Nghiên cứu các chỉ số hình thái, thị lực và năng lực trí tuệ của học sinh Trường THPT Nguyễn Trãi, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

PHAN THỊ THANH NGÂN

NGHIÊN CỨU CÁC CHỈ SỐ HÌNH THÁI, THỊ LỰC

VÀ NĂNG LỰC TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN TRÃI,

THÀNH PHỐ TUY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC THỰC NGHIỆM

Bình Định - Năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

PHAN THỊ THANH NGÂN

NGHIÊN CỨU CÁC CHỈ SỐ HÌNH THÁI, THỊ LỰC

VÀ NĂNG LỰC TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN TRÃI,

THÀNH PHỐ TUY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN

Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm

Mã số: 8420114

Ngƣời hƣớng dẫn 1: PGS.TS. VÕ VĂN TOÀN

Ngƣời hƣớng dẫn 2: TS. NGUYỄN THỊ TƢỜNG LOAN

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất

kỳ công trình nào khác.

Phú Yên, tháng 7 năm 2021

Tác giả

Phan Thị Thanh Ngân

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi nhận đƣợc sự giúp đỡ về mọi mặt của các

cơ quan, đơn vị, các thầy cô giáo cũng nhƣ gia đình, đồng nghiệp và bạn bè.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo của tổ bộ môn sinh học

thuộc khoa Khoa học tự nhiên, phòng Đào tạo sau đại học và các phòng ban

khác của trƣờng Đại học Quy Nhơn.

Đặc biệt, tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Võ Văn Toàn và TS.

Nguyễn Thị Tƣờng Loan, ngƣời đã tận tâm hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi

trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy giáo, cô giáo và các em học

sinh trƣờng THPT Nguyễn Trãi thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên đã tận tình

giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu.

Cuối cùng tôi gửi lời cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã quan

tâm giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Phú Yên, tháng 7 năm 2021

Tác giả

Phan Thị Thanh Ngân

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................

LỜI CẢM ƠN .....................................................................................................

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................

DANH MỤC CÁC HÌNH

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài....................................................................................... 1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu............................................................ 2

3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn...................................................... 2

4. Những đóng góp mới ................................................................................ 3

5. Cấu trúc của luận văn................................................................................ 3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 4

1.1. MỘT SỐ CHỈ TIÊU HÌNH THÁI CƠ BẢN......................................... 4

1.1.1. Khái quát về các chỉ số hình thái ...................................................... 4

1.1.2. Những nghiên cứu về hình thái trên thế giới và Việt Nam............... 5

1.2. THỊ LỰC................................................................................................ 9

1.2.1. Thị lực và các tật khúc xạ ................................................................. 9

1.2.2. Một số nghiên cứu về tình trạng thị lực .......................................... 10

1.3. TRÍ TUỆ VÀ NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TRÍ TUỆ ....................... 14

1.3.1. Khái niệm về năng lực trí tuệ.......................................................... 14

1.3.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực trí tuệ của trẻ em.................... 17

1.3.3. Tình hình nghiên cứu về năng lực trí tuệ ........................................ 19

1.4. TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU .......................................... 22

1.4.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên thành phố Tuy Hòa ................... 22

1.4.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................ 23

1.4.3. Thuận lợi và khó khăn..................................................................... 24

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU ................................................................................................................ 26

2.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ............................................................. 26

2.2. ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU..................................... 26

2.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU................................................................ 26

2.3.1. Nghiên cứu chỉ số hình thái ............................................................ 26

2.3.2. Nghiên cứu tình trạng thị lực của học sinh. .................................... 26

2.3.3. Nghiên cứu năng lực trí tuệ............................................................. 27

2.3.4. Nghiên cứu mối tƣơng quan............................................................ 27

2.4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 27

2.4.1. Thiết kế nghiên cứu......................................................................... 27

2.4.2. Phƣơng pháp tính tuổi..................................................................... 27

2.4.3. Phƣơng pháp nghiên cứu các chỉ số về hình thái............................ 27

2.4.4. Phƣơng pháp nghiên cứu tình trạng thị lực..................................... 29

2.4.5. Phƣơng pháp nghiên cứu năng lực trí tuệ ....................................... 30

2.4.6. Phƣơng pháp xác định mối tƣơng giữa các chỉ số sinh học............ 32

2.4.7. Xử lý số liệu .................................................................................... 33

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN............................... 35

3.1. CÁC CHỈ SỐ HÌNH THÁI - THỂ LỰC CỦA HỌC SINH................ 35

3.1.1. Chiều cao đứng của học sinh .......................................................... 35

3.1.2. Cân nặng của học sinh .................................................................... 40

3.1.3. Vòng ngực trung bình ..................................................................... 44

3.1.4. BMI của học sinh ............................................................................ 48

3.2. TÌNH TRẠNG THỊ LỰC .................................................................... 56

3.2.1. Tình trạng thị lực của học sinh theo tuổi và giới tính..................... 56

3.2.2. Tình trạng thị lực của học sinh theo nghề nghiệp cha mẹ .............. 58

3.3. NĂNG LỰC TRÍ TUỆ CỦA HỌC SINH ........................................... 60

3.3.1. Trí thông minh (IQ)......................................................................... 60

3.3.2. Trí nhớ của học sinh........................................................................ 69

3.4. MỐI TƢƠNG QUAN GIỮA MỘT SỐ CHỈ TIÊU HÌNH THÁI VÀ

NĂNG LỰC TRÍ TUỆ................................................................................ 74

3.4.1. Mối tƣơng quan giữa IQ với BMI................................................... 74

3.4.2. Mối tƣơng quan giữa IQ và trí nhớ................................................. 75

3.4.3. Mối tƣơng quan giữa IQ với thị lực................................................. 77

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 79

1. Kết luận ................................................................................................... 79

2. Kiến nghị:................................................................................................ 80

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (BẢN SAO)

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BMI Body mass index (chỉ số khối lƣợng cơ thể)

Cs Cộng sự

D Diop

GTSH Giá trị sinh học

IQ Intelligence Quotient (chỉ số thông minh)

Nxb Nhà xuất bản

SD Standard Diviation (Độ lệch chuẩn)

TB Trung bình

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

Tr Trang

WHO World Health Organization (Tổ chức Y tế thế giới)

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Phân bố đối tƣợng nghiên cứu theo tuổi và giới tính. .................... 26

Bảng 2.2. BMI dành cho trẻ thuộc châu Á từ 2 - 20 tuổi................................ 28

Bảng 2.3. Phân loại mức trí tuệ theo trí thông minh IQ.................................. 31

Bảng 3.1. Chiều cao (cm) của học sinh theo tuổi và giới tính........................ 35

Bảng 3.2. Chiều cao (cm) của học sinh theo kết quả của các tác giả

khác nhau .............................................................................................. 37

Bảng 3.3. Chiều cao (cm) của học sinh theo nghề nghiệp của cha mẹ........... 38

Bảng 3.4. Cân nặng (kg) của học sinh theo tuổi và giới tính.......................... 40

Bảng 3.5. Cân nặng(kg) của học sinh theo kết quả nghiên cứu của các tác

giả khác ................................................................................................. 42

Bảng 3.6. Cân nặng (kg) của học sinh theo nghề nghiệp của cha mẹ ............ 43

Bảng 3.7. Vòng ngực trung bình (cm) của học sinh theo tuổi và giới tính .... 44

Bảng 3.8. Vòng ngực trung bình (cm) của học sinh theo kết quả của các tác

giả khác ................................................................................................. 46

Bảng 3.9.Vòng ngực trung bình (cm) của học sinh theo nghề nghiệp của

cha mẹ ................................................................................................... 47

Bảng 3.10. BMI của học sinh theo tuổi và theo giới tính ............................... 49

Bảng 3.11. BMI của học sinh theo kết quả của các tác giả khác nhau ........... 50

Bảng 3.12. Phân bố học sinh theo tình trạng dinh dƣỡng và tuổi................... 57

Bảng 3.13. Phân bố học sinh theo tình trạng dinh dƣỡng và giới tính ........... 52

Bảng 3.14. BMI của học sinh theo nghề nghiệp cha mẹ ................................ 53

Bảng 3.15. Phân bố học sinh theo tình trạng dinh dƣỡng và nghề nghiệp

Cha mẹ .................................................................................................. 54

Bảng 3.16. Tình trạng thị lực của học sinh theo tuổi và giới tính .................. 56

Bảng 3.17. Tình trạng thị lực của học sinh theo nghề nghiệp cha mẹ ............ 59

Bảng 3.18. IQ của học sinh theo tuổi và giới tính .......................................... 61

Bảng 3.19. IQ của học sinh theo kết quả của các tác giả khác nhau .............. 63

Bảng 3.20. Phân bố học sinh theo mức trí tuệ và độ tuổi ............................... 64

Bảng 3.21. Phân bố học sinh theo mức trí tuệ và giới tính............................. 65

Bảng 3.22. Phân bố học sinh trong nghiên cứu theo các mức trí tuệ và phân

bố chuẩn của Wechsler ......................................................................... 66

Bảng 3.23. IQ của học sinh theo nghề nghiệp cha mẹ.................................... 67

Bảng 3.24. Phân bố học sinh theo mức trí tuệ và nghề nghiệp của cha mẹ.... 68

Bảng 3.25. Điểm trí nhớ thị giác và trí nhớ thính giác của học sinh theo

lứa tuổi .................................................................................................. 70

Bảng 3.26. Sự phân bố học sinh theo mức điểm trí nhớ thị giác.................... 71

Bảng 3.27. Sự phân bố học sinh theo mức điểm trí nhớ thính giác................ 73

Bảng 3.28. Bảng phân bố học sinh theo IQ và BMI....................................... 74

Bảng 3.29. Bảng phân bố học sinh theo IQ và trí nhớ thị giác....................... 75

Bảng 3.30. Bảng phân bố học sinh theo IQ và trí nhớ thính giác................... 76

Bảng 3.31. Bảng phân bố học sinh theo IQ và tình trạng thị lực.................... 77

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Bản đồ hành chính thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên ................... 25

Hình 3.1. Chiều cao (cm) của học sinh theo tuổi và giới tính ........................ 36

Hình 3.2. Chiều cao (cm) của học sinh theo nghề nghiệp của cha mẹ ........... 39

Hình 3.3. Cận nặng (kg) của học sinh theo tuổi và giới tính .......................... 41

Hình 3.4. Cân nặng (kg) của học sinh theo nghề nghiệp của cha mẹ ............. 44

Hình 3.5. Vòng ngực trung bình (cm) của học sinh theo tuổi và giới tính ..... 45

Hình 3.6. Vòng ngực trung bình (cm) của học sinh theo nghề nghiệp của

cha mẹ ............................................................................................. 48

Hình 3.7. BMI của của học sinh theo tuổi và theo giới tính ........................... 49

Hình 3.8. Phân bố học sinh theo tình trạng dinh dƣỡng và tuổi ..................... 51

Hình 3.9. Tỉ lệ phân bố học sinh theo tình trạng dinh dƣỡng và giới tính...... 53

Hình 3.10. BMI của học sinh theo nghề nghiệp của cha mẹ .......................... 54

Hình 3.11. Phân bố học sinh theo tinh trạng dinh dƣỡng và nghề nghiệp

cha mẹ ............................................................................................. 56

Hình 3.12. Tình trạng thi lực của học sinh theo tuổi ...................................... 57

Hình 3.13. Tình trạng thị lực của học sinh theo giới tính ............................... 58

Hình 3.14. Tình trạng thị lực của học sinh theo nghề nghiệp của cha mẹ...... 60

Hình 3.15. IQ của của học sinh theo tuổi và theo giới tính ............................ 62

Hình 3.16. Đồ thị phân bố học sinh theo mức trí tuệ và tuổi.......................... 64

Hình 3.17. Đồ thị phân bố học sinh theo mức trí tuệ và giới tính .................. 65

Hình 3.18. IQ của học sinh theo nghề nghiệp cha mẹ .................................... 68

Hình 3.19. Đồ thị phân bố học sinh theo mức trí tuệ và nghề nghiệp cha mẹ .....69

Hình 3.20. Điểm trí nhớ thị giác và trí nhớ thính giác của học sinh theo tuổi.....71

Hình 3.21. Đồ thị phân bố học sinh theo mức điểm trí nhớ thị giác ở các

lớp tuổi ............................................................................................ 72