Nghiên cứu bệnh sán dây ở gà thả vườn tại huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang và biện pháp phòng trị

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN ĐỨC TUỆ

NGHIÊN CỨU BỆNH SÁN DÂY Ở GÀ THẢ VƯỜN

TẠI HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG

VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN ĐỨC TUỆ

NGHIÊN CỨU BỆNH SÁN DÂY Ở GÀ THẢ VƯỜN

TẠI HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG

VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ

Ngành : Thú y

Mã ngành: 60.64.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Quang

Thái Nguyên - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu và kết quả

nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa được công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Mọi thông tin trích dẫn trong luận văn đều

được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả

Nguyễn Đức Tuệ

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành Luận văn này, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới

Tiến sĩ Nguyễn Văn Quang, Thầy hướng dẫn, chỉ bảo tôi hết sức tận tình trong suốt

quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.

Trong quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành Luận văn, tôi đã nhận được sự

quan tâm giúp đỡ và tạo điều kiện về cơ sở vật chất của Phòng đào tạo, Ban chủ

nhiệm Khoa Chăn nuôi Thú y - Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, Trạm chẩn

đoán xét nghiệm - Chi cục Chăn nuôi và thú y Bắc Giang, Trạm Chăn nuôi và thú y

huyện Sơn Động tỉnh Bắc Giang. Tôi xin trân trọng cảm ơn những sự quan tâm giúp

đỡ quý báu đó.

Tôi xin trân trọng cảm ơn: UBND các xã Vân Sơn, An Lạc, An Lập, An Châu,

An Bá, Tuấn Đạo và các trang trại, hộ chăn nuôi gà thả vườn trên địa bàn huyện

Sơn Động đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Tôi vô cùng biết ơn các thành viên trong gia đình và bạn bè đã luôn ở bên tôi,

giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.

Thái Nguyên, ngày 01 tháng 9 năm 2017

HỌC VIÊN

Nguyễn Đức Tuệ

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .......................................................................... 1

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI...................................................................................... 2

3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................................... 2

3.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................................. 2

3.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................................. 2

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 3

1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI........................................................................ 3

1.1. Sán dây ký sinh ở gà ............................................................................................ 3

1.1.1. Vị trí của sán dây ký sinh ở gà trong hệ thống phân loại động vật................... 3

1.1.2. Thành phần loài sán dây ký sinh ở gà Việt Nam .............................................. 3

1.1.3. Đặc điểm hình thái, cấu tạo một số loài sán dây ký sinh ở gà .......................... 5

1.1.4. Chu kỳ sinh học của một số loài sán dây ký sinh ở gà ..................................... 9

1.2. BỆNH SÁN DÂY Ở GÀ.................................................................................... 10

1.2.1. Cơ chế sinh bệnh ............................................................................................. 10

1.2.2. Dịch tễ học của bệnh sán dây gà ..................................................................... 11

1.2.3. Miễn dịch học bệnh sán dây gà ....................................................................... 12

1.2.4. Triệu chứng lâm sàng của gà bị bệnh sán dây ................................................ 13

1.2.5. Bệnh tích của gà bị bệnh sán dây.................................................................... 14

1.2.6. Phương pháp chẩn đoán bệnh sán dây gà ....................................................... 15

1.2.7. Điều trị và phòng bệnh sán dây cho gà ........................................................... 16

2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC VÀ NGOÀI NƯỚC .................. 18

2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước....................................................................... 18

2.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới..................................................................... 21

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.............................................................................................. 27

2.1. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU ................................ 27

2.2. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU ............................................................................... 27

iv

2.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .............................................................................. 27

2.3.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh sán dây ở gà thả vườn tại

huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang................................................................... 27

2.3.2. Nghiên cứu triệu chứng, bệnh tích gà bị bệnh sán dây ................................... 28

2.3.3. Nghiên cứu, đề xuất biện pháp phòng, trị bệnh sán dây gà ............................ 28

2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................... 28

2.4.1. Phương pháp lấy mẫu, xét nghiệm và đánh giá tỷ lệ, cường độ nhiễm sán dây .... 28

2.4.2. Phương pháp mổ khám, thu thập sán dây ....................................................... 29

2.4.3. Quy định một số yếu tố liên quan đến các chỉ tiêu nghiên cứu dịch tễ

bệnh sán dây ở gà thả vườn ............................................................................ 30

2.4.4. Phương pháp nghiên cứu một số đặc điểm bệnh lý, lâm sàng của bệnh

sán dây ở gà .................................................................................................... 30

2.4.5. Phương pháp xác định sự thải đốt sán dây theo thời gian trong ngày của

gà nhiễm sán dây:........................................................................................... 30

2.4.6. Phương pháp xác định hiệu lực của thuốc tẩy sán dây cho gà........................ 30

2.4.7. Đề xuất biện pháp phòng, trị tổng hợp bệnh sán dây cho gà thả vườn tại

huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang................................................................... 31

2.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU .................................................................. 31

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................. 32

3.1. NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ BỆNH SÁN DÂY Ở GÀ

THẢ VƯỜN TẠI HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG.................... 32

3.1.1. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây ở gà thả vườn qua xét nghiệm phân.......... 32

3.1.2. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây ở gà thả vườn qua mổ khám ..................... 35

3.1.3. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây theo tuổi gà qua xét nghiệm phân............. 38

3.1.4. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây theo tuổi gà qua mổ khám......................... 41

3.1.5. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây theo mùa.................................................... 43

3.2. NGHIÊN CỨU TRIỆU CHỨNG, BỆNH TÍCH CỦA GÀ BỊ BỆNH SÁN DÂY. ..............46

3.2.1. Tỷ lệ gà nhiễm sán dây ở các địa phương có triệu chứng lâm sàng ................ 46

3.2.2. Sự thải đốt sán dây ở các khoảng thời gian trong ngày theo mùa .................. 48

3.2.3. Bệnh tích đại thể ở đường tiêu hóa gà bị bệnh sán dây ở các địa phương...... 50

v

3.3. NGHIÊN CỨU BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ BỆNH SÁN DÂY CHO GÀ THẢ

VƯỜN TẠI HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG................................. 52

3.3.1. Xác định hiệu lực của một số thuốc tẩy sán dây cho gà ................................. 52

3.3.2. Đề xuất biện pháp phòng trị tổng hợp bệnh sán dây cho gà thả vườn tại

huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang................................................................... 61

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ..................................................................................... 64

1. KẾT LUẬN........................................................................................................... 64

2. ĐỀ NGHỊ .............................................................................................................. 65

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 66

vi

DANH MỤC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

cs: Cộng sự

R.: Raillietina

spp: Species pluriel

kg: TTKg thể trọng

Nxb: Nhà xuất bản

pp: Page

tr: Trang

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây ở gà thả vườn (qua xét nghiệm phân)........... 32

Bảng 3.2. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây ở gà thả vườn (qua mổ khám) ............ 35

Bảng 3.3. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây theo tuổi gà (qua xét nghiệm phân).... 38

Bảng 3.4. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây theo tuổi gà (qua mổ khám)................ 41

Bảng 3.5. Tỷ lệ và cường độ nhiễm sán dây ở gà thả vườn theo mùa (qua xét

nghiệm phân)............................................................................................. 43

Bảng 3.6. Tỷ lệ gà nhiễm sán dây có triệu chứng lâm sàng...................................... 46

Bảng 3.7. Sự thải đốt sán dây ở các khoảng thời gian trong ngày theo mùa ............ 48

Bảng 3.8. Tỷ lệ gà có bệnh tích trong số gà nhiễm sán dây...................................... 50

Bảng 3.9. Thử nghiệm thuốc abendazole tẩy sán dây cho gà ................................... 53

Bảng 3.11. Thử nghiệm thuốc fenbendazole tẩy sán dây cho gà.............................. 56

Bảng 3.12. Hiệu lực của thuốc tẩy sán dây cho gà trên diện rộng............................ 58

Bảng 3.13. Sử dụng thuốc niclosamide liều 200mg/kg TT tẩy đại trà cho gà

nhiễm sán dây .......................................................................................... 60