Nghiên cứu các hệ thống chăn nuôi ở huyện ý yên, tỉnh nam định

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp 1

---------
--------

hoµng thÞ tè nga

Nghiªn cøu c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i

ë huyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh

luËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh : ch¨n nu«i

M· sè : 60.62.40

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: ts. vò ®×nh t«n

Hµ Néi - 2007

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 1

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy

lµ trung thùc vµ ch−a ®−îc sö dông ®Ó c«ng bè.

T«i xin cam ®oan mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n ®·

®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn ®· ®−îc chØ râ nguån gèc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

Hoµng ThÞ Tè Nga

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 2

Lêi c¶m ¬n

Trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ hoµn thµnh luËn v¨n, ngoµi sù nç lùc

cña b¶n th©n, t«i cßn nhËn ®−îc rÊt nhiÒu sù gióp ®ì cña c¸c tËp thÓ vµ

c¸ nh©n.

Nh©n dÞp hoµn thµnh luËn v¨n, cho phÐp t«i ®−îc bµy tá lßng biÕt

¬n s©u s¾c tíi TS. Vò §×nh T«n - ng−êi thÇy ®· tËn t×nh h−íng dÉn t«i

trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n.

Lêi c¶m ¬n s©u s¾c cña t«i xin ®−îc göi tíi c¸c ThÇy C« gi¸o trong

bé m«n Ch¨n nu«i chuyªn khoa, Khoa Ch¨n nu«i - Thuû s¶n vµ Khoa

Sau ®¹i ®· gi¶ng d¹y, gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc

hiÖn ®Ò tµi

T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n L·nh ®¹o vµ tËp thÓ c¸n bé Trung t©m

Nghiªn cøu Liªn ngµnh Ph¸t triÓn n«ng th«n ®· gióp t«i hoµn thµnh luËn

v¨n

T«i xin ®−îc göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c¸n bé vµ nh©n d©n

huyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh ®· gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i

thùc hiÖn ®Ò tµi cña m×nh.

Cho phÐp t«i ®−îc bµy tá lêi c¶m ¬n tr©n träng tíi L·nh ®¹o vµ tËp

thÓ c¸n bé nh©n viªn Trung t©m KhuyÕn n«ng, së N«ng nghiÖp vµ PTNT

tØnh Nam §Þnh, ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i hoµn thµnh kho¸ häc.

§Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy t«i cßn nhËn ®−îc sù ®éng viªn khÝch

lÖ cña gia ®×nh, ng−êi th©n, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¶m

¬n nh÷ng t×nh c¶m cao quý ®ã.

T¸c gi¶

Hoµng ThÞ Tè Nga

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 3

môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc c¸c b¶ng v

Danh môc ®å thÞ, biÓu ®å vi

1. Më ®Çu 0

1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 8

1.2 Môc ®Ých yªu cÇu cña ®Ò tµi 9

1.3 ý nghÜa khoa häc 10

1.4 ý nghÜa thùc tiÔn 10

2. Tæng quan tµi liÖu 11

2.1 C¬ së khoa häc cña viÖc nghiªn cøu hÖ thèng 11

2.2 Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc trªn quan ®iÓm hÖ

thèng 31

3. §èi t−îng, ®Þa ®iÓm, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 38

3.1 §èi t−îng 38

3.2 §Þa ®iÓm nghiªn cøu 38

3.3 Néi dung nghiªn cøu 38

3.4 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 39

4. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 43

4.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ - xG héi cña huyÖn ý yªn 43

4.1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 43

4.1.2 T×nh h×nh kinh tÕ - xG héi cña huyÖn qua 3 n¨m (2004-2006) 47

4.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn qua 3 n¨m (2004-

2006) 51

4.2.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt ngµnh trång trät 51

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 4

4.2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i 51

4.3 T×nh h×nh chung cña 3 xG ®iÒu tra nghiªn cøu 55

4.3.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, xG héi cña 3 xG ®iÒu tra 55

4.3.2 T×nh h×nh ch¨n nu«i cña 3 xG ®iÒu tra 58

4.4 C¸c hÖ thèng ch¨n nu«i n«ng hé 60

4.4.1 Ph©n kiÓu hÖ thèng ch¨n nu«i n«ng hé 60

4.4.2 §Æc ®iÓm chung cña c¸c n«ng hé trong c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i 66

4.4.3 N¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn trong hÖ thèng 68

4.4.4 N¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i gia cÇm trong c¸c hÖ thèng 79

4.4.5 N¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i tr©u bß i

4.5 So s¸nh hiÖu qña ch¨n nu«i trong c¸c hÖ thèng ii

4.6 Møc vµ c¬ cÊu thu nhËp cña c¸c hé trong hÖ thèng iv

4.7 T×nh h×nh dÞch bÖnh trªn ®µn gia sóc gia cÇm cña c¸c hÖ thèng v

4.8 Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña c¸c hÖ thèng viii

4.9 ThÞ tr−êng vµ vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm ch¨n nu«i t¹i huyÖn ý

Yªn xii

4.10 Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i n«ng hé huyÖn ý Yªn xiii

5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ xvii

5.1 KÕt luËn xvii

5.1.1 C¸c kiÓu hÖ thèng ch¨n nu«i cña huyÖn xvii

5.1.2 N¨ng suÊt hiÖu qu¶ cña c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i xviii

5.2 §Ò nghÞ xix

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 5

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

HTNN : HÖ thèng n«ng nghiÖp

KHKT: Khoa häc kü thuËt

HT: HÖ thèng

CN: Ch¨n nu«i

NTTS Nu«i trång thuû s¶n

PT: Ph¸t triÓn

NN: N«ng nghiÖp

HTTT: HÖ thèng trång trät

HTSX: HÖ thèng s¶n xuÊt

SL: Sè l−îng

SS: S¬ sinh

KL: Khèi l−îng

TL: Tû lÖ

TG: Thêi gian

DT: DiÖn tÝch

DV: DÞch vô

NP: NghÒ phô

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 6

Danh môc b¶ng

B¶ng 4.1 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn ý Yªn qua 3 n¨m

(2004-2006) 46

B¶ng 4.2 T×nh h×nh kinh tÕ, xG héi cña huyÖn ý Yªn qua 3 n¨m (2004-

2006 ) 47

B¶ng 4.3 T×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña huyÖn qua 3 n¨m (2004-

2006) 53

B¶ng 4.4a T×nh h×nh sö dông ®Êt cña 3 xG ®iÒu tra (2006) 56

B¶ng 4.4b T×nh h×nh kinh tÕ xG héi n¨m 2006 cña 3 xG ®iÒu tra 56

B¶ng 4.5 T×nh h×nh ch¨n nu«i cña 3 xG ®iÒu tra 58

B¶ng 4.6 C¸c kiÓu hÖ thèng ch¨n nu«i trong n«ng hé (n=90) 60

B¶ng 4.7a §Æc ®iÓm chung cña c¸c hé ch¨n nu«i trong hÖ thèng 66

B¶ng 4.7b §Æc ®iÓm chung cña c¸c hé ch¨n nu«i trong hÖ thèng 67

B¶ng 4.8 N¨ng suÊt sinh s¶n cña ®µn lîn n¸i trong c¸c hÖ thèng 69

B¶ng 4.10 HiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn n¸i cña c¸c hÖ thèng 75

B¶ng 4.11 HiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn thÞt cña c¸c hÖ thèng 78

B¶ng 4.12 N¨ng suÊt ch¨n nu«i gia cÇm trong c¸c hÖ thèng 79

B¶ng 4.13 HiÖu qu¶ ch¨n nu«i gia cÇm 81

B¶ng 4.14 HiÖu qu¶ ch¨n nu«i tr©u bß ii

B¶ng 4.15 So s¸nh hiÖu qu¶ ch¨n nu«i trong c¸c kiÓu hÖ thèng iii

B¶ng 4.16 Møc vµ c¬ cÊu thu nhËp cña c¸c hé trong c¸c hÖ thèng iv

B¶ng 4.17a T×nh h×nh dich bÖnh trªn ®µn lîn vi

B¶ng 4.17b T×nh h×nh dÞch bÖnh trªn ®µn tr©u bß vii

B¶ng 4.17c T×nh h×nh dÞch bÖnh trªn ®µn gia cÇm vii

B¶ng 4.18 Khã kh¨n chñ yÕu trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña c¸c hÖ

thèng viii

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 7

Danh môc h×nh

M« h×nh 1 Sù ho¹t ®éng cña 1 c¬ së khai th¸c n«ng nghiÖp 17

M« h×nh 2 HÖ thèng n«ng nghiÖp cña Spedding (1979) [ ] 19

M« h×nh 3 HÖ thèng n«ng nghiÖp cña §µo ThÕ TuÊn (1989) 20

M« h×nh 4 HÖ thèng s¶n xuÊt cña FAO (1999) 22

S¬ ®å 1 HÖ thèng ch¨n nu«i 24

H×nh 4.1a BiÓu thÞ biÕn thiªn nhiÖt ®é vµ ®é Èm qua c¸c th¸ng trong n¨m

cña huyÖn ý Yªn 44

H×nh 4.1b DiÔn biÕn l−îng m−a qua c¸c th¸ng trong n¨m cña huyÖn ý

Yªn 44

H×nh 4.2 Gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm c¸c ngµnh kinh tÕ cña huyÖn ý Yªn qua

3 n¨m (2004 – 2006) 49

H×nh 4.3 C¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn ý Yªn qua c¸c n¨m 52

M« h×nh 5 ho¹t ®éng cña hÖ thèng ch¨n nu«i th©m canh 61

M« h×nh 6 ho¹t ®éng cña hÖ thèng ch¨n nu«i b¸n th©m canh 63

M« h×nh 7 ho¹t ®éng cña hÖ thèng ch¨n nu«i tËn dông 65

S¬ ®å 2 M« t¶ ho¹t ®éng cña ngµnh hµng s¶n phÈm gia sóc gia cÇm cña

huyÖn ý Yªn xiii

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 8

1. Më ®Çu

1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Ch¨n nu«i lµ mét trong hai ngµnh s¶n xuÊt c¬ b¶n cña n«ng nghiÖp, gi÷ vÞ

trÝ rÊt quan träng trong kinh tÕ n«ng hé. Ch¨n nu«i kh«ng chØ cung cÊp nh÷ng

thùc phÈm cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao cho ®êi sèng con ng−êi, mµ cßn cã ý nghÜa

quan träng trong viÖc cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp thùc phÈm, c«ng

nghiÖp d−îc phÈm,... t¹o ra nguån hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ, nguån thu nhËp

quan träng cña n«ng hé ®ång thêi cung cÊp søc kÐo, ph©n bãn cho s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp.

Mét trong nh÷ng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi

chung cña §¶ng ®Õn n¨m 2010 lµ, ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¶ trång trät vµ ch¨n nu«i

theo h−íng ®¶m b¶o an ninh l−¬ng thùc quèc gia, ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt, chÊt

l−îng vµ hiÖu qu¶. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2010 s¶n l−îng ngµnh ch¨n nu«i chiÕm

30% trong tæng gi¸ trÞ ngµnh n«ng nghiÖp víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n

6-8%/n¨m vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n trong chÝnh ngµnh n«ng

nghiÖp, nh− vËy ph¸t triÓn ch¨n nu«i hé gia ®×nh lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p

thùc hiÖn môc tiªu trªn.

Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc trong thêi kú héi nhËp ngµnh ch¨n nu«i

gia sóc gia cÇm cña tØnh Nam §Þnh trong nh÷ng n¨m qua ®G cã nh÷ng b−íc ph¸t

triÓn v−ît bËc, ®ãng gãp quan träng vµo c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ

xG héi cña ®Þa ph−¬ng, t¹o viÖc lµm t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ®êi sèng

vËt chÊt vµ tinh thÇn cho phÇn lín ng−êi d©n Nam §Þnh. Tæng ®µn lîn cña tØnh

n¨m 2006 lµ 832.205 con t¨ng 32.29% so víi n¨m 2001. §µn tr©u bß n¨m 2006

lµ 53.893 t¨ng 85,83% so víi n¨m 2001 (29.000 con), trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ

huyÖn ý Yªn lµ 17.750 ngµn con cm 32,9%. Do ¶nh h−ëng cña dÞch cóm nªn

®µn gia cÇm cña tØnh n¨m 2006 chØ ®¹t 5.278.354 gi¶m 0,4% so víi n¨m 2001

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ------------------------------ 9

Tuy nhiªn, tû träng ngµnh ch¨n nu«i cña tØnh Nam ®Þnh n¨m 2006 chØ ®¹t 31%

trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp (§¶ng bé Së N«ng nghiÖp vµ

PTNT, 2006)[2] vµ phÇn lín ®µn gia sóc nµy ®Òu tõ ch¨n nu«i n«ng hé víi quy

m« nhá.

C¸c hé n«ng d©n quyÕt ®Þnh viÖc s¶n xuÊt kh«ng chØ dùa vµo nguån lùc s½n

cã nh− ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng, tr×nh ®é kü thuËt mµ cßn chÞu c¸c t¸c ®éng kh¸c rÊt

lín nh− thÞ tr−êng, ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi tÝn dông, c¸c chÝnh s¸ch liªn quan. Tuy

nhiªn cho ®Õn nay viÖc nghiªn cøu ch¨n nu«i n«ng hé trªn quan ®iÓm hÖ thèng

cßn rÊt h¹n chÕ. §Ó cã thÓ hiÓu ®−îc t×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i n«ng hé, sù ®a

d¹ng cña c¸c ho¹t ®éng nµy ë n«ng th«n tØnh Nam §Þnh vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p

phï hîp cã t¸c ®éng tÝch cùc vµo s¶n xuÊt, gióp hé n«ng d©n ph¸t triÓn ch¨n nu«i

cã hiÖu qu¶, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: "Nghiªn cøu c¸c hÖ thèng

ch¨n nu«i ë huyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh”

1.2 Môc ®Ých yªu cÇu cña ®Ò tµi

1.2.1 Môc ®Ých

- X¸c ®Þnh vµ m« t¶ c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i chñ yÕu cña vïng nghiªn cøu.

- X¸c ®Þnh ®−îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i.

- Ph©n tÝch c¸c ®iÓm m¹nh vµ nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c hÖ thèng nghiªn cøu ®Ó

®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña huyÖn.

1.2.2 Yªu cÇu

- Ph¶i thu thËp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vµ sè liÖu liªn quan ®Õn hÖ thèng ch¨n

nu«i cña vïng nghiªn cøu.

- Ph©n tÝch, gi¶i thÝch ®−îc c¸c mèi quan hÖ t−¬ng hç gi÷a hÖ thèng ch¨n