Nghiên cứu các yếu tố tác động đến quy mô của các doanh nghiệp tại tỉnh Đăk Nông

i

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH



THÁI MINH CHÂU

NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG

ĐẾN QUY MÔ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP

TẠI TỈNH ĐẮK NÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016

iii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan Luận văn “Nghiên cứu các yếu tố tác động đến quy mô của

các doanh nghiệp tại tỉnh Đắk Nông” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn, bài luận

văn này toàn phần hay từng phần nhỏ chưa từng được công bố hay sử dụng để cấp

bằng ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận

văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này được hướng dẫn bởi PGS.TS Nguyễn Minh Hà.

NGƢỜI CAM ĐOAN

THÁI MINH CHÂU

iv

LỜI CẢM ƠN

Đối với tôi, việc luận văn được hoàn thành quả là niềm hạnh phúc lớn lao. Đã

có những lúc khó khăn tưởng chừng tôi không thể vượt qua. Tôi xin chân thành cảm

ơn quý thầy cô trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh, các bạn lớp ME6B,

những người bạn thân thiết của tôi và gia đình đã động viên, hướng dẫn chân thành,

nhiệt tình giúp tôi thực hiện Luận văn này. Đặt biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc,

trân trọng đến:

Thầy giáo PGS.TS Nguyễn Minh Hà, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi viết

Luận văn này. Thầy đã rất nhiệt tình hướng dẫn và thường xuyên đôn đốc tôi hoàn

thành Luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Đỗ Phú Trần Tình, ThS. Nguyễn Văn Nên đã

có nhiều đóng góp sâu sắc, chân thành để Luận văn hoàn thiện.

Xin chân thành cảm ơn cô giáo chủ nhiệm cùng quý thầy, cô giáo trường Đại

học Mở đã động viên, chỉ bảo để tôi làm tốt Luận văn của mình.

Xin cảm ơn các bạn cùng lớp ME6B, các bạn cùng học chung trường đã có

nhiều chỉ dẫn, động viên chân thành để tôi có động lực làm việc.

Và tôi cũng rất biết ơn cơ quan và gia đình đã tạo điều kiện về thời gian, kinh

phí để tôi hoàn thành khóa học.

Xin chân thành cảm ơn!

v

TÓM TẮT

Đề tài “Nghiên cứu các yếu tố tác động đến quy mô của các doanh nghiệp tại

tỉnh Đắk Nông” nhằm mục tiêu tìm ra các yếu tố tác động đến quy mô của các

doanh nghiệp. Đề tài tập trung giải quyết các câu hỏi lớn như: tình hình hoạt động

của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Nông trong thời gian qua như thế nào?

yếu tố nào ảnh hưởng và mức độ tác động của các yếu tố đó đến quy mô của các

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Nông như thế nào? cần có những giải pháp gì

nhằm cải thiện quy mô của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Nông trong thời

gian tới? Từ đó, gợi ý cho các nhà hoạch định chính sách của tỉnh Đắk Nông đề ra

những chương trình, chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp của tỉnh

mở rộng quy mô sản xuất, góp phần đóng góp vào sự phát triển của địa phương.

Nguồn dữ liệu nghiên cứu cho tất cả các biến quan sát được lấy từ dữ liệu doanh

nghiệp tại Sở kế hoạch Đầu tư và Cục thuế tỉnh Đắk Nông vào thời điểm tháng 5

năm 2016. Tổng số dữ liệu doanh nghiệp được lấy từ Sở KH&ĐT và Cục thuế tỉnh

Đắk Nông cập nhật đến thời điểm 31/03/2016 là 4.161 doanh nghiệp. Tuy nhiên, có

nhiều doanh nghiệp không có đầy đủ thông tin theo yêu cầu nên sau khi rà soát, chỉ

có dữ liệu của 1.517 doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu. Nghiên cứu chủ yếu dùng

phương pháp thống kê mô tả và phương pháp hồi quy trong phân tích dữ liệu. Kết

quả phân tích cho thấy:

Theo phân tích thông kê: Quy mô trung bình của các doanh nghiệp theo thống

kê là 6.27 tỷ đồng. Với quy mô lớn nhất là 34.97 tỷ và nhỏ nhất là 42 triệu đồng.

Mức độ phân hóa và tập trung vốn sản xuất chưa cao. Với số quan sát hơn 1.500

doanh nghiệp, có 30,92% doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu.

Quy mô vốn của những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu cũng

lớn gần 3 lần quy mô vốn của doanh nghiệp còn lại. Các doanh nghiệp trong tỉnh

chủ yếu đăng ký theo hình thức công ty TNHH MTV, tiếp theo là loại hình TNHH

hai thành viên trở lên đến CTCP và DNTN. Các công ty đăng ký theo dạng TNHH

MTV thường có 2 dạng rõ rệt: một là thành lập từ nguồn vốn tư nhân được nâng cấp

từ các doanh nghiệp tư nhân kinh doanh có hiệu quả, hai là thành lập từ nguồn vốn

đầu tư của một tổ chức hoặc công ty lớn. Các doanh nghiệp được thống kê có tỷ lệ

vi

đặt trụ sở hoạt động sản xuất kinh doanh tại khu vực nông thôn và nội thị tương

đương nhau. Doanh nghiệp hoạt động lâu nhất là 11 năm, sớm nhất là 1 năm. Thời

gian hoạt động trung bình của các doanh nghiệp được thống kê là 5,21 năm. Về tuổi

của chủ doanh nghiệp hoặc người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, có độ

tuổi cao nhất là 65 tuổi, thấp nhất là 24 tuổi, trung bình là 40,72 tuổi. Tỷ lệ vốn góp

của các tổ chức vào các doanh nghiệp cao nhất là 100%, thấp nhất là 0%, trung bình

là 27,2%.

Về phân tích hồi quy: mô hình ban đầu đưa ra gồm 11 yếu tố tác động đến quy

mô vốn của doanh nghiệp, tuy nhiên các yếu tố về: ngành nghề kinh doanh, kinh

doanh xuất khẩu, loại hình doanh nghiệp, vị trí doanh nghiệp, thời gian hoạt động,

vốn góp của tổ chức có tác động đến quy mô của doanh nghiệp; các yếu tố về giới

tính của chủ sở hữu doanh nghiệp, số lượng thành viên góp vốn/sáng lập, tỷ suất lợi

nhuận trên tổng tài sản, tuổi của chủ/người có vai trò quyết định trong doanh nghiệp

và số lượng lao động trong doanh nghiệp không có tác động đến quy mô của doanh

nghiệp.

Đề tài đã bước đầu xác định được các yếu tố tác động đến quy mô của các

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, quy mô doanh nghiệp được xác định là

nguồn vốn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp theo báo cáo tài chính của

doanh nghiệp. Trong quá trình thực hiện đề tài, vẫn còn những hạn chế sau:

Thứ nhất, sự sai lệch về thống kê của các cơ quan tỉnh dẫn đến dữ liệu nghiên

cứu chưa phản ảnh hoàn toàn thực tế tại doanh nghiệp, từ đó dẫn đến những khiếm

khuyết trong kết quả nghiên cứu. Chẳng hạn như dữ liệu của Sở kế hoạch đầu tư và

Cục thuế còn chồng chéo, chưa có sự thống nhất.

Thứ hai, nguồn vốn dùng để xác định quy mô doanh nghiệp được sử dụng là

nguồn vốn theo báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Tuy nhiên hầu hết các doanh

nghiệp ở Đắk Nông chưa được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán có uy tín, nên số

liệu này có thể chưa phản ánh được nguồn vốn hoạt động thật sự của doanh nghiệp.,

giúp doanh có khả năng triển khai các hoạt động sản xuất kinh doanh tốt hơn trong

thời gian tới.

vii

MỤC LỤC

Lời cam đoan..............................................................................................................iii

Lời cảm ơn .................................................................................................................. iv

Mục lục......................................................................................................................... v

Danh mục bảng, hình...............................................................................................viii

Danh mục từ viết tắt .................................................................................................. ix

CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1

1.1. o nghi n cứu.................................................................................................. 1

1.2. Trình bày vấn đ nghi n cứu.............................................................................. 2

1.3. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu...................................................... 3

1.3.1. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................... 3

1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu......................................................................................... 3

1.4. Phƣơng pháp nghi n cứu .................................................................................... 4

1.5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 4

1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu ....................................................................................... 4

1.7. Kết cấu của luận văn ........................................................................................... 4

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH ........................... 6

2.1. Các khái niệm liên quan...................................................................................... 6

2.1.1. Khái niệm về doanh nghiệp............................................................................ 6

2.1.2. Khái niệm về quy mô doanh nghiệp............................................................... 7

2.1.3. Khái niệm về vốn của doanh nghiệp .............................................................. 8

2.2. Cơ sở lý thuyết.................................................................................................... 10

2.2.1. Lý thuyết về hiệu suất theo quy mô ............................................................. 10

2.2.2. Lý thuyết về rào cản gia nhập thị trường...................................................... 12

2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quy mô doanh nghiệp........................................... 14

2.3.1. Ngành nghề kinh doanh................................................................................ 14

2.3.2. Loại hình doanh nghiệp ................................................................................ 15

2.3.3. Thời gian hoạt động...................................................................................... 15

2.3.4. Vị trí hoạt động của doanh nghiệp ............................................................... 16

viii

2.3.5. Tuổi chủ doanh nghiệp ................................................................................. 16

2.3.6. Số thành viên sáng lập/góp vốn.................................................................... 17

2.3.7. Góp vốn của tổ chức..................................................................................... 17

2.3.8. Số lao động trong doanh nghiệp................................................................... 18

2.3.9. Giới tính của chủ doanh nghiệp.................................................................... 18

2.3.10. Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản...................................................................... 19

2.4. Tổng quan các nghiên cứu liên quan ............................................................... 19

CHƢƠNG 3 : PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ........................ 22

3.1. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................................... 22

3.1.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu.................................................................... 22

3.1.2. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 22

3.2. Mô hình nghiên cứu lựa chọn ........................................................................... 23

3.3. Dữ liệu nghiên cứu............................................................................................. 30

3.3.1. Nguồn dữ liệu nghiên cứu ............................................................................ 30

3.3.2. Mẫu nghiên cứu............................................................................................ 31

3.3.3. Phương pháp xử lý dữ liệu ........................................................................... 32

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUY MÔ CỦA

DOANH NGHIỆP TẠI TỈNH ĐẮK NÔNG........................................................... 34

4.1. Tổng quan hoạt động của các doanh nghiệp tr n địa bàn tỉnh Đắk Nông... 34

4.1.1. Tổng quan về tình hình thu hút đầu tư và doanh nghiệp tại Đắk Nông ....... 34

4.1.2. Các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp.............................................................. 36

4.2. Kết quả nghiên cứu............................................................................................ 38

4.2.1. Phân tích thống kê mô tả các biến quan sát.................................................. 38

4.2.1.1. Quy mô trung bình và phân bổ vốn theo ngành nghề kinh doanh ......... 38

4.2.1.2. Loại hình doanh nghiệp........................................................................... 39

4.2.1.3. Vị trí hoạt động của doanh nghiệp.......................................................... 39

4.2.1.4. Thời gian hoạt động của doanh nghiệp .................................................. 40

4.2.1.5. Tuổi, giới tính chủ doanh nghiệp ............................................................ 41

4.2.1.6. Số thành viên sáng lập ............................................................................ 42

4.2.1.7. Góp vốn của tổ chức vào các doanh nghiệp ........................................... 43

ix

4.2.1.8. Quy mô lao động trong doanh nghiệp..................................................... 44

4.2.1.9. Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản ......................................................... 44

4.2.2. Thống kê mô tả các biến trong mô hình....................................................... 45

4.2.3. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến giữa các biến trong mô hình... 46

4.2.4. Phân tích kết quả hồi quy và các kiểm định ................................................. 47

4.2.4.1. Kết quả mô hình hồi quy ......................................................................... 47

4.2.4.2. Kiểm định các hệ số hồi quy.................................................................... 49

4.2.4.3. Kiểm định phương sai sai số không đổi .................................................. 49

4.2.5. Kết quả hồi quy sau kiểm định..................................................................... 49

4.3. Phân tích kết quả nghiên cứu ........................................................................... 50

4.3.1. Giải thích các biến có ý nghĩa trong mô hình............................................... 50

4.3.2. Giải thích các biến không có ý nghĩa trong mô hình.................................... 55

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH.......................................... 58

5.1. Kết luận ............................................................................................................. 58

5.2. Các gợi ý chính sách và kiến nghị đối với doanh nghiệp ............................... 61

5.2.1. Gợi ý chính sách đối với nhà nước............................................................... 61

5.2.2. Kiến nghị đối với doanh nghiệp ................................................................... 67

5.3. Hạn chế của đ tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo......................................... 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 69

PHỤ LỤC................................................................................................................... 72