Kiến thức bản địa trong Sử dụng thực vật Lâm sản ngoài Gỗ của người dân tại xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng sơn

Nguyễn Hữu Giang Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 62(13):25 - 29

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

25

KIẾN THỨC BẢN ĐỊA TRONG SỬ DỤNG THỰC VẬT LÂM SẢN

NGOÀI GỖ CỦA NGƢỜI DÂN TẠI XÃ HỮU LIÊN,

HUYỆN HỮU LŨNG, TỈNH LẠNG SƠN

Nguyễn Hữu Giang

Trường Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Có tổng số 81 loài thực vật LSNG đƣợc ngƣời dân địa phƣơng sử dụng để phục vụ sinh hoạt và

bán ra thị trƣờng. Trong 81 loài thực vật LSNG, có tới 48 loài đƣợc ngƣời dân sử dụng làm dƣợc

liệu, chiếm 59,3%; Nhóm loài làm rau ăn có 20 loài, chiếm 24,7%; Nhóm loài lấy bột có 5 loài,

chiếm 6,2% và nhóm loài làm thủ công mỹ nghệ có 8 loài, chiếm 9,9%. Thực vật LSNG có vai trò

“Cứu đói” cho hầu hết những hộ nghèo tại địa phƣơng đặc biệt là vào thời điểm giữa 2 vụ thu

hoạch. Kiến thức về khai thác, sử dụng và chế biến LSNG từ thực vật rừng của ngƣời dân địa

phƣơng rất phong phú, đa dạng. Việc khai thác, sử dụng thực vật LSNG chƣa đƣợc quản lý, tình

trạng khai thác bừa bãi không chú ý đến bảo tồn đã dẫn đến nguồn thực vật LSNG bị suy giảm

nghiêm trọng.

Từ khóa: Lâm sản ngoài gỗ, kiến thức bản địa, Lạng Sơn, loài, thực vật.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Xã Hữu Liên nằm ở phía Bắc huyện Hữu

Lũng, tỉnh Lạng Sơn, có tổng diện tích tự

nhiên là 6.658 ha. Toàn xã có 12 thôn bản với

5 dân tộc sống đoàn kết lâu đời quây quần

bên nhau, cuộc sống chủ yếu là thuần nông

độc canh cây lúa, cây ngô và dựa vào các

nguồn thu từ rừng.

Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị

trƣờng làm cho nhu cầu của con ngƣời về lâm

sản, đất canh tác... ngày càng tăng nhanh đã

tác động trực tiếp đến tài nguyên rừng. Một

trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến

tài nguyên rừng bị tàn phá đó là do tình trạng

khai thác rừng (chủ yếu là khai thác gỗ) bừa

bãi. Để ngăn chặn tình trạng này, Nhà nƣớc

đã có chủ trƣơng đóng cửa rừng và quản lý

chặt chẽ hoạt động khai thác gỗ. Việc làm này

đã có tác động mạnh đến thu nhập của ngƣời

dân sống gần rừng. Lúc này, hoạt động khai

thác rừng của ngƣời dân nơi đây lại tập trung

vào các loại lâm sản ngoài gỗ (LSNG), tuy có

giá trị không cao nhƣ gỗ nhƣng cũng giải

quyết đƣợc phần nào những khó khăn trong

cuộc sống hàng ngày của ngƣời dân. Tuy

nhiên, hoạt động này lại ảnh hƣởng rất bất lợi

đến tính đa dạng sinh học của vùng do đa



Tel: 0982.688.286, Email:[email protected]

phần ngƣời dân chỉ biết khai thác các sản

phẩm LSNG từ rừng mà chƣa biết cách phát

triển chúng để sử dụng trong tƣơng lai. Bài

viết nêu kết quả nghiên cứu về kinh nghiệm

khai thác và sử dụng thực vật LSNG tại xã

Hữu Liên, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn

nhằm tìm ra những giải pháp phát triển và sử

dụng bền vững nguồn tài nguyên này tại địa

bàn nghiên cứu, góp phần làm tăng thu nhập

cho ngƣời dân trên chính mảnh đất của họ.

ĐỐI TƢỢNG, MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đối tƣợng nghiên cứu

Các loài thực vật LSNG đƣợc ngƣời dân tại

xã Hữu Liên sử dụng trong gia đình, bán và

trao đổi hàng hóa trên thị trƣờng.

Mục tiêu nghiên cứu

Phân tích, đánh giá thực trạng về kiến thức

bản địa trong sử dụng thực vật LSNG của

ngƣời dân trên cơ sở đi sâu tìm hiểu các hoạt

động khai thác, sử dụng thực vật LSNG, từ đó

xác định đƣợc những khó khăn, bất cập và đề

xuất giải pháp phát triển, sử dụng bền vững

nguồn tài nguyên này tại địa bàn nghiên cứu.

Nội dung nghiên cứu

Tìm hiểu điều kiện tự nhiên, KT-XH và hiện

trạng sử dụng đất của khu vực nghiên cứu;