Khảo sát đặc điểm động mạch cảnh trong đoạn liên quan xoang bướm trên ct scan mũi xoang từ 11

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-oOo￾NGUYỄN THỊ THỤC NHƯ

KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG

ĐOẠN LIÊN QUAN XOANG BƯỚM

TRÊN CT SCAN MŨI XOANG TỪ 11/2019 ĐẾN 5/2020

TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

Chuyên ngành: Tai Mũi Họng

Mã số: NT 62 72 53 01

Người hướng dẫn khoa học:

TS.BS NGUYỄN HỮU DŨNG

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa từng

được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Kí tên

NGUYỄN THỊ THỤC NHƯ

.

.

MỤC LỤC

Trang

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

DANH MỤC HÌNH

ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................. 1

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................... 3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................... 4

1.1. GIẢI PHẪU HỌC XOANG BƯỚM ......................................................... 4

1.1.1. Phôi thai học............................................................................................ 4

1.1.2. Giải phẫu học .......................................................................................... 5

1.2. GIẢI PHẪU ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG ĐOẠN LIÊN QUAN

XOANG BƯỚM............................................................................................. 14

1.3. CT-SCAN TRONG KHẢO SÁT XOANG BƯỚM................................ 18

1.4. PHẪU THUẬT TIẾP CẬN XOANG BƯỚM......................................... 20

1.5. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC................... 23

1.5.1. Thế giới ................................................................................................. 23

1.5.2. Trong nước............................................................................................ 26

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........ 28

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................. 28

2.2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU...................................................................... 29

2.3. CỠ MẪU.................................................................................................. 29

2.4. PHƯƠNG TIỆN NGHIÊN CỨU............................................................. 30

2.5. THU NHẬP CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU.......................................... 31

2.6. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU........................................... 36

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................... 38

.

.

3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA MẪU NGHIÊN CỨU................................. 38

3.1.1. Phân bố mẫu theo tuổi........................................................................... 38

3.1.2. Phân bố mẫu theo giới tính ................................................................... 39

3.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA XOANG BƯỚM........................................................ 39

3.2.1. Thông khí của xoang bướm .................................................................. 39

3.2.2. Đặc điểm thông khí mỏm yên trước ..................................................... 42

3.2.3. Kích thước xoang bướm........................................................................ 44

3.2.4. Đặc điểm vách liên xoang bướm .......................................................... 46

3.3. ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG ĐOẠN LIÊN QUAN

XOANG BƯỚM............................................................................................. 49

3.3.1. Lồi động mạch cảnh trong vào lòng xoang........................................... 49

3.3.2. Khoảng cách từ lồi động mạch cảnh trong đến lỗ thông xoang bướm. 54

3.3.3. Góc từ lỗ thông xoang bướm đến lồi động mạch cảnh trong ............... 54

3.4. MỐI LIÊN QUAN GIỮA VÁCH LIÊN XOANG BƯỚM VÀ ĐỘNG

MẠCH CẢNH TRONG.................................................................................. 55

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ............................................................................ 59

4.1. ĐẶC ĐIỂM MẪU NGHIÊN CỨU.......................................................... 59

4.1.1. Tuổi ....................................................................................................... 59

4.1.2. Giới tính ................................................................................................ 59

4.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA XOANG BƯỚM........................................................ 59

4.2.1. Thông khí của xoang bướm .................................................................. 59

4.2.2. Đặc điểm thông khí mỏm yên trước ..................................................... 61

4.2.3. Kích thước xoang bướm........................................................................ 63

4.2.4. Đặc điểm vách liên xoang bướm .......................................................... 65

4.3. ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG ĐOẠN LIÊN QUAN

XOANG BƯỚM............................................................................................. 68

4.3.1. Đặc điểm động mạch cảnh trong .......................................................... 68

4.3.2. Mối tương quan giữa lồi động mạch cảnh trong đoạn liên quan xoang

bướm và thông khí mỏm yên trước................................................................. 70

4.3.3. Khoảng cách từ lồi động mạch cảnh trong đến lỗ thông xoang bướm. 71

4.4. MỐI LIÊN QUAN GIỮA VÁCH LIÊN XOANG BƯỚM VỚI ĐỘNG

MẠCH CẢNH TRONG.................................................................................. 73

.

.

4.5. ỨNG DỤNG LÂM SÀNG CỦA ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH

TRONG TRÊN CT-SCAN TRONG PHẪU THUẬT XOANG BƯỚM....... 75

KẾT LUẬN.................................................................................................... 78

KIẾN NGHỊ................................................................................................... 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

.

.

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT TẮT TỪ ĐẦY ĐỦ

BN Bệnh nhân

CLVT Chụp cắt lớp vi tính

CS Cộng sự

ĐMCT Động mạch cảnh trong

NC Nghiên cứu

NS Năm sinh

XB Xoang bướm

.

.

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT

TÊN TIẾNG ANH TÊN TIẾNG VIỆT

FESS- Functional Endoscopic Sinus

Surgery

Phẫu thuật nội soi mũi xoang chức

năng

.

.

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1 Các biến số nghiên cứu.................................................................... 31

Bảng 3.1 Giá trị tuổi........................................................................................ 38

Bảng 3.2 Phân bố tần suất nhóm tuổi.............................................................. 39

Bảng 3.3 Phân bố mẫu theo giới tính.............................................................. 39

Bảng 3.4 Phân bố dạng thông khí xoang bướm.............................................. 40

Bảng 3.5 Phân bố các dạng thông khí theo giới tính ...................................... 41

Bảng 3.6 Phân bố đặc điểm thông khí mỏm yên trước................................... 42

Bảng 3.7 Thông khí mỏm yên trước phân bố theo giới tính........................... 43

Bảng 3.8 Kích thước xoang bướm.................................................................. 44

Bảng 3.9 Kích thước trung bình của xoang bướm phân bố theo giới tính ..... 46

Bảng 3.10 Phân bố số vách liên xoang ........................................................... 46

Bảng 3.11 Phân bố hướng vách liên xoang bướm chính ................................ 48

Bảng 3.12 Phân bố lồi động mạch cảnh trong vào lòng xoang bướm............ 49

Bảng 3.13 Phân bố đặc điểm động mạch cảnh trong bên phải giữa hai giới.. 51

Bảng 3.14 Phân bố đặc điểm động mạch cảnh trong bên trái giữa hai giới ... 52

Bảng 3.15 Mối liên quan giữa lồi động mạch cảnh trong với thông khí mỏm

yên trước.......................................................................................................... 52

Bảng 3.16 Tần suất động mạch cảnh trong hở xương .................................... 53

Bảng 3.17 Khoảng cách từ lỗ thông xoang bướm đến động mạch cảnh trong54

Bảng 3.18 Số đo góc từ lỗ thông tự nhiên xoang bướm đến tâm động mạch

cảnh trong........................................................................................................ 54

Bảng 3.19 Tần suất vách liên xoang bướm dính vào động mạch cảnh trong

từng bên........................................................................................................... 55

Bảng 3.20 Tỷ lệ từng loại vách liên xoang bướm dính vào động mạch cảnh

trong................................................................................................................. 56

Bảng 4.1 Bảng so sánh tỷ lệ dạng thông khí XB qua các nghiên cứu ............ 60

.

.

Bảng 4.2 So sánh tỷ lệ thông khí mỏm yên trước giữa các nghiên cứu ......... 62

Bảng 4.3 Tỷ lệ số lượng vách liên xoang bướm qua các nghiên cứu............. 65

Bảng 4.4 Bảng so sánh tỷ lệ lồi và hở động mạch cảnh trong trong lòng xoang

bướm qua các nghiên cứu ............................................................................... 69

.

.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1 Phân bố tuổi................................................................................. 38

Biểu đồ 4.1 Phân bố dạng thông khí xoang bướm ở nghiên cứu của chúng tôi

......................................................................................................................... 61

.

.

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Sự phát triển của xoang bướm theo tuổi ............................................ 5

Hình 1.2 Vị trí của xoang bướm (dấu *)........................................................... 6

Hình 1.3 Thành trước xoang bướm................................................................... 7

Hình 1.4 Thành trên xoang bướm..................................................................... 8

Hình 1.5 Xoang bướm và các cấu trúc liên quan.............................................. 9

Hình 1.6 Các dạng thông khí xoang bướm ..................................................... 10

Hình 1.7 Hình ảnh xoang bướm thiểu sản ...................................................... 11

Hình 1.8 Các hình thái vách ngăn xoang bướm.............................................. 12

Hình 1.9 Vách liên xoang bướm chính và vách liên xoang bướm phụ lệch trái

trên mặt phẳng cắt ngang đính vào động mạch cảnh trong (CA). .................. 12

Hình 1.10 Lỗ thông xoang bướm qua nội soi ................................................. 13

Hình 1.11 Khoảng cách giữa lỗ thông xoang bướm và tiểu trụ...................... 14

Hình 1.12 Vách liên xoang bướm dính vào động mạch cảnh trong ............... 15

Hình 1.13 Liên quan của động mạch cảnh trong với thành ngoài xoang bướm

......................................................................................................................... 16

Hình 1.14 Lồi động mạch cảnh trong (ICA) vào lòng xoang bướm trên mặt

phẳng ngang ở CT-scan mũi xoang ................................................................ 17

Hình 1.15 Hình ảnh lồi động mạch cảnh (C) trong vào lòng xoang bướm trên

mặt phẳng trán ở CT-scan mũi xoang............................................................. 17

Hình 1.16 Đường mổ dưới niêm mạc vách ngăn mũi vào xoang bướm......... 20

Hình 1.17 Đường mổ qua rãnh lợi môi trên, vách ngăn vào xoang bướm..... 21

Hình 1.18 Đường mổ nội soi qua lỗ thông tự nhiên của xoang bướm ........... 22

Hình 1.19 Hình ảnh nội soi của thành sau và bên của xoang bướm sau phẫu

thuật mở rộng xoang bướm............................................................................. 22

Hình 1.20 Hình ảnh lỗ thông xoang bướm bên trái trên nội soi ..................... 23

Hình 2.1 Máy chụp CT-scan tại bệnh viện Chợ Rẫy...................................... 30

.

.