Khảo sát đặc điểm chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới trong chấn thương động mạch khoeo

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

(in hoa, Times New Roman, 14)

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HỒ MINH HUẾ

(In hoa, cỡ chữ 16, Times New Roman)

ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH HỌC

CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH MẠCH MÁU CHI DƯỚI TRONG

CHẤN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH KHOEO

(In hoa, cỡ chữ 16, Times New Roman)

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

14, Times New Roman)

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

(in hoa, Times New Roman, 14)

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

(in hoa, Times New Roman, 14, đậm)

HỒ MINH HUẾ

(In hoa, cỡ chữ 14,

ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH HỌC

CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH MẠCH MÁU CHI DƯỚI TRONG

CHẤN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH KHOEO

(In hoa, cỡ chữ 16, Times New Roman

NGÀNH: ĐIỆN QUANG VÀ Y HỌC HẠT NHÂN

(CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH)

MÃ SỐ: 8720111

(14, Times New

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

es New Roman)

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS. TS. TRẦN MINH HOÀNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ

công trình nào.

Người viết

Hồ Minh Huế

.

.

i

MỤC LỤC

MỤC LỤC.........................................................................................................ii

BẢNG ĐỐI CHIẾU CÁC THUẬT NGỮ ANH -VIỆT .............................. iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vi

DANH MỤC BẢNG....................................................................................... vii

DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ........................................................................... x

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................ 3

1.1. Giải phẫu các thành phần trong hố khoeo.................................................. 3

1.2. Đặc điểm tổn thương động mạch khoeo do chấn thương .......................... 7

1.3. Đặc điểm lâm sàng trong chấn thương động mạch khoeo....................... 12

1.4. Các phương pháp thăm dò chấn thương động mạch khoeo..................... 16

1.5. Điều trị...................................................................................................... 23

1.6. Vai trò của chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới trong chấn thương động

mạch khoeo ..................................................................................................... 24

1.7. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước.............................................. 25

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......... 28

2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 28

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 28

2.3. Sơ đồ nghiên cứu...................................................................................... 40

2.4. Đạo đức nghiên cứu ................................................................................. 40

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................... 42

3.1. Đặc điểm dịch tễ học................................................................................ 42

3.2. Đặc điểm lâm sàng................................................................................... 46

3.3. Hình thái tổn thương động mạch khoeo trong phẫu thuật ....................... 49

3.4. Phương pháp phẫu thuật phục hồi lưu thông mạch máu.......................... 49

3.5. Đặc điểm hình ảnh chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới ................... 50

.

.

i

3.6. Tương quan giữa hình ảnh chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới và hình

thái tổn thương trong phẫu thuật..................................................................... 52

3.7. Các đặc điểm hình ảnh chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới liên quan

với kết cuộc đoạn chi ...................................................................................... 54

3.8. Tương quan giữa dòng chảy ở ngoại vi và hình thái tổn thương đứt mạch

trong phẫu thuật............................................................................................... 55

3.9. Tương quan giữa đặc điểm hình ảnh động mạch khoeo ở hai đầu đoạn tắc

và hình thái tổn thương trong phẫu thuật........................................................ 56

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN............................................................................. 58

4.1. Đặc điểm dịch tễ học................................................................................ 58

4.2. Đặc điểm lâm sàng................................................................................... 64

4.3. Hình thái tổn thương động mạch khoeo trong phẫu thuật ....................... 67

4.4. Phương pháp phẫu thuật phục hồi lưu thông dòng máu .......................... 68

4.5. Đặc điểm tổn thương động mạch khoeo trên CTA.................................. 69

4.6. Tương quan giữa dấu hiệu hình ảnh trên CTA và hình thái tổn thương trong

phẫu thuật. ....................................................................................................... 74

4.7. Tương quan giữa dòng chảy ngoại vi với hình thái tổn thương đứt mạch và

kết cuộc đoạn chi............................................................................................. 76

4.8. Dấu hiệu phân biệt đứt mạch và đụng dập kèm huyết khối tắc mạch hoàn

toàn .................................................................................................................. 78

KẾT LUẬN.................................................................................................... 81

KIẾN NGHỊ................................................................................................... 83

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

.

.

v

BẢNG ĐỐI CHIẾU CÁC THUẬT NGỮ ANH -VIỆT

Viết tắt Thuật ngữ tiếng Anh Thuật ngữ tiếng Việt

ABI Ankle- Brachial Index

Chỉ số huyết áp cổ chân- cánh

tay

Artery cutoff Cắt cụt động mạch

Beak sign Dấu hiệu mỏ chim

CA Conventional anteriography Chụp động mạch quy ước

CRP Curved Planar Reformation

Tái tạo mặt phẳng theo đường

cong

CTA

Computed Tomography

Angiography

Cắt lớp vi tính mạch máu

Distal Runoff Dòng chảy ngoại vi

DECT

Dual- energy Computed

Tomography

Cắt lớp vi tính hai mức năng

lượng

DE-CTA

Dual- energy Computed

Tomography Angiography

Cắt lớp vi tính mạch máu hai

mức năng lượng

DSA

Digital Subtraction

Angiography

Chụp mạch số hóa xoá nền

MESS

Mangled Extremity Severity

Score

Điểm độ nặng chấn thương

phần mềm ở chi

.

.

MIP Maximum Intensity Projection Hướng cường độ tối đa

MPR Multiplanar Reformation Tái tạo đa mặt phẳng

MRA

Magnetic Resonance

Angiography

Cộng hưởng từ mạch máu

MRI

Magnetic Resonance

Angiography

Cộng hưởng từ

MSCT

Multislice Computed

Tomography

Cắt lớp vi tính đa lát cắt

PACS

Picture Archiving and

Communication System

Hệ thống lưu trữ và truyền hình

ảnh

VRT Volume Rendering Technique Kỹ thuật tạo khối thể tích

.

.

i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ toàn văn

BN Bệnh nhân

CLVT Cắt lớp vi tính

CTĐM Chấn thương động mạch

ĐM Động mạch

HC Hội chứng

TM Tĩnh mạch

VT Vết thương

.

.

i

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Bảng dấu chứng chính (hard signs) trong chấn thương mạch máu.13

Bảng 1.2. Bảng dấu chứng phụ (sofl signs) trong chấn thương mạch máu.... 13

Bảng 1.3. Độ nhạy và độ đặc hiệu của chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới

so với DSA trong chấn thương động mạch chi dưới. ..................................... 25

Bảng 2.1. Thông số kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính mạch máu chi dưới ........... 37

Bảng 3.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi .......................................................... 42

Bảng 3.2. Phân bố bệnh nhân theo địa dư ...................................................... 44

Bảng 3.3. Thời gian từ khi tai nạn đến khi nhập viện Chợ Rẫy ..................... 44

Bảng 3.4. Nguyên nhân tổn thương động mạch khoeo................................... 45

Bảng 3.5. Phân loại chấn thương động mạch khoeo theo vị trí...................... 47

Bảng 3.6. Hội chứng thiếu máu ngoại vi cấp tính........................................... 47

Bảng 3.7. Tổn thương phối hợp trong chấn thương ĐM khoeo ..................... 48

Bảng 3.8. Hình thái tổn thương động mạch khoeo trong phẫu thuật.............. 49

Bảng 3.9. Phương pháp phẫu thuật phục hồi lưu thông mạch máu ................ 50

Bảng 3.10. Đặc điểm hình ảnh CTA mạch máu chi dưới............................... 51

Bảng 3.11. Kết quả CTA và hình thái tổn thương động mạch khoeo trong phẫu

thuật................................................................................................................. 52

Bảng 3.12. Sự phù hợp chẩn đoán đụng dập động mạch khoeo giữa CTA và

phẫu thuật ........................................................................................................ 53

Bảng 3.13. Sự phù hợp chẩn đoán co mạch giữa CTA và phẫu thuật............ 54

Bảng 3.14. Tương quan giữa dòng chảy ngoại vi và kết cuộc đoạn chi......... 54

Bảng 3.15. Tương quan giữa hình ảnh ĐM khoeo ở hai đầu đoạn tắc mạch và

kết cuộc đoạn chi............................................................................................. 55

Bảng 3.16. Tương quan giữa dòng chảy ngoại vi và hình thái tổn thương đứt

động mạch ....................................................................................................... 56

.

.

ii

Bảng 3.17. Bảng tương quan giữa hình ảnh động mạch khoeo ở hai đầu đoạn

tắc và hình thái tổn thương trong phẫu thuật. ................................................. 57

.

.

x

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1. Khớp gối nhìn từ trước với động mạch khoeo và các nhánh bên ..... 4

Hình 1.2. Các biến thể thường gặp của động mạch khoeo ............................... 5

Hình 1.3. Các hình thái tổn thương động mạch do chấn thương...................... 8

Hình 1.4. Cơ chế tổn thương động mạch khoeo do trật khớp gối..................... 9

Hình 1.5. Tắc động mạch khoeo trên chụp động mạch. ................................. 17

Hình 1.6. Chấn thương động mạch khoeo phải trên CTA. ............................. 21

Hình 2.1. Hình minh họa tổn thương động mạch khoeo do chấn thương. ..... 34

Hình 2.2. Hình minh họa cơ chế hình thành rò động- tĩnh mạch và giả phình

động mạch. ...................................................................................................... 35

Hình 2.3. Máy chụp CLVT 128 lát cắt Siemens Somatom Difinition Edge. . 38

Hình 4.1. Thoát mạch thuốc tương phản......................................................... 71

Hình 4.2. Giả phình động mạch khoeo trái..................................................... 71

Hình 4.3. Hẹp động mạch khoeo phải............................................................. 72

Hình 4.4. Cắt cụt động mạch khoeo trái. ........................................................ 72

Hình 4.5. Co động mạch khoeo trái. ............................................................... 73

Hình 4.6. Hình ảnh cắt cụt động mạch trên CTA của bệnh nhân co thắt động

mạch khoeo phải.............................................................................................. 75

Hình 4.7. CTA của bệnh nhân đứt lìa động mạch khoeo trái và có kết cuộc đoạn

chi. ................................................................................................................... 77

Hình 4.8. CTA của bệnh nhân đứt lìa động mạch khoeo trái. ........................ 79

Hình 4.9. Dấu hiệu mỏ chim. .......................................................................... 80

.

.