Kế toán trách nhiệm tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Tinh Bột Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

LÊ NỮ XUÂN LAN

KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY

TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TINH BỘT SẮN NHIỆT

ĐỒNG TÂM VĨNH THẠNH

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số : 8.34.03.01

Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Hồ Văn Nhàn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này

là trung thực. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận

văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã chỉ rõ

nguồn gốc.

TÁC GIẢ

Lê Nữ Xuân Lan

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu trƣờng Đại học

Quy Nhơn, đã tổ chức khoá học và tạo điều kiện rất tốt cho các học viên

chúng tôi trong suốt thời gian học tại trƣờng.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Hồ Văn Nhàn đã tận tình

hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể quý thầy cô giáo Khoa Kinh tế & Kế

toán cùng các thầy cô giáo Trƣờng Đại học Quy Nhơn đã tận tình giảng dạy

và giúp đỡ tôi hoàn thành khóa học. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban

Lãnh đạo và tập thể nhân viên Công ty trách nhiệm hữu hạn Tinh Bột Sắn

Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh đã hỗ trợ, giúp tôi hoàn thành luận văn.

Trong quá trình học tập, nghiên cứu viết luận văn chắc chắn không thể

tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc sự thông cảm và ý kiến đóng

góp của quý thầy cô.

Xin trân trọng cảm ơn!

TÁC GIẢ

Lê Nữ Xuân Lan

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC SƠ ĐỒ

DANH MỤC BẢNG BIỂU

MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................1

2. Tổng quan các đề tài đã nghiên cứu có liên quan .....................................2

3. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................6

4. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................6

5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ................................................................6

6. Phƣơng pháp nghiên cứu...........................................................................6

7. Ý nghĩa khoa học của đề tài......................................................................7

8. Kết cấu của đề tài ......................................................................................8

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM 9

TRONG DOANH NGHIỆP 9

1.1. Khái quát về kế toán trách nhiệm...............................................................9

1.1.1. Khái niệm, bản chất và vai trò của kế toán trách nhiệm.....................9

1.1.2. Sự phân cấp quản lý - cơ sở của kế toán trách nhiệm.......................12

1.2. Nội dung kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp..................................18

1.2.1. Khái niệm và bản chất của trung tâm trách nhiệm ...........................18

1.2.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá thành quả hoạt động của các trung tâm

trách nhiệm..................................................................................................25

1.2.3. Hệ thống báo cáo trách nhiệm của các trung tâm trách nhiệm.........33

1.3. Dự toán.....................................................................................................39

1.3.1. Khái niệm và mục đích của dự toán..................................................39

1.3.2. Các mô hình dự toán .........................................................................42

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................46

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY

TNHH TINH BỘT SẮN NHIỆT ĐỒNG TÂM 44

2.1. Khái quát chung về Công ty TNHH Tinh Bột Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh

Thạnh (gọi tắt là Công ty)...............................................................................44

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty................................44

2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty.....................45

2.1.3. Đặc điểm tổ chức quản lý của Công ty .............................................49

2.1.4. Đặc điểm tổ chức kế toán tại Công ty...............................................57

2.2. Thực trạng kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Tinh Bột Sắn Nhiệt

Đồng Tâm Vĩnh Thạnh ...................................................................................63

2.2.1. Tình hình phân cấp quản lý của Công ty ..........................................63

2.2.2. Thực trạng các trung tâm trách nhiệm theo phân cấp quản lý hiện nay

của Công ty .................................................................................................65

2.2.3. Hệ thống báo cáo trách nhiệm tại Công ty........................................68

2.3. Đánh giá thực trạng kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Tinh Bột Sắn

Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh .........................................................................74

2.3.1. Ƣu điểm.............................................................................................74

2.3.2. Tồn tại, hạn chế.................................................................................75

2.3.3. Nguyên nhân .....................................................................................77

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................79

Chƣơng 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI

CÔNG TY TNHH BỘT SẮN NHIỆT ĐỒNG TÂM VĨNH THẠNH 80

3.1. Quan điểm hoàn thiện kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Tinh Bột

Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh ..................................................................80

3.1.1. Phù hợp với mô hình tổ chức quản lý của Công ty...........................80

3.1.2. Phù hợp với yêu cầu và năng lực quản lý ở Công ty ........................81

3.1.3. Đảm bảo tính phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích .................82

3.1.4. Phù hợp với cơ chế quản lý của nền kinh tế Việt Nam và xu hƣớng

toàn cầu hóa.................................................................................................82

3.1.5. Phù hợp với yêu cầu của nhà quản trị về tính thống nhất của hệ thống

báo cáo trách nhiệm cũng nhƣ đảm bảo cung cấp thông tin hữu ích và kịp

thời...............................................................................................................83

3.2. Giải pháp hoàn thiện kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Tinh Bột

Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh ..................................................................83

3.2.1. Hoàn thiện việc xây dựng các trung tâm trách nhiệm theo phân cấp

quản lý tại Công ty ......................................................................................83

3.2.2. Hoàn thiện các chỉ tiêu đánh giá thành quả của các trung tâm trách

nhiệm tại Công ty........................................................................................87

3.2.3. Hoàn thiện hệ thống báo cáo trách nhiệm tại Công ty......................92

3.3. Thực hiện việc khen thƣởng...................................................................106

3.4. Điều kiện để thực hiện các giải pháp .....................................................106

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..............................................................................110

KẾT LUẬN 111

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 112

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BHTN Bảo hiểm thất nghiệp

BHXH Bảo hiểm xã hội

BHYT Bảo hiểm y tế

CCDC Công cụ dụng cụ

ĐVT Đơn vị tính

KPCĐ Kinh phí công đoàn

NCTT Nhân công trực tiếp

NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TSCĐ Tài sản cố định

SXC Sản xuất chung

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí 34

Bảng 1.2: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm doanh thu ............................... 35

Bảng 1.3: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận................................ 36

Bảng 1.4: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm đầu tƣ dựa trên ROI............... 37

Bảng 1.5: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm đầu tƣ dựa trên RI.................. 37

Bảng 2.1: Tình hình lao động tại Công ty....................................................... 54

Bảng 2.2: Cơ cấu tài sản và nguồn vốn của Công ty TNHH Tinh bột sắn

nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh giai đoạn 2017 – 2019................... 55

Bảng 2.3: Kết quả tiêu thụ của Công ty giai đoạn 2017 - 2019...................... 55

Bảng 2.4. So sánh doanh thu, giá vốn hàng bán, lợi nhuận thực tế so với

kế hoạch của bộ phận sản xuất Công ty năm 2019....................... 68

Bảng 2.5. Công ty báo cáo thực hiện chi phí Phòng Tài chính – Kế toán

Quý 2 năm 2019............................................................................ 69

Bảng 2.6. Báo cáo doanh thu tiêu thụ sản phẩm tinh bột sắn của Công ty

theo từng tháng năm 2019 ............................................................ 70

Bảng 2.7. Báo cáo mức doanh thu tiêu thụ sản phẩm tinh bột sắn của

Công ty theo từng tháng năm 2019 so với năm 2018................... 71

Bảng 2.8. Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận Công ty năm 2019 . 72

Bảng 2.9. Báo cáo trách nhiệm của trung tâm đầu tƣ Công ty năm 2019 ...... 73

Bảng 3.1. Các chỉ tiêu đánh giá các trung tâm trách nhiệm tại Công ty......... 92

Bảng 3.2. Bảng phân loại chi phí theo cách ứng xử ....................................... 93

Bảng 3.3. Bảng phân tích chi phí dựa trên dự toán tĩnh ................................. 95

Bảng 3.4. Bảng tính biến phí đơn vị dự toán của Công ty.............................. 96

Bảng 3.5. Bảng tính chi phí dựa trên dự toán linh hoạt của Công ty.............. 96

Bảng 3.6. Bảng phân tích dự toán chi phí dựa trên dự toán linh hoạt ............ 97

Bảng 3.7. Bảng phân loại chi phí theo khả năng kiểm soát............................ 98

Bảng 3.8. Báo cáo chi phí hoạt động tháng 8/2019 ...................................... 100

Bảng 3.9. Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí bộ phận sản xuất...... 101

Bảng 3.10. Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí bộ phận quản lý ..... 102

Bảng 3.11. Báo cáo đánh giá thành quả của Trung tâm doanh thu năm

2019............................................................................................. 103

Bảng 3.12. Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận............................ 104

Bảng 3.13. Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm đầu tƣ năm 2019.... 105

Bảng 3.14. Bảng tiêu chí đánh giá hoàn thành công việc............................. 107

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH

Sơ đồ 1.1: Bản chất của trung tâm trách nhiệm.............................................. 19

Sơ đồ 1.2. Hệ thống kế toán trách nhiệm trong mối quan hệ với cơ cấu tổ

chức quản lý.................................................................................. 25

Sơ đồ 2.1: Quy trình sản xuất tinh bột sắn...................................................... 46

Sơ đồ 2.2. Bộ máy quản lý của Công ty.......................................................... 49

Sơ đồ 2.3. Bộ máy Phòng Tài chính – Kế toán............................................... 57

Sơ đồ 2.4. Các trung tâm trách nhiệm tại Công ty theo phân cấp quản lý ..... 66

Hình 2.1. Quy trình luân chuyển chứng từ ..................................................... 60

Hình 2.2: Quy trình luân chuyển chứng từ theo hình thức kế toán trên máy

vi tính ............................................................................................ 62

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hiện nay, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và sự cạnh tranh ngày

càng diễn ra gay gắt giữa các doanh nghiệp thì điều cần thiết và quan trọng

hàng đầu giúp doanh nghiệp có hƣớng đi đúng đắn để ngày một phát triển đi

lên, nâng cao hiệu quả quản lý và khả năng cạnh tranh của mình trên thƣơng

trƣờng đó chính là việc củng cố và xây dựng một hệ thống quản lý hữu hiệu.

Để thực hiện đƣợc điều này, cần sử dụng một trong những công cụ đắc lực

nhất là kế toán quản trị. Kế toán quản trị là một bộ phận cấu thành quan trọng

của hệ công cụ quản lý kinh tế, tài chính và có vai trò quản lý, điều hành và

kiểm soát các hoạt động kinh tế, tài chính trong doanh nghiệp; đồng thời,

cung cấp thông tin để thực hiện mục tiêu quản trị doanh nghiệp nhằm đạt

đƣợc hiệu quả cao nhất. Và kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản trong

kế toán quản trị tại doanh nghiệp, đƣợc xem nhƣ là hệ thống thu thập, xử lý

và truyền đạt các thông tin tài chính có thể kiểm soát theo phạm vi trách

nhiệm của từng nhà quản trị; từ đó đánh giá kết quả và hiệu quả hoạt động sản

xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Do đó, việc nghiên cứu và vận dụng

kế toán trách nhiệm là một yêu cầu cấp thiết đối với sự sống còn của một

doanh nghiệp.

Công ty TNHH Tinh Bột Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh là một trong

5 công ty lớn của tỉnh Bình Định về lĩnh vực sản xuất tinh bột và các sản

phẩm từ tinh bột tại thị trƣờng Việt Nam. Hiện nay, Công ty TNHH Tinh Bột

Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh hoạt động với quy mô tƣơng đối lớn với cơ

cấu tổ chức phân quyền theo bộ phận, đã ổn định sản xuất và từng bƣớc cải

tiến quy trình công nghệ bám sát cơ chế thị trƣờng, sau mỗi chu kỳ sản xuất

doanh thu của Công ty đảm bảo bù đắp đƣợc chi phí và đảm bảo tái sản xuất

2

ổn định. Tuy nhiên trong những năm qua, công tác quản lý điều hành ở một

số bộ phận có những biểu hiện trì trệ, chậm đổi mới trong tƣ duy. Bên cạnh

đó, thị trƣờng tiêu thụ mở rộng, đòi hỏi Công ty TNHH Tinh Bột Sắn Nhiệt

Đồng Tâm Vĩnh Thạnh phải xây dựng hàng loạt kế hoạch từ khâu chuẩn bị

nguyên vật liệu sản xuất đến khâu tiêu thụ sản phẩm và chăm sóc khách hàng.

Thế nên, hệ thống kế toán trách nhiệm cũng cần đƣợc đánh giá và hoàn thiện

sao cho hiệu quả và khoa học hơn nhằm giúp Công ty TNHH Tinh Bột Sắn

Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, phù

hợp với xu thế phát triển và hội nhập quốc tế.

Xuất phát từ những vấn đề trên, tác giả đã chọn đề tài “Kế toán trách

nhiệm tại Công ty TNHH Tinh Bột Sắn Nhiệt Đồng Tâm Vĩnh Thạnh” để làm

đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình.

2. Tổng quan các đề tài đã nghiên cứu có liên quan

Quá trình hình thành và phát triển của kế toán trách nhiệm gắn liền với

quá trình hình thành và phát triển của kế toán quản trị. Kế toán trách nhiệm

đƣợc đề cập đầu tiên vào những năm 1950 ở Mỹ, sau đó lan rộng sang các

nƣớc Anh, Úc, Canada... Từ đó đến nay, vấn đề kế toán trách nhiệm đƣợc

quan tâm nhiều với những quan điểm khác nhau bởi những tác giả khác nhau

ở nhiều quốc gia trên thế giới nhƣ:

Theo tác giả Higgins (1952), kế toán trách nhiệm là sự phát triển của hệ

thống kế toán đƣợc thiết kế để kiểm soát chi phí phát sinh liên quan trực tiếp

cho các cá nhân trong tổ chức và ngƣời chịu trách nhiệm kiểm soát. Hệ thống

kiểm soát này đƣợc thiết kế cho tất cả các cấp quản lý. Kế toán trách nhiệm

nhƣ một công cụ để kiểm soát hoạt động và chi phí.

Năm 1962, tác giả Martin N. Kellogg đã nghiên cứu về sự phát triển của

kế toán trách nhiệm với cơ cấu tổ chức, kế toán chi phí, ngân sách và kiểm

soát chi phí. Tác giả đƣa ra nguyên tắc để thiết lập một hệ thống kế toán trách