Nghiên cứu cơ sở khoa học phục vụ đề xuất mô hình phát triển kinh tế - xã hội bền vững huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

NGUYỄN QUANG THÀNH

NGHIÊN CỨU CƠ SỞ KHOA HỌC PHỤC VỤ ĐỀ XUẤT

MÔ HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI BỀN VỮNG

HUYỆN ĐẢO LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

NGUYỄN QUANG THÀNH

NGHIÊN CỨU CƠ SỞ KHOA HỌC PHỤC VỤ ĐỀ XUẤT

MÔ HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI BỀN VỮNG

HUYỆN ĐẢO LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

Ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường

Mã số: 8850101

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Phan Thị Thanh Hằng

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Nguyễn Quang Thành, xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên

cứu do cá nhân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Phan Thị Thanh

Hằng không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Số liệu và kết quả của

luận văn chưa từng được công bố ở bất kì một công trình khoa học nào khác.

Các thông tin thứ cấp sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc rõ ràng, được trích

dẫn đầy đủ, trung thực và đúng qui cách.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn./.

Tác giả

Nguyễn Quang Thành

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phan

Thị Thanh Hằng đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết luận văn tốt nghiệp.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tôi chân thành cảm ơn quý thầy, cô trong khoa Tài nguyên và Môi trường,

trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên đã tận tình truyền đạt kiến thức trong

2 năm học tập. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học tập không chỉ là

phục vụ cho quá trình nghiên cứu, viết luận văn mà còn là hành trang quí báu để tôi

tiếp tục vững bước trên con đường sự nghiệp. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong

hội đồng chấm luận văn đã cho tôi những đóng góp quý báu để hoàn chỉnh luận văn

này.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tập thể Lãnh đạo, nhân viên Ủy ban nhân dân

huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi và Viện Địa lý – Viện Hàn lâm Khoa học và Công

nghệ Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp nguồn số liệu phong phú để tôi có

thể hoàn thành tốt luận văn này. Cảm ơn gia đình đã luôn ở bên, giúp đỡ, động viên,

tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành Luận văn.

Cuối cùng tôi kính chúc quý thầy, cô dồi dào sức khỏe và thành công hơn trong

sự nghiệp cao quý!

Thái Nguyên, ngày 15 tháng 6 năm 2020

Người thực hiện

Nguyễn Quang Thành

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................2

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................................2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................................5

DANH MỤC HÌNH ........................................................................................................6

DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................8

MỞ ĐẦU .......................................................................................................................10

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU...............................................11

1.1. Cơ sở lý luận .......................................................................................................11

1.2. Cơ sở thực tiễn ....................................................................................................13

1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan ............................................15

1.4. Khái quát khu vực nghiên cứu ............................................................................17

1.4.1 Khái quát đặc điểm tài nguyên thiên nhiên huyện đảo Lý Sơn.....................17

1.4.2. Hiện trạng môi trường huyện đảo Lý Sơn....................................................28

1.4.3. Hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội huyện đảo Lý Sơn ............................37

1.4.4. Văn hóa – Giáo dục – Y tế............................................................................43

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............48

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................48

2.2. Nội dung nghiên cứu...........................................................................................49

2.3. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................49

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ......................................51

3.1. Đánh giá tiềm năng kinh tế - xã hội huyện đảo Lý Sơn......................................51

3.1.1. Ngư nghiệp ...................................................................................................52

3.1.2. Thương mại - dịch vụ ...................................................................................54

3.1.3. Du lịch ..........................................................................................................58

3.1.4. Nông nghiệp..................................................................................................59

3.1.5. Lâm nghiệp ...................................................................................................64

3.1.6. Công nghiệp..................................................................................................65

3.2. Đánh giá hiện trạng tài nguyên thiên nhiên và môi trường huyện đảo Lý Sơn ..66

3.3. Đề xuất mô hình phát triển kinh tế - xã hội bền vững huyện đảo Lý Sơn ..........77

3.3.1 Cơ sở chính sách chiến lược định hướng phát triển KT-XH bền vững huyện

Lý Sơn.....................................................................................................................77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.3.2. Cơ sở nguồn lực tự nhiên và xã hội để định hướng mô hình phát triển KT –

XH bền vững huyện đảo Lý Sơn ............................................................................80

3.3.3. Định hướng mô hình phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho huyện đảo Lý

Sơn ..........................................................................................................................81

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................................96

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................97

PHỤ LỤC…………………………………………………………………..…101

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BCH: Ban chấp hành

BTNMT: Bộ Tài nguyên và Môi trường

BVMT: Bảo vệ môi trường

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐCTV – ĐCCT: Địa chất thủy văn – Địa chất công trình

GTSX: Giá trị sản xuất

KTQD: Kinh tế quốc doanh

KTTĐ: Kinh tế trọng điểm

KKT: Khu kinh tế

KT-XH: Kinh tế - xã hội

QCCP: Quy chuẩn cho phép

TTCN: Tiểu thủ công nghiệp

UBND: Ủy ban nhân dân

VH-TT: Văn hóa – thông tin

DANH MỤC HÌNH

Hình 1. 1. Mối quan hệ giữa phát triển kinh tế - xã hội và môi trường ........................13

Hình 1. 2. Nhiệt độ bình quân tháng, nhiệt độ lớn nhất, nhiệt độ nhỏ nhất và bình quân

năm tại trạm Lý Sơn (oC)...............................................................................................18

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Hình 1. 3. Tốc độ gió trung bình tháng (m/s)................................................................19

Hình 1. 4. Số ngày mưa, lượng mưa bình quân tháng và lượng mưa ngày lớn nhất tại

trạm Lý Sơn ...................................................................................................................21

Hình 1. 5. Số ngày mưa dông bình quân tháng tại trạm Lý Sơn ...................................21

Hình 1. 6. Số ngày sương mù bình quân tháng tại trạm Lý Sơn ...................................22

Hình 1. 7. Bản đồ thổ nhưỡng huyện đảo Lý Sơn năm 2019 [7] ..................................23

Hình 1. 8 : Bản đồ phân bố hệ sinh thái huyện đảo Lý Sơn [6] ....................................26

Hình 1. 9. Mạng lưới các điểm lấy mẫu nước mặt và nước biển huyện đảo Lý Sơn....29

Hình 1. 10. Ven bờ phía Tây đảo Lý Sơn......................................................................30

Hình 1. 11. Bãi rác gần khu vực chùa Hang..................................................................31

Hình 1. 12. Sơ đồ vị trí lấy mẫu nước ngầm huyện đảo Lý Sơn..................................34

Hình 2.1. Phạm vi vùng nghiên cứu ..............................................................................49

Hình 3. 1. Sản lượng khai thác và phương tiện khai thác thủy sản huyện đảo Lý Sơn

trong thời gian gần đây..................................................................................................54

Hình 3. 2. Doanh thu vận tải đường biển huyện Lý Sơn...............................................58

Hình 3. 3. Biến động diện tích trồng tỏi huyện đảo Lý Sơn và các xã..........................61

Hình 3. 4: Núi lửa Giếng Tiền.......................................................................................82

Hình 3. 5: Toàn cảnh các núi lửa trên đảo Lý Sơn........................................................82

Hình 3. 6: Núi Thới Lới và vách Hang Câu ..................................................................82

Hình 3. 7: Hòn Đụn Đảo Bé ..........................................................................................82

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1. 1. Nhiệt độ bình quân tháng trung bình nhiều năm tại trạm Lý Sơn (oC)........18

Bảng 1. 2. Nhiệt độ cao nhất tại trạm Lý Sơn (oC) ......................................................18

Bảng 1. 3. Nhiệt độ thấp nhất tại trạm Lý Sơn (oC) .....................................................18

Bảng 1. 4. Tốc độ gió trung bình tháng và năm (m/s)...................................................20

Bảng 1. 5. Số ngày mưa (ngày) ....................................................................................21

Bảng 1. 6. Lượng mưa trung bình tháng tại trạm Lý Sơn (mm) ..................................21

Bảng 1. 7. Lượng mưa ngày lớn nhất tại trạm Lý Sơn (mm).......................................21

Bảng 1. 8. Số ngày mưa dông bình quân tháng và năm (ngày).....................................21

Bảng 1. 9. Số ngày sương mù bình quân tháng (ngày) .................................................22

Bảng 1. 10. Phân loại đất huyện đảo Lý Sơn ................................................................24

Bảng 1. 11. Trữ lượng tĩnh tự nhiên..............................................................................25

Bảng 1. 12. Trữ lượng động tự nhiên ............................................................................25

Bảng 1. 13. Trữ lượng khai thác tiềm năng...................................................................25

Bảng 1. 14. Vị trí lấy mẫu nước mặt (X/2019)..............................................................29

Bảng 1. 19. Vị trí lấy mẫu phân tích nước dưới đất ......................................................33

Bảng 1. 20. Tổng hợp các chỉ tiêu về chất lượng nước huyện đảo Lý Sơn ..................34

Bảng 3. 1. Sản lượng và cơ sở vật chất ngành thủy sản ................................................53

Bảng 3. 2. Cơ sở kinh doanh thương mại, dịch vụ theo ngành nghề ............................54

Bảng 3. 3. Cơ sở vật chất kỹ thuật ngành bưu điện.......................................................55

Bảng 3. 4. Khối lượng hàng hóa vận chuyển, luân chuyển..........................................56

Bảng 3. 5. Lượng hành khách vận chuyển, luân chuyển...............................................57

Bảng 3. 6. Doanh thu vận tải đường biển......................................................................57

Bảng 3. 7. Giá trị sản xuất nông nghiệp (tính theo giá trị năm 2010)...........................60

Bảng 3. 8. Diện tích, năng suất, sản lượng tỏi...............................................................60

Bảng 3. 9. Diện tích, năng suất, sản lượng hành ...........................................................61

Bảng 3. 10. Diện tích, năng suất, sản lượng ngô...........................................................62

Bảng 3. 11. Diện tích, năng suất, sản lượng dưa hấu ....................................................62

Bảng 3. 12. Diện tích, năng suất, sản lượng đậu ...........................................................63

Bảng 3. 13. Số lượng gia súc gia cầm ...........................................................................63

Bảng 3. 14. Cơ cấu sử dụng đất huyện Lý Sơn (ha)......................................................64

Bảng 3. 15. Giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn (theo giá 2018).........................65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 3. 16: Sự phát triển chuỗi giá trị du lịch qua các năm .........................................86

Bảng 3. 17: Chuỗi giá trị nghề cá xa bờ huyện đảo Lý Sơn..........................................91

Bảng 3. 18: Tính toán hiệu quả kinh tế của hoạt động nghề cá huyện đảo Lý Sơn ......92

Bảng 3. 19: Diễn biến tỷ lệ đất nông nghiệp qua các năm...........................................93

Bảng 3. 20: Tính toán giá trị cây trồng hàng năm qua các năm...................................94

Bảng 3. 21: Hiệu quả thu nhập của lao động nông nghiệp Lý Sơn quan các năm........94