµ bÞ s¹t lë t−¬ng ®èi m¹nh. ChØ riªng tõ

th¸ng 11/2003 ®Õn th¸ng 7/2004 trªn ®o¹n ®−êng bê cã chiÒu dµi kho¶ng 350m t¹i Êp

nµy bÞ s¹t lë, nhiÒu nhÊt lµ t¹i bÕn ®ß BÕn Cñi bÞ s¹t lë s©u vµo bê kho¶ng 7m trªn

chiÒu dµi 180m, cßn trung b×nh c¸c ®o¹n kh¸c bÞ s¹t tõ 2m ®Õn 5m. Theo nhiÒu ng−êi

d©n sèng trong khu vùc nµy cho biÕt, trong kho¶ng thêi gian trªn cø tõ nöa ®ªm ®Õn

kho¶ng 3 giê s¸ng rÊt nhiÒu ghe nhá tËp trung däc theo ®o¹n nµy khai th¸c ®¸ nhá, nÕu

khi ®−îc ph¸t hiÖn th× ghe bá ch¹y cßn nÕu kh«ng ®−îc ph¸t hiÖn th× cø khai th¸c bõa

b·i lµm cho lßng s«ng bÞ ®µo bíi vµ bê bÞ s¹t lë. M·i ®Õn th¸ng 6/2004 th× c¸c cÊp

chÝnh quyÒn ë T©y Ninh vµ B×nh D−¬ng phèi hîp ®· ng¨n chÆn ®−îc t×nh tr¹ng khai

th¸c ®¸ nhá, tuy nhiªn bê hiÖn nay vÉn cßn tiÕp tôc bÞ s¹t lë nh−ng t−¬ng ®èi Ýt h¬n.

Ngoµi ®o¹n bê nµy ra, hÇu hÕt c¸c ®o¹n kh¸c ®Òu kh«ng bÞ s¹t lë.

KÕt qu¶ c¸c ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng míi nhÊt ®−îc thùc hiÖn vµo

th¸ng 11 vµ ®Çu th¸ng 12/2005 cho thÊy hiÖn tr¹ng ®−êng bê s«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ hå

DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi vÉn kh«ng thay ®æi so víi c¸c ®ît kh¶o s¸t th¸ng

10/2004 vµ 5/2005. §o¹n ®−êng bê thuéc Êp 2, x· BÕn Cñi, huyÖn D−¬ng Minh Ch©u,

T©y Ninh bÞ s¹t lë tõ n¨m 2003 ®Õn th¸ng 7/2004 ®· ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng

phèi hîp cïng nh©n d©n ®em c¸c lo¹i ®¸ lín lÊy ë ®o¹n phÝa trªn ®em th¶ däc theo bê

®o¹n s¹t lë, mét sè n¬i cßn ®ãng thªm cõ trµm råi th¶ ®¸ vµo. Ngoµi ra tõ th¸ng

11/2004 ®Õn th¸ng 12/2005 l−îng m−a trong khu vùc nµy lµ rÊt Ýt vµ hå DÇu TiÕng x¶

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 6

rÊt Ýt n−íc ®Ó ®Èy mÆn nªn dßng n−íc hÇu nh− kh«ng g©y mét t¸c ®éng nµo ®Õn bê vµ

v× vËy, ®o¹n nµy bê vÉn gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng kh«ng cßn bÞ s¹t lë n÷a.

b) §o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc - Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc:

S«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ BÕn D−îc, Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc cã chiÒu dµi

kho¶ng 70km, n»m trªn ®Þa phËn c¸c huyÖn Cñ Chi, Hãc M«n, c¸c quËn 12 thuéc

thµnh phè Hå ChÝ Minh. Däc hai bªn bê s«ng Sµi Gßn cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh x©y

dùng, c¸c khu d©n c−, c¸c khu vui ch¬i, gi¶i trÝ, c¬ quan, tr−êng häc, kho tµng, bÕn b·i.

Cïng víi c¸c c«ng tr×nh x©y dùng n¹n lÊn chiÕm bê s«ng, khai th¸c c¸c nguån lîi ven

s«ng nh− khai th¸c c¸t hay chÆt ph¸ c©y cèi ven s«ng, x©y dùng nhµ cöa lÊn chiÕm bê

s«ng ®· lµm cho lßng dÉn cña s«ng bÞ thay ®æi, lµm lÖch h−íng dßng ch¶y vµ nhÊt lµ

lµm cho ®−êng bê chÞu nh÷ng t¶i träng rÊt lín v−ît qu¸ møc cho phÐp lµ mét trong

nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm s¹t lë nghiªm träng vµ trong nh÷ng n¨m võa qua g©y ra

rÊt nhiÒu thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n vËt chÊt cña nh©n d©n. C¸c qu¸ tr×nh xãi lë,

båi tô bê s«ng x¶y ra theo nh÷ng møc ®é kh¸c nhau trªn tõng ®o¹n s«ng.

§−êng bê s«ng Sµi Gßn tõ x· Phó Mü H−ng ®Õn cuèi x· An Phó huyÖn Cñ Chi

cã chiÒu dµi kho¶ng 11km, trong ®ã cã ®o¹n dµi kho¶ng 500m thuéc khu di tÝch lÞch sö

®Òn BÕn D−îc vµ ®Þa ®¹o Cñ Chi bÞ s¹t lë m¹nh. §o¹n bê lë n»m ngay khu ®Òn BÕn

D−îc cã nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh khu ®Òn nªn c¸c cÊp chÝnh quyÒn thµnh phè Hå ChÝ

Minh ®· ®Çu t− x©y dùng mét tuyÕn kÌ dµi h¬n 300m ®Ó b¶o vÖ khu ®Òn.

§o¹n ®−êng bê tõ cuèi x· An Phó, huyÖn Cñ Chi ®Õn cuèi x· Phó An, huyÖn

BÕn C¸t cã chiÒu dµi kho¶ng 20km cã nhiÒu n¬i bê s«ng thÊp h¬n mùc n−íc triÒu

c−êng, cho nªn mçi khi triÒu c−êng th× n−íc trµn vµo s©u trong néi ®ång vµ g©y nªn

t×nh tr¹ng ngËp óng nhiÒu n¬i däc theo hai bªn bê s«ng. V× thÕ trong nh÷ng n¨m võa

qua, Nhµ n−íc ®· ®Çu t− x©y dùng c¸c tuyÕn ®ª bao däc theo hai bªn bê s«ng ®Ó ng¨n

chÆn t×nh tr¹ng ngËp óng c¸c khu vùc nµy. C¸c tuyÕn ®ª nµy ®· cã t¸c dông rÊt lín, tuy

nhiªn trong thêi gian gÇn ®©y nhiÒu ®o¹n ®· bÞ h− háng, trong ®ã cã nhiÒu chç bÞ h−

háng kh¸ nÆng lµm cho mét sè n¬i trong huyÖn Cñ Chi vµ tØnh B×nh D−¬ng th−êng

xuyªn bÞ ngËp s©u trong n−íc nhÊt lµ trong c¸c ®ît triÒu c−êng cña c¸c th¸ng 9 + 10 +

11/2003, th¸ng 11 + 12/2004 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ®ît triÒu c−êng kÐo dµi nhiÒu ngµy tõ

ngµy 3 ®Õn 8/11/2005 g©y ra rÊt nhiÒu thiÖt h¹i cho nh©n d©n trong vïng. §−êng bê

trong ®o¹n nµy hÇu nh− rÊt Ýt bÞ s¹t lë, chØ cã t×nh tr¹ng th−êng bÞ ngËp s©u trong n−íc

mçi khi triÒu c−êng. Tõ khi ®−a vµo vËn hµnh hå DÇu TiÕng (tõ n¨m 1984) ®Õn nay th×

s«ng Sµi Gßn hÇu nh− kh«ng cã l−u l−îng nguån v× vËy tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng ngËp lôt

nh− tr−íc ®©y vµ hiÖn t−îng s¹t lë bê s«ng do t¸c ®éng cña dßng ch¶y nguån hÇu nh−

kh«ng cßn n÷a. Ngoµi ra, trong ®o¹n nµy cña s«ng Sµi Gßn, mËt ®é ghe thuyÒn rÊt Ýt

nªn c¸c t¸c ®éng cña sãng tµu còng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn c¸c qu¸ tr×nh s¹t lë bê.

§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ

thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé

Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn

Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 7

§−êng bê t¶ s«ng Sµi Gßn ch¶y ngang qua thÞ x· Thñ DÇu Mét tõ ph−êng T©n

An ®Õn cuèi ph−êng Ch¸nh NghÜa cã chiÒu dµi kho¶ng 18km t−¬ng ®èi æn ®Þnh, tuy

nhiªn t¹i ng· ba r¹ch TrÇu (x· Ch¸nh Mü) vµ t¹i ng· ba s«ng Bµ Lôa (ranh giíi gi÷a

ph−êng Ch¸nh NghÜa, thÞ x· Thñ DÇu Mét vµ x· An Th¹nh, huyÖn ThuËn An) hai ®o¹n

®−êng bê nµy th−êng hay bÞ s¹t lë mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc x©y dùng lÊn

chiÕm bê s«ng däc theo hai bªn r¹ch TrÇu vµ s«ng Bµ Lôa ®· lµm c¶n trë dßng ch¶y vµ

trong ®o¹n nµy cã rÊt nhiÒu ghe thuyÒn c¸c lo¹i th−êng xuyªn l−u th«ng nªn lµm cho

®−êng bê ®o¹n nµy lu«n lu«n tiÒm Èn nguy c¬ mÊt æn ®Þnh. Ng−êi d©n c− tró trong c¸c

vïng nµy ®· tù ®ãng c¸c bê kÌ b»ng cõ trµm ®Ó b¶o vÖ nhµ cöa cña hä, nªn ®· lµm mÊt

®i vÏ mü quan cña khu ®« thÞ vµ ngoµi ra m«i tr−êng cßn bÞ « nhiÔm nÆng nÒ do c¸c

lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t ®Òu ®−îc th¶i bõa b·i ra s«ng.

§o¹n ®−êng bê s«ng Sµi Gßn b¾t ®Çu tõ x· An S¬n, huyÖn ThuËn An, tØnh

B×nh D−¬ng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc víi chiÒu dµi kho¶ng 17km cã ®Þa h×nh th¼ng chØ cã

hai ®o¹n s«ng cong, nh−ng b¸n kÝnh cong kh¸ lín. §o¹n nµy t−¬ng ®èi æn ®Þnh, chØ cã

khu vùc c¸ch cÇu B×nh Ph−¬c kho¶ng 1km vÒ phÝa th−îng l−u ®−êng bê b¾t ®Çu s¹t lë

cho m·i ®Õn s¸t ngay mè cÇu. HiÖn nay ng−êi d©n ®· x©y kÌ b¶o vÖ däc theo nhµ cña

hä tõ c¸c lo¹i th« s¬ nh− th¶ l¸ dõa n−íc, ®ãng cäc b»ng cõ trµm hay x©y kiªn cè b»ng

bªt«ng. §Õn nay ®o¹n nµy ®· t−¬ng ®èi æn ®Þnh.

KÕt qu¶ ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng ®Çu th¸ng 4/2005 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ

®ît cuèi th¸ng 11/2005 cho thÊy ®−êng bê s«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi

®Õn cÇu B×nh Ph−íc vÉn gi÷ ®−îc æn ®Þnh, kh«ng cã mét tr−êng hîp s¹t lë hay båi l¾ng

nµo. C¸c ®o¹n bê t¹i ng· ba r¹ch TrÇu (x· Ch¸nh Mü) vµ t¹i ng· ba s«ng Bµ Lôa (ranh

giíi gi÷a ph−êng Ch¸nh NghÜa, thÞ x· Thñ DÇu Mét vµ x· An Th¹nh, huyÖn ThuËn An)

th−êng hay bÞ s¹t lë tr−íc ®©y mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc x©y dùng lÊn chiÕm bê

s«ng däc theo hai bªn r¹ch TrÇu vµ s«ng Bµ Lôa ®· lµm c¶n trë t¸c ®éng dßng ch¶y th×

nay ®· ®−îc kh¾c phôc, mét sè ®o¹n ®ang ®−îc ®Çu t− x©y dùng kÌ kiªn cè, nh÷ng ®o¹n

kh¸c ®ang ®−îc ®ãng cõ trµm vµ bá ®¸ héc. Ngoµi ra, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®· vËn

®éng ng−êi d©n sèng däc theo c¸c ®o¹n bê s«ng bÞ s¹t lë tr−íc ®©y di dêi vµo c¸ch bê

kho¶ng 50m-100m, cho nªn còng ®· h¹n chÕ ®−îc rÊt nhiÒu t¶i träng nÆng trªn bê. Tuy

nhiªn mét vÊn ®Ò ®ang lµm quan t©m ®Õn c¸c ngµnh chøc n¨ng vµ nh©n d©n däc theo

s«ng Sµi Gßn lµ mét sè n¬i ë huyÖn Cñ Chi ruéng ®· bÞ mÆn, tuy møc ®é cßn Ýt, nh−ng

nÕu kh«ng cã m−a th× hå DÇu TiÕng sÏ buéc ph¶i gi÷ n−íc l¹i vµ kh«ng x¶ xuèng h¹ du,

lóc ®ã ®é mÆn sÏ t¨ng cao, ¶nh h−ëng lín ®Õn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña ng−êi d©n.

2. Khu vùc th−îng vµ h¹ l−u cÇu B×nh Ph−íc:

Trong nh÷ng n¨m tõ 2000 ®Õn 2003 bê s«ng Sµi Gßn, ®o¹n tõ cÇu B×nh Ph−íc

®i vÒ phÝa th−îng l−u thuéc c¸c ph−êng HiÖp B×nh Ph−íc, huyÖn Thñ §øc, TP. Hå ChÝ

Minh vµ x· VÜnh Phó, huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh D−¬ng th−êng xuyªn bÞ s¹t lë, cã