Hoạt động giáo dục giá trị văn hóa truyền thống cho sinh viên hiện nay (qua khảo sát một số trường đại học ở Hà Nội)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH

VIỆN VĂN HÓA NGHỆ THUẬT VIỆT NAM

----------------------------

Lª Cao Th¾ng

ho¹t ®éng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng

cho sinh viªn hiÖn nay

(qua Kh¶o s¸t mét sè tr­êng ®¹i häc ë Hµ Néi)

Chuyªn ngµnh : V¨n hãa häc

M· sè : 62 31 06 40

LuËn ¸n TiÕn sÜ V¨n hãa häc

Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: pgs.ts nguyÔn duy b¾c

Hµ Néi - 2013

2

Lêi Cam ®oan

T«i xin cam ®oan luËn ¸n lµ do t«i viÕt vµ ch­a

c«ng bè. C¸c cø liÖu nªu ra trong luËn ¸n lµ trung thùc,

kh¸ch quan. T«i xin hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lêi

cam ®oan cña m×nh.

Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2013

Nghiªn cøu sinh

Lª Cao Th¾ng

3

Môc lôc

Trang

Lêi cam ®oan 2

Môc lôc 3

Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t 4

Danh môc c¸c b¶ng 5

Më ®Çu 6

Ch­¬ng 1: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ v¨n

ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc 16

1.1. Quan niÖm vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ v¨n ho¸ 16

1.2. TruyÒn thèng d©n téc vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña

d©n téc ViÖt Nam 25

1.3. Gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cho sinh viªn ViÖt Nam 38

Ch­¬ng 2: thùc tr¹ng ho¹t ®éng gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ

v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay 54

2.1. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn viÖc gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng cho sinh viªn hiÖn nay 54

2.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ gi¸o dôc trong c«ng t¸c

gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn 62

2.3. VÒ ý thøc, th¸i ®é cña sinh viªn trong viÖc kÕ thõa vµ ph¸t huy

gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng 98

Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao

hiÖu qu¶ gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn

thèng cho sinh viªn hiÖn nay 130

3.1. Dù b¸o t×nh h×nh sinh viªn trong thêi gian tíi 130

3.2 Ph­¬ng h­íng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cho sinh

viªn trong thêi gian tíi 136

3.3. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc gi¸

trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay 143

KÕt luËn 173

Danh môc c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ 176

tµi liÖu tham kh¶o 177

phô lôc 185

4

Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t

BCH : Ban ChÊp hµnh

CLB : C©u l¹c bé

CNH, H§H : C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa

CNTB : Chñ nghÜa t­ b¶n

CNXH : Chñ nghÜa x· héi

§H : §¹i héi

KTX : Ký tóc x¸

KT-XH : Kinh tÕ - x· héi

SV : Sinh viªn

TBCN : T­ b¶n chñ nghÜa

TNTN : Thanh niªn t×nh nguyÖn

TNXH : TÖ n¹n x· héi

TTCKCM : Tuyªn truyÒn ca khóc c¸ch m¹ng

XHCN : X· héi chñ nghÜa

5

Danh môc c¸c b¶ng

Trang

B¶ng 1: Tû träng ®Çu t­ cho gi¸o dôc trong tæng chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc 64

B¶ng 2: TÇn suÊt tæ chøc c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa trong tr­êng cã liªn quan

®Õn gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn 81

B¶ng 3: C¸c ho¹t ®éng nhµ tr­êng ®· tæ chøc 82

B¶ng 4: Vai trß cña gia ®×nh trong viÖc gi¸o dôc sinh viªn 96

B¶ng 5: Sè liÖu vÒ c«ng t¸c ph¸t triÓn ®¶ng viªn míi lµ sinh viªn (tõ

1998 ®Õn 2011) 99

B¶ng 6: Thèng kª kÕt qu¶ häc tËp cña sinh viªn lo¹i suÊt s¾c, giái,

kh¸, trung b×nh kh¸ 103

B¶ng 7: Sè liÖu tæng hîp kÕt qu¶ gi¶i th­ëng “Sinh viªn nghiªn cøu

khoa häc” cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o 104

B¶ng 8: Nh÷ng ®øc tÝnh tèt cña sinh viªn hiÖn nay ®­îc biÓu hiÖn 111

B¶ng 9: Thèng kª vÒ kû luËt sinh viªn v× ph¹m téi, ma tuý, tÖ n¹n x· héi 122

6

Më §ÇU

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

X· héi cµng ph¸t triÓn hiÖn ®¹i, con ng­êi cµng ph¶i hiÓu s©u nh÷ng gi¸

trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc m×nh. Bëi lÏ søc sèng cña mét d©n téc

chÝnh lµ nhê c¸c yÕu tè néi sinh, trong ®ã nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng

lµ yÕu tè néi sinh quan träng nhÊt, mét ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn KT-XH

kh«ng chØ trong hiÖn t¹i mµ c¶ t­¬ng lai. §Æc biÖt trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸

vµ héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay th× vÊn ®Ò gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa

truyÒn thèng cµng trë nªn bøc thiÕt.

LÞch sö d©n téc ViÖt Nam ®· ®Ó l¹i nhiÒu truyÒn thèng v« cïng quý gi¸.

§ã lµ truyÒn thèng yªu n­íc; truyÒn thèng ®oµn kÕt céng ®ång; truyÒn thèng

nh©n ¸i, khoan dung; truyÒn thèng hiÕu häc “t«n s­ träng ®¹o” vµ nhiÒu

truyÒn thèng tèt ®Ñp kh¸c. Nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng quý gi¸ cña d©n

téc ®· t¹o nªn b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam. Nhê c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng mµ d©n téc ViÖt Nam ®· lu«n ®øng v÷ng vµ tr­êng tån trong suèt chiÒu

dµi lÞch sö. Nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc cÇn ®­îc gi¸o dôc,

®­îc truyÒn b¸ s©u réng trong x· héi.

TÝnh ®Õn n¨m häc 2011 - 2012 c¶ n­íc cã 419 tr­êng ®¹i häc vµ cao

®¼ng víi tæng sè h¬n 2,2 triÖu sinh viªn. §©y lµ nguån nh©n lùc quý gi¸ cña

®Êt n­íc bëi sinh viªn lµ nh÷ng ng­êi cã tri thøc, trÎ trung, n¨ng ®éng, nhiÖt

t×nh vµ cã hoµi b·o lín. Lùc l­îng nµy cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ s©u s¾c ®Õn

sù ph¸t triÓn KT-XH cña ®Êt n­íc tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi.

Do ®Æc ®iÓm t©m lý løa tuæi, thanh niªn sinh viªn rÊt nh¹y c¶m víi

c¸i míi, c¸i tiÕn bé, chÞu ¶nh h­ëng m¹nh mÏ cña nh÷ng t¸c ®éng tõ bªn

ngoµi. Bëi vËy nh÷ng thay ®æi vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi ë n­íc

ta trong nh÷ng n¨m qua, nhÊt lµ qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ

tr­êng, më cöa héi nhËp quèc tÕ, ®· t¹o nªn nh÷ng biÕn ®éng trong ®êi

sèng tinh thÇn thÕ hÖ trÎ.

7

Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· n¶y

sinh nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn mét bé phËn kh«ng nhá ng­êi d©n, trong

®ã cã sinh viªn, lµm thay ®æi c¸c quan ®iÓm cña hä vÒ gi¸ trÞ truyÒn thèng cña

d©n téc: “TÖ sïng b¸i n­íc ngoµi, coi th­êng gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc, ch¹y

theo lèi sèng thùc dông, c¸ nh©n vÞ kû, ®ang g©y h¹i ®Õn thuÇn phong mü tôc

cña d©n téc ®ang diÔn ra trong x· héi ta hiÖn nay” [35, tr.15]. Trong nh÷ng

n¨m gÇn ®©y trong mét bé phËn thÕ hÖ trÎ ®· næi lªn hiÖn t­îng ®¸ng lo ng¹i

lµ sù sa sót vÒ phÈm chÊt, ®¹o ®øc, ch¹y theo nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt ®¬n thuÇn,

t­ t­ëng sïng b¸i n­íc ngoµi, coi th­êng hoÆc l·ng quªn c¸c gi¸ trÞ truyÒn

thèng cña d©n téc. Trong mét bé phËn thÕ hÖ trÎ còng ®· xuÊt hiÖn quan niÖm

d©n téc hÑp hßi, chia rÏ khèi ®oµn kÕt d©n téc. Nguy hiÓm h¬n, mét sè thÕ lùc

xÊu, thï ®Þch ë n­íc ngoµi ®· lîi dông toµn cÇu hãa lµm c«ng cô ®Ó truyÒn b¸,

¸p ®Æt v¨n hãa, t­ t­ëng cña hä, thùc hiÖn ©m m­u chiÕn l­îc "diÔn biÕn hßa

b×nh" mµ ®èi t­îng chóng nh»m vµo ®Çu tiªn lµ thÕ hÖ, trÎ nhÊt lµ häc sinh,

sinh viªn. Nh÷ng thay ®æi ®¸ng lo ng¹i trong thÕ hÖ trÎ cã phÇn do mÆt tr¸i

cña toµn cÇu hãa, nh­ng c¬ b¶n lµ do nh÷ng yÕu kÐm cña chóng ta trong viÖc

gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng vµ c¸ch m¹ng cho hÖ trÎ ch­a t­¬ng

xøng víi yªu cÇu cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng.

Tr­íc t×nh h×nh nµy, viÖc gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng tèt

®Ñp cña d©n téc cho sinh viªn cÇn ®­îc ®Æt ra mét c¸ch cÊp thiÕt. Chän vÊn ®Ò

“Ho¹t ®éng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay

(qua kh¶o s¸t mét sè tr­êng ®¹i häc ë Hµ Néi)" lµm ®Ò tµi luËn ¸n, chóng

t«i hy väng sÏ gãp phÇn lµm s¸ng tá h¬n nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸ trÞ, gi¸

trÞ v¨n ho¸, vÒ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc

ViÖt Nam, vÒ thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc c¸c gi¸

trÞ v¨n hãa truyÒn thèng nh»m h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn phÈm chÊt, ®øc tÝnh

tèt ®Ñp cho sinh viªn n­íc ta trong bèi c¶nh ®Èy m¹nh CNH, H§H vµ héi

nhËp quèc tÕ hiÖn nay.

8

2. T×nh h×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi

VÊn ®Ò gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, gi¸o dôc lÞch sö

v¨n hãa và gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc cho thÕ hÖ trÎ lµ vÊn ®Ò ®­îc

§¶ng, Nhµ n­íc vµ x· héi ta rÊt quan t©m. Cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cña

c¸c t¸c gi¶ ®i tr­íc ®· ®Ò cËp ®Õn, ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, vÊn ®Ò mµ ®Ò tµi

luËn ¸n nghiªn cøu:

Thø nhÊt, nghiªn cøu vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ v¨n hãa, vÒ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa

truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam. C¸c c«ng tr×nh cña TrÇn V¨n Giµu: Gi¸

trÞ tinh thÇn truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam (1980); Phan Huy Lª - Vò

Minh Giang: C¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ con ng­êi ViÖt Nam hiÖn nay (1994,

1996); Huúnh Kh¸i Vinh: Gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng (2000); Hoµng Vinh:

Nh÷ng vÊn ®Ò v¨n hãa trong lÞch sö truyÒn thèng d©n téc ViÖt Nam (2002);

Hå SÜ Quý: VÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ ch©u ¸ (2005) v.v.. ®· nªu râ c¸c quan niÖm

vÒ “gi¸ trÞ”, “gi¸ trÞ v¨n hãa”, “gi¸ trÞ x· héi”, “b¶ng gi¸ trÞ”, “hÖ thèng gi¸

trÞ”, “chuÈn gi¸ trÞ v¨n hãa”... Theo c¸c t¸c gi¶, cã c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ

c¸c gi¸ trÞ míi h×nh thµnh do nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - chÝnh trÞ míi chi phèi.

§èi lËp víi “gi¸ trÞ” lµ “ph¶n gi¸ trÞ” - ®i ng­îc l¹i c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa, ph¶n

l¹i c¸c gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mü. C¸c c«ng tr×nh nãi trªn còng ®· ph©n tÝch lÞch

sö qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ néi dung c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn

cña d©n téc ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, chØ râ

c¸c mÆt tÝch cùc cÇn kÕ thõa, ph¸t huy vµ mÆt h¹n chÕ, lçi thêi cÇn kh¾c phôc,

xãa bá.

Thø hai, nghiªn cøu khai th¸c c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng trong bèi

c¶nh ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n­íc; ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng

x· héi chñ nghÜa vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C¸c c«ng tr×nh cña

Phan Huy Lª - Vò Minh Giang: C¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ con ng­êi ViÖt

Nam hiÖn nay (1994, 1996); NguyÔn Träng ChuÈn - NguyÔn V¨n Huyªn: Gi¸

trÞ truyÒn thèng tr­íc th¸ch thøc cña toµn cÇu hãa (2002); Ng« §øc ThÞnh

9

(chñ biªn): B¶o tån, lµm giµu vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng

ViÖt Nam trong ®æi míi vµ héi nhËp (2010); Cï Huy Chö: KÕ thõa gi¸ trÞ

truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc trong x©y dùng nÒn v¨n ho¸ nghÖ thuËt ViÖt

Nam (1995); §ç Huy: X©y dùng m«i tr­êng v¨n ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay tõ gãc

nh×n gi¸ trÞ häc (2001); NguyÔn Duy B¾c: Sù biÕn ®æi c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa

trong bèi c¶nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam (2008); NguyÔn

V¨n Lý: KÕ thõa vµ ®æi míi c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc truyÒn thèng trong qu¸ tr×nh

chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam hiÖn nay (2000); Vâ V¨n

Th¾ng: KÕ thõa vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng trong viÖc x©y

dùng lèi sèng ë ViÖt Nam hiÖn nay (2005)... ®· ph©n tÝch s©u s¾c c¸c gi¸ trÞ

v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc, chØ râ c¸c thêi c¬ vµ th¸ch thøc cña nã trong bèi

c¶nh toµn cÇu hãa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng

®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa hiÖn nay.

Thø ba, nghiªn cøu vÒ gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc nh»m

x©y dùng lèi sèng v¨n ho¸ cho thanh niªn, sinh viªn. C¸c c«ng tr×nh cña Lª ThÞ

Hoµi Thanh: Quan hÖ biÖn chøng gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i trong gi¸o dôc

®¹o ®øc cho thanh niªn ViÖt Nam hiÖn nay (2003); §Æng Quang Thµnh: X©y

dùng lèi sèng cã v¨n ho¸ cho thanh niªn thµnh phè Hå ChÝ Minh trong c«ng

cuéc ®æi míi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa (2005); NguyÔn ThÞ Ph­¬ng

Hång: Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña thanh niªn, häc sinh, sinh viªn nh»m ®¸p øng

sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc (1996); NguyÔn §×nh §øc:

Nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan t¸c ®éng ®Õn t­ t­ëng chÝnh trÞ cña sinh

viªn - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p (1996); Hµ V¨n Phan: T×m hiÓu thùc tr¹ng, ph­¬ng

h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p gi¸o dôc nh©n c¸ch cho sinh viªn c¸c tr­êng ®¹i häc,

cao ®¼ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay (2000)... ®· tËp trung ph©n tÝch ®Æc ®iÓm,

nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chÝnh trÞ t­ t­ëng, ®¹o ®øc lèi sèng cña thanh niªn,

sinh viªn, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc sinh viªn, x©y

dùng m«i tr­êng v¨n ho¸ trong c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng.

10

Thø t­, nghiªn cøu x©y dùng ®¹o ®øc, lèi sèng vµ ®êi sèng v¨n ho¸

lµnh m¹nh ë thñ ®« Hµ Néi nãi chung vµ ë c¸c tr­êng ®¹i häc ë Hµ Néi

nãi riªng. C¸c c«ng tr×nh cña NguyÔn ViÕt Chøc: X©y dùng t­ t­ëng, ®¹o

®øc, lèi sèng vµ ®êi sèng v¨n ho¸ ë Thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú ®Èy

m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc (2001); Ban c¸n sù §¶ng

§¹i häc Hµ Néi: Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong x©y dùng m«i tr­êng

v¨n ho¸ ë c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng Hµ Néi (2001); NguyÔn Xu©n

Ph­¬ng: Vai trß cña trÝ thøc Thñ ®« Hµ Néi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp

ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc (2004)... ®· ®Ò cËp ®Õn tÇm quan träng vµ sù

cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng t­ t­ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng vµ ®êi sèng v¨n

ho¸ ë Thñ ®« Hµ Néi, ph©n tÝch xu h­íng ph¸t triÓn cña ®éi ngò trÝ thøc

Thñ ®« Hµ Néi trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n­íc vµ nh÷ng

vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt.

MÆc dï c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi kh¸ phong phó nh­ng cho

®Õn nay vÉn cßn ch­a cã c«ng tr×nh nµo tËp trung nghiªn cøu “Ho¹t ®éng

gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay (qua kh¶o s¸t

mét sè tr­êng ®¹i häc ë Hµ Néi)”. ViÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng ®êi sèng v¨n

ho¸ tinh thÇn cña sinh viªn vµ gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng tèt

®Ñp cho thanh niªn, ®Æc biÖt lµ sinh viªn vÉn cßn lµ mét kho¶ng trèng. C¸c

c«ng tr×nh nãi trªn míi chØ tËp trung vµo viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña v¨n hãa

truyÒn thèng nãi chung, ch­a cho thÊy râ mèi liªn hÖ cô thÓ gi÷a v¨n hãa

truyÒn thèng víi sù ph¸t triÓn cña sinh viªn hiÖn nay; ch­a chØ ra ®­îc c¸c gi¶i

ph¸p nh×n tõ gãc ®é nhu cÇu ph¸t triÓn cña häc sinh sinh viªn, vÒ mèi quan hÖ

chÆt chÏ gi÷a v¨n hãa truyÒn thèng víi thÕ hÖ trÎ h«m nay; thiÕu nh÷ng ®Ò

xuÊt mang tÝnh kü thuËt, c¸c m« h×nh thùc hµnh nh»m chuyÓn giao gi¸ trÞ v¨n

hãa truyÒn thèng ®Õn sinh viªn.

11

H¬n lóc nµo hÕt sinh viªn hiÖn nay cÇn ph¶i ®­îc gi¸o dôc truyÒn thèng

d©n téc, kÕ thõa ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, chuyÓn tõ ®éng lùc

tinh thÇn trong chèng ngo¹i x©m sang ®éng lùc tinh thÇn trong x©y dùng kinh

tÕ, kh¾c phôc nghÌo nµn, l¹c hËu, tõng b­íc v­¬n lªn tiÕn kÞp c¸c n­íc tiªn

tiÕn trong khu vùc vµ thÕ giíi.

3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu

3.1. Môc ®Ých

Trªn c¬ së lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng d©n téc vµ kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸

truyÒn thèng cho sinh viªn ë c¸c tr­êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ

Néi, luËn ¸n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¸o

dôc sinh viªn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa

truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay nh»m x©y dùng ®éi ngò sinh viªn ph¸t

triÓn toµn diÖn vÒ chÝnh trÞ, t­ t­ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng, ... gãp phÇn vµo viÖc

thùc hiÖn chiÕn l­îc con ng­êi, ph¸t triÓn gi¸o dôc – ®µo t¹o, x©y dùng vµ

ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiÕn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc.

3.2. NhiÖm vô

§Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nghiªn cøu nªu trªn, ®Ò tµi cã c¸c nhiÖm vô lµ:

- Lµm râ quan niÖm vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ v¨n ho¸, gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc; ph©n tÝch vai trß cña viÖc gi¸o dôc c¸c gi¸

trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc ®èi víi sinh viªn hiÖn nay.

- Kh¶o s¸t, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n

ho¸ truyÒn thèng cho sinh viªn ë mét sè tr­êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn Hµ Néi

trong nh÷ng n¨m qua.

- §Ò xuÊt ph­¬ng h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu

qu¶ c«ng t¸c gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cho sinh viªn trong thêi

gian tíi.

4. §èi t­îng, kh¸ch thÓ, ph¹m vi nghiªn cøu

4.1. §èi t­îng nghiªn cøu

C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng vµ viÖc gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng cho sinh viªn.

12

4.2. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu

Sinh viªn trong 11 tr­êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn Hµ Néi.

4.3. Ph¹m vi nghiªn cøu

4.3.1 Ph¹m vi néi dung: LuËn ¸n tËp trung nghiªn cøu vµ ph©n tÝch

nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng c¬ b¶n cña d©n téc vµ viÖc gi¸o dôc nh÷ng

gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc cho sinh viªn. LuËn ¸n ®¸nh gi¸ ho¹t

®éng cña c¸c chñ thÓ gi¸o dôc trong c«ng t¸c gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn

thèng cho sinh viªn, ®¸nh gi¸ vÒ ý thøc, th¸i ®é cña sinh viªn trong viÖc kÕ

thõa vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng.

4.3.2. Ph¹m vi kh«ng gian: LuËn ¸n tiÕn hµnh ®iÒu tra, kh¶o s¸t t¹i mét

sè tr­êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, bao gåm:

- Khèi tr­êng kinh tÕ - kü thuËt: §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, §¹i häc

kinh tÕ quèc d©n, §¹i häc Má - §Þa chÊt, §¹i häc N«ng nghiÖp I, §¹i häc

KiÕn tróc HN.

- Khèi tr­êng x· héi vµ nh©n v¨n: §¹i häc Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n,

§¹i häc v¨n hãa HN, §¹i häc C«ng ®oµn ViÖt Nam; Tr­êng §¹i häc S­ ph¹m

Hµ Néi, Tr­êng §¹i häc D©n lËp §«ng §« vµ Häc viÖn Kü thuËt qu©n sù.

4.3.3. Ph¹m vi thêi gian: tõ n¨m 1998, sau khi cã NghÞ quyÕt Héi nghÞ

lÇn thø n¨m, BCH Trung ­¬ng khãa VIII ®Õn nay (2012).

5. Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu

- C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n téc cßn ch­a ®­îc nhËn thøc ®Çy

®ñ, toµn diÖn, thËm chÝ cßn kh«ng Ýt nh÷ng nhËn thøc lÖch l¹c trong mét bé phËn

sinh viªn.

- ViÖc gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn lµ yªu

cÇu cÊp thiÕt nh­ng ch­a ®­îc tæ chøc mét c¸ch cã ý thøc tù gi¸c cao tõ c¸c

c¬ quan qu¶n lý vµ c¸c nhµ tr­êng.

- ViÖc tiÕp nhËn, g×n gi÷ vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng

d©n téc cña sinh viªn trong ®êi sèng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÞ ®éng; vai trß

13

cña c¸c nhµ tr­êng vµ c¸c thiÕt chÕ v¨n hãa x· héi kh¸c trong viÖc gi¸o dôc

c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn vÉn cßn mê nh¹t, ch­a trë thµnh

thiÕt chÕ v¨n hãa - x· héi quan träng cho sinh viªn.

6. Ph­¬ng ph¸p luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

6.1. Ph­¬ng ph¸p luËn

§Ò tµi ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c -

Lª nin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh; ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc

vÒ v¨n hãa, vÒ gi÷ g×n, ph¸t huy b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc vµ båi d­ìng, gi¸o

dôc thanh niªn, sinh viªn.

6.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

6.2.1. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tµi liÖu

ViÖc t×m hiÓu, ph©n tÝch c¸c c«ng tr×nh cña c¸c nhµ khoa häc ®i tr­íc

vÒ c¸c vÊn ®Ò: gi¸ trÞ, gi¸ trÞ v¨n hãa, c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n

téc ViÖt Nam; vÒ gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc cho thanh niªn,

sinh viªn; vÒ x©y dùng ®¹o ®øc, lèi sèng vµ ®êi sèng v¨n ho¸ lµnh m¹nh ë c¸c

tr­êng ®¹i häc hiÖn nay… ®· lµm râ tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu vµ nhËn ra

nh÷ng vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu cña luËn ¸n.

6.2.2 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra x· héi häc

ViÖc pháng vÊn b»ng B¶ng hái cÊu tróc, ng­êi pháng vÊn sÏ tr¶ lêi c¸c

c©u hái theo mét b¶ng hái ®· ®­îc thiÕt kÕ s½n. Nguån th«ng tin thu thËp ®­îc

lµ toµn bé c¸c c©u tr¶ lêi ®· ®­îc m· hãa tõ c¸c c©u hái trong b¶ng hái. 1000

®èi t­îng ®­îc pháng vÊn lµ sinh viªn tõ n¨m thø nhÊt ®Õn n¨m thø n¨m t¹i

c¸c tr­êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn b»ng b¶ng

hái rÊt cÇn thiÕt cho viÖc l­îng hãa th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu. Nguån

th«ng tin thu tõ ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông lµm t­ liÖu chÝnh cho qu¸ tr×nh

ph©n tÝch.

6.2.3. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t

Quan s¸t ®êi sèng sinh viªn ë c¸c tr­êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn Hµ Néi

trong qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn, giao tiÕp, øng xö,.. ®Ó biÕt thªm nh÷ng

th«ng tin vÒ cuéc sèng thùc t¹i cña hä vµ nhÊt lµ th¸i ®é øng xö cña hä ®èi víi

gi¸ trÞ di s¶n v¨n hãa d©n téc.

14

6.2.4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n hãa häc

TËp hîp c¸c ph­¬ng thøc, thao t¸c nghiªn cøu cña v¨n hãa häc ®Ó ph©n

tÝch c¸c vÊn ®Ò vÒ lý luËn v¨n hãa (vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng,...)

vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn.

6.2.5. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh - lÞch sö

§èi chiÕu, so s¸nh c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng trong mèi liªn hÖ

víi c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa hiÖn ®¹i trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa

cÇn ®­îc gi¸o dôc cho sinh viªn.

6.2.6. Ph­¬ng ph¸p xö lý th«ng tin khoa häc x· héi b»ng ch­¬ng tr×nh SPSS

Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông ®Ó tÝnh tÇn suÊt vµ mét sè t­¬ng quan

cña nguån th«ng tin thu ®­îc tõ b¶ng hái.

7. Nh÷ng kÕt qu¶ vµ ®ãng gãp míi cña luËn ¸n

LuËn ¸n cã nh÷ng kÕt qu¶ vµ ®ãng gãp c¬ b¶n lµ:

- HÖ thèng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸ trÞ, gi¸ trÞ v¨n ho¸,

gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh

nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cÇn ®­îc gi¸o dôc cho sinh viªn hiÖn nay.

- X¸c ®Þnh râ vÞ trÝ cña sinh viªn trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ

quèc, kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña viÖc gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng d©n

téc nh»m ph¸t huy tèi ®a søc m¹nh néi sinh cña d©n téc, gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n

s¾c v¨n ho¸ d©n téc nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn sinh viªn ViÖt Nam trong bèi c¶nh

®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ ë n­íc ta hiÖn nay .

- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho

sinh viªn cña c¸c tr­êng §¹i häc trªn ®Þa bµn Hµ Néi. ViÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh

gi¸ ®· chØ râ nh÷ng ­u ®iÓm còng nh­ nh÷ng h¹n chÕ cña viÖc gi¸o dôc gi¸ trÞ

v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay.

- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¸o dôc

gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn hiÖn nay nh»m x©y dùng ®éi ngò

sinh viªn ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ chÝnh trÞ, t­ t­ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng, ...

gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc con ng­êi, ph¸t triÓn gi¸o dôc – ®µo

15

t¹o, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiÕn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n

s¾c d©n téc.

KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi cã thÓ dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c

tæ chøc vµ c¸ nh©n tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y vÒ v¨n

hãa truyÒn thèng vµ gi¸o dôc v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc cho thanh niªn

sinh viªn.

8. KÕt cÊu cña luËn ¸n

Ngoµi phÇn më ®Çu (10 trang), kÕt luËn (4 trang) vµ danh môc tµi liÖu

tham kh¶o (8 trang), phô lôc (22 trang), luËn ¸n gåm 3 ch­¬ng chÝnh.

Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng cña d©n téc (37 trang).

Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng gi¸o dôc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn

thèng cho sinh viªn hiÖn nay (83 trang).

Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t

®éng gi¸o dôc gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cho sinh viªn (46 trang).