Luận văn Quản lý Nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

…………/………… …./….

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

PHẠM CÔNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG

NÔNG THÔN TẠI HUYỆN EA SÚP,

TỈNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 8340403

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGYỄN THỊ THÚY

ĐẮK LẮK -NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi.

Nội dung và các số liệu nêu trong luận văn là trung thực.

Kết quả của công trình này không trùng lắp với công trình có liên quan

đã được công bố trước đó.

Đắk Lắk, ngày tháng năm 2020

Học viên

Phạm Công

LỜI CẢM ƠN

Để thực hiện và hoàn thành đề tài luận văn này, tôi đã nhận được sự hỗ

trợ, giúp đỡ và tạo điều kiện từ nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Thúy

đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình

nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc

gia, Khoa sau đại học, cùng toàn thể quý thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy tôi

trong suốt thời gian học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia.

Tôi xin chân thành cảm ơn đến Chi cục Thống kê huyện Ea Súp, Phòng

LĐTB &XH huyện, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường

xuyên huyện, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn Ea Súp, Ủy ban nhân dân

huyện Ea Súp đã tạo điều kiện cho tôi trong việc khảo sát, thu thập số liệu

phục vụ quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

Đắk Lắk, ngày tháng năm 2020

Học viên

Phạm Công

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ, cụm từ Viết tắt

1 Ban chỉ đạo BCĐ

2 Cao đẳng nghề CĐN

3 Công nghiệp CN

4 Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CNH - HĐH

5 Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp CN -TTCN

6 Chủ nghĩa xã hội CNXH

7 Cơ sở dạy nghề CSDN

8 Doanh nghiệp DN

9 Đào tạo nghề ĐTN

10 Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên GDNN - GDTX

11 Giáo dục và Đào tạo GD&ĐT

12 Hội đồng nhân dân HĐND

13 Ủy ban nhân dân UBND

14 Tổ chức Lao động thế giới ILO

15 Kinh tế - xã hội KT -XH

16 Lao động nông thôn LĐNT

17 Lao động - Thương binh và Xã hội LĐ -TB&XH

18 Nông nghiệp và Phát triển nông thôn NN &PTNT

19 Quản lý nhà nước QLNN

20 Trung cấp nghề TCN

21 Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh TNCSHCM

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

2.1 Tình hình dân số huyện Ea Súp giai đoạn 2015 -2019 50

2.2 Tình hình lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế

quốc dân huyện Ea Súp giai đoạn 2015 -2019.

52

2.3 Số lao động nông thôn được đào tạo nghề giai đoạn 2015 -

2019

54

2.4 Kết quả công tác tuyên truyền về ĐTN cho lao động nông

thôn.

64

2.5 Chính quyền hỗ trợ tìm việc làm cho lao động nông thôn 65

2.6 Kinh phí đầu tư về cơ sở vật chất phục vụ đào tạo nghề 67

2.7 Đánh giá của người học về cơ sở vật chất phục vụ các lớp

ĐTN.

68

2.8 Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý công tác đào tạo nghề 70

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Danh mục tài liệu viết

tắt Danh mục các bảng

MỤC LỤC................................................................................................

MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ

NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN .............. 8

1.1. Các khái niệm cơ bản ....................................................................... 8

1.2. Vai trò của đào tạo nghề cho lao động nông thôn .......................... 19

1.3. Nội dung quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động ở nông

thôn ....................................................................................................... 25

1.4. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao

động nông thôn ...................................................................................... 33

1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông

thôn trên thế giới và trong nước ............................................................ 36

Tiểu kết chương 1 ................................................................................ 44

Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO

NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI HUYỆN EA SÚP, TỈNH

ĐẮK LẮK GIAI ĐOẠN 2015 - 2019 ............................................................ 45

2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk 45

2.2. Tình hình dân số và lao động trên địa bàn huyện Ea Súp .............. 48

2.3. Thực trạng về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Ea

Súp, tỉnh Đắk Lắk ........................................................................................... 53

2.4. Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại

huyện Ea Súp thời gian qua ............................................................................. 56

2.5. Đánh giá chung quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động

nông thôn tại huyện Ea Súp ................................................................... 70

Tiểu kết chương 2 ................................................................................ 78

Chương 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ

NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI

HUYỆN EA SÚP, TỈNH ĐẮK LẮK ĐẾN 2025 ......................................... 79

3.1. Cơ sở đưa ra phương hướng ........................................................... 79

3.2. Phương hướng, mục tiêu ................................................................ 81

3.3. Giải pháp quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông

thôn tại huyện Ea Súp trong thời gian đến ...................................................... 90

3.4. Một số đề xuất kiến nghị ................................................................ 90

Tiểu kết chương 3 .............................................................................. 106

KẾT LUẬN ........................................................................................ 107

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................... 109

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Nguồn nhân lực giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế

- xã hội của đất nước, nhất là nguồn nhân lực qua đào tạo. Việc đầu tư cho

giáo dục và đào tạo là chủ trương lớn của Đảng và nhà nước, trong đó đào tạo

nghề (ĐTN) có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực cho

xã hội ở nước ta hiện nay. Hiện tại ở Việt Nam, khu vực nông thôn chiếm

65,6% dân số và hơn 50% lực lượng lao động xã hội [31]. Lao động nông

thôn chủ yếu làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp; hằng năm cung

cấp nguồn lương thực, thực phẩm đáp ứng yêu cầu tiêu dùng của xã hội và

bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, đây là nguồn nhân lực dồi dào có vai

trò quan trọng trong quá trình hiện đại hóa đất nước. Nhận thức được tầm

quan trọng này, Đảng và Nhà nước ta đã và đang quan tâm chỉ đạo triển khai

thực hiện công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho lao động tại khu

vực nông thôn. Trong chiến lược phát triển dạy nghề của Chính phủ giai đoạn

2011

-2020; dự báo đến năm 2025, Nhà nước ta xác định: Phát triển dạy nghề là sự

nghiệp và trách nhiệm của toàn xã hội; là một nội dung quan trọng của chiến

lược, quy hoạch phát triển nguồn nhân lực quốc gia, đòi hỏi phải có sự tham

gia của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, các cơ sở dạy nghề, cơ sở sử

dụng lao động và người lao động để thực hiện đào tạo nghề theo nhu cầu của

thị trường lao động. Tuy nhiên, lao động nông thôn trình độ nghề nghiệp chưa

đáp ứng được yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp,

nông thôn, trên thực tế lực lượng lao động nông thôn được đào tạo về kiến

thức nghề nghiệp chiếm tỷ lệ rất thấp, chất lượng đào tạo nghề cơ bản chưa

đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp; số lượng và cơ cấu nghề đào tạo

vẫn mất cân đối. Điều này khiến không ít người lao động gặp khó khăn trong

quá trình tìm việc làm có thu nhập để nâng cao chất lượng cuộc sống.

2

Từ những năm 2015 - 2019, công tác quản lý nhà nước (QLNN) về

đào tạo nghề cho lao động nông thôn (LĐNT) ở huyện Ea Súp đã đạt được

những kết quả nhất định: Hệ thống cơ sở đào tạo nghề được quy hoạch, phát

triển mạnh mẽ, nhất là Trung tâm dạy nghề (cũ) nay là Trung tâm giáo dục

nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện được thành lập, trong đó quy mô

đào tạo được mở rộng các ngành nghề đã được chú trọng như: xây dựng, sửa

chữa xe máy, may dân dụng, may công nghiêp; trồng trọt, chăn nuôi…; công

tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về dạy nghề, công tác quy hoạch, dự báo

nhu cầu đào tạo nghề cho lao động nông thôn được các cấp chính quyền quan

tâm triển khai; các nhân tố đảm bảo chất lượng đào tạo được tăng cường

khiến chất lượng đào tạo nghề cũng dần được cải thiện; đã gắn mục tiêu đào

tạo nghề với chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu KT - XH; sau đào tạo nhiều

lao động đã tìm được việc làm, tăng thu nhập, góp phần xóa đói, giảm nghèo,

phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Tuy nhiên, công tác đào tạo nghề ở huyện Ea Súp vẫn còn tồn tại nhiều

bất cập như: Công tác tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật và tư vấn

học nghề cho lao động nông thôn chưa hiệu quả, bộ máy quản lý nhà nước về

công tác đào tạo nghề còn thiếu kinh nghiệm; việc triển khai công tác đào tạo

nghề cho lao động nông thôn chưa gắn kết chặt chẽ với quy hoạch phát triển

kinh tế - xã hội, quy hoạch xây dựng nông thôn mới với thị trường lao động;

công tác kiểm tra, giám sát chưa thực hiện thường xuyên và còn thiếu chặt

chẽ dẫn đến chất lượng, hiệu quả đào tạo chưa cao, chưa phù hợp với nhu cầu

của người học và người sử dụng lao động và mục tiêu của Đề án đào tạo nghề

cho lao động nông thôn.

Xuất phát từ thực tiễn trên, tác giả lựa chọn và tiến hành nghiên cứu đề

tài: “Quản lý Nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện

Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk” với mong muốn góp phần vào tháo gỡ vấn đề mà

huyện Ea Súp nói riêng, tỉnh Đắk Lắk và cả nước nói chung đang đặc biệt

quan tâm là phát triển công tác đào tạo nghề, công tác quản lý nhà nước về

đào tạo nghề cho lao động nông thôn phục vụ nhu cầu về nhân lực cho các

lĩnh vực KT-XH ở địa phương.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn

Trong những năm gần đây công tác Giáo dục và đào tạo là một trong

những vấn đề “nóng” được xã hội quan tâm, trong đó đào tạo nghề nói chung

và đào tạo nghề cho lao động nông thôn nói riêng đã có nhiều công trình khoa

học, bài báo, luận văn thạc sĩ nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau và đã đạt

được những thành tựu nhất định. Tuy nhiên chúng ta có thể phân loại các

nhóm như sau:

Nhóm thứ nhất: Quan điểm của các nhà quản lý và các cơ quan quản lý

trong lĩnh vực dạy nghề. Theo TS. Bùi Ngọc Thanh, viết góc nhìn chính sách

đăng trên báo của Bộ Lao động -Thương binh và xã hội năm 2016 có nêu:

“Hoạt động dạy nghề từ khi có Luật Dạy nghề đã từng bước phục hồi và có

sự phát triển mạnh mẽ” [18]. Hệ thống dạy nghề với 3 cấp trình độ đào tạo

(sơ cấp nghề, trung cấp nghề, cao đẳng nghề) được hình thành. Mạng lưới cơ

sở dạy nghề phát triển rộng khắp trên cả nước, đa dạng về hình thức sở hữu và

loại hình đào tạo. Quy mô tuyển sinh tăng nhanh, góp phần nâng cao tỷ lệ lao

động qua đào tạo. Nguồn lực đầu tư cho dạy nghề được đa dạng hóa. Các điều

kiện bảo đảm chất lượng dạy nghề từng bước được cải thiện và nâng cao.

Chất lượng, hiệu quả dạy nghề có chuyển biến tích cực, đáp ứng về nhu cầu

nhân lực phục vụ trực tiếp trong hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế quốc

dân, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động

và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Nhóm thứ hai: Các nhà Quản lý nhà nước về giáo dục trong đó đề cập

đến công tác đào tạo nghề, Luật dạy nghề. Đặc biệt là theo tinh thần của Hiến

pháp sửa đổi, bổ sung năm 2013 thì Luật dạy nghề hiện nay được thay thế

bằng Luật giáo dục nghề nghiệp năm 2014 và các nghiên cứu đó đều làm rõ

về tầm quan trọng, chức năng, nhiệm vụ và quản lý nhà nước về công tác dạy

nghề, trong đó đề cập đến đối tượng lao động nông thôn tại đề án 1956/TTg.

Thuộc nhóm này có ý kiến của các nhà nghiên cứu giáo dục như: Nguyễn Thị

Hằng (2013), “ Quản lý đào tạo nghề ở các trường dạy nghề theo hướng đáp

ứng nhu cầu xã hội’’, Luận án Tiến sĩ quản lý giáo dục, Đại học Giáo dục.

Nội dung đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp đổi mới công tác quản lý

đào tạo nghề ở các trường dạy nghề theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội nâng

cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam

[41]. Các tham luận đã trình bày tại Hội thảo “giải pháp nâng cao chất lượng

đào tạo nghề đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động ở các tỉnh vùng Tây

Nguyên giai đoạn 2016-2020”, trong đó đưa ra chỉ tiêu đào tạo cho 4.500 lao

động nông thôn.

Nhóm thứ ba: Thuộc nhóm này có các luận văn cao học của tác giả

trong đó có thể kể đến: Nguyễn Đức Tĩnh (2007), “Quản lý Nhà nước về đầu

tư phát triển đào tạo nghề ở nước ta”, Luận án Tiến sĩ kinh tế, Đại học Quốc

gia Hà Nội [21]. Nội dung luận án đã tập trung nghiên cứu về cơ sở lý luận và

thực tiễn của quản lý Nhà nước về đầu tư phát triển đào tạo nghề ở nước ta;

Viện nghiên cứu khoa học đào tạo nghề (2011),“Báo cáo dạy nghề Việt Nam”

[38]. Báo cáo đã đưa ra bức tranh tổng thể về đào tạo nghề ở Việt Nam hiện

nay với những đánh giá một cách khái quát về những ưu điểm, những tồn tại,

hạn chế của hệ thống đào tạo nghề, qua đó đề xuất các kiến nghị để hoàn thiện

chính sách nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề ở Việt Nam;

Nguyễn Tiến Dũng (2013), “Chiến lược, chính sách phát triển dạy nghề”,

NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội [13]. Công trình đã tập trung nghiên cứu về

chiến lược, chính sách phát triển dạy nghề của nước ta và kinh nghiệm của

một số nước trên thế giới; Chu Đức Bình (2014), “Dạy nghề cho lao động

nông thôn Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế, Hà Nội [4]. Luận văn

đã khái quát được một số vấn đề về lý luận và thực tiễn trong công tác đào tạo

nghề cho lao động nông thôn, qua đó đánh giá thực trạng công tác đào tạo

nghề cho lao động nông thôn nước ta thời gian qua, phân tích những thành

công, hạn chế và nguyên nhân của nó. Từ đó, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu

quả trong đào tạo nghề cho lao động nông thôn Việt Nam trong giai đoạn từ

nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo; Nguyễn Hữu Tình (2017), “Quản

lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Bố Trạch, tỉnh

Quảng Bình”, luận văn Thạc sĩ, Học Viện hành chính [20]. Luận văn đã luận

giải vai trò, nội dung quản lý nhà nước về ĐTN, phân tích đánh giá tình hình

phát triển ĐTN, tình hình QLNN về ĐTN của huyện Bố Trạch, xác định mục

tiêu nhiệm vụ phát triển ĐTN đáp ứng nhu cầu phát triển lực lượng lao động

theo cơ cấu nền kinh tế. Từ đó đề xuất các giải pháp phát huy vai trò của

QLNN để đạt được mục tiêu, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế; Bùi Thị Hải

(2017) “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”, luận

văn Thạc sĩ, Học viện Hành chính [15]. Luận văn đã nghiên cứu lý luận và

thực tiễn QLNN về đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đề xuất các quan

điểm và giải pháp để nâng cao hiệu quả QLNN về lĩnh vực này, đáp ứng yêu

cầu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho xã hội giai đoạn hiện nay và

những năm tiếp theo; Lê Thị Mỹ Hằng (2017) “ Quản lý nhà nước về đào tạo

nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn tỉnh Đắk Nông’’, luận văn Thạc sĩ,

Học viện Hành chính[16]. Luận văn phân tích, đánh giá hoạt động QLNN về

ĐTN cho LĐNT, thực trạng QLNN, đề xuất các giải pháp, kiến nghị cho công

tác quản lý đối với hoạt động này tại đia phương.