Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Một số nét tín ngưỡng nông nghiệp cổ truyền Bana trong tương quan với khu vực Đông Nam Á
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Mot so net tin ngirdng nong nghiep
CO truyen Bana trong tUdng quan
vdi khu virc Dong Nam A
DOAN TUAN ANH*
Tay Nguyen la dia ban cU tru lau ddi
cua hai nhdm ngdn ngfl tdc ngudi
Idn, dien hinh cho Ddng Nam A cd dai. Dd
la nhdm Mdn - Khdraer (Nam A) va Ma
Lai - Da Dao (Nara Dao). Cho de^n ngay
nay, cac dan tgc thieu s6' Tay Nguyen cdn
luu gifl dflde nhieu sic thai van hda dgc
dao, c6 xUa tieu bieu cho nen van hda ban
dia cua vflng Ddng Nam A. Trong dd tin
ngfldng ndng nghiep la mdt thanh td' kha
tieu bieu cho dac trUng nay. Cd the ly giii
nhflng hien tfldng cd tinh tfldng ddng nay
la thuge ve nen van hda cd tang thdi ce dai
ciia ca khu vfle.
1. Tin ngvidng ton thd Than liia, Hon liia
Cd the tha'y sfl sung bai hdn lua, thin
lua cua ngUdi Bana cd mat trong van hda
cua hiu het cac dan tdc vflng Ddng Nam
A. Hien tUdng phd bien nay dUdc tao nen
tfl quan niem mgi vat deu dUde tad nen tfl
hai phin (phin hdn va phin xac). Thee
dd, trong mdi cay lua, hat lua deu cd hdn
lua tru ngu. Hdn lua chfnh la sU sd'ng lam
cay lua td't tUdi, dam bdng, trd hat. Cay
lua se chet hoac heo tan ne^u hdn rdi khdi
nd. NgUdi Bana vd'n coi cay lua la cay
lUdng thfle linh hien va ludn cd mot vi
than ngU tri. Do dd, than lua, hdn lua
khdng chi quyet dinh nang suat mfla vu
thu hoach cua nara raa cdn gan lien vdi sfl
an lac va ragi tai fldng, dich benh trong
ddi sd'ng cua dan lang. Viec phara phai cac
dieu cara ky, trgng tdi hay vi phara dao
dflc cgng ddng deu ft nhieux lara thUdng
tdn, suy ye^u hdn lua va khdng tranh khdi
chiu sU trflng phat cua chfnh hdn lua.
Trong tam thfle cfl dan ndng nghiep
Ddng Nara A, hdn lua, thin lua hien than
la mdt vi thin nfl. Ngfldi Bana, Xd Dang
quan niem thin lua (yang sd ri) va hdn
lua (Pd ngoi ba) vfla Iinh thieng, vfla gin
gui, mang hinh dang mot ba gia xau xf,
ddi khi hien hinh thanh con cdc, thudng
ngay d kho lua, mua gieo tria hay thu
hoach d tren ray, chuyen trdng nora, giup
dd con ngUdi trong viec canh tac. NgUdi
M'ndng, Xd dang gin hdn lua vdi ngUdi
phu nfl trdng gia dinh (Chin), ngfldi dflde
chgn de bit dau che le thdc gieo tria va li
ddng cda nhd lua linh thieng tUdng tfl
nhfl ngfldi Bana. Nhin chung hon lua,
thdn lua trong cac boat dgng nghi le, nhat
la le tria hat, li miing cdm mdi, le ddng
cda nhd lua dUde hien thfle hda trong
than xac "me lua", thfldng la ngfldi phu nfl
* ThS. Doan Tuan Anh, Khoa Van hoa va Phat trien. Hoc vien Chinh tri-Hanh chinh khu vUc III