Nghiên cứu bệnh héo rũ gốc mốc trắng (sclerotium rolfsii sacc ) hại một số cây trồng họ cà, họ đậu

bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹I häc n«ng nghiÖp I

--------------&--------------

NguyÔn tÊt th¾ng

¬

Nghiªn cøu bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng

(Sclerotium rolfsii Sacc.) h¹i mét sè c©y trång hä cµ, hä ®Ëu ®ç,

hä bÇu bÝ vïng Hµ Néi vµ phô cËn vô thu ®«ng - xu©n hÌ

n¨m 2006 - 2007

luËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh : B¶o vÖ thùc vËt

M· sè : 60.62.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc : TS. §ç TÊn Dòng

Hµ Néi - 2007

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ i

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i,

c¸c sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ

ch−a tõng ®−îc sö dông vµ c«ng bè trong bÊt kú c«ng tr×nh nµo

kh¸c.

Mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®6 ®−îc c¸m

¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®6 ®−îc chØ râ

nguån gèc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

NguyÔn TÊt Th¾ng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ ii

Lêi c¶m ¬n

T«i xin bµy tß lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. §ç TÊn Dòng - bé

m«n BÖnh c©y - N«ng d−îc - khoa N«ng häc - Tr−êng §¹i häc

N«ng nghiÖp I, ng−êi ®6 tËn t×nh gióp ®ì, h−íng dÉn t«i trong suèt

thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi còng nh− trong qu¸ tr×nh hoµn chØnh luËn

v¨n tèt nghiÖp.

T«i còng xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi c¸c thÇy c« gi¸o

khoa Sau §¹i häc, khoa N«ng häc, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« trong Bé

m«n BÖnh c©y - N«ng d−îc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ

Néi.

§Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i cßn nhËn ®−îc sù ®éng viªn

khÝch lÖ cña nh÷ng ng−êi th©n trong gia ®×nh vµ b¹n bÌ ®ång nghiÖp.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng t×nh c¶m cao quý ®ã!

T¸c gi¶ luËn v¨n

NguuyÔn TÊt Th¾ng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ iii

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc c¸c b¶ng vi

Danh môc c¸c h×nh viii

1. Më ®Çu i

1.1. §Æt vÊn ®Ò 1

1.2. Môc ®Ých, yªu cÇu cña ®Ò tµi 3

2. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 4

2.1. T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc 4

2.2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc 19

3. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 30

3.1. §èi t−îng, vËt liÖu, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 30

3.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 32

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 40

4.1. §iÒu tra t×nh h×nh bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i mét sè c©y

trång c¹n vïng Hµ Néi vµ phô cËn vô thu ®«ng - xu©n hÌ n¨m

2006 - 2007 40

4.2. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc tÝnh sinh häc cña c¸c

isolates nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. 60

4.3. Kh¶o s¸t kh¶ n¨ng phßng trõ bÖnh HRGMT b»ng chÕ phÈm

sinh häc nÊm ®èi kh¸ng vµ mét sè thuèc ho¸ häc trªn m«i

tr−êng nh©n t¹o PGA vµ trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i 74

4.3.1. Kh¶o s¸t hiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. trªn m«i tr−êng nh©n t¹o PGA 74

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ iv

4.3.2. Kh¶o s¸t hiÖu lùc ®èi kh¸ng, phßng trõ cña chÕ phÈm sinh häc

nÊm Trichoderma viride víi nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i

mét sè c©y trång trªn m«i tr−êng nh©n t¹o vµ trong ®iÒu kiÖn

chËu v¹i 82

5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 1044

5.1. KÕt luËn 1044

5.2. §Ò nghÞ 1077

Tµi liÖu tham kh¶o 1088

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ v

Danh môc b¶ng

STT Tªn b¶ng Trang

4.1. TÝnh phæ biÕn cña nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i mét sè c©y

trång vô thu ®«ng n¨m 2006 ë vïng Hµ Néi vµ phô cËn 41

4.2. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i cµ chua vô thu ®«ng

n¨m 2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 42

4.3. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i ®Ëu t−¬ng vô thu ®«ng

n¨m 2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 44

4.4. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i d−a chuét vô thu ®«ng

n¨m 2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 46

4.5. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i ®Ëu ®òa vô thu ®«ng

n¨m 2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 48

4.6. DiÔn biÕn bÖnh heã rò gèc mèc tr¾ng h¹i khoai t©y (Gièng Nicola) vô

®«ng n¨m 2006 t¹i HuyÖn Tõ S¬n vµ Yªn Phong - b¾c ninh 50

4.7. TÝnh phæ biÕn cña nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i mét sè c©y

trång ë vïng Hµ Néi vµ phô cËn vô xu©n hÌ n¨m 2007 52

4.8. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i cµ chua vô xu©n hÌ

n¨m 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 55

4.9. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i ®Ëu t−¬ng vô xu©n hÌ

n¨m 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 57

4.10. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i d−a chuét vô xu©n hÌ

n¨m 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 58

4.11. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i l¹c vô xu©n n¨m 2007

t¹i Gia L©m - Hµ Néi 59

4.12. Mét sè ®Æc ®iÓm chung vÒ h×nh th¸i t¶n nÊm, sîi nÊm vµ h¹ch

nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i c©y trång trªn m«i tr−êng PGA 61

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ vi

4.13. Kh¶ n¨ng h×nh thµnh h¹ch cña c¸c isolates nÊm Sclerotium

rolfsii Sacc. trªn m«i tr−êng PGA 64

4.14. ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c isolates nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. 65

4.15. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c isolates nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. 67

4.16. KÕt qu¶ l©y nhiÔm c¸c isolates nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. trªn

mét sè c©y trång c¹n (trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i) 70

4.17. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm Sclerotium rolfsii

Sacc. h¹i cµ chua trªn m«i tr−êng PGA 74

4.18. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i

®Ëu t−¬ng trªn m«i tr−êng PGA 78

4.19. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i

d−a chuét trªn m«i tr−êng PGA 79

4.20. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride víi nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i cµ chua trªn m«i tr−êng PGA 82

4.21. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride víi nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i ®Ëu t−¬ng trªn m«i tr−êng PGA 84

4.22. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride víi nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i d−a chuét trªn m«i tr−êng PGA 86

4.23. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride víi nÊm

Sclerotium rolfsii Sacc. h¹i l¹c trªn m«i tr−êng PGA 88

4.24. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng

trõ bÖnh HRGMT h¹i cµ chua trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i 91

4.25. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng

trõ bÖnh HRGMT h¹i ®Ëu t−¬ng trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i 94

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ vii

4.26. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng

trõ bÖnh HRGMT h¹i d−a chuét trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i 96

4.27. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T.viride phßng

trõ bÖnh HRGMT h¹i l¹c trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 98

4.28. HiÖu lùc phßng trõ cña thuèc hãa häc Rovral 50W vµ chÕ phÈm

sinh häc nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride víi bÖnh HRGMT

h¹i cµ chua trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 101

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ viii

Danh môc h×nh

STT Tªn h×nh Trang

4.1. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i cµ chua vô thu ®«ng n¨m

2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 43

4.2. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i ®Ëu t−¬ng vô thu ®«ng

n¨m 2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 45

4.3. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i d−a chuét vô thu ®«ng

n¨m 2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 47

4.4. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i ®Ëu ®òa vô thu ®«ng n¨m

2006 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 49

4.5. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i khoai t©y (Gièng Nicola)

vô ®«ng n¨m 2006 t¹i huyÖn Tõ S¬n vµ Yªn Phong - b¾c ninh 50

4.6 . DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i cµ chua vô xu©n hÌ n¨m

2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 55

4.7. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i ®Ëu t−¬ng vô xu©n hÌ

n¨m 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 57

4.8. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i d−a chuét vô xu©n hÌ n¨m

2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 58

4.9. DiÔn biÕn bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i l¹c vô xu©n n¨m 2007 t¹i

Gia L©m - Hµ Néi 60

4.10. KÕt qu¶ l©y nhiÔm c¸c isolates nÊm S. rolfsii Sacc. trªn mét sè c©y

trång c¹n (trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i) 71

4.11. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i cµ

chua trªn m«i tr−êng PGA 75

4.12. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i ®Ëu

t−¬ng trªn m«i tr−êng PGA 78

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ ix

4.13. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i d−a

chuét trªn m«i tr−êng PGA 79

4.15. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm T. viride víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i

®Ëu t−¬ng trªn m«i tr−êng PGA 85

4.16. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm T. viride víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i

d−a chuét trªn m«i tr−êng PGA 87

4.17. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm T. viride víi nÊm S. rolfsii Sacc. h¹i l¹c

trªn m«i tr−êng PGA 89

4.18. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng trõ

bÖnh HRGMT h¹i cµ chua trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 92

4.19. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng trõ

bÖnh HRGMT h¹i ®Ëu t−¬ng trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 95

4.20. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng trõ

bÖnh HRGMT h¹i d−a chuét trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 97

4.21. HiÖu lùc cña chÕ phÈm sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride phßng trõ

bÖnh HRGMT h¹i l¹c trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 99

4.22. HiÖu lùc phßng trõ cña thuèc hãa häc Rovral 50W vµ chÕ phÈm

sinh häc nÊm ®èi kh¸ng T. viride víi bÖnh HRGMT h¹i cµ chua

trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i (xö lý h¹t) 102

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ 1

1. Më ®Çu

1.1. §Æt vÊn ®Ò

Trong nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy nay, do ¸p dông nh÷ng tiÕn bé

khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn nªn ®6 t¹o ra mét khèi l−îng lín s¶n phÈm n«ng

nghiÖp cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng cao vµ æn ®Þnh.

Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín cña ngµnh s¶n xuÊt l−¬ng thùc ®em

l¹i th× viÖc ph¸t triÓn c¸c c©y trång c¹n nh−: cµ chua, khoai t©y, ®Ëu ®ç, d−a

chuét, bÇu bÝ,... còng kh«ng ngõng ®−îc chó träng ®Çu t− nh»m ®¸p øng nhu

cÇu tiªu dïng trong n−íc vµ xuÊt khÈu ngµy cµng gia t¨ng. Bëi ®©y lµ nh÷ng

c©y trång võa cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao l¹i võa cã gi¸ trÞ kinh tÕ, chóng kh«ng

nh÷ng ®−îc dïng ®Ó ¨n t−¬i, lµm thùc phÈm trong b÷a ¨n hµng ngµy mµ cßn

dïng ®Ó chÕ biÕn, lµm ®å hép nh−: møt bÝ, møt cµ chua, s÷a ®Ëu nµnh, dÇu

®Ëu t−¬ng,v.v.

NÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë n−íc ta ®−îc tiÕn hµnh chñ yÕu ë ngoµi

trêi, chÞu nhiÒu sù t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nªn trong qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt gÆp rÊt nhiÒu rñi ro nh−: thiªn tai, dÞch h¹i,... lµm ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ

®Õn n¨ng suÊt, phÈm chÊt n«ng s¶n phÈm. Trong ®ã, nÊm bÖnh g©y h¹i lu«n

x¶y ra song song cïng víi sù sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y trång.

Tõ x−a ®Õn nay, n«ng nghiÖp n−íc ta gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong

viÖc cung cÊp l−¬ng thùc, thùc phÈm cho con ng−êi.

N−íc ta n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, nãng Èm quanh n¨m

nªn thuËn lîi cho viÖc gieo trång nhiÒu lo¹i c©y trång kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ

c¸c lo¹i c©y trång c¹n. §ång thêi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu cña n−íc ta còng

rÊt thuËn lîi cho c¸c loµi vi sinh vËt x©m nhiÔm g©y h¹i ®èi víi c©y trång.

Trong ®ã c¸c loµi nÊm g©y bÖnh lµ nhãm t¸c nh©n chÝnh g©y bÖnh trªn hÇu hÕt

c¸c lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ nhãm nÊm ®Êt (Rhizoctonia solani, Sclerotium

rolfsii, Fusarium sp, Pythium sp,...). Mét trong nh÷ng loµi nÊm ®Êt ®iÓn h×nh

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ 2

h¹i vïng rÔ c©y trång c¹n lµ nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. g©y bÖnh hÐo rò gèc

mèc tr¾ng (HRGMT). Nguån bÖnh cña nÊm tån t¹i chñ yÕu trong ®Êt, trong

tµn d− thùc vËt, c©y ký chñ vµ trong c¸c vËt liÖu gièng nhiÔm bÖnh d−íi d¹ng

sîi nÊm, h¹ch nÊm. H¹ch nÊm tån t¹i tõ n¨m nµy qua n¨m kh¸c ë tÇng ®Êt bÒ

mÆt vµ lµ nguån g©y bÖnh phæ biÕn cho c¸c c©y trång vô sau, n¨m sau. ViÖc

®iÒu tra nghiªn cøu t×nh h×nh bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng h¹i mét sè c©y trång

c¹n, møc ®é phæ biÕn vµ t¸c h¹i còng nh− nghiªn cøu nh÷ng biÖn ph¸p phßng

trõ bÖnh lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

Cho ®Õn nay viÖc phßng trõ bÖnh do c¸c loµi nÊm ®Êt g©y ra b»ng thuèc

hãa häc gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. NhiÒu lo¹i thuèc hãa häc Ýt cã t¸c dông

phßng trõ nÊm g©y bÖnh, thËm chÝ cßn g©y « nhiÔm m«i tr−êng, « nhiÔm n«ng

s¶n phÈm g©y ®éc h¹i cho con ng−êi vµ ®éng vËt. §iÒu ®ã ®ßi hái nh÷ng nhµ

khoa häc, nh÷ng nhµ B¶o vÖ thùc vËt ph¶i nghiªn cøu t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p

thiÕt thùc trong phßng trõ bÖnh h¹i b¶o vÖ c©y trång, t¨ng n¨ng suÊt chÊt

l−îng n«ng s¶n phÈm, ®ång thêi b¶o vÖ m«i tr−êng.

Ngµy nay, viÖc nghiªn cøu phßng trõ dÞch h¹i b»ng ph−¬ng ph¸p sinh

häc trong b¶o vÖ thùc vËt ®6 ®−îc nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi quan t©m. ë

Hungari, Philippines vµ Th¸i Lan ®6 nghiªn cøu nÊm Trichoderma sp vµ s¶n

xuÊt chÕ phÈm sinh häc nµy ®Ó h¹n chÕ nh÷ng nÊm bÖnh tån t¹i trong ®Êt g©y

h¹i cho c©y trång nãi chung, nh− nÊm: Rhizoctonia sp, Sclerotium rolfsii,

Fusarium oxysporum,v.v.

Do ®ã, qu¸ tr×nh ®iÒu tra nghiªn cøu x¸c ®Þnh t×nh h×nh bÖnh hÐo rò gèc

mèc tr¾ng h¹i mét sè c©y trång c¹n, møc ®é phæ biÕn vµ t¸c h¹i còng nh− nghiªn

cøu nh÷ng biÖn ph¸p phßng trõ bÖnh lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu

cÇu bøc xóc cña thùc tiÔn s¶n xuÊt rau mµu hiÖn nay, ®−îc sù ph©n c«ng cña Bé

m«n BÖnh c©y, Khoa N«ng häc, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi, d−íi

sù h−íng dÉn cña TS. §ç TÊn Dòng, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi:

″ Nghiªn cøu bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng (Sclerotium rolfsii Sacc.)

h¹i mét sè c©y trång hä cµ, hä ®Ëu ®ç, hä bÇu bÝ vïng Hµ Néi vµ phô cËn

vô thu ®«ng - xu©n hÌ n¨m 2006 - 2007″.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ 3

1. 2. Môc ®Ých, yªu cÇu cña ®Ò tµi

1.2.1. Môc ®Ých

- §iÒu tra t×nh h×nh bÖnh hÐo rò gèc mèc tr¾ng (HRGMT) trªn mét sè

c©y trång c¹n vïng Hµ Néi vµ phô cËn vô thu ®«ng - xu©n hÌ n¨m 2006 -

2007, nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc tÝnh sinh häc vµ ph¹m vi ký chñ cña

nÊm Sclerotium rolfsii Sacc. (S. rolfsii Sacc.)

- Kh¶o s¸t hiÖu lùc phßng trõ bÖnh HRGMT b»ng chÕ phÈm sinh häc

nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride (T. viride) vµ mét sè thuèc ho¸ häc trªn

m«i tr−êng nh©n t¹o, trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i.

1.2.2. Yªu cÇu

- §iÒu tra t×nh h×nh bÖnh HRGMT h¹i mét sè c©y trång hä cµ, hä

®Ëu ®ç, hä bÇu bÝ vïng Hµ Néi vµ phô cËn vô thu ®«ng - xu©n hÌ n¨m

2006 - 2007.

- Ph©n li, nu«i cÊy vµ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc tÝnh sinh häc

cña nÊm S. rolfsii Sacc.

- Nghiªn cøu ph¹m vi ký chñ cña nÊm S. rolfsii Sacc. trªn mét sè c©y

trång c¹n.

- Kh¶o s¸t kh¶ n¨ng phßng trõ bÖnh HRGMT b»ng chÕ phÈm sinh häc

nÊm ®èi kh¸ng T. viride vµ mét sè thuèc ho¸ häc trªn m«i tr−êng nh©n t¹o vµ

trong ®iÒu kiÖn chËu v¹i.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ------------------------ 4

2. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu

2.1. T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc

2.1.1. TriÖu chøng, nguyªn nh©n g©y bÖnh vµ sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo rò

gèc mèc tr¾ng

NÊm Sclerotium rolfsii Sacc. (S. rolfsii Sacc.) g©y bÖnh hÐo rò gèc mèc

tr¾ng lµ loµi nÊm ®a thùc cã ph¹m vi ký chñ réng, nÊm cã kh¶ n¨ng g©y h¹i

trªn nhiÒu lo¹i c©y trång kh¸c nhau thuéc nhiÒu hä thùc vËt ë hÇu kh¾p c¸c

vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp trªn thÕ giíi. C¸c c©y trång th−êng bÞ nÊm S.

rolfsii x©m nhiÔm g©y h¹i nh−: cµ chua, khoai t©y, l¹c, ®Ëu ®ç, ®Ëu t−¬ng, ®Ëu

®òa, d−a chuét,v.v.

Theo Stephen vµ céng sù thuéc §¹i häc Hawaii (2000) [65], trªn thÕ

giíi ®6 nghiªn cøu, x¸c ®Þnh ®−îc ph¹m vi ký chñ cña nÊm h¹ch Sclerotium

rolfsii Sacc. víi Ýt nhÊt 500 loµi c©y trång thuéc 100 hä thùc vËt. Nh÷ng c©y

ký chñ mÉn c¶m nhÊt víi bÖnh gåm: hä cµ (cµ chua, khoai t©y, cµ ph¸o,...), hä

hoa thËp tù (c¶i b¾p, sóp l¬ tr¾ng, sóp l¬ xanh, c¶i dÇu), hä ®Ëu ®ç (®Ëu t−¬ng,

l¹c, ®Ëu xanh, ®Ëu l¨ng), hä bÇu bÝ (d−a chuét, d−a hÊu, bÝ ®ao, bÝ ng«, bÇu

ng«). ThiÖt h¹i lín nhÊt do nÊm S. rolfsii g©y ra trªn toµn thÕ giíi lµ ë c©y l¹c.

Mét sè c©y ký chñ ®−îc biÕt ®Õn ë Hawaii bao gåm: hoa cÈm ch−íng

(Danthus caryophyllus L.), ng« (Zea mays L.), cµ tÝm (Solanum melongena

L.), hoa cóc (Chrysanthemum morifolium Ram.), c¸c lo¹i c©y hä ®Ëu

(Phaseolus sp.),.v.v (Jenkins, S.F and C.W. Averre - 1986) [47].

Nh÷ng c©y ký chñ kh¸c trªn thÕ giíi ®−îc biÕt ®Õn bao gåm: c©y linh

l¨ng, ¸c ti s«, chuèi, cñ c¶i ®−êng, c¶i b¾p, xoµi, gõng, døa, hµnh, cá th¶m,

khoai mì, cµ rèt, sóp l¬, rau cÇn, hoa cóc, cµ phª, b«ng, tái, rau diÕp qu¨n, v.v.

NÊm nµy còng g©y h¹i trªn h¹t gièng cña c¸c lo¹i c©y ký chñ trªn.