Khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp Tỉnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

LÝ HẬU HỒNG LÊ

KHIẾU NẠI VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI

THUỘC THẨM QUYỀN CỦA CHỦ TỊCH

ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP TỈNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

LÝ HẬU HỒNG LÊ

KHIẾU NẠI VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI

THUỘC THẨM QUYỀN CỦA CHỦ TỊCH

ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP TỈNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Mã số: 60380102

Người hướng dẫn khoa học:

TS. HOÀNG VĂN TÚ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2012

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Luật học với đề tài “Khiếu nại và

giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân

cấp tỉnh” là công trình nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi dưới sự hướng

dẫn của Tiến sĩ Hoàng Văn Tú. Các tài liệu, số liệu trong luận văn trung thực,

có nguồn gốc rõ ràng, những nội dung của các tác giả khác đã được trích dẫn,

ghi chú theo đúng quy định.

Tác giả cam đoan

Lý Hậu Hồng Lê

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................ 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KHIẾU NẠI VÀ GIẢI QUYẾT

KHIẾU NẠI THUỘC THẨM QUYỀN CỦA CHỦ

TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP TỈNH........................... 5

1.1. Khái quát về khiếu nại và giải quyết khiếu nại............................... 5

1.1.1. Khái niệm khiếu nại, giải quyết khiếu nại hành chính ........... 5

1.1.2. Đặc điểm khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành

chính ............................................................................................................ 10

1.1.3. Quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại,

người giải quyết khiếu nại........................................................................... 13

1.2. Vị trí, vai trò của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong giải

quyết khiếu nại hành chính...................................................................... 18

1.3. Một số vấn đề về khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh......................................................... 20

1.3.1. Các trường hợp khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh............................................................. 20

1.3.2. Đặc điểm khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ

tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh .................................................................... 22

Kết luận Chương 1 .................................................................................... 26

Chương 2. THỰC TRẠNG KHIẾU NẠI, GIẢI QUYẾT KHIẾU

NẠI THUỘC THẨM QUYỀN CỦA CHỦ TỊCH ỦY

BAN NHÂN DÂN CẤP TỈNH .............................................. 27

2.1. Quy định của pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại

thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ................. 27

2.1.1. Sự hình thành và phát triển của chế định pháp luật về

khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong hệ thống pháp luật nước ta ........... 27

2.1.2. Quy định của pháp luật hiện hành về khiếu nại và giải

quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp

tỉnh............................................................................................................... 33

2.1.2.1. Đối tượng, thời hiệu khiếu nại............................................. 33

2.1.2.2. Các nguyên tắc khiếu nại và giải quyết khiếu nại............... 34

2.1.2.3. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại của Chủ tịch Ủy ban

nhân dân cấp tỉnh ....................................................................................... 37

2.1.2.4. Trình tự, thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc

thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.................................. 40

2.2. Thực trạng thực hiện quy định pháp luật khiếu nại và giải

quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân

cấp tỉnh....................................................................................................... 48

2.2.1. Đánh giá chung về tình hình khiếu nại và giải quyết khiếu

nại ở nước ta hiện nay ................................................................................. 48

2.2.2. Thực trạng khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm

quyền giải quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh........................... 56

2.2.2.1. Thực trạng khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ............................................................ 56

2.2.2.2. Thực trạng giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền giải

quyết của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh............................................ 61

Kết luận Chương 2 .................................................................................... 72

Chương 3. GIẢI PHÁP VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG

CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI THUỘC

THẨM QUYỀN CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP

TỈNH......................................................................................... 73

3.1. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại thuộc

thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh............................ 73

3.2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại

thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ................. 74

3.2.1. Hoàn thiện các quy định của pháp luật .................................... 74

3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban

Cán sự Đảng Ủy ban nhân dân tỉnh, nâng nâng cao năng lực quản lý,

điều hành của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với hoạt động giải

quyết khiếu nại ............................................................................................ 74

3.2.3. Kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tham mưu

giải quyết khiếu nại tại Thanh tra tỉnh, các Sở ngành và Văn phòng Ủy

ban nhân dân tỉnh ........................................................................................ 76

3.2.4. Tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật để nâng cao ý

thức chấp hành pháp luật của chủ thể khiếu nại ......................................... 76

3.2.5. Ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin vào quá

trình giải quyết khiếu nại của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh......... ... 77

3.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại

thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ................. 78

3.3.1. Về thẩm quyền giải quyết khiếu nại.......................................... 78

3.3.2. Về đối tượng khiếu nại.............................................................. 78

3.3.3. Về điều kiện khiếu nại............................................................... 79

3.3.4. Vấn đề tổ chức đối thoại trong giải quyết khiếu nại thuộc

thẩm quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ......................................... 79

3.3.5. Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, phổ biến giáo dục

pháp luật ...................................................................................................... 80

3.3.6. Một số kiến nghị khác ............................................................... 81

Kết luận Chương 3 .................................................................................... 83

PHẦN KẾT LUẬN.................................................................................... 85

Danh mục tài liệu tham khảo

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thời gian qua, tình hình khiếu nại, nhất là khiếu nại và giải quyết

khiếu nại thuộc thẩm quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh diễn ra rất

phức tạp, là một trong những lĩnh vực được dư luận xã hội quan tâm. Mặc dù

kết quả đạt được trong công tác này cũng rất khả quan, nhưng cũng tồn tại

không ít bất cập, khuyết điểm: số lượng vụ việc tồn đọng còn nhiều, quá trình

giải quyết chưa đảm bảo tính khách quan, công khai, minh bạch, chưa tạo ra

được cơ chế tranh luận bình đẳng trong quá trình giải quyết, việc bảo đảm thi

hành các quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực còn gặp nhiều khó

khăn, vướng mắc.

Nguyên nhân xuất phát từ sự bất cập, chồng chéo trong các quy định

của pháp luật như: giá bồi thường và các chế độ hỗ trợ khi bị thu hồi đất chưa

phù hợp với thực tế, các quy định của pháp luật chưa rõ ràng, việc áp dụng

pháp luật của các cấp chính quyền chưa thống nhất, chính sách đất đai qua các

thời kỳ có nhiều thay đổi nên việc đòi lại đất cũ của một số cá nhân, tổ chức

cũng có chiều hướng gia tăng, nhất là đối với cấp tỉnh; năng lực cán bộ, công

chức thực hiện nhiệm vụ còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu công việc.

Thực tiễn cho thấy, những địa phương càng phát triển, càng có nhiều dự án

được triển khai thì tình hình khiếu nại có chiều hướng gia tăng và diễn biến

phức tạp.

Xuất phát từ tình hình khiếu nại nói chung, từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai

và một số địa phương điển hình, tác giả nhận thấy việc nghiên cứu một cách

toàn diện về lý luận và thực tiễn đối với công tác khiếu nại và giải quyết khiếu

nại của một cấp chính quyền nhất là cấp tỉnh là rất cần thiết, nhằm đánh giá

được những thuận lợi và khó khăn trong công tác giải quyết khiếu nại thời

gian qua, thấy được những bất cập trong quá trình áp dụng các quy định của

pháp luật vào thực tiễn, từ đó có giải pháp điều chỉnh cho phù hợp.

Vì vậy, tác giả chọn đề tài: “Khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc

thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh” làm luận văn tốt

nghiệp cao học luật.

2

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Trong thời gian qua, có rất nhiều đề tài nghiên cứu về lĩnh vực khiếu

nại ở nhiều góc độ khác nhau như: Báo cáo Khoa học về thẩm quyền của

Quốc hội đối với việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân - Thực trạng

và giải pháp (Chủ nhiệm Đề tài TS. Hoàng Văn Tú – Giám đốc Trung tâm

nghiên cứu khoa học, Viện Nghiên cứu lập pháp); Tăng cường hiệu quả pháp

luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ở Việt Nam hiện nay (tác giả

Nguyễn Thế Thuấn – Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh); Người

khiếu nại và người bị khiếu nại trong khiếu nại hành chính (tác giả Nguyễn

Thị Thủy); Hoàn thiện Luật Khiếu nại, tố cáo trong điều kiện nước ta hội

nhập kinh tế quốc tế và Hoàn thiện những quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo

về giải quyết khiếu nại, tố cáo đông người (của cùng tác giả Trần Văn Sơn);

Khiếu nại hành chính và cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính của công dân

(tác giả Nguyễn Ngọc Thiên Kim), Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại

của Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh (tác giả Phạm Thanh Từng);

Khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường hỗ trợ,

tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất (tác giả Võ Phan Lê Nguyễn)…Ngoài ra

còn có nhiều công trình khác nhau trong chừng mực nhất định cũng có những

bàn luận về công tác giải quyết khiếu nại của các ngành, các cấp nhằm bảo

đảm các quyền công dân.

Các công trình nghiên cứu nêu trên chủ yếu nghiên cứu những vấn đề

mang tính lý luận và pháp lý chung về khiếu nại, các giải pháp nâng cao hiệu

quả giải quyết khiếu nại ở một lĩnh vực nhất định, một số công trình nghiên

cứu tiếp cận dưới góc độ khoa học hành chính, mà chưa có công trình nào

nghiên cứu sâu và đầy đủ về khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm

quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh từ góc độ pháp lý.

Từ đó cho thấy, đề tài “Khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm

quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh” mà tác giả chọn làm luận văn

tốt nghiệp là không trùng lắp.

3. Mục đích, đối tượng nghiên cứu, giới hạn phạm vi nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu

Xuất phát từ những quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về

khiếu nại và giải quyết khiếu nại, cũng như thực trạng của vấn đề này trong

thời gian gần đây, trên cơ sở nghiên cứu lý luận, soi rọi vào thực tiễn, đánh

3

giá, nhận xét, chỉ rõ những vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn áp dụng

pháp luật. Từ đó đề xuất một số kiến nghị, giải pháp hợp lý góp phần nâng

cao hiệu quả trong công tác giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền Chủ tịch

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề về lý luận, pháp lý, thực trạng về

khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Đề tài chỉ giới hạn trong việc nghiên cứu các quy định của pháp luật

về khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban

nhân dân cấp tỉnh, nghiên cứu về thực tiễn khiếu nại hành chính cũng như

việc giải quyết khiếu nại hành chính thuộc thẩm quyền Chủ tịch Ủy ban nhân

dân cấp tỉnh; không nghiên cứu về công tác giải quyết khiếu nại của cán bộ,

công chức đối với quyết định kỷ luật cán bộ, công chức trong cơ quan nhà

nước, cũng như không nghiên cứu về tố cáo.

Thực tiễn được minh họa bằng số liệu giải quyết khiếu nại, tố cáo của

Thanh tra Chính phủ, Ủy ban nhân dân và Thanh tra các tỉnh như: Đồng Nai,

Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa – Vũng Tàu và một số Sở, ngành

có liên quan.

4. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả dựa vào quan điểm của Chủ

nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng Cộng sản

Việt Nam về nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân

kết hợp với các phương pháp: phân tích, tổng hợp, thống kê, điều tra xã hội

học, so sánh.

5. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài

Ý nghĩa khoa học: Đề tài tập hợp và đưa ra một hệ thống cơ sở lý luận,

các quy định của pháp luật về khiếu nại, thông qua đó soi rọi vào thực tiễn để

đánh giá những ưu điểm, bất cập và đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả

giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Giá trị ứng dụng: Với việc khảo sát thực tế tại tỉnh Đồng Nai và một

số tỉnh lân cận, đề tài chỉ ra được những bất cập, khó khăn, vướng mắc và đề

xuất giải pháp hoàn thiện trong công tác giải quyết khiếu nại thuộc thẩm