Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần bao bì và in

Lêi më ®Çu

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña

Nhµ níc. ChÝnh s¸ch ®a ph¬ng hãa c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i, mét mÆt t¹o tiÒn ®Ò

cho nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn, mÆt kh¸c còng cã nhiÒu th¸ch thøc vµ ¸p lùc

cho c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ trêng. §Ó cã thÓ ®øng v÷ng vµ c¹nh tranh ®-

îc trªn thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¹o ra ®îc uy tÝn vµ h×nh ¶nh cho s¶n

phÈm, thÓ hiÖn qua: chÊt lîng, mÉu m·, gi¸ c¶ trong ®ã chÊt l … îng vµ gi¸ c¶ lµ

vÊn ®Ò then chèt. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu

tèi ®a hãa lîi nhuËn vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, trong ®iÒu

kiÖn héi nhËp kinh tÕ cã tÝnh toµn cÇu th× c¸c th«ng tin vÒ kinh tÕ c¸c doanh

nghiÖp ®Òu ph¶i quan t©m.

Cïng víi c¸c C«ng ty in nãi chung. C«ng ty Cæ phÇn bao b× vµ in n«ng

nghiÖp nãi riªng ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng, l©u dµi vµ æn ®Þnh. Ho¹t ®éng trong

nÒn kinh tÕ thÞ trêng nµy C«ng ty còng kh«ng tr¸nh khái sù c¹nh tranh gay g¾t,

C«ng ty lu«n s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm theo ®¬n ®Æt hµng.

Qua qu¸ tr×nh häc tËp em ®îc c¸c thÇy, c« truyÒn ®¹t lý thuyÕt, c¸c kh¸i

niÖm, c¸c nguyªn t¾c, c¸c c¸ch ph©n lo¹i, c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n, c¸c tr×nh

tù h¹ch to¸n, tæng hîp, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ nhiÖm vô còng nh … ®¹o ®øc nghÒ

nghiÖp, nh÷ng kiÕn thøc ®ã lµ nÒn t¶ng, lµ kim chØ nam cho qu¸ tr×nh ®i thùc

tËp cña em. Qua ®ã ®· gióp em hiÓu vµ nh×n nhËn c¸c vÊn ®Ò tõ lý thuyÕt ®Õn

thùc hµnh mét c¸ch toµn diÖn. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn,

trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Cæ phÇn vµ in n«ng nghiÖp em chän ®Ò tµi:

"Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i

C«ng ty Cæ phÇn bao b× vµ in n«ng nghiÖp". Thêi gian thùc tËp tuy ng¾n nhng

em ®· häc hái ®îc nhiÒu kinh nghiÖm trong c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n.

Néi dung chuyªn ®Ò tèt nghiÖp, ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 phÇn:

PhÇn 1: C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh

s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt

PhÇn 2: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n

phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn bao b× vµ in n«ng nghiÖp.

PhÇn 3: Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n

xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn bao b× vµ in n«ng

nghiÖp.

Qua bµi viÕt nµy em xin tr©n träng c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña ThÇy

gi¸o Tr¬ng Anh Dòng cïng c¸c c¸n bé phßng tæ chøc hµnh chÝnh, phßng kÕ

to¸n - tµi vô cña C«ng ty ®· híng dÉn ®Ó em hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp

nµy.

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

PhÇn 1

C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh

gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt

1.1. Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm

1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt

Chi phÝ s¶n xuÊt: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao

®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra cho s¶n xuÊt - kinh

doanh trong mét thêi kú. HoÆc chi phÝ lµ nh÷ng phÝ tæn vÒ nguån lùc tµi s¶n cô

thÓ sö dông trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, doanh

nghiÖp cÇn ph¶i cã ba yÕu tè c¬ b¶n:

- T liÖu lao ®éng: Nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, tµi s¶n cè ®Þnh, ...

- §èi tîng lao ®éng: Nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, ....

- Lao ®éng cña con ngêi

Cïng víi qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trªn trong s¶n xuÊt doanh

nghiÖp ®ång thêi ph¶i chi ra nh÷ng chi phÝ t¬ng øng. T¬ng øng víi viÖc sö dông

tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ chi phÝ vÒ khÊu hao (TSC§). T¬ng øng víi viÖc sö

dông nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu,...lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu. T¬ng

øng vÒ viÖc sö dông lao ®éng lµ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng,... mäi chi

phÝ trªn ®Òu ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn.

Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸

tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ h¹ch

to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n, tËp hîp theo tõng thêi kú

nh : hµng th¸ng, hµng quÝ, hµng n¨m, vµ chØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh

nghiÖp bá ra trong kú th× míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña kú ®ã.

1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt:

Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kinh tÕ

kh¸c nhau, môc ®Ých sö dông còng kh¸c nhau. ®Ó qu¶n lý ®îc chi phÝ cÇn ph¶i

hiÓu vµ vËn dông c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kh¸c nhau. Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi

phÝ ®Òu cung cÊp nh÷ng th«ng tin víi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau tõ ®ã gióp c¸c

nhµ qu¶n lý ra ®îc c¸c quyÕt ®Þnh thÝch hîp cho doanh nghiÖp cña m×nh.

1.1.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ

C¨n cø vµo c¸c tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ ®Ó s¾p xÕp nh÷ng

chi phÝ cã néi dung kinh tÕ ban ®Çu gièng nhau vµo cïng mét nhãm chi phÝ.

C¸ch ph©n nµy kh«ng ph©n biÖt n¬i chi phÝ ph¸t sinh vµ môc ®Ých sö dông cña

chi phÝ. Môc ®Ých cña c¸ch ph©n lo¹i nµy ®Ó biÕt ®îc chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh

nghiÖp gåm nh÷ng lo¹i nµo, sè lîng, gi¸ trÞ tõng lo¹i chi phÝ lµ bao nhiªu. Ph©n

lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cung cÊp th«ng tin chi tiÕt vÒ hao phÝ cña tõng

yÕu tè chi phÝ sö dông trong doanh nghiÖp. §©y lµ c¬ së ®Ó lËp c¸c kÕ ho¹ch vÒ

vèn, kÕ ho¹ch vÒ cung cÊp vËt t, kÕ ho¹ch quü l¬ng vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c

yÕu tè chi phÝ sau:

- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ c¸c lo¹i

nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ mµ doanh

nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú.

- Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng, tiªn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn

trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trong doanh nghiÖp.

- Chi phi khÊu hao TSC§: Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao

TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.

- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Bao gåm toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp

®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh : tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn bu

phÝ, ...phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.

- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm toµn bé sè chi phÝ kh¸c dïng cho

ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi bèn yÕu tè trªn.

Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè nµy cã t¸c dông lín trong viÖc qu¶n lý chi

phÝ s¶n xuÊt, nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó

ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt; lËp b¸o c¸o chi

phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh; cung cÊp tµi liÖu

tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ

ho¹ch quÜ l¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn lu ®éng cho kú sau.

1.1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông

C¨n cø vµ môc ®Ých vag c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra

c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm c¸c chi

phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung

kinh tÕ nh thÕ nµo. toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®îc chia thµnh

c¸c kho¶n môc chi phÝ sau:

- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT): Kho¶n chi phÝ nµy

bao gåm toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu, n¨ng lîng tham

gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hay lao vô, dÞch vô.

- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CPNCTT): Kho¶n môc nµy bao gåm

tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt nh: B¶o hiÓm x·

héi(BHXH), kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§) b¶o hiÓm y tÕ (BHYT) cña c«ng nh©n

trùc tiÕp s¶n xuÊt.

- Chi phÝ s¶n xuÊt chung ( CPSXC): Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong

ph¹m vi ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt ngoµi CPNVLTT, CPNCTT nh:

• Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng gåm l¬ng chÝnh l¬ng phô vµ c¸c kho¶n

tÝnh theo l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng.

• Chi phÝ vËt liÖu gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a b¶o dìng

tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c chi phÝ c«ng cô, dông cô, ....ë ph©n xëng.

• Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông t¹i ph©n xëng, bé phËn s¶n

xuÊt.

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

• Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i sö dông cho s¶n xuÊt

vµ qu¶n lý ë ph©n xëng.

• C¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c

1.1.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh

Theo lÜnh vùc kinh doanh c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh SXKD cña

doanh nghiÖp ®îc ph©n thµnh:

- Chi phÝ s¶n xuÊt: Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o s¶n

phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc dÞch vô trong ph¹m vi ph©n xëng.

- Chi phÝ b¸n hµng : Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc tiªu

thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô. C¸c chi phÝ b¸n hµng ph¸t sinh ë doanh

nghiÖp thêng bao gåm:

* Chi phÝ nh©n viªn: Gåm l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña

nh©n viªn b¸n hµng, ®ãng gãi vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm.

• Chi phÝ vËt liÖu bao b×: VËt liÖu ®ãng gãi b¶o qu¶n, nhiªn liÖu sö dông

cho vËn chuyÓn hµng ho¸ ®i tiªu thô,...

• Chi phÝ khÊu hao TSC§ sö dông cho tiªu thô s¶n phÈm nh kho tµng, cöa

hµng, dông cô c©n ®ong, v.v...

• Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho tiªu thô hµng ho¸ nh vËn

chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n hµng ho¸,....

• Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c phôc vô cho tiªu thô hµng ho¸ nh chi phÝ giíi

thiÖu, qu¶ng c¸o, chi phÝ chµo hµng, chi phÝhéi nghÞ kh¸ch hµng,....

- Chi phÝ qu¶n lý: Gåm c¸c chi phÝ phôc vô cho viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh

s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt chung ph¸t sinh ë

doanh nghiÖp.

- Chi phÝ tµi chÝnh: Gåm c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng

®Çu t tµi chÝnh, liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh, liªn doanh,

liªn kÕt, cho vay, cho thuª tµi s¶n, chiÕt khÊu thanh to¸n tr¶ cho kh¸ch

hµng, c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t chøng kho¸n,....

- Chi phÝ kh¸c: Gåm c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng kh¸c

cha ®îc kÓ ®Õn ë trªn.

1.1.2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch øng xö cña chi phÝ

C¸ch ph©n lo¹i nµy phôc vô cho kÕ to¸n qu¶n trÞ còng nh viÖc theo dâi

biÕn ®éng cña chi phÝ tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch øng xö cña chóng.

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ ®îc chia ra thµnh:

- BiÕn phÝ: Lµ chi phÝ cã sù thay ®æ vÒ lîng t¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù

thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú.

- §Þnh phÝ: Lµ chi phÝ kh«ng ®æi thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æi

trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao

vô s¶n xuÊt trong kú.

- Chi phÝ hçn hîp: Lµ nh÷ng chi phÝ bao gåm c¶ biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.

T¹i møc ®é ho¹t ®éng nµo ®ã chi phÝ hçn hîp chi phÝ hçn hîp lµ ®Þnh phÝ; t¹i

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

mét møc ®é ho¹t ®éng kh¸c nã cã thÓ bao gåm c¶ ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ, mang c¶

®Æc ®iÓm cña ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ.

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín ®èi víi qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch

®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸

thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.

1.1.2.5. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p qui n¹p

Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ trong kú bao gåm.

- Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi

tîng chôi chi phÝ, cã thÓ qui n¹p trùc tiÕp vµo tõng ®èi tîng chÞu chi

- Chi phÝ gi¸n tiÕp : Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi

tîng chÞu chi phÝ. Nh÷ng chi phÝ nµy thêng ph¶i tËp hîp chung sau ®ã lùa chän

tiªu thøc ph©n bæ ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng liªn quan.

C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp

vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý.

1.1.2.6. Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn chi phÝ cßn ®îc ph©n lo¹i thµnh:

- Chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®îc: Lµ nh÷ng

kho¶n môc chi phÝ ph¶n ¸nh ph¹m vi quyÒn h¹n cña c¸c nhµ qu¶n trÞ ®èi víi c¸c

lo¹i chi phÝ ®ã.

- Chi phÝ thÝch ®¸ng vµ chi phÝ kh«ng thÝch ®¸ng: Chi phÝ thÝch ®¸ng lµ

chi phÝ cã thÓ ¸p dông cho mét quyÕt ®Þnh cã mèi liªn hÖ víi ph¬ng ¸n ®îc lùa

chän cña nhµ qu¶n lý. Ngîc l¹i, nÕu måt chi phÝ ph¸t sinh xong kh«ng cÇn biÕt

®Õn tiÕn tr×nh hµnh ®éng cña nhµ qu¶n lý cã thÓ thùc hiÖn ®îc hay kh«ng, th×

khi ®ã chi phÝ kh«ng thÓ gióp g× trong viÖc quyÕt ®Þnh xem tiÕn tr×nh ho¹t ®éng

nµo lµ tèt nhÊt. Chi phÝ nh vËy kh«ng thÓ tr¸nh ®îc vµ do ®ã nã kh«ng thÝch

®¸ng víi quyÕt ®Þnh cña ngêi qu¶n lý.

- Chi phÝ c¬ héi: Lµ lîi nhuËn tiÒm tµng bÞ mÊt ®i khi chän ph¬ng ¸n

hµnh ®éng nµy ®Ó thay thÕ mét ph¬ng ¸n hµnh ®éng kh¸c.

1.1.3. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ

1.1.3.1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt

§èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: Lµ giíi h¹n tËp hîp chi phÝ phôc vô

cho nhu cÇu h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TËp hîp ®Çy ®ñ vµ

chÝnh x¸c chi phÝ theo ®óng ®èi tîng vai trß quan träng trong qu¶n lý vµ trong

h¹ch to¸n. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ c¨n cø vµ c¸c yÕu tè sau:

- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ

- Yªu cÇu th«ng tin cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp

- Tr×nh ®é vµ nhu cÇu qu¶n lý

- Tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña bé m¸y kÕ to¸n

§èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ hoÆc tõng

giai ®o¹n c«ng nghÖ.

1.1.3.2. C¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ

+ Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp tËp hîp chi phÝ: Lµ nh÷ng chi phÝ cã thÓ x¸c

®Þnh ®îc ®èi tîng chÞu chi phÝ ngay tõ khi ph¸t sinh. C¨n cø vµo chøng tõ ban

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

®Çu, kÕ to¸n h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n phï hîp theo tõng lo¹i vµ chi tiÕt theo tõng

®èi tîng tËt hîp chi phÝ.

+ Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: Trong trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc

møc chi phÝ cho tõng ®èi tîng riªng biÖt khi ph¸t sinh chi phÝ. C¸c chi phÝ nµy

khi ph¸t sinh ®îc tËp hîp vµo tµi kho¶n chung, sau ®ã ph©n bæ cho tõng ®èi t￾îng chÞu chi phÝ theo c¸c tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp.ViÖc ph©n bæ c¸c chi phÝ

nµy ®îc thùc hiÖn theo c¸c bíc sau:

C

Bíc 1: X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ theo c«ng thøc H = —

T

Trong ®ã:

H: HÖ sè ph©n bæ

C: Chi phÝ cÇn ph©n bæ

T: Tæng tiªu chuÈn ph©n bæ cña c¸c ®èi tîng (T = Ʃt¡)

t¡: Tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng ¡.

Bíc 2: X¸c ®Þnh møc chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng ¡ (c¡) : c¡= t¡ x H

1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm

1.2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm

Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ

lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng viÖc, s¶n

phÈm, lao vô hoµn thµnh. ChØ tiªu gi¸ thµnh g¾n liÒn víi tõng lo¹i s¶n phÈm,

chø kh«ng tÝnh cho thµnh phÈm ®ang cßn n»m trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt.

Gi¸ thµnh cã hai chøc n¨ng chñ yÕu: Lµ thíc ®o bï ®¾p chi phÝ vµ chøc

n¨ng lËp gi¸ .Toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi l￾îng s¶n phÈm, c«ng viÖc trong mét kú nhÊt ®Þnh ph¶i ®îc bï ®¾p b»ng chÝnh

tiÒn thu ®îc tõ viÖc b¸n nh÷ng thµnh phÈm ®ã. Vµ môc ®Ých s¶n xuÊt,nguyªn

t¾c kinh doanh cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¸c kho¶n thu kh«ng

nh÷ng bï ®¾p ®îc nh÷ng chi phÝ ®· bá ra mµ ph¶i ®¶m b¶o cã l·i.Tõ ®ã ®Þnh gi¸

b¸n s¶n phÈm ph¶i dùa trªn gi¸ thµnh s¶n phÈm.

Gi¸ thµnh võa mang tÝnh chñ quan, võa mang tÝnh kh¸ch quan trªn mét

ph¹m vi nhÊt ®Þnh. Tõ ®ã, cÇn ph¶i xem xÐt gi¸ thµnh trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c

nhau nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt chØ tiªu gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh lµ biÓu hiÖn

b»ng tiÒn lîng lao ®éng ®îc kÕt tinh trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. V× vËy nã

mang tÝnh kh¸ch quan do sù di chuyÓn vµ kÕt tinh gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt søc lao

®éng lµ tÊt yÕu. MÆt kh¸c, gi¸ thµnh lµ mét ®¹i lîng ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ

s¶n xuÊt ra trong mét kú nhÊt ®Þnh nªn nã mang nh÷ng yÕu tè chñ quan.

V× vËy gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp ph¶n ¸nh nh÷ng

tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm nhng còng ®ång thêi lµ thíc ®o n¨ng

lùc vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qña

kinh doanh cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kú kinh doanh.

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm

§Ó gióp cho viÖc h¹ch to¸n vµ qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n c«ng

ty ®· ph©n biÖt ®îc hai c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh chñ yÕu nh sau:

+ C¨n cø vµo thêi gian vµ nguån sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh theo c¸ch ph©n

lo¹i nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chi lµm 3 lo¹i:

• Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ

s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch.

• Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi

phÝ hiÖn hµnh. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi

tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm.

• Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c chi phÝ

s¶n xuÊt vµ s¶n lîng thùc tÕ ph¸t sinh. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ tÝnh to¸n ®îc

sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.

+ C¨n cø theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gi¸

thµnh s¶n phÈm gåm hai lo¹i:

• Gi¸ thµnh s¶n xuÊt hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng: Bao gåm c¸c chi

phÝ liªn ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ph¸t sinh ë ph©n xëng s¶n

xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm nhËp

kho hoÆc giao th¼ng cho kh¸ch hµng vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng

b¸n, l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.

• Gi¸ thµnh toµn bé hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh ®Çy ®ñ: Bao gåm c¸c chi phÝ

s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n

phÈm ®ã.

VÒ viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh kÕ to¸n c«ng ty ¸p dông theo ph¹m vi ph¸t

sinh chi phÝ.

1.2.3. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm

1.2.3.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh

Muèn tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng tÝnh

gi¸ thµnh. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm, nöa thµnh phÈm, c«ng viÖc,

lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra vµ cÇn ®îc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh

®¬n vÞ.

ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong

toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cña kÕ to¸n. Bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn

ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ lao

vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ c«ng cô sö dông cña chóng

®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp nh sau:

- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt

• NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi t￾îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm hoÆc nöa thµnh phÈm.

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

• NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi

tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm hoµn chØnh, chi tiÕt, hoÆc phô

tïng.

• NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi¸

thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt.

- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm.

• NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng

lo¹t s¶n phÈm s¶n xuÊt.

• NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng

s¶n phÈm ®¬n chiÕc.

• NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh

lµ tõng ®¬n ®Æt hµng.

- C¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp: Tr×nh ®é qu¶n

lý cµng cao th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cµng chi tiÕt, chÝnh x¸c vµ ngîc

l¹i.

1.2.3.2. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm

A* Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp (gi¶n ®¬n)

Trong c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, s¶n xuÊt ra Ýt

chñng lo¹i s¶n phÈm, chu k× s¶n xuÊt ng¾n, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo

tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Tæng gi¸

thµnh

s¶n

phÈm

=

CPSX k× tríc

chuyÓn sang +

CPSX

chi ra

trong kú

-

CPSX

chuyÓn

sang kú sau

-

C¸c kho¶n

gi¶m chi

phÝ

B* Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong

c¸c doanh nghiÖp mµ viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu ph©n xëng.

Mçi ph©n xëng thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt hoµn chØnh mét hoÆc mét sè bé phËn

cña s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng ph©n xëng. §èi tîng tËp

hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo tõng bé phËn s¶n phÈm.

Gi¸ thµnh thµnh phÈm b»ng tæng céng gi¸ thµnh cña c¸c bé phËn hîp thµnh.

Ztp = Zı + Z₂ +.... + Zn

C*. Ph¬ng ph¸p hÖ sè

§îc sö dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm

hoÆc mét lo¹i s¶n phÈm víi nhiÒu phÈm cÊp kh¸c nhau trªn cïng mét d©y

chuyÒn s¶n xuÊt .Trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt nµy c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ

tËp hîp riªng ®îc theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh (lo¹i s¶n phÈm hoÆc tõng

phÈm cÊp s¶n phÈm).

Tr×nh tù h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p hÖ sè

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33

Bíc 1: X¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh cña c¶ nhãm s¶n phÈm b»ng ph¬ng ph¸p

gi¶n ®¬n

Bíc 2: Quy ®æi sè lîng s¶n phÈm tõng lo¹i trong nhãm thµnh s¶n phÈm

tiªu chuÈn theo hÖ sè quy ®Þnh.

Sè lîng s¶n phÈm

quy chuÈn =

Sè lîng s¶n phÇm mçi

thø s¶n phÈm trong

nhãm

x

HÖ sè quy ®Þnh cho

tõng thø s¶n phÈm

trong nhãm

Bíc 3: X¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm tiªu chuÈn

Tæng gi¸ thµnh cña c¶ nhãm

Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm =

tiªu chuÈn Tæng sè lîng s¶n phÈm tiªu chuÈn

Bíc 4: X¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ tõng thø s¶n phÈm trong nhãm

Gi¸ thµnh ®¬n vÞ

tõng thø s¶n phÈm

= Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n

phÈm tiªu chuÈn

x HÖ sè quy ®æi cña

tõng thø s¶n phÈm

D* Ph¬ng ph¸p tØ lÖ

Ph¬ng ph¸p nµy sö dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ mçi ph©n xëng ®ång

thêi s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã qui c¸ch, phÈm cÊp kh¸c nhau . §èi t￾îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ph©n xëng s¶n xuÊt. §èi tîng tÝnh thµnh

lµ tõng lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n

phÈm cña c¶ nhãm trong cïng ph©n xëng ®îc thùc hiÖn nh ph¬ng ph¸p hÖ sè.

C¨n cø vµo tØ lÖ gi÷a tæng gi¸ thµnh thùc tÕ víi tæng gi¸ thµnh ®Þnh møc hoÆc kÕ

ho¹ch ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ tõng lo¹i s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n

phÈm trong nhãm ®îc x¸c ®Þnh nh:

Gi¸ thµnh thùc tÕ

®¬n vÞ s¶n phÈm

tõng lo¹i

=

Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch

(®Þnh møc) ®¬n vÞ

s¶n phÈm tõng lo¹i

x

TØ lÖ

gi¸ thµnh

Bïi ThÞ B¹ch YÕn - KÕ to¸n 1 - K33