Khảo sát đặc điểm chụp cắt lớp vi tính của vỡ hoành do chấn thương 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THẾ SƠN

KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH CỦA VỠ

HOÀNH DO CHẤN THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THẾ SƠN

KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH CỦA VỠ

HOÀNH DO CHẤN THƯƠNG

NGÀNH: ĐIỆN QUANG VÀ Y HỌC HẠT NHÂN

(CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH)

MÃ SỐ: 8720111

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. LÊ VĂN PHƯỚC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

.

.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả

nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nào.

Tác giả

Trần Thế Sơn

.

.

ii

MỤC LỤC

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH VIỆT .................................................. iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................v

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... vi

DANH MỤC CÁC HÌNH...................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ................................................................................. ix

ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................................1

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .....................................................................................3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................4

1.1 Giải phẫu, sinh lý và phôi thai cơ hoành...............................................................4

1.2 Vỡ hoành do chấn thương .....................................................................................8

1.3 Một số nghiên cứu trong và ngoài nước .............................................................26

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................29

2.1 Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................29

2.2 Tiêu chuẩn chọn mẫu ..........................................................................................29

2.3 Cỡ mẫu ................................................................................................................30

2.4 Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................30

2.5 Y đức ...................................................................................................................42

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................43

3.1 Đặc điểm chung...................................................................................................43

3.2 Đặc điểm lâm sàng ..............................................................................................45

3.3 Đặc điểm hình ảnh vỡ hoành trên chụp cắt lớp vi tính .......................................48

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ......................................................................................65

4.1 Đặc điểm biến số nền ..........................................................................................65

4.2 Đặc điểm biến số lâm sàng..................................................................................66

4.3 Đặc điểm hình ảnh vỡ hoành trên chụp cắt lớp vi tính .......................................68

KẾT LUẬN..............................................................................................................96

.

.

iii

KIẾN NGHỊ.............................................................................................................98

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

.

.

iv

BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH VIỆT

Tiếng Anh Tiếng Việt

Computer Tomography Chụp cắt lớp vi tính

Focused assessment with sonography

for trauma

Siêu âm đánh giá có trọng điểm cho

chấn thương

Magnetic Resonance Imaging Chụp cộng hưởng từ

Multidetector Computer Tomography Chụp cắt lớp vi tính đa dãy đầu dò

Multiplanar reconstruction Tái tạo đa mặt phẳng

Video-assisted thoracoscopic surgery

Phẫu thuật nội soi lồng ngực hỗ trợ

video

.

.

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tiếng Anh

AAST American Association for the Surgery of Trauma

ATLS Advanced Trauma Life Support

CT Computer Tomography

EAST Eastern Association for the Surgery of Trauma

FAST Focused assessment with sonography for trauma

HU Hounsfield Unit

MDCT Multidetector Computer Tomography

MIP Maximum Intensity Projection

MPR Multiplanar reconstruction

MRI Magnetic Resonance Imaging

PACS Picture Archiving and Communication System

VATS Video-assisted thoracoscopic surgery

Chữ viết tắt Tiếng Việt

BN Bệnh nhân

BV Bệnh viện

CCLVT Chụp cắt lớp vi tính

CS Cộng sự

CTK Chấn thương kín

ĐHYD Đại học Y Dược

GPB Giải phẫu bệnh

TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh

VTNB Vết thương ngực bụng

.

.

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1 Phân độ vỡ hoành do chấn thương theo AAST 2018 ................................14

Bảng 1.2 Dấu hiệu vỡ hoành trên CCLVT ...............................................................17

Bảng 2.1 Các thông số của máy CCLVT dùng trong nghiên cứu ............................31

Bảng 2.2 Các biến số nền..........................................................................................32

Bảng 2.3 Các biến số đặc điểm hình ảnh CCLVT....................................................32

Bảng 3.1 Độ nhạy của CCLVT trong xác định vỡ hoành do chấn thương...............63

Bảng 4.1 So sánh đặc điểm tuổi với các nghiên cứu ................................................65

Bảng 4.2 So sánh đặc điểm giới tính với các nghiên cứu .........................................65

Bảng 4.3 So sánh cơ chế chấn thương với các nghiên cứu.......................................66

Bảng 4.4 So sánh bên cơ hoành bị vỡ với các nghiên cứu........................................67

Bảng 4.5 So sánh dấu hiệu mất liên tục một phần cơ hoành với các nghiên cứu.....68

Bảng 4.6 So sánh dấu hiệu vòm hoành lơ lửng với các nghiên cứu .........................71

Bảng 4.7 So sánh dấu hiệu thoát vị tạng với các nghiên cứu....................................72

Bảng 4.8 So sánh dấu hiệu cổ thắt với các nghiên cứu.............................................74

Bảng 4.9 So sánh dấu hiệu tạng phụ thuộc với các nghiên cứu................................78

Bảng 4.10 So sánh dấu hiệu tổn thương hai phía ở một bên cơ hoành trong vết thương

ngực bụng với các nghiên cứu ..................................................................................80

Bảng 4.11 So sánh dấu hiệu đường tổn thương đi qua cơ hoành trong vết thương ngực

bụng so với các nghiên cứu khác ..............................................................................83

Bảng 4.12 So sánh độ nhạy của CCLVT trong xác định vỡ hoành do chấn thương

trong các nghiên cứu .................................................................................................87

.

.

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1 Cơ hoành nhìn từ mặt dưới ..........................................................................5

Hình 1.2 Phôi thai sự phát triển cơ hoành...................................................................8

Hình 1.3 Cơ chế gây tổn thương mô của đạn bắn.....................................................11

Hình 1.4 Các lỗ và điểm yếu của cơ hoành nơi hay xảy ra thoát vị hoành và vỡ hoành

do chấn thương..........................................................................................................12

Hình 1.5 Thoát vị hoành trái sau chấn thương kín....................................................18

Hình 1.6 Vỡ hoành trái do chấn thương kín..............................................................21

Hình 1.7 Dấu hiệu đường tổn thương đi qua gan, cơ hoành.....................................23

Hình 2.1 Dấu hiệu mất liên tục một phần cơ hoành, dấu hiệu vòm hoành lơ lửng và

dấu hiệu tạng phụ thuộc bên trái. ..............................................................................36

Hình 2.2 Dấu hiệu không nhìn thấy gần toàn bộ cơ hoành bên trái do tai nạn sinh

hoạt............................................................................................................................37

Hình 2.3 Dấu hiệu bướu và dải do vỡ hoành bên phải .............................................37

Hình 2.4 Dấu hiệu dấu hiệu mất liên tục một phần cơ hoành, dấu hiệu thoát vị tạng

và dấu hiệu tạng phụ thuộc do vỡ hoành bên trái .....................................................38

Hình 2.5 Dấu hiệu cổ thắt do thoát vị lách qua chỗ vỡ cơ hoành bên trái. ...............38

Hình 2.6 Dấu hiệu tổn thương hai phía ở một bên cơ hoành trong vết thương ngực

bụng bên trái..............................................................................................................40

Hình 2.7 Dấu hiệu đường tổn thương đi qua cơ hoành, gan, thận phải. ...................41

Hình 4.1 Dấu hiệu mất liên tục cơ hoành và vòm hoành lơ lửng ở một bệnh nhân bị

vết thương ngực bụng bên trái. .................................................................................70

Hình 4.2 Vỡ hoành bên trái ở bệnh nhân chấn thương kín .......................................76

Hình 4.3 Vỡ hoành bên trái ở bệnh nhân bị vết thương do đạn bắn từ trước ra sau.77

Hình 4.4 Vỡ hoành phải do vết thương dao dâm 1 nhát vùng đường nách trước bên

phải............................................................................................................................82

Hình 4.5 Vỡ hoành bên trái do dao dâm 1 nhát vùng đường nách giữa bên trái. .....84

Hình 4.6 Hình vỡ hoành bên trái ở ở bệnh nhân bị đạn bắn một nhát từ sau ra trước

bên trái.......................................................................................................................86

Hình 4.7 Vỡ hoành do vết thương bạch khí bên trái không phát hiện được trên CCLVT

...................................................................................................................................91

Hình 4.8 Vỡ hoành bên phải do chấn thương kín không phát hiện được trên CCLVT

...................................................................................................................................93

.

.

viii

Hình 4.9 Vỡ hoành do vết thương bạch khí bên trái không phát hiện được trên CCLVT

...................................................................................................................................94

.

.

ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1 Đặc điểm biến số tuổi............................................................................43

Biểu đồ 3.2 Đặc điểm biến số giới tính.....................................................................44

Biểu đồ 3.3 Đặc điểm biến số cơ chế chấn thương...................................................45

Biểu đồ 3.4 Đặc điểm biến số cơ chế chấn thương chia theo bên cơ hoành bị vỡ ...46

Biểu đồ 3.5 Đặc điểm biến số bên cơ hoành bị vỡ chia theo cơ chế chấn thương ...47

Biểu đồ 3.6 Đặc điểm biến số mất liên tục một phần cơ hoành chia theo cơ chế chấn

thương .......................................................................................................................48

Biểu đồ 3.7 Đặc điểm biến số mất liên tục một phân cơ hoành chia theo bên cơ hoành

bị vỡ...........................................................................................................................49

Biểu đồ 3.8 Đặc điểm biến số vòm hoành lơ lửng chia theo cơ chế chấn thương....50

Biểu đồ 3.9 Đặc điểm biến số vòm hoành lơ lửng chia theo bên cơ hoành bị vỡ ....51

Biểu đồ 3.10 Đặc điểm biến số thoát vị tạng chia theo cơ chế chấn thương ............52

Biểu đồ 3.11 Đặc điểm biến số thoát vị tạng chia theo bên cơ hoành bị vỡ.............53

Biểu đồ 3.12 Đặc điểm biến số cổ thắt chia theo cơ chế chấn thương .....................54

Biểu đồ 3.13 Đặc điểm biến số cổ thắt chia theo bên cơ hoành bị vỡ ......................55

Biểu đồ 3.14 Đặc điểm biến số bướu và dải chia theo cơ chế chấn thương .............56

Biểu đồ 3.15 Đặc điểm biến số bướu và dải chia theo bên cơ hoành bị vỡ..............57

Biểu đồ 3.16 Đặc điểm biến số tạng phụ thuộc chia theo cơ chế chấn thương ........58

Biểu đồ 3.17 Đặc điểm biến số tạng phục thuộc chia theo bên cơ hoành vỡ ...........59

Biểu đồ 3.18 Đặc điểm biến số tổn thương hai phía ở một bên cơ hoành trong vết

thương ngực bụng chia theo cơ chế chấn thương .....................................................60

Biểu đồ 3.19 Đặc điểm biến số tổn thương hai phía ở một bên cơ hoành trong vết

thương ngực bụng chia theo bên cơ hoành vỡ ..........................................................61

Biểu đồ 3.20 Đặc điểm biến số đường tổn thương đi qua cơ hoành trong vết thương

ngực bụng chia theo cơ chế chấn thương..................................................................62

Biểu đồ 3.21 Đặc điểm biến số đường tổn thương đi qua cơ hoành trong vết thương

ngực bụng chia theo bên cơ hoành vỡ.......................................................................62

.

.