Nghiên cứu các mô hình sản xuất và tiêu thụ thuốc lá nguyên liệu tại tỉnh cao bằng

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

Tr−êng ®¹i häc N«ng nghiÖp I

-------------------------

Hµ M¹nh Hïng

Nghiªn cøu c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô

thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i tØnh Cao B»ng

luËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ

Chuyªn ngµnh: Kinh tÕ n«ng nghiÖp

M· sè: 60.31.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: ts. Mai thanh cóc

Hµ néi - 2007

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- i

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ

trung thùc, ch−a hÒ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.

T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®2

®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®2 ®−îc chØ râ nguån gèc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

Hµ M¹nh Hïng

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- ii

Lêi c¸m ¬n

T«i xin tr©n träng c¶m ¬n sù quan t©m gióp ®ì vÒ mÆt chuyªn m«n cña c¸c

ThÇy C« gi¸o khoa Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, khoa Sau §¹i häc - Tr−êng §¹i

häc N«ng nghiÖp I.

T«i xin ®−îc bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn TiÕn sÜ Mai Thanh Cóc, ng−êi

®2 trùc tiÕp chØ b¶o vµ h−íng dÉn t«i hoµn thµnh luËn v¨n.

Xin ®−îc tr©n träng c¶m ¬n ®Õn ban L2nh ®¹o ViÖn Kinh tÕ Kü thuËt Thuèc

l¸, tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña ViÖn, c¸c ®¬n vÞ lµ ®èi t¸c cña ViÖn, c¸c cÊp

chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng tØnh Cao B»ng, bµ con n«ng d©n trång thuèc l¸, b¹n bÌ vµ

gia ®×nh ®2 gióp ®ì còng nh− hç trî t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t«i thùc hiÖn luËn v¨n nµy.

Mét lÇn n÷a xin tr©n träng c¶m ¬n mäi sù gióp ®ì quÝ b¸u trªn./.

Hµ néi, ngµy ... th¸ng ... n¨m 2007

Ng−êi thùc hiÖn

Hµ M¹nh Hïng

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- iii

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc ch÷ viÕt t¾t v

Danh môc b¶ng vi

Danh môc biÓu ®å vii

Danh môc ®å thÞ ix

Danh môc s¬ ®å x

1. Më ®Çu 1

1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu 1

1.2 Môc tiªu nghiªn cøu 4

1.2.1 Môc tiªu chung 4

1.2.2 Môc tiªu cô thÓ 4

1.3 §èi t−îng nghiªn cøu 4

1.4 Ph¹m vi nghiªn cøu 5

1.4.1 Ph¹m vi vÒ néi dung 5

1.4.2 Ph¹m vi kh«ng gian 5

1.4.3 Ph¹m vi vÒ thêi gian 5

2. Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 6

2.1 C¬ së lÝ luËn vÒ m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu 6

2.1.1 Kh¸i niÖm chung vÒ m« h×nh 6

2.1.2 Thuèc l¸ nguyªn liÖu 7

2.1.3 Mét sè ®Æc ®iÓm sinh vËt häc vµ kinh tÕ kÜ thuËt s¶n xuÊt thuèc l¸ 9

2.1.4 HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c m« h×nh 15

2.2 C¬ së thùc tiÔn vÒ m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu 18

2.2.1 Mét sè m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ trªn thÕ giíi 18

2.2.2 Mét sè m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ t¹i ViÖt Nam 27

3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 33

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- iv

3.1 §Æc ®iÓm tØnh Cao B»ng 33

3.1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 33

3.1.2 §iÒu kiÖn kinh tÕ x2 héi 37

3.2 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 46

3.2.1 Ph−¬ng ph¸p chän ®iÓm nghiªn cøu 46

3.2.2 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp th«ng tin 48

3.2.3 Ph−¬ng ph¸p tæng hîp ph©n tÝch th«ng tin 49

3.2.4 HÖ thèng chØ tiªu sö dông trong ®Ò tµi 52

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 54

4.1 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn

liÖu t¹i tØnh Cao B»ng 54

4.1.1 Tæng quan vÒ c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu ë

Cao B»ng 54

4.1.2 HiÖu qu¶ kinh tÕ vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn c¸c m« h×nh s¶n

xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu ë tØnh Cao B»ng 78

4.2 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ¸p dông m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸

nguyªn liÖu phï hîp vµo thùc tiÔn ë Cao B»ng 107

4.2.1 §Ò xuÊt m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu phï hîp

ë Cao B»ng 107

4.2.2 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn vµ ¸p dông m« h×nh ®Ò xuÊt

vµo thùc tiÔn Cao B»ng 120

5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 128

5.1 KÕt luËn 128

5.2 KiÕn nghÞ 131

Tµi liÖu tham kh¶o 134

Phô lôc 137

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- v

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

AFTA

BAT

BVTV

BQ

CC

CN

DT

DV

§VT

GO

GTHH

HQKT

HTX

IC

MI

NN

PAM

Pr

SL

TB

TL

TM

TNHH

TTCN

TT

VA

Vinataba

ViÖnKTKTthuèc l¸

X§GN

WTO

Asean Free Trade Area (Khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸)

British American Tobacco (Thuèc l¸ Anh MÜ)

B¶o vÖ thùc vËt

B×nh qu©n

C¬ cÊu

C«ng nghiÖp

DiÖn tÝch

DÞch vô

§¬n vÞ tÝnh

Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt

Gi¸ trÞ hµng ho¸

HiÖu qu¶ kinh tÕ

Hîp t¸c x2

Chi phÝ trung gian

Thu nhËp hçn hîp

N«ng nghiÖp

Policy Analysis Matrix (Ma trËn ph©n tÝch chÝnh s¸ch)

Lîi nhuËn

Sè l−îng

Trungb×nh

Tû lÖ

Th−¬ng m¹i

Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n

TiÓu thñ c«ng nghiÖp

Trång trät

Gi¸ trÞ gia t¨ng

Tæng c«ng ty thuèc l¸ ViÖt Nam

ViÖn Kinh tÕ Kü thuËt Thuèc l¸

Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo

World Trade Organization (Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi)

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- vi

Danh môc b¶ng

2.1 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng thuèc l¸ nguyªn liÖu cña 10 quèc

gia ®øng ®Çu thÕ giíi 26

2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt thuèc l¸ nguyªn liÖu trªn thÕ giíi 26

2.3 T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu thuèc l¸ nguyªn liÖu trªn thÕ giíi 27

2.4 So s¸nh m« h×nh ®Çu t− trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp 29

2.5 T×nh h×nh s¶n xuÊt thuèc l¸ nguyªn liÖu cña ViÖt Nam 32

3.1 Yªu cÇu sinh th¸i c©y thuèc l¸ vô Xu©n vµ c¸c yÕu tè khÝ hËu cña

tØnh Cao B»ng 35

3.2 T×nh h×nh ®Êt ®ai vµ sö dông ®Êt ®ai cña tØnh Cao B»ng qua 3 n¨m

(2004 - 2006) 36

3.3 D©n sè vµ lao ®éng cña tØnh Cao B»ng (2004 - 2006) 38

3.4 Mét sè c¬ së vËt chÊt kü thuËt chñ yÕu phôc vô s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp cña tØnh Cao B»ng 40

3.5 KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tØnh Cao B»ng (2004 - 2006) 42

3.6 C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät cña tØnh Cao B»ng qua 3

n¨m (2004 - 2006) 44

3.7 KÕt qu¶ s¶n xuÊt thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i Cao B»ng tõ 2001 - 2005 46

3.8 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng thuèc l¸ huyÖn Hoµ An 47

3.9 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng thuèc l¸ huyÖn Hµ Qu¶ng 48

4.1 BiÕn ®éng diÖn tÝch - n¨ng suÊt - s¶n l−îng thuèc l¸ nguyªn liÖu 58

4.2 Thùc tr¹ng ®Çu t− gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt,

thuèc diÖt chåi cho 1 ha thuèc l¸ 61

4.3 Thùc tr¹ng ®Çu t− lao ®éng cho 1 ha thuèc l¸ 62

4.4 BiÕn ®éng diÖn tÝch - n¨ng suÊt - s¶n l−îng thuèc l¸ nguyªn liÖu 66

4.5 Thùc tr¹ng ®Çu t− gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thuèc diÖt

chåi cho 1 ha thuèc l¸ 68

4.6 Thùc tr¹ng ®Çu t− lao ®éng cho 1 ha thuèc l¸ 69

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- vii

4.7 BiÕn ®éng diÖn tÝch - n¨ng suÊt - s¶n l−îng thuèc l¸ nguyªn liÖu 72

4.8 Thùc tr¹ng ®Çu t− gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt cho 1 ha

thuèc l¸ 73

4.9 Thùc tr¹ng ®Çu t− lao ®éng cho 1 ha thuèc l¸ 74

4.10 BiÕn ®éng diÖn tÝch - n¨ng suÊt - s¶n l−îng thuèc l¸ nguyªn liÖu 75

4.11 Thùc tr¹ng ®Çu t− gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt cho 1 ha

huèc l¸ 76

4.12 Thùc tr¹ng ®Çu t− lao ®éng cho 1 ha thuèc l¸ 77

4.13 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt thuèc l¸ víi s¶n xuÊt lóa (MH1) 81

4.14 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt thuèc l¸ víi s¶n xuÊt lóa (MH2) 84

4.15 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt thuèc l¸ víi s¶n xuÊt lóa (MH3) 85

4.16 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt thuèc l¸ víi s¶n xuÊt lóa (MH4) 86

4.17 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt thuèc l¸ cña c¸c m« h×nh n¨m 2004 89

4.18 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt thuèc l¸ cña c¸c m« h×nh n¨m 2005 90

4.19 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt thuèc l¸ cña c¸c m« h×nh n¨m 2006 91

4.20 ChÝ phÝ kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm (MH1) 94

4.21 ChÝ phÝ kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm (MH2) 95

4.22 ChÝ phÝ kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm (MH3) 96

4.23 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh (kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô)

n¨m 2004 97

4.24 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh (kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô)

n¨m 2005 98

4.25 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh (kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô)

n¨m 2006 99

4.26 Nh÷ng h¹n chÕ vÒ kü thuËt s¶n xuÊt thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i Cao

B»ng vµ h−íng gi¶i quyÕt 125

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- viii

Danh môc biÓu ®å

4.1 Quy m« c¸c lo¹i m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu

t¹i tØnh Cao B»ng 54

4.2 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña thuèc l¸ vµ lóa (MH1) 87

4.3 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña thuèc l¸ vµ lóa (MH2) 87

4.4 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña thuèc l¸ vµ lóa (MH3) 87

4.5 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña thuèc l¸ vµ lóa (MH4) 87

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- ix

Danh môc ®å THÞ

4.1 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt thuèc l¸ cña c¸c m« h×nh n¨m

2004 92

4.2 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt thuèc l¸ cña c¸c m« h×nh n¨m

2005 92

4.3 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt thuèc l¸ cña c¸c m« h×nh n¨m

2006 92

4.4 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh (kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô

s¶n phÈm thuèc l¸ nguyªn liÖu) n¨m 2004 100

4.5 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh (kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô

s¶n phÈm thuèc l¸ nguyªn liÖu5) n¨m 2005 100

4.6 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh (kh©u s¬ chÕ vµ tiªu thô

s¶n phÈm thuèc l¸ nguyªn liÖu) n¨m 2006 100

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- x

Danh môc s¬ ®å

2.1 Quan hÖ gi÷a c©y thuèc l¸ víi c¸c hÖ phô 11

4.1 M« h×nh tæng qu¸t vÒ s¶n xuÊt thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i Cao B»ng 55

4.2 C¬ cÊu tæ chøc ®Çu t− s¶n xuÊt thuèc l¸ 56

4.3 Ph−¬ng thøc ®Çu t− s¶n xuÊt thuèc l¸ 57

4.4 T×nh h×nh tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu 64

4.5 C¬ cÊu tæ chøc ®Çu t− s¶n xuÊt thuèc l¸ 64

4.6 Ph−¬ng thøc ®Çu t− s¶n xuÊt thuèc l¸ 65

4.7 T×nh h×nh tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu 70

4.8 C¬ cÊu tæ chøc theo m« h×nh phï hîp 115

4.9 Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt trång trät, ch¨m sãc thuèc l¸ gièng

míi C9-1, C7-1, A7, K149, VTL1H 117

4.10 Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt h¸i, sÊy thuèc l¸ gièng míi

C9-1, C7-1, A7, K149, VTL1H, VTL5H 118

4.11 Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt che phñ nilon cho thuèc l¸ 118

4.12 S¬ chÕ vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu 119

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- 1

1. Më ®Çu

1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu

Sau hai n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ n−íc ta ®2 cã b−íc tiÕn v−ît bËc. Chóng ta

®ang thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, nh»m ®¹t ®−îc môc

tiªu lín cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ®2 ®Ò ra cho tr−íc m¾t vµ l©u dµi lµ: "D©n giµu, n−íc

m¹nh, x2 héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh", phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®−a n−íc ta trë

thµnh mét n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. ViÖt Nam lµ mét n−íc n«ng nghiÖp víi gÇn

80% d©n sè sèng ë n«ng th«n, hµng n¨m ph¶i lµm ra n«ng s¶n phÈm kh«ng nh÷ng nu«i

sèng ®ång bµo c¶ n−íc mµ cßn cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp, cho xuÊt khÈu

vµ mét sè ngµnh nghÒ kh¸c. V× vËy, n«ng nghiÖp gi÷ mét vai trß quan träng trong sù

nghiÖp ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, nhê

chÝnh s¸ch ®æi míi toµn diÖn, n«ng nghiÖp n−íc ta cã nh÷ng thay ®æi kh¸ s©u s¾c vÒ

mäi mÆt, tõng b−íc ph¸t triÓn ®i lªn theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸. Cïng víi nh÷ng

chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®2 t¸c ®éng m¹nh mÏ trªn c¬ së xo¸ bá nh÷ng c¸ch thøc s¶n

xuÊt kinh doanh lçi thêi. Tuy nhiªn, so víi yªu cÇu thùc tÕ hiÖn nay, cïng víi sù tham

gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, ®Ó hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc khi

ViÖt Nam chÝnh thøc lµ thµnh viªn cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), c¸c s¶n

phÈm cã nguån gèc tõ n«ng nghiÖp cÇn ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n n÷a c¶ vÒ sè l−îng vµ

chÊt l−îng trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô. NghÞ quyÕt Ban chÊp hµnh TW

§¶ng kho¸ VII vÒ viÖc ®æi míi vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®2 ®−a ra nh÷ng c¬ së khoa häc

vµ thùc tiÔn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y

trång, vËt nu«i. C¬ cÊu kinh tÕ cña ngµnh n«ng nghiÖp ®2 cã sù thay ®æi râ rÖt, nh÷ng

s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu vµ hoµn thiÖn h¬n, ®Ó ®¸p øng ®ñ vÒ sè l−îng vµ

chÊt l−îng, phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng trong n−íc vµ xuÊt khÈu. Thuèc l¸ nguyªn

liÖu lµ mét lo¹i s¶n phÈm ®−îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nã kh«ng

nh÷ng cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c Nhµ m¸y s¶n xuÊt thuèc l¸ ®iÕu trong n−íc mµ

cßn lµ mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, gãp phÇn t¨ng tÝch luü cho nÒn kinh tÕ

quèc d©n ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt x2 héi më réng.

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- 2

S¶n xuÊt thuèc l¸ lµ mét ngµnh kinh tÕ ®em l¹i lîi nhuËn cao nªn ®−îc nhiÒu

Quèc gia trªn thÕ giíi hÕt søc quan t©m (kho¶ng 100 n−íc). S¶n xuÊt thuèc l¸ ®iÕu

th«ng qua qu¸ tr×nh chÕ biÕn c«ng nghiÖp lµm t¨ng gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña s¶n

phÈm n«ng nghiÖp. Ngµnh c«ng nghiÖp thuèc l¸ ®Çu t− Ýt nh−ng thu håi vèn nhanh,

®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo ng©n s¸ch Quèc gia; thu hót mét lùc l−îng lao

®éng ®«ng ®¶o, gãp phÇn ®iÒu hoµ møc sèng cña c¸c vïng d©n c− t¨ng thu nhËp cho

ng−êi lao ®éng, nhÊt lµ n«ng d©n ë c¸c vïng nói vµ trung du. Ph¸t triÓn trång thuèc

l¸ ë c¸c vïng miÒn nói cßn cã t¸c dông xo¸ bá tËp qu¸n trång c©y thuèc phiÖn cña

®ång bµo c¸c d©n téc, æn ®Þnh ®êi sèng, gãp phÇn:"xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo" theo tinh

thÇn nghÞ quyÕt TW5 kho¸ VII vÒ chÝnh s¸ch n«ng th«n - n«ng nghiÖp cña §¶ng.

Ngµy nay, thuèc l¸ kh«ng cßn ®−îc coi lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu cña cuéc sèng,

nh−ng vÉn lµ mét nhu cÇu cÇn cã cña con ng−êi do tËp qu¸n thãi quen tiªu dïng. V×

vËy, s¶n l−îng thuèc l¸ trªn thÕ giíi vÉn kh«ng ngõng gia t¨ng víi møc ®é t¨ng b×nh

qu©n gÇn 1,6%/n¨m [1], [12]. Do tÝnh chÊt riªng biÖt ®Æc thï, nªn thuèc l¸ ®−îc coi

lµ mét s¶n phÈm hµng ho¸ kh¸ ®Æc biÖt, ®−îc Nhµ n−íc ®Æt vµo mét trong nh÷ng

ngµnh s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt ®éc quyÒn trong nÒn kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,

víi sù b¶o trî cña ChÝnh phñ (vÒ viÖc cÊm nhËp thuèc l¸ ngo¹i), s¶n l−îng s¶n xuÊt

cña toµn Tæng c«ng ty thuèc l¸ ViÖt Nam liªn tôc t¨ng víi tèc ®é kh¸ cao. KÕt thóc

kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 - 2005, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n ®¹t 12,85 %/n¨m, sè l−îng

s¶n phÈm tõ 3.126 triÖu bao n¨m 2001 lªn tíi trªn 4.000 triÖu bao vµo n¨m 2005.

C¸c kho¶n nép ng©n s¸ch t¨ng tõ 1.500 tû ®ång n¨m 2001 lªn gÇn 3.000 tû ®ång

n¨m 2005 (toµn ngµnh thuèc l¸ nép ng©n s¸ch trªn 6.000 tû ®ång n¨m 2006) [28].

Tuy nhiªn, viÖc sö dông thuèc l¸ cã ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ cña con ng−êi vµ m«i

tr−êng, song do thãi quen vµ tËp qu¸n sö dông thuèc l¸, nªn ngµnh thuèc l¸ ViÖt

Nam vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn ®Ó phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng x2 héi vµ mang l¹i lîi

nhuËn kinh tÕ cho Nhµ n−íc.

C©y thuèc l¸ lµ mét c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, ®em l¹i nhiÒu lîi Ých kinh tÕ

v× lîi nhuËn cao h¬n so víi c¸c c©y trång kh¸c. Theo tµi liÖu thèng kª n¨m 2005,

cho biÕt 1 tÊn thuèc l¸ kh« b¸n ®i cã thÓ mua ®−îc 4,5 tÊn g¹o; 1 ha thuèc l¸ mang

l¹i gi¸ trÞ b»ng 4,0 ha ng«. Trung b×nh thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n tõ s¶n xuÊt 1 ha

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- 3

thuèc l¸ lµ 35 triÖu ®ång/vô, cßn 1 ha lóa kho¶ng 15 triÖu ®ång/vô (tÝnh theo gi¸

hiÖn hµnh 2005). §iÒu quan träng lµ trång c©y thuèc l¸ sÏ tËn dông nhiÒu diÖn tÝch

®Êt bá kh«ng, ®Êt hoang ho¸ ë vô §«ng Xu©n vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho bµ con

n«ng d©n trong thêi kú n«ng nhµn.

Cao B»ng lµ mét tØnh miÒn nói, cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp rÊt khã

kh¨n. PhÇn lín lµ ®Êt nghÌo dinh d−ìng, tÇng canh t¸c máng, ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹

tÇng, hÖ thèng thñy lîi võa thiÕu võa yÕu, khÝ hËu thêi tiÕt cã nhiÒu bÊt thuËn ... do

®ã n¨ng suÊt c©y trång thÊp, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

kh«ng cao ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. HiÖn nay, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam

chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr−êng, tÝnh chÊt c¹nh tranh quyÕt liÖt trong suèt qu¸

tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Æc biÖt lµ kh©u tiªu thô s¶n phÈm; thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu

dïng ®2 thay ®æi, ®ßi hái chÊt l−îng ngµy cµng cao trong ®ã cã s¶n phÈm thuèc l¸

®iÕu. Trong khi ®ã, s¶n xuÊt thuèc l¸ nguyªn liÖu cña n«ng d©n Cao B»ng hiÖn nay

l¹i ch−a chuyÓn ®æi kÞp theo xu thÕ cña x2 héi. MÆt kh¸c, do gièng cò, ®Çu t− cho

s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ, s¶n xuÊt cßn manh món, tr×nh ®é th©m canh cña n«ng

d©n thÊp, ... nªn n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng thuèc l¸ ®Òu gi¶m sót, tÝnh æn ®Þnh ch−a

cao, kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu thÞ tr−êng nhÊt lµ c¸c Nhµ m¸y s¶n xuÊt thuèc l¸

®iÕu, tõ ®ã thuèc l¸ nguyªn liÖu cña TØnh tiªu thô gÆp khã kh¨n vµ cã nguy c¬ bÞ

mai mét ë c¸c vïng trång. Tr−íc t×nh h×nh thùc tÕ, tØnh Cao B»ng ®2 ®−îc ViÖn

Kinh tÕ Kü thuËt Thuèc l¸ (thuéc Tæng C«ng ty Thuèc l¸ ViÖt Nam) trùc tiÕp ®Çu t−

s¶n xuÊt vµ bao tiªu toµn bé s¶n phÈm thuèc l¸ cho n«ng d©n. ViÖc ph¸t triÓn c©y

thuèc l¸ ë Cao B»ng gióp cho mét bé phËn bµ con d©n téc ë vïng s©u vïng xa c¶i

thiÖn ®−îc cuéc sèng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, xo¸ bá tËp qu¸n trång c©y

thuèc phiÖn, gi÷ v÷ng an ninh biªn giíi. Sau nhiÒu n¨m, ViÖn Kinh tÕ Kü thuËt

Thuèc l¸ ®Çu t− vµ chuyÓn giao c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt cho n«ng d©n, t×nh

h×nh s¶n xuÊt thuèc l¸ cña TØnh ®2 cã c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng ®Òu

t¨ng nh−ng ch−a thùc sù æn ®Þnh vµ ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng vèn cã. MÆt kh¸c, tr−íc

yªu cÇu míi cña nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam ®2 lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO th× c¸c

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi – LuËn v¨n Th¹c sü khoa häc kinh tÕ --------------------------------- 4

s¶n phÈm lµm ra cµng ®ßi hái nghiªm ngÆt, chÆt chÏ h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt

l−îng, nhÊt lµ s¶n phÈm tõ n«ng nghiÖp trong ®ã cã thuèc l¸ nguyªn liÖu. Tuy nhiªn,

mét vÊn ®Ò cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña c©y thuèc l¸ ë Cao

B»ng lµ ngoµi m« h×nh cña ViÖn Kinh tÕ Kü thuËt Thuèc l¸, mÊy n¨m gÇn ®©y cã

thªm c¸c Nhµ ®Çu t− tham gia lÜnh vùc nµy, cã c¸c ph−¬ng thøc ®Çu t− kh¸c nhau

nh−ng ®Òu kÐm hiÖu qu¶, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, k×m h2m ph¸t triÓn vµ béc lé

nhiÒu h¹n chÕ. §øng tr−íc yªu cÇu thùc tÕ trªn, t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi:

"Nghiªn cøu c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i tØnh Cao B»ng".

1.2 Môc tiªu nghiªn cøu

1.2.1 Môc tiªu chung

Nghiªn cøu c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i tØnh

Cao B»ng, tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ¸p dông hiÖu qu¶ m« h×nh

s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu phï hîp vµo thùc tiÔn ë Cao B»ng.

1.2.2 Môc tiªu cô thÓ

(i) Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ nh÷ng lÝ luËn c¬ b¶n vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn m«

h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸ nguyªn liÖu.

(ii) Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thuèc l¸

nguyªn liÖu cña tØnh Cao B»ng.

(iii) §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ¸p dông m« h×nh s¶n xuÊt, tiªu thô

thuèc l¸ nguyªn liÖu phï hîp ë Cao B»ng.

1.3 §èi t−îng nghiªn cøu

Nghiªn cøu nh÷ng khÝa c¹nh kinh tÕ vÒ c¸c m« h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô

thuèc l¸ nguyªn liÖu t¹i tØnh Cao B»ng. §èi t−îng trùc tiÕp lµ n«ng d©n, Nhµ

®Çu t− (doanh nghiÖp, c«ng ty); gi¸n tiÕp lµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng,

®èi t¸c liªn doanh, ...