Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp FDI tại các Khu công nghiệp Bắc Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ MINH

HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP FDI

TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ MINH

HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP FDI

TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC NINH

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN PHƯƠNG THẢO

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và chưa được

dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận

văn đều đã được cảm ơn. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi

rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Thị Minh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh

của các doanh nghiệp FDI tại các Khu công nghiệp Bắc Ninh”, tôi đã nhận được

sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ

sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi

trong học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa, phòng của

Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn TS.

Nguyễn Phương Thảo.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của các

đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng

nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Thị Minh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT...................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học của nghiên cứu ...........................................................................3

5. Bố cục của luận văn ................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ SẢN

XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP FDI TẠI CÁC KHU

CÔNG NGHIỆP........................................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp FDI tại

các khu công nghiệp.........................................................................................5

1.1.1. Lý luận về khu công nghiệp..............................................................................5

1.1.2. Lý luận về doanh nghiệp FDI .........................................................................12

1.1.3. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp FDI tại các KCN .........16

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh

nghiệp FDI tại các KCN.................................................................................19

1.2. Cơ sở thực tiễn về hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp

FDI tại các khu công nghiệp ..........................................................................21

1.2.1. Kinh nghiệm từ tỉnh Hải Dương .....................................................................21

1.2.2. Kinh nghiệm từ thành phố Hà Nội..................................................................22

1.2.3. Bài học cho tỉnh Bắc Ninh trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh

doanh của các doanh nghiệp FDI tại các khu công nghiệp............................23

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................25

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................25

iv

2.2. Phương pháp thu thập thông tin .........................................................................25

2.2.1. Thu thập thông tin thứ cấp ..............................................................................25

2.2.2. Thu thập thông tin sơ cấp................................................................................25

2.3. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin ...................................................26

2.3.1. Tổng hợp thông tin..........................................................................................26

2.3.2. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................27

2.3.3. Phương pháp hồi quy ......................................................................................27

2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................30

2.4.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá kết quả sản xuất kinh doanh của các doanh

nghiệp FDI......................................................................................................30

2.4.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sản xuất kinh doanh ..................................30

Chương 3: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH

DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP FDI TẠI CÁC KCN BẮC NINH .......34

3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bắc Ninh...............................34

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Ninh....................................................34

3.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội tỉnh Bắc Ninh...........................................................35

3.2. Đặc điểm các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh..............................37

3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển các Khu công nghiệp Bắc Ninh ...............37

3.2.2. Đặc điểm các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...........................41

3.3. Kết quả sản xuất kinh doanh của các DN FDI tại các KCN Bắc Ninh..............42

3.3.1. Số lượng và lĩnh vực hoạt động các DN FDI tại các KCN Bắc Ninh.............42

3.3.2. Doanh thu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh

Bắc Ninh.........................................................................................................43

3.3.3. Lợi nhuận sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh

Bắc Ninh.........................................................................................................44

3.4. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các DN FDI tại các KCN Bắc Ninh............46

3.4.1. Hiệu quả sử dụng lao động..............................................................................46

3.4.2. Hiệu quả sử dụng tài sản tại các doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh........51

3.4.3. Hiệu quả sử dụng nguồn vốn ..........................................................................55

3.4.4. Hiệu quả sử dụng chi phí ................................................................................58

v

3.4.5. Hiệu quả về mặt xã hội....................................................................................61

3.5. Thực trạng quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp FDI tại các KCN

trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh..............................................................................62

3.6. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của các

DN FDI tại các KCN Bắc Ninh......................................................................67

3.7. Đánh giá chung về hiệu quả sản xuất kinh doanh của các DN FDI tại các

KCN Bắc Ninh ...............................................................................................70

3.7.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................70

3.7.2. Những hạn chế ................................................................................................72

3.7.3. Nguyên nhân hạn chế ......................................................................................72

Chương 4: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG

SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP FDI TẠI CÁC

KCN TỈNH BẮC NINH..........................................................................................77

4.1. Quan điểm, định hướng và mục tiêu phát triển DN FDI tại các KCN Bắc Ninh........77

4.1.1. Quan điểm phát triển DN FDI tại các KCN Bắc Ninh ...................................77

4.1.2. Định hướng phát triển doanh nghiệp FDI tại các KCN Bắc Ninh..................78

4.1.3. Mục tiêu phát triển doanh nghiệp FDI tại các KCN Bắc Ninh.......................79

4.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của các DN FDI tại

các KCN Bắc Ninh.........................................................................................80

4.2.1. Giải pháp tác động vào yếu tố chủ quan .........................................................80

4.2.2. Giải pháp thích ứng các yếu tố khách quan ....................................................83

4.3. Một số kiến nghị.................................................................................................84

4.3.1. Kiến nghị với Trung ương...............................................................................84

4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Bắc Ninh...............................................................85

4.3.3. Kiến nghị với Ban quản lý các KCN Bắc Ninh ..............................................89

KẾT LUẬN..............................................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................91

PHỤ LỤC.................................................................................................................93

vi

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BQL : Ban quản lý

BQ : Bình quân

CN : Công nghiệp

CNĐKĐT : Chứng nhận đăng ký đầu tư

CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CPNL : Chi phí nguyên liệu

DN : Doanh nghiệp

DV : Dịch vụ

GTGT : Giá trị gia tăng

KCN : Khu công nghiệp

KCX : Khu chế xuất

LĐ : Lao động

LN : Lợi nhuận

QLNN : Quản lý nhà nước

SXKD : Sản xuất kinh doanh

SPHH : Sản phẩm hàng hóa

TS : Tài sản

TSCĐ : Tài sản cố định

TSLĐ : Tài sản lưu động

UBND : Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Mô tả tên biến sử dụng trong mô hình hàm sản xuất CD...........................28

Bảng 3.1: Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh ................................................................36

Bảng 3.2: Cơ cấu nguồn lao động tỉnh Bắc Ninh ..................................................36

Bảng 3.3: Diện tích quy hoạch các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh ....................39

Bảng 3.4: Một số lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp FDI tại các KCN ...........42

Bảng 3.5: Doanh thu của doanh nghiệp FDI..........................................................44

Bảng 3.6: Lợi nhuận của doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh..............45

Bảng 3.7: Số lượng lao động trong các DN FDI tại các KCN Bắc Ninh ..............46

Bảng 3.8: Trình độ chuyên môn người lao động ...................................................47

Bảng 3.9: Thu nhập người lao động tại các doanh nghiệp FDI.............................49

Bảng 3.10: Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng lao động của các DN

FDI tại các KCN Bắc Ninh....................................................................50

Bảng 3.11: Hệ số sử dụng lao động của các DN FDI tại các KCN trên địa bàn

tỉnh Bắc Ninh.........................................................................................50

Bảng 3.12: Tài sản cố định của các doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh .....51

Bảng 3.13: Tài sản lưu động của các doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh.......53

Bảng 3.14: Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản của các DN FDI

tại các KCN Bắc Ninh ...........................................................................54

Bảng 3.15: Nguồn vốn của doanh nghiệp FDI tại các KCN Bắc Ninh ...................56

Bảng 3.16: Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn vốn của doanh

nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh ................................................57

Bảng 3.17: Chi phí của doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh ..................59

Bảng 3.18: Đánh giá hiệu quả chi phí của doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh

Bắc Ninh................................................................................................60

Bảng 3.19: Đóng góp của doanh nghiệp FDI tại các KCN tỉnh Bắc Ninh ..............61

Bảng 3.20: Đánh giá của nhà quản lý về công tác quản lý các DN FDI tại các

KCN tỉnh Bắc Ninh ...............................................................................66

Bảng 3.21: Kết quả ước lượng mô hình...................................................................68

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong hơn 4 thập kỷ qua, các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

(FDI) đã tăng đáng kể và có đóng góp quan trọng trong tổng kim ngạch xuất khẩu

ngành công nghiệp chế biến chế tạo của Việt Nam. Theo thống kê của Cục Đầu tư

nước ngoài, trong gần 30 năm qua (1988-2016), cả nước đang có 22.509 dự án còn

hiệu lực với tổng vốn đăng ký đạt gần 293,25 tỷ USD. Vốn thực hiện lũy kế của các

dự án FDI ước đạt hơn 154,54 tỷ USD (bằng gần 53% tổng vốn đăng ký còn hiệu

lực), với trên 20 nghìn doanh nghiệp. Các doanh nghiệp FDI đã có vai trò nhất định

cho nền kinh tế Việt Nam: thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế

theo hướng hiện đại, nâng cao trình độ công nghệ thúc đẩy xuất nhập khẩu, mở rộng

quan hệ đối ngoại và tăng khả năng hội nhập kinh tế quốc tế... Bên cạnh đó, các

doanh nghiệp FDI còn giúp chuyển giao công nghệ, kích thích các hoạt động nghiên

cứu và phát triển của ngành, đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng sản xuất cao và kỹ

năng quản lý. Điều này giúp cho các ngành sản xuất công nghiệp ở Việt Nam cải

thiện được nền tảng sản xuất của mình; tạo ra cơ hội sản xuất hàng hóa chất lượng

cao phục vụ xuất khẩu. Ngoài ra, các doanh nghiệp FDI đã liên kết với nhiều doanh

nghiệp nội địa, qua đó giúp các doanh nghiệp nội địa cải thiện khả năng sản xuất

hàng hóa chất lượng cao, do các doanh nghiệp này phải nỗ lực đổi mới để đáp ứng

các yêu cầu hơn về quy trình sản xuất hàng hóa cũng như chất lượng hàng hóa của

các doanh nghiệp FDI.

Thực hiện chính sách mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế, với lợi thế về vị trí

địa lý cùng khả năng liên kết vùng, khu vực thuận lợi, nguồn nhân lực chất lượng và

sự năng động của lãnh đạo tỉnh, những năm qua, Bắc Ninh đã thu hút có hiệu quả

dòng vốn FDI. Tính đến hết năm 2017, Bắc Ninh đã thu hút được 1.144 dự án với

tổng vốn đầu tư đăng ký là 15,8 tỷ USD, trong đó số dự án FDI thu hút đầu tư vào

các KCN Bắc Ninh chiếm 70% của cả tỉnh. Với kết quả này, Bắc Ninh là tỉnh nằm

trong Top đầu các tỉnh, thành phố của Việt Nam về thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Các doanh nghiệp FDI tại các Khu công nghiệp Bắc Ninh đã có đóng góp rất lớn

vào tăng trưởng sản xuất công nghiệp, thu ngân sách của tỉnh, nâng cao kim ngạch