Luan van công tác xã hội cá nhân với phụ nữ bị bạo lực gia đìnhkhách hàng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CÔNG TÁC XÃ HỘI CÁ NHÂN VỚI PHỤ NỮ BỊ BẠO

LỰC GIA ĐÌNH TẠI PHƯỜNG PHÚ TÂN,

THÀNH PHỐ BẾN TRE

Lớp: Cao học Công tác Xã hội BT (2018-2020)

Học viên thực hiện: Nguyễn Thảo Vy

Mã ngành: 8900101

Tp. Hồ Chí Minh, 2021

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BT Bến Tre

BLGD Bạo lực gia đình

CTXH Công tác xã hội

PN Phụ nữ

NV CTXH Nhân viên công tác xã hội

1

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU...............................................................................5

DANH MỤC CÁC HÌNH...........................................................................................6

MỞ ĐẦU....................................................................................................................7

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................7

2. Tổng quan đề tài......................................................................................................9

2.1. Các nghiên cứu nước ngoài..............................................................................9

2.2.Các nghiên cứu trong nước..............................................................................11

3. Ý nghĩa nghiên cứu...............................................................................................13

3.1. Ý nghĩa về mặt lý luận....................................................................................13

3.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn.................................................................................13

4. Đối tượng và khách thể.........................................................................................14

4.1. Đối tượng........................................................................................................14

4.2. Khách thể........................................................................................................14

Phạm vi nghiên cứu...................................................................................................14

6. Câu hỏi nghiên cứu...............................................................................................14

7. Mục đích và nhiệm vụ...........................................................................................15

7.1. Mục đích nghiên cứu......................................................................................15

7.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................15

8. Giả thuyết khoa học..............................................................................................15

9. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................15

9.1. Phương pháp luận nghiên cứu........................................................................15

9.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể..............................................................16

CHƯƠNG 1..............................................................................................................17

NHỮNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CÔNG TÁC XÃ HỘI CÁ

NHÂN VỚI PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC GIA ĐÌNH....................................................17

1.1. Các lý thuyết ứng dụng trong can thiệp.............................................................17

1.1.1. Thuyết nhu cầu của Maslow........................................................................17

1.1.2. Thuyết hệ thống – sinh thái.........................................................................19

2

1.1.3. Thuyết vai trò trong CTXH.........................................................................22

1.1.4. Thuyết về sự phát triển của gia đình............................................................24

1.2. Một số khái niệm liên quan................................................................................26

1.2.1. Thuật ngữ gia đình.......................................................................................26

1.2.2. Công tác xã hội và công tác xã hội cá nhân.................................................27

1.2.3. Bạo lực gia đình và bạo lực gia đình với phụ nữ.........................................28

1.2.4. Công tác xã hội trong phòng, chống bạo lực gia đình.................................30

1.2.5. Công tác xã hội cá nhân trong phòng, chống bạo lực gia đình....................31

1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của NV CTXH trong việc hỗ trợ đối với phụ

nữ bị bạo lực gia đình...............................................................................................31

1.3.1. Trình độ, năng lực chuyên môn của nhân viên công tác xã hội..................31

1.3.2. Đặc điểm của phụ nữ bị bạo lực gia đình....................................................32

1.3.3. Nhận thức của gia đình, cộng đồng.............................................................33

1.3.4. Kinh phí hoạt động......................................................................................34

1.4. Chính sách, pháp luật với nạn nhân bị bạo lực gia đình....................................35

1.5. Cơ sở thực tiễn...................................................................................................37

1.5.1. Đặc điểm địa bàn phường Phú Tân, thành phố Bến Tre.............................37

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1...........................................................................................39

CHƯƠNG 2..............................................................................................................40

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÃ HỘI CÁ NHÂN VỚI PHỤ NỮ BỊ BẠO LỰC

GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN PHƯỜNG PHÚ TÂN, THÀNH PHỐ BẾN TRE.....40

2.1 Thực trạng phụ nữ bị bạo lực gia đình tại phường Phú Tân...............................40

2.1.1 Đặc điểm phụ nữ bị bạo lực gia đình tại địa bàn phường Phú Tân..............40

2.1.2. Các hình thức bạo lực gia đình....................................................................42

2.1.2.1. Bạo lực thể xác......................................................................................42

2.1.2.2. Bạo lực tình dục.....................................................................................43

2.1.2.3. Bạo lực tinh thần....................................................................................44

2.1.2.4. Bạo lực xã hội........................................................................................45

2.1.3. Nguyên nhân phụ nữ bị BLGĐ....................................................................46

3

2.1.3. Hậu quả của BLGĐ.....................................................................................48

2.2. Thực trạng CTXH cá nhân với phụ nữ bị bạo lực gia đình trên địa bàn phường

Phú Tân, thành phố Bến Tre.....................................................................................50

2.2.1. Hoạt động tư vấn, tham vấn.........................................................................50

2.2.2. Hoạt động hỗ trợ sinh kế.............................................................................57

2.2.3. Hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức...............................................58

2.2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động công tác xã hội với phụ nữ

bị BLGĐ................................................................................................................62

2.2.4.1. Thực trạng về yếu tố trình độ chuyên môn của Nhân viên công tác xã

hội.......................................................................................................................62

2.2.4.2. Thực trạng yếu tố đặc điểm đối tượng..................................................65

2.2.4.3. Thực trạng yếu tố kinh phí hoạt động...................................................67

2.2.4.4. Thực trạng yếu tố nhận thức của gia đình, cộng đồng..........................69

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2...........................................................................................72

CHƯƠNG 3..............................................................................................................73

ỨNG DỤNG CTXH CÁ NHÂN VỚI PHỤ NỮ BỊ BLGĐ VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

BIỆN PHÁP HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ BLGĐ TẠI PHÚ TÂN, THÀNH PHỐ BẾN

TRE...........................................................................................................................73

3.1. Ứng dụng CTXH cá nhân với trường hợp cụ thể tại địa bàn phường Phú Tân. 73

3.1.1. Giai đoạn bắt đầu hoạt động........................................................................74

3.1.1.1. Giới thiệu các thành viên......................................................................74

3.1.1.2. Xây dựng mục đích cá nhân..................................................................75

3.1.1.3. Xây dựng mục tiêu cá nhân...................................................................75

3.1.1.4. Thảo luận đưa ra nguyên tắc bảo mật thông tin của từng cá nhân........75

3.1.1.5. Thỏa thuận về các công việc cá nhân....................................................76

3.1.1.6. Khích lệ động cơ các thành viên thực hiện mục tiêu của cá nhân........77

3.1.2. Giai đoạn can thiệp, thực hiện nhiệm vụ.....................................................77

3.1.2.1. Chuẩn bị các cuộc họp..........................................................................77

3.1.2.2. Tổ chức các hoạt động can thiệp cá nhân có kế hoạch.........................77

4

3.1.2.3. Thu hút sự tham gia, tăng cường năng lực các thành viên....................78

3.1.2.4. Hỗ trợ các thành viên cá nhân đạt được mục tiêu.................................78

Tương tác thành viên trong phụ nữ bị BLGĐ phường Phú Tân...............................80

3.1.3. Giai đoạn kết thúc........................................................................................81

3.1.3.1. Lượng giá..............................................................................................81

3.1.2.2. Kết thúc.................................................................................................82

3.2. Một số biện pháp hỗ trợ phụ nữ bị BLGĐ tại phường Phú Tân, thành phố Bến

Tre.............................................................................................................................83

3.2.1. Nâng cao nhận thức của người dân về phòng chống bạo lực gia đình trên

địa bàn phường Phú Tân, thành phố Bến Tre........................................................83

3.2.2. Xây dựng đội ngũ nhân viên CTXH chuyên nghiệp và phát triển đội ngũ

cộng tác viên CTXH tại địa phương......................................................................85

3.2.3. Tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng CTXH trong lĩnh

vực hỗ trợ phụ nữ bị BLGĐ cho đội ngũ NV CTXH chuyên nghiệp và bán chuyên

nghiệp....................................................................................................................87

3.2.4. Xây dựng mạng lưới, phát huy vai trò của cộng đồng trong phòng, chống

BLGĐ....................................................................................................................91

3.2.5. Hoàn thiện cơ sở pháp lý để xác định rõ trách nhiệm và quyền hạn của nhân

viên công tác xã hội nói chung, trong phòng chống BLGĐ..................................93

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.........................................................................................95

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..................................................................................97

TÀI LIỆUTHAM KHẢO.........................................................................................99

5

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Nội dung tham vấn pháp lý.................................................................53

Bảng 2.2. Các hoạt động trợ giúp sức khỏe cho phụ nữ bị BLGĐ......................54

Bảng 2.3. Các hình thức tư vấn...........................................................................56

Bảng 2.4. Hoạt động hỗ trợ sinh kế cho phụ nữ bị BLGĐ và không bị bạo lực gia

đình tại phường Phú Tân thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre................................57

Bảng 2.5. Nội dung của truyền thông..................................................................61

Bảng 2.6. Nhận thức về hậu quả của BLGĐ.......................................................70

Bảng 2.7. Biện pháp ngăn chặn BLGĐ...............................................................70

6

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Nội dung tham vấn đối với phụ nữ bị BLGĐ phường Phú Tân, thành

phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre...................................................................................51

Hình 2.2. Hình thức và phương pháp truyền thông.............................................59

Hình 2.3. Trình độ chuyên môn của Nhân viên công tác xã hội.........................62

Hình 2.4. Đánh giá năng lực làm việc của nhân viên công tác xã hội.................64

Hình 2.5. Tỷ lệ kinh phí hoạt động......................................................................68

7

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

“Có một nơi để về, đó là nhà; có một ai đó để yêu thương, đó là gia

đình”. Gia đình là tổ ấm, là chiếc nôi nuôi dưỡng con người trưởng thành về

nhân cách và tâm hồn.Gia đình - theo nghĩa hẹp là sự gắn kết giữa những người

có cùng máu mủ, huyết thống cùng một nhà. Đó chính là tình cảm đẹp đẽ thiêng

liêng nhất ai cũng nâng niu trân trọng bằng cả trái tim. Mở rộng ra, gia đình là sự

gắn kết giữa người với người trong xã hội.Tình cảm gia đình chính là điểm tựa

giúp chúng ta vượt qua được mọi rào cản về không gian và thời gian để đem đến

cho mỗi cá nhân sự sống tốt đẹp nhất.Thế nhưng, ở đâu đó gia đình lại là nơi xảy

ra nỗi đau về tinh thần và thể xác từ các cuộc bạo hành.

BLGĐ là vấn nạn của xã hội, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng và phụ

nữ luôn là nạn nhân trực tiếp, gánh chịu hậu quả nặng nề nhất.Nó làm xói mòn

đạo đức xã hội, gây ảnh hưởng lâu dài đến thế hệ mai sau. Thực tiễn cho thấy,

thế hệ con cháu của nhiều gia đình đã lặp lại hành vi bạo lực được chứng kiến

khi còn nhỏ. Nó còn là nguy cơ gây suy giảm sự bền vững của gia đình Việt

Nam.

Hiện nay, khi xảy ra các vụ bạo hành, bản thân người phụ nữ trong gia

đình thường giấu kín, e ngại đề cập, chia sẻ hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ các thành

viên trong gia đình hay cơ quan chức năng.Chính vì vậy làm cho bạo lực gia

đình có cơ hội phát triển. Do đó, cần thiết phải thay đổi thái độ và nhận thức của

phụ nữ nói riêng và xã hội nói chung trong việc cho rằng bạo lực gia đình là

chuyên riêng tư, đóng cửa bảo nhau sang việc nhìn nhận bạo lực gia đình là vi

phạm quyền con người và ảnh hưởng đến nhân phẩm con người.

Theo Nghiên cứu quốc gia về BLGĐ đối với phụ nữ ở Việt Nam được

Chính phủ Việt Nam và Liên Hợp Quốc công bố năm 2010, cứ ba phụ nữ có gia

đình hoặc đã từng có gia đình thì có một người (34%) cho biết họ đã từng bị

chồng mình bạo hành thể xác hoặc tình dục. Số phụ nữ có hoặc từng có gia

8

đình hiện đang phải chịu một trong hai hình thức bạo hành này chiếm 9 phần

trăm. Nếu xem xét đến cả ba hình thức bạo hành chính trong đời sống vợ chồng

– thể xác, tình dục và tinh thần, thì có hơn một nửa (58 phần trăm) phụ nữ Việt

Nam cho biết đã từng là nạn nhân của ít nhất một hình thức BLGĐ kể trên. Các

kết quả nghiên cứu cũng cho thấy khả năng phụ nữ bị chồng mình lạm dụng

nhiều hơn gấp ba lần so với khả năng họ bị người khác lạm dụng. Các số liệu

mới được đưa ra đã nêu bật một thực trạng là đa số phụ nữ Việt Nam đều có

nguy cơ tiềm tàng bị BLGĐ ở một hay một vài thời điểm nào đó trong cuộc sống

của họ.

Từ 2011 – 2015 (ở nước ta) có 157.859 vụ bạo lực gia đình, trong đó nạn

nhân là nữ chiếm 74,24%. Trong số 492.520 vụ ly hôn đã giải quyết thì nguyên

nhân từ BLGĐ chiếm 83,78%. Mỗi năm có hơn 8.000 vụ ly hôn mà nguyên nhân

từ bạo lực gia đình. Đây là thông tin được đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Bình

Phước), phát biểu tại Quốc hội sáng 10/11/2016. Kết quả nhiều cuộc khảo sát và

báo cáo địa phương cho thấy, hiện nay BLGĐ đã gây ra những hậu quả cho phụ

nữ và xã hội nói chung. Nạn nhân của BLGĐ rất cần sự giúp đỡ của xã hội và

cộng đồng. Hiện nay trên toàn quốc đã có nhiều mô hình can thiệp trợ giúp phụ

nữ bị BLGĐ như: “mô hình trợ giúp pháp lý”, “mô hình nhóm nhỏ”, “mô hình

nhà tạm lánh”... Các mô hình trên đã thực hiện nhiều dịch vụ khác nhau để hỗ

trợ cho phụ nữ bị BLGĐ.

Rõ ràng là BLGĐ đã gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức

khỏe thể chất và tinh thần của người phụ nữ và phòng chống BLGĐ là trách

nhiệm của mỗi người và toàn xã hội. Do vậy, để ngăn ngừa và giảm thiểu những

hậu quả của BLGĐ thì cần sự tham gia, nỗ lực từ các ban, ngành, đoàn thể khác

nhau để bảo đảm sự ứng phó toàn diện đối với phụ nữ bị BLGĐ.

Với tư cách là một nghề chuyên nghiệp nhằm ‘giúp để tự giúp’, CTXH

đóng vai trò quan trọng trong việc trợ giúp những nạn nhân bị BLGĐ phục hồi

về mặt thể chất, tâm lý, để từng bước ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống.