Hoàn thiện quá trình hạch toán nghiệp vụ nhập khẩu tại công ty Xuất Nhập Khẩu Kỹ Thuật trong điều

Lêi më ®Çu

Bíc sang thÕ kû 21 xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ThÕ Giíi ®ang ngµy

cµng phæ biÕn. Tríc xu híng ®ã mçi quèc gia dï lín hay nhá ®Òu ph¶i tham gia

vµo sù ph©n c«ng lao ®éng trong khu vùc vµ quèc tÕ. ChÝnh ho¹t ®éng th¬ng

m¹i quèc tÕ lµ sîi d©y kÕt nèi nÒn kinh tÕ c¸c níc t¹o ra hiÖu qu¶ chung trong

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §èi víi mét níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam th× nhËn thøc

®Çy ®ñ mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a kinh tÕ trong níc vµ më réng kinh tÕ víi bªn

ngoµi ®ang cã mét tÇn quan träng h¬n bao giê hÕt.

Ngµy nay, ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng chØ mang ý nghÜa ®¬n thuÇn

lµ bu«n b¸n víi bªn ngoµi mµ thùc chÊt lµ cïng víi c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi

ngo¹i kh¸c tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Tõ khi thùc hiÖn chÝnh

s¸ch më cöa, ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®îc nhiÒu mèi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ -

chÝnh trÞ, th¬ng m¹i, khoa häc kü thuËt víi nhiÒu n … íc trªn thÕ giíi. C¸c ®¬n vÞ

kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngµy mét ph¸t triÓn ®a d¹ng h¬n. Th«ng qua ho¹t

®éng xuÊt nhËp khÈu, ViÖt Nam cã thÓ ®ãn nhËn nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü

thuËt, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n tõng bíc thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp

ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

§Ó cã thÓ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th× h¹ch to¸n kÕ

to¸n lµ mét c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu. Nã cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c

th«ng tin vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c nhµ qu¶n lý. §èi víi c¸c

doanh nghiÖp kinh doanh hµng nhËp khÈu, th«ng qua c«ng t¸c kÕ to¸n nhËp

khÈu, doanh nghiÖp biÕt ®îc thÞ trêng nµo, mÆt hµng nµo mµ m×nh ®ang kinh

doanh cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp c¹nh

tranh trªn thÞ trêng ®Çy biÕn ®éng mµ cßn cho phÐp doanh nghiÖp ®¹t ®îc c¸c

môc tiªu mµ m×nh ®· ®Æt ra nh lîi nhuËn, thÞ phÇn thÞ trêng, uy tÝn kinh doanh.

XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn vµ qua thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty XuÊt nhËp

khÈu kü thuËt em thÊy r»ng: NhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh cña

c«ng ty. Em ®· chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô nhËp

1

khÈu t¹i c«ng ty XuÊt NhËp KhÈu Kü ThuËt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay” cho

chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh.

Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña chuyªn ®Ò ®îc bè côc theo

ba phÇn chÝnh sau:

- PhÇn mét: C¬ së lÝ luËn cña sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn qu¸ tr×nh h¹ch

to¸n nghiÖp vô nhËp khÈu hµng ho¸ t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp

khÈu trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.

- PhÇn hai: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nghiÖp vô nhËp khÈu hµng ho¸ ë

c«ng ty xuÊt nhËp khÈu kü thuËt.

- PhÇn ba: Ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nghiÖp vô nhËp khÈu

hµng ho¸ t¹i c«ng ty XuÊt NhËp KhÈu Kü ThuËt.

2

PhÇn i

C¬ së lý luËn cña sù cÇn thiÕt ph¶I hoµn thiÖn

qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô nhËp khÈu hµng ho¸

t¹I c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu

trong ®IÒu kiÖn hiÖn nay

I. §Æc ®iÓm chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh nhËp

khÈu hµng ho¸ trong c¬ chÕ thÞ trêng:

1. Vai trß, vÞ trÝ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ trong c¬ chÕ thÞ trêng:

1.1. NhËp khÈu, vai trß, ý nghÜa cña nhËp khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:

Ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ mét mÆt cña lÜnh vùc ngo¹i th¬ng, lµ sù trao ®æi

hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c quèc gia th«ng qua mua b¸n trªn ph¹m vi toµn thÕ

giíi. NhËp khÈu cho phÐp mét níc tiªu dïng mäi mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu

h¬n, chÊt lîng cao h¬n møc cã thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña kh¶ n¨ng s¶n

xuÊt trong níc nÕu thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp.

NhËp khÈu t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi

sèng trong níc. NhËp khÈu ®Ó bæ xung c¸c hµng ho¸ trong níc kh«ng s¶n xuÊt

®îc hoÆc kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c nhu cÇu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. NhËp khÈu

cßn lµ ®Ó thay thÕ, tøc lµ nhËp vÒ nh÷ng hµng ho¸ mµ nÕu s¶n xuÊt trong níc th×

kh«ng cã lîi thÕ so víi nhËp khÈu. Hai mÆt nhËp khÈu bæ xung vµ nhËp khÈu

thay thÕ nÕu ®îc thùc hiÖn tèt sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn c©n ®èi

nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia.

Nh vËy ho¹t ®éng nhËp khÈu ®ãng mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ

quèc d©n, ®Æc biÖt lµ víi c¸c níc kÐm ph¸t triÓn nh níc ta. Trong ®iÒu kiÖn nÒn

kinh tÕ níc ta cßn thÊp kÐm, kü thuËt cßn l¹c hËu, thiÕu vèn, tr×nh ®é qu¶n lý

cßn h¹n chÕ th× viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, vèn, c«ng nghÖ sÏ t¹o tiÒn …

®Ò vËt chÊt thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng nhËp khÈu cßn tranh thñ

3

khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng thÕ m¹nh vÒ hµng ho¸, vèn, c«ng nghÖ cña níc ngoµi

còng nh t¨ng cêng giao lu quèc tÕ nh»m ®Èy m¹nh quan hÖ ®èi ngo¹i, t¨ng cêng

hiÓu biÕt lÉn nhau trªn th¬ng trêng quèc tÕ.

Trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay, vai trß quan träng cña nhËp khÈu ®îc thÓ

hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh sau:

- T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü

thuËt, chuÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tõng bíc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i

ho¸ ®Êt níc.

- Bæ sung kÞp thêi nh÷ng mÆt mÊt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o ph¸t

triÓn kinh tÕ c©n ®èi, æn ®Þnh.

- NhËp khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. NhËp

khÈu võa tháa m·n nhu cÇu trùc tiÕp cña nh©n d©n vÒ hµng tiªu dïng, võa ®¶m b¶o

®Çu vµo cho s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.

- Cã vai trß tÝch cùc thóc ®Èy xuÊt khÈu ph¸t triÓn.

1.2. §Æc trng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng nhËp khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

Trong c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam chñ yÕu lµ

tù cung tù cÊp. Quan hÖ quèc tÕ thu hÑp trong ph¹m vi c¸c níc XHCN. Ho¹t

®éng nhËp khÈu chØ lµ h×nh thøc ®îc nhµ níc giao theo kÕ ho¹ch ®Õn tõng

doanh nghiÖp chuyªn tr¸ch nhËp khÈu tõ ®ã g©y nªn t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, ®¸nh

mÊt tÝnh linh ho¹t cña ho¹t ®éng nhËp khÈu vµ thui chét vai trß tÝch cùc cña nã.

ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng nhËp khÈu ®îc khëi s¾c

trong m«i trêng thuËn lîi, gãp phÇn t¹o ra mét thÞ trêng trong níc s«i ®éng, sù

c¹nh tranh m¹nh mÏ vµ sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp còng nh c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ. §ã lµ bíc ngoÆt t¹o c¬ së cho nÒn kinh tÕ níc ta héi nhËp

vµo nÒn kinh tÕ ThÕ Giíi. C«ng t¸c nhËp khÈu ®· thùc sù trë thµnh mét c«ng cô

gióp nhµ níc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ vµ trong c¬ chÕ míi nã tá râ vai trß

quan träng cña m×nh.

Ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu cã c¸c ®Æc trng c¬ b¶n sau :

- §èi tîng kinh doanh hµnh nhËp khÈu lµ hµng ho¸ thu mua cña níc ngoµi

®Ó b¸n trong níc. Nã kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña

c¸c tÇng líp d©n c mµ chñ yÕu lµ m¸y mãc kü thuËt phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn

kinh tÕ cña ®Êt níc.

4

- NhËp khÈu thêng ®îc tiÕn hµnh theo hai ph¬ng thøc : nhËp khÈu trùc tiÕp

vµ nhËp khÈu uû th¸c.

- Gi¸ nhËp khÈu ®èi víi níc ta thêng lµ gi¸ CIF (gi¸ giao t¹i biªn giíi níc

mua).

- HÇu hÕt c¸c chØ tiªu kinh doanh ®îc ph¶n ¸nh b»ng ngo¹i tÖ. V× vËy kÕt

qu¶ kinh doanh kh«ng chØ phô thuéc vµo ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng mµ cßn bÞ chi

phèi bëi tû gi¸ ngo¹i tÖ.

2. C¸c ph¬ng thøc nhËp khÈu vµ c¸c thñ tôc cÇn thiÕt trong ho¹t ®éng

nhËp khÈu:

2.1. C¸c ph¬ng thøc vµ h×nh thøc kinh doanh nhËp khÈu:

Ho¹t ®éng nhËp khÈu ®îc thùc hiÖn b»ng hai ph¬ng thøc:

- NhËp khÈu theo nghÞ ®Þnh th: lµ ph¬ng thøc mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i

tu©n theo chØ tiªu ph¸p lÖnh cña Nhµ níc, chÝnh phñ ta ®· ký kÕt víi chÝnh phñ

c¸c níc kh¸c nh÷ng nghÞ ®Þnh th hoÆc c¸c hiÖp ®Þnh th vÒ trao ®æi hµng ho¸

gi÷a hai níc vµ giao cho mét sè c¸c ®¬n vÞ cã chøc n¨ng kinh doanh xuÊt nhËp

khÈu thùc hiÖn. C¸c ®¬n vÞ nµy cã nhiÖm vô mua hµng ho¸ níc ngoµi vÒ b¸n

trong níc. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay sè lîng c¸c ®¬n vÞ

kinh doanh theo ph¬ng thøc nµy rÊt Ýt.

- NhËp khÈu tù c©n ®èi: ngoµi nghÞ ®Þnh th, lµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng trong ®ã

c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù c©n ®èi tµi chÝnh vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô víi ng©n

s¸ch nhµ níc. Theo ph¬ng thøc nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t×m b¹n hµng, nguån

hµng, tù tæ chøc giao dÞch, ký kÕt hîp ®ång, nhËp vµ b¸n. Ph¬ng thøc nµy t¹o ®iÒu

kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, ®éc lËp trong h¹ch to¸n

kinh doanh, thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ trêng.

C¶ hai ph¬ng thøc nhËp khÈu trªn cã thÓ ®îc thùc hiÖn theo c¸c h×nh thøc

sau:

+ NhËp khÈu trùc tiÕp: lµ h×nh thøc nhËp khÈu mµ trong ®ã c¸c doanh

nghiÖp kinh doanh nhËp khÈu cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh nhËp khÈu vµ

®îc bé th¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp cho phÐp trùc tiÕp giao dÞch, ký kÕt hîp ®ång

mua b¸n hµng ho¸ vµ thanh to¸n víi níc ngoµi phï hîp víi luËt ph¸p cña hai n￾íc.

5

+ NhËp khÈu uû th¸c: lµ h×nh thøc nhËp khÈu ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c

doanh nghiÖp cã hµng ho¸ nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vµ cha ®îc nhµ n￾íc cho phÐp nhËp khÈu trùc tiÕp nªn ph¶i nhê c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu trùc

tiÕp nhËp hé. Theo h×nh thøc nµy doanh nghiÖp uû th¸c h¹ch to¸n doanh thu

nhËp khÈu. Cßn ®¬n vÞ nhËn uû th¸c chØ ®ãng vai trß ®¹i lÝ vµ ®îc hëng hoa

hång theo sù tho¶ thuËn gi÷a hai bªn ký kÕt hîp ®ång uû th¸c nhËp khÈu.

Nãi chung, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu tuú thuéc vµo

®iÒu kiÖn do Bé Th¬ng M¹i quy ®Þnh vµ kh¶ n¨ng cña m×nh mµ lùa chän h×nh thøc

nhËp khÈu cho thÝch hîp. Song nhËp khÈu trùc tiÕp lµ h×nh thøc tèt h¬n v× nã gióp

cho doanh nghiÖp chñ ®éng trong viÖc n¾m b¾t th«ng tin thÞ trêng vµ cã ®iÒu kiÖn

më réng quan hÖ, n©ng cao uy tÝn trªn thÞ trêng quèc tÕ.

2.2. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n hîp ®ång ngo¹i th¬ng trong kinh

doanh nhËp khÈu

Kh¸i niÖm hîp ®ång ngo¹i th¬ng ë c¸c quèc gia kh¸c nhau thêng kh«ng

gièng nhau tuú theo quan ®iÓm luËt ph¸p cña tõng níc. T¹i ViÖt Nam hîp ®ång

ngo¹i th¬ng ®îc hiÓu nh sau: Theo ®iÒu 1 ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ: “Hîp

®ång kinh tÕ lµ sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n, tµi liÖu giao dÞch gi÷a c¸c bªn ký

kÕt vÒ thùc hiÖn c«ng viÖc s¶n xuÊt, trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô nghiªn cøu c¸c

øng dông khoa häc kü thuËt vµ c¸c tho¶ thuËn kh¸c cã môc ®Ých kinh doanh víi

sù quy ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn ®Ó x©y dùng thùc hiÖn kÕ

ho¹ch cña m×nh”.

Hîp ®ång ngo¹i th¬ng ®îc hiÓu theo nghÜa cña hîp ®ång kinh tÕ, chØ kh¸c

ë chç:

- Chñ thÓ cña hîp ®ång kh«ng b¾t buéc Ýt nhÊt mét bªn lµ ph¸p nh©n.

- Chñ thÓ hîp ®ång Ýt nhÊt ph¶i ë hai níc kh¸c nhau, mang hai quèc tÞch

kh¸c nhau.

- Hµng ho¸ ph¶i ®îc vËn chuyÓn qua biªn giíi.

Trong c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng, ngoµi bèn ®iÒu kho¶n b¾t

buéc (®iÒu kho¶n chñ yÕu) nh mäi hîp ®ång, c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n lµ mét

®iÒu kho¶n quan träng bËc nhÊt ¶nh hëng ®Õn c¸ch thøc h¹ch to¸n còng nh tr×nh

tù thñ tôc ho¹t ®éng nhËp khÈu cña doanh nghiÖp. Trong bu«n b¸n cã thÓ cã

nhiÒu ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau, viÖc lùa chän ph¬ng thøc nµo lµ tuú

thuéc vµo ngêi b¸n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ.

6

C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n hîp ®ång ngo¹i th¬ng:

Thø nhÊt: Ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn (Remittame): Lµ ph¬ng thøc mµ trong

®ã kh¸ch hµng (ngêi tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn mét sè

tiÒn cho ngêi kh¸c (ngêi hëng lîi) ë mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh b»ng ph¬ng tiÖn

chuyÓn tiÒn do kh¸ch hµng yªu cÇu. ViÖc chuyÓn tiÒn ®ã cã thÓ thùc hiÖn b»ng

hai h×nh thøc:

* §iÖn chuyÓn tiÒn (T/T - Telegraphic Transfer): Lµ h×nh thøc mµ ng©n

hµng thùc hiÖn viÖc chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn cho ng©n hµng ®¹i lý tr¶ tiÒn cho ng￾êi nhËn.

* Th chuyÓn tiÒn (MT - Mail transfer): Lµ h×nh thøc mµ ng©n hµng thùc

hiÖn viÖc chuyÓn tiÒn b»ng c¸ch göi th ra lÖnh cho ng©n hµng ®¹i lý ë níc ngoµi

tr¶ tiÒn cho ngêi nhËn.

Trong hai h×nh thøc nµy, h×nh thøc T/T nhanh h¬n nhng chi phÝ cao h¬n.

S¬ ®å 1: Tr×nh tù tiÕn hµnh nghiÖp vô.

(1) Giao dÞch th¬ng m¹i.

(2) ViÕt ®¬n yªu cÇu chuyÓn tiÒn (b»ng th hoÆc ®iÖn) cïng víi uû nhiÖm

chi (nÕu cã tµi kho¶n më t¹i ng©n hµng).

(3) Ra lÖnh cho ng©n hµng ®¹i lý.

(4) ChuyÓn tiÒn cho ngêi hëng lîi.

¦u ®iÓm cña ph¬ng thøc nµy lµ thñ tôc ®¬n gi¶n, phÝ thanh to¸n kh«ng

cao. Tuy nhiªn ngêi nhËn cã thÓ bÞ rñi ro do bé chøng tõ thanh to¸n cã thÓ bÞ

7

Ng©n hµng

chuyÓn tiÒn

Ng­êi chuyÓn

tiÒn

Ng©n hµng

®¹i lÝ

Ng­êi h­ëng

lîi

(3)

(1)

(2) (4)