Hoàn Thiện Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa Huyện Chương Mỹ Thành Phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN THỊ HƯƠNG

HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH

TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN CHƯƠNG MỸ,

THÀNH PHỐ HÀ NỘI

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. ĐOÀN THỊ HÂN

Hà Nội, 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa

huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội”chuyên ngành Quản lý kinh tế là công

trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Luận văn đã sử dụng thông tin từ nhiều

nguồn khác nhau. Các thông tin đã được chỉ rõ nguồn gốc, phần lớn thông tin

thu thập từ thực tế tại địa phương.

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là hoàn toàn

trung thực và không trùng lắp với các công trình nghiên cứu khoa học đã từng

công bố trước đó hoặc chưa được sử dụng để bảo vệ bởi một học vị nào khác.

Ngày …. tháng 10 năm 2020

Người cam đoan

Nguyễn Thị Hương

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn, bản thân tôi

đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình và sự góp ý chân thành của Quý

thầy cô, đồng nghiệp tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội.

Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn tới nhà trường, khoa sau đại học và

các giảng viên của Trường Đại học Lâm nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi

cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.

Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Đoàn Thi Hân là người

đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Với sự hướng dẫn tận tình

của cô đã giúp tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, tôi muốn dành lời cảm ơn đến tập thể Ban lãnh đạo, các

đồng nghiệp tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội đã ủng hộ

và nhiệt tình giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình thực hiện đề tài luận văn

của mình.

Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày 8 tháng 5 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hương

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................... v

DANH MỤC BẢNG, HÌNH, SƠ ĐỒ............................................................vi

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ

TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP ............ 5

1.1. Cơ sở lý luận về cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công

lập thuộc lĩnh vực y tế.................................................................................... 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản................................................................... 5

1.1.2. Mục tiêu, đặc điểm và phân loại đơn vị sự nghiệp y tế công lập..... 8

1.1.3. Cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ..... 13

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị

sự nghiệp y tế công lập ............................................................................. 18

1.1.5. Sự cần thiết của cơ chế tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập ....23

1.2. Cơ sở thực tiễn về cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế

công lập........................................................................................................ 24

1.2.1. Kinh nghiệm của một số bệnh viện về hoàn thiện cơ chế tự chủ ... 24

1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ... 27

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29

2.1. Đặc điểm cơ bản huyện Chương Mỹ và đặc điểm Bệnh viện đa khoa

huyện Chương Mỹ ....................................................................................... 29

2.1.1. Đặc điểm cơ bản huyện Chương Mỹ .............................................. 29

2.1.2. Đặc điểm cơ bản của Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ ........ 35

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 43

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ........................................... 43

2.2.2. Phương pháp xử lý, phân tích số liệu, tài liệu................................ 44

2.2.3. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong nghiên cứu đề tài .. 46

iv

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 47

3.1. Cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ...... 47

3.1.1. Các quy định về cơ chế tự chủ tài chính tài chính tại Bệnh viện đa

khoa huyện Chương Mỹ............................................................................ 47

3.1.2. Đề án tự chủ tài chính của bệnh viện............................................. 49

3.2. Thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa

huyện Chương Mỹ ....................................................................................... 55

3.2.1. Cơ chế quản lý nguồn thu............................................................... 55

3.2.2. Kết quả thực hiện công tác quản lý các khoản chi......................... 60

3.2.4. Cơ chế quản lý tài sản, vật tư......................................................... 78

3.2.5. Cơ chế kiểm tra, kiểm soát tài chính .............................................. 82

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa

huyện Chương Mỹ ....................................................................................... 83

3.3.1. Yếu tố chủ quan .............................................................................. 83

3.3.2. Yếu tố khách quan........................................................................... 90

3.4. Đánh giá cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện.................................... 93

3.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................. 93

3.4.2. Những tồn tại và hạn chế................................................................ 95

3.4.3. Nguyên nhân của tồn tại................................................................. 99

3.5. Định hướng và giải pháp nâng cao công tác tự chủ tài chính tại Bệnh

viện đa khoa huyện Chương Mỹ................................................................ 101

3.5.1. Định hướng phát triển bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ trong

thời gian tới............................................................................................. 101

3.5.2. Giải pháp hoàn thiện tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ ............................................................................................. 102

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................... 110

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 113

PHỤ LỤC

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ

BHXH Bảo hiểm xã hội

BHYT Bảo hiểm y tế

CNVC Công nhân viên chức

ĐVSN Đơn vị sự nghiệp

DVYT Dịch vụ y tế

GTCL Giá trị còn lại

KTV Kỹ thuật viên

NLĐ Người lao động

NSNN Ngân sách nhà nước

TC Tự chủ

TSCĐ Tài sản cố định

XHH Xã hội hoá

YTCL Y tế công lập

vi

DANH MỤC BẢNG, HÌNH, SƠ ĐỒ

Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Chương Mỹ ........................................... 30

Bảng 2.1: Cơ cấu GDP của huyện Chương Mỹ.............................................. 31

Bảng 2.2: Đặc điểm dân số và lao động huyện Chương Mỹ năm 2019 ......... 32

Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức bệnh viên đa khoa huyện Chương Mỹ ................. 36

Bảng 2.3: Cơ cấu nguồn nhân lực tại Bệnh viện đa khoa............................... 41

Bảng 2.4: Đặc điểm cơ sở vật chất kỹ thuật của bệnh viện tính đến hết ngày

31/12/2019....................................................................................................... 43

Bảng 3.1: Dự toán thu – chi năm 2020 ........................................................... 54

Bảng 3.2: Tổng hợp các nguồn thu tài chính Bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ giai đoạn 2017 – 2019 ................................................................ 57

Bảng 3.3: Tổng hợp nguồn thu từ NSNN giai đoạn 2017 – 2019 .................. 58

Bảng 3.4: Tổng hợp nguồn thu ngoài NSNN giai đoạn 2017 – 2019............. 59

Bảng 3.5: Cơ cấu các khoản chi tại bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ... 63

Bảng 3.6: Chi tiền lương và các khoản phụ cấp bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ ..................................................................................................... 68

Bảng 3.7: Chi cho hoạt động chuyên môn tại Bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ ..................................................................................................... 69

Bảng 3.8: Bảng tổng hợp trích lập các quỹ và thu nhập tăng thêm 3 ............. 77

năm 2017 - 2019.............................................................................................. 77

Bảng 3.9: Tài sản cố định trong bệnh viện ..................................................... 78

Bảng 3.10: Tình hình đầu tư trang thiết bị y tế tại Bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ tính đến năm 2019 ...................................................................... 80

Bảng 3.11: Tổng hợp ý kiến đánh giá về cơ chế quản lý tài chính................. 84

Bảng 3.12: Tổng hợp kết quả đánh giá về tổ chức bộ máy............................. 85

Bảng 3.13: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực và thái độ đội y bác sĩ, cán

bộ trong bệnh viện........................................................................................... 87

Bảng 3.14: Tổng hợp kết quả đánh giá về quy chế chi tiêu nội bộ của bệnh viện...88

Bảng 3.15: Tổng hợp kết quả đánh giá về hệ thống cơ sở vật chất ................ 89

Bảng 3.16: Tổng hợp ý kiến đánh giá về chủ trương, chính sách .................. 90

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới, nhằm hoàn thiện thể chế kinh tế

thị trường, mở rộng hơn nữa quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các

đơn vị và với mục tiêu đổi mới toàn diện trong các đơn vị sự nghiệp; Chính

phủ đã ban hành Nghị định số 16/2015/NĐ – CP ngày 14/02/2015 về Quy

định cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập. Nghị định số 16/2015/NĐ –

CP đã thay thế Nghị định số 43/2006/NĐ – CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ

về chế độ tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập.

Đối với ngành y tế nói chung, các bệnh viện nói riêng khi triển khai

nghị định 16/2015/NĐ – CP vừa mang tính thách thức vừa mang tính cơ hội

phát triển nhằm khuyến khích các cơ sở y tế phát huy năng lực tự chủ về tài

chính, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực của đơn vị, nâng cao tính chủ động,

tự chịu trách nhiệm về hoạt động của đơn vị và đảm bảo cho người dân đều

được hưởng chế độ chăm sóc sức khỏe tốt nhất với chi phí hợp lý và phù hợp

với tình hình phát triển kinh tế xã hội của đất nước, phù hợp với sự phát triển

nền kinh tế thị trường.

Mục tiêu trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho đơn vị sự nghiệp

trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và nguồn

lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được giao; phát huy mọi khả năng của

đơn vị để nâng cao chất lượng chuyên môn và hiệu quả kinh tế cung cấp dịch

vụ với chất lượng chuyên môn cao nhất; tăng nguồn thu nhằm giải quyết thu

nhập cho người lao động. Thực hiện chủ trương xã hội hóa trong việc cung

cấp dịch vụ cho người dân, huy động sự đóng góp của cộng đồng xã hội để

phát triển các hoạt động sự nghiệp Y tế, từng bước giảm gánh nặng bao cấp từ

ngân sách nhà nước; mặt khác nhà nước vẫn quan tâm đầu tư, bảo đảm cho

các đối tượng chính sách – xã hội khó khăn được cung cấp dịch vụ theo quy

định ngày càng tốt hơn.

2

Việc thực hiện tự chủ tài chính đã mang lại kết quả nhất định: Hệ thống

bệnh viên công lập được củng cố và phát triển; một số cơ sở đầu tư xây dựng

mới, mua sắm trang bị hiện đại; nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, nâng

cao trình độ chuyên môn của đội ngũ thầy thuốc; bước đầu đã phát huy quyền

chủ động trong việc sử dụng các nguồn tài chính, xã hội hóa, huy động các

nguồn lực tài chính ngoài ngân sách để tổ chức các hoạt động dịch vụ, đáp

ứng nhu cầu đa dạng của các tầng lớp nhân dân; tăng thu nhập hợp pháp, cải

thiện đời sống cho người lao động trong các bênh viện công lập. Tuy nhiên do

chậm đổi mới cơ chế chính sách không những chưa theo kịp tình hình phát

triển kinh tế - xã hội mà còn thiếu đồng bộ, chồng chép và tính khả thi chưa

cao. Do đó các đơn vị khi triển khai còn gặp nhiều bất cập, lúng túng, hiệu

quả còn thấp.

Bệnh viện Đa khoa huyện Chương Mỹ là là Bệnh viện hạng II tuyến

huyện, trực thuộc Sở Y tế Thành phố Hà Nội cũng đã dần áp dụng cơ chế tự

chủ tài chính. Tuy nhiên các hoạt động tài chính của bệnh viên mới chỉ dừng

lại ở việc thực hiện các quy định về nguồn thu, mức thu viện phí và sử dụng

kinh phí chi cho các hoạt động sự nghiệp y tế, chưa thể chủ động khai thác,

huy động các nguồn tài chính và quản lý sử dụng nguồn tài chính đó có hiệu

quả nhằm thực hiện nhiệm vụ được giao.

Xuất phát từ những thực tiễn đó em đã lựa chọn đề tài “Hoàn

thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện Chương

Mỹ, TP Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành

quản lý kinh tế của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Trên cơ sở đánh giá thực trạng cơ chế tự chủ tài chính của Bệnh viện đa

khoa huyện Chương Mỹ, đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính

đối với Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội trong thời gian tới.

3

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về cơ chế tự chủ tài chính tại

các đơn vị sự nghiệp y tế công lập

- Đánh giá thực trạng công tác tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa

huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội;

- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh

viện đa khoa huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội;

- Đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa

khoa huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

Thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

+ Phạm vi về nội dung:

Thực trạng cơ chế tự chủ tài chính của Bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ, bao gồm:

(1) Cơ chế quản lý nguồn thu

(2) Cơ chế quản lý các khoản chi

(3) Tình hình thực hiện Quy chế chi tiêu nội bộ tại Bệnh viện

(4) Cơ chế quản lý tài sản, vật tư

(5) Cơ chế kiểm tra, kiểm soát tài chính

+ Phạm vi về không gian: Bệnh viện đa khoa huyện Chương Mỹ;

+ Phạm vi về thời gian: Đề tài này được thực hiện với bộ dữ liệu thu

thập được trong khoảng thời gian từ năm 2017– 2019, số liệu sơ cấp thu thập

tháng 6 – tháng 9/2020.

4

4. Nội dung nghiên cứu

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự

nghiệp y tế công lập

- Thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện

Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội;

- Các yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa

khoa huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội;

- Đề xuất góp phần hoàn thiện cơ tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa

huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội.

5. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu Luận văn gồm:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cơ chế tự chủ tài chính tại các

đơn vị sự nghiệp y tế công lập

Chương 2: Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu

Chương 3: Kết quả nghiên cứu

5

Chương 1.

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH

TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP

1.1. Cơ sở lý luận về cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công

lập thuộc lĩnh vực y tế

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản

1.1.1.1. Đơn vị sự nghiệp công lập và đơn vị sự nghiệp y tế công lập

Đơn vị sự nghiệp (ĐVSN) là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của

Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung

cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý Nhà nước. Các đơn vị này hoạt động trong

các lĩnh vực: Giáo dục đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao và du lịch,

thông tin truyền thông và báo chí, khoa học và công nghệ, sự nghiệp kinh tế

và sự nghiệp khác.

Theo Quy định và Nghị định của Nhà nước về quyền tự chủ, tự chịu

trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối

với các đơn vị sự nghiệp công lập thì ĐVSN được xác định bởi các tiêu thức

cơ bản sau:

- Có văn bản quyết định thành lập ĐVSN của cơ quan có thẩm quyền ở

Trung ương hoặc địa phương.

- Hoạt động cung cấp các dịch vụ công trong các lĩnh vực giáo dục, y

tế, khoa học, công nghệ, văn hóa thể dục thể thao...

- Được Nhà nước đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, chi phí hoạt

động thường xuyên để thực hiện các nhiệm vụ, chuyên môn được giao.

- Có tư cách pháp nhân, có con dấu, có tài khoản riêng.

Theo nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 02 năm 2015: “Đơn vị

sự nghiệp công lập do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo

quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ

quản lý nhà nước.”[12]