Hiện trạng và giải pháp quản lý chất thải rắn tại địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

TRẦN HỒNG SƠN

HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ

CHẤT THẢI RẮN TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN PHÙ NINH,

TỈNH PHÚ THỌ

Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trƣờng

Mã số: 8 85 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Phạm Đức Bình

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là học viên Trần Hồng Sơn, tôi xin cam công trình nghiên cứu này do

tôi thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Phạm Đức Bình. Kết quả nghiên cứu

của luận văn chƣa từng đƣợc sử dụng ở công trình nghiên cứu nào khác.

Mọi thông tin sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc rõ ràng, trung thực

và trích dẫn đầy đủ.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn.

Tác giả

Trần Hồng Sơn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian hoàn thành luận văn, tôi xin gửi lời cảm ơn đến TS.Phạm

Đức Bình đã giành nhiều công sức tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn tôi trong quá

trình thực hiện.

Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô trong khoa Tài nguyên và Môi

trƣờng, trƣờng Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên đã tận tình chỉ dạy

trong 2 năm học tập, tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành đề tài.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tập thể Lãnh đạo, nhân viên Phòng Tài

nguyên Môi trƣờng, Ủy ban nhân dân huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ và Trung

tâm Quan trắc và Bảo vệ Môi trƣờng - Sở Tài nguyên và Môi trƣờng Phú Thọ đã

tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp nguồn số liệu phong phú để tôi có thể hoàn

thành tốt luận văn này. Cảm ơn gia đình đã luôn ở bên, giúp đỡ, động viên để tôi

hoàn thành đề tài.

Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày ... tháng ... năm 2020

Ngƣời thực hiện

Trần Hồng Sơn

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài............................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................... 2

3. Ý nghĩa của đề tài.............................................................................................. 2

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU................................ 3

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chất thải rắn............................................................ 3

1.1.1. Chất thải rắn .......................................................................................... 3

1.1.2. Quản lý chất thải rắn ............................................................................. 7

1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý chất thải rắn....................................................... 13

1.2.1. Tình hình QLCTR trên thế giới .......................................................... 13

1.2.2. Tình hình QLCTR tại Việt Nam......................................................... 16

CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 19

2.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................ 19

2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................... 19

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................. 19

2.2. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 19

2.3. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................... 20

2.3.1. Quan điểm nghiên cứu ........................................................................ 20

2.3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu..................................................................... 20

CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN............................ 24

3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại khu vực nghiên cứu........................ 24

3.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................... 24

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................... 25

3.2. Nguồn gốc phát sinh CTR trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ...... 26

3.2.1. CTR sinh hoạt ..................................................................................... 26

3.2.2. CTR nông nghiệp................................................................................ 30

3.2.3. CTR công nghiệp ................................................................................ 35

iv

3.2.4. CTR y tế .............................................................................................. 38

3.3. Công tác QLCTR trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ ................... 40

3.3.1. CTR sinh hoạt ..................................................................................... 41

3.3.2. CTR nông nghiệp................................................................................ 45

3.3.3. CTR công nghiệp ................................................................................ 49

3.3.4. CTR y tế .............................................................................................. 50

3.3.5. Đánh giá của ngƣời dân về công tác thu gom và vận chuyển CTR tại

địa bàn huyện Phù Ninh ................................................................................ 54

3.3.6. Hiện trạng công nghệ xử lý CTR trên địa bàn huyện ......................... 55

3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác QLCTR trên địa bàn huyện ................ 58

3.4.1. Hệ thống các văn bản chính sách và nguồn kinh phí.......................... 58

3.4.2. Số lƣợng và chất lƣợng của cán bộ quản lý nhà nƣớc ........................ 60

3.4.3. Yếu tố ảnh hƣởng từ phía ngƣời dân .................................................. 61

3.5. Đánh giá chung công tác QLCTR trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú

Thọ....................................................................................................................... 61

3.5.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................. 61

3.5.2. Những tồn tại, hạn chế ........................................................................ 62

3.5.3. Nguyên nhân của những tồn tại .......................................................... 63

3.6. Đề xuất giải pháp.......................................................................................... 64

3.6.1. Nhóm giải pháp chung hoàn thiện công tác quản lý CTR trên địa bàn

huyện Phù Ninh............................................................................................. 64

3.6.2. Nhóm giải pháp thu gom và vận chuyển đối với từng loại CTR........ 68

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ .................................................................................. 71

1. Kết luận ........................................................................................................... 71

2. Kiến nghị......................................................................................................... 72

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 73

PHỤ LỤC............................................................................................................ 75

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng

BVTV Bảo vệ thực vật

BYT Bộ Y tế

CNH-HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

CTR Chất thải rắn

CTRCN Chất thải rắn công nghiệp

CTRNH Chất thải rắn nguy hại

CTRNN Chất thải rắn nông nghiệp

CTRSH Chất thải rắn sinh hoạt

CTRYT Chất thải rắn y tế

KHCN Khoa học công nghệ

KT-XH Kinh tế - Xã hội

QCVN Quy chuẩn Việt Nam

QLCTR Quản lý chất thải rắn

TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam

TN&MT Tài nguyên và môi trƣờng

TTYT Trung tâm y tế

TYT Trạm Y tế

UBND Ủy ban nhân dân

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Thành phần CTR................................................................................... 4

Bảng 1.2: Tỷ lệ xử lý CTR bằng các phƣơng pháp khác nhau ........................... 15

ở một số nƣớc ..................................................................................................... 15

Bảng 3.1. Khối lƣợng CTRSH phát sinh tại 4 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Phù

Ninh năm 2019 .................................................................................................... 27

Bảng 3.2. Thành phần CTRSH của các hộ gia đình trên địa bàn nghiên cứu .... 29

Bảng 3.3. Khối lƣợng phụ phẩm của một số loại cây trồng chính...................... 32

Bảng 3.4. Một số loại thuốc BVTV thƣờng dùng trên địa bàn huyện................ 33

hiện nay ............................................................................................................... 33

Bảng 3.5. Số lƣợng trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Phù Ninh....................... 35

Bảng 3.6. Khối lƣợng CTR của các KCN trên địa bàn huyện Phù Ninh............ 38

giai đoạn 2017-2019............................................................................................ 38

Bảng 3.7. Nguồn phát sinh CTRYT trên địa bàn huyện Phù Ninh..................... 39

Bảng 3.8. Khối lƣợng CTR của Trung tâm y tế huyện Phù Ninh....................... 39

Bảng 3.9. Tình hình thực hiện phân loại CTR trên địa bàn ................................ 40

huyện Phù Ninh................................................................................................... 40

Bảng 3.10. Tỷ lệ thu gom CTRSH trên địa bàn huyện Phù Ninh....................... 43

Bảng 3.11. Số lƣợng điểm tập kết chất thải tại các xã điều tra........................... 44

Bảng 3.12. Đánh giá chất lƣợngđiểm tập kết CTR tại các xã điều tra................ 44

Bảng 3.13. Khối lƣợng CTRSH đƣợc thu gom tại các xã điều tra ..................... 45

Bảng 3.14. Số lƣợng thùng, bể chứa chất thải nguy hại trên đồng ruộng........... 46

tại các xã điều tra................................................................................................. 46

Bảng 3.15. Đánh giá chất lƣợng của các bể chứa, thùng chứa chai lọ, bao bì

thuốc BVTV tại các xã điều tra........................................................................... 47

Bảng 3.16. Ý kiến của ngƣời dân về việc thu gom CTR .................................... 54

Bảng 3.17. Các phƣơng pháp xử lý CTR trên địa bàn huyện Phù Ninh............. 57

Bảng 3.18. Ý kiến của cán bộ quản lý huyện, xã về các quy định, chính sách của

nhà nƣớc về quản lý CTR (N = 20)..................................................................... 58

Bảng 3.19. Thực trạng trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ phụ trách quản

lý CTR ở các xã, thị trấn (N = 19) ...................................................................... 60

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 1.1. Sơ đồ nguồn gốc hình thành CTR......................................................... 4

Hình1.2. Hệ thống QLCTR................................................................................... 8

Hình 3.1. Bản đồ hành chính huyện Phù Ninh.................................................... 24

Hình 3.2. Sơ đồ nguồn phát sinh chất thải rắn sinh hoạt tại huyện Phù Ninh .... 26

Hình 3.3. Biểu đồ thành phần CTRSHhuyện Phù Ninh ..................................... 29

Hình 3.4. Nguồn gốc CTRNN............................................................................. 31

Hình 3.5. Hình ảnh Khu công nghiệp Đồng Lạng, xã Phù Ninh,....................... 37

huyện Phù Ninh................................................................................................... 37

Hình 3.7. Quy trình thu gom, vận chuyển CTRSH của huyện Phù Ninh........... 42

Hình 3.8. Vỏ chai thuốc BVTV bị vứt trên cánh đồng sau khi sử dụng tại xã Phú

Lộc, huyện Phù Ninh........................................................................................... 46

Hình 3.9. Kho lƣu trữ CTRNH tại công ty TNHH Elpo Vina, KCN Phú Hà,

huyện Phù Ninh................................................................................................... 50

Hình 3.10. Thùng đựng chất thải sinh hoạt của Trung tâm y tế huyện Phù Ninh51

Hình 3.11. Kho lƣu trữ chất thải tái chế tại Trung tâm y tế huyện Phù Ninh..... 51

Hình 3.12. Hình ảnh vứt chất thải bừa bãi tại tuyến đƣờng thuộc xã Tử Đà,

huyện Phù Ninh................................................................................................... 62

Hình 3.13. Đốt rơm rạ xen lẫn CTRSH ở khu vực xã Hạ Giáp, huyện Phù Ninh62

Hình 3.14. Thùng chứa CTR tại trục đƣờng liên thôn xã Hà Thạch, huyện Lâm

Thao, tỉnh Phú Thọ.............................................................................................. 68

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay, đất nƣớc ta đang trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội (KT –

XH) vô cùng mạnh mẽ. Với sự tăng trƣởng của các ngành nghề sản xuất và sự hình

thành nhiều khu dân cƣ, dẫn đến nhu cầu tiêu dùng tăng cao. Từ những lý do trên

đã tạo điều kiện cho các ngành sản xuất, kinh doanh, dịch vụ mở rộng và phát triển

nhanh chóng. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ này là lƣợng phát thải lớn

các chất thải vào môi trƣờng, đặc biệt là các loại chất thải rắn (CTR).

Hàng năm, khối lƣợng CTR đƣợc phát sinh ra ngày càng lớn nhƣng thực

tế chƣa đƣợc thu gom và xử lý triệt để, đó là nguyên nhân gây ô nhiễm cả ba

môi trƣờng: đất, nƣớc, không khí và hàng loạt các sự cố ô nhiễm môi trƣờng.

Hậu quả của ô nhiễm CTR gây ra là do không quản lý CTR từ nguồn phát sinh

đến nơi xử lý cuối cùng hợp lý, quản lý hiệu quả CTR là phƣơng pháp tối ƣu

nhất làm giảm đƣợc chi phí, giảm lƣợng CTR phát sinh và hạn chế đƣợc các sự

cố ô nhiễm môi trƣờng.

Huyện Phù Ninh có 18 xã, 01 thị trấn, là một trong những khu vực phát

triển kinh tế - xã hội trọng điểm của tỉnh Phú Thọ. Huyện có 03 khu công nghiệp

và nhiều cơ quan đơn vị đóng trên địa bàn. Đặc trƣng CTR phát sinh trên địa

bàn: không đƣợc phân loại tại nguồn thải, chứa nhiều nilon, rác thải hữu cơ,...

nếu không vận chuyển trong ngày sẽ phát tán mùi hôi, thối, nƣớc rỉ rác gây ô

nhiễm môi trƣờng đất, nƣớc, không khí làm ô nhiễm môi trƣờng. Nhiều nơi,

CTR đƣợc thải trực tiếp xuống ao hồ, sông ngòi và các khu đất trống hoặc xử lý

đơn giản không đảm bảo, làm cho chất lƣợng môi trƣờng ngày càng suy giảm,

nguồn nƣớc mặt bị ô nhiễm nặng nề, gây ảnh hƣởng không nhỏ đến đời sống,

sức khỏe của ngƣời dân. Công tác quản lý chất thải rắn (QLCTR) còn nhiều yếu

kém; Công tác phân loại, thu gom, vận chuyển còn chƣa khoa học; Công nghệ

xử lý CTR còn lạc hậu,... Chính vì vậy chƣa thu hút đƣợc sự ủng hộ của ngƣời

dân. Để giảm thải lƣợng CTR phát sinh trên địa bàn huyện, cần quản lý một