Hệ thống xếp hạng tín dụng tại ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam (Coopbank) chi nhánh Bình Thuận: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đinh Đức Hòa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

-------------------------

ĐINH ĐỨC HÒA

HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN DỤNG TẠI

NGÂN HÀNG HỢP TÁC XÃ VIỆT NAM

(COOPBANK) CHI NHÁNH BÌNH THUẬN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.31.12

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. BÙI XUÂN CHỈNH

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017

- i -

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Đối với ngân hàng thƣơng mại, bên cạnh những rủi ro về thanh khoản, lãi

suất, tỉ giá... thì rủi ro tín dụng là khó tránh khỏi. Nhằm hạn chế rủi ro, một trong

những biện pháp quản trị đƣợc ngân hàng thƣơng mại sử dụng là các mô hình phân

tích để chấm điểm về chất lƣợng, uy tín tín dụng của khách hàng, từ đó chọn lọc và

có chính sách phù hợp nhất đối với từng đối tƣợng.

Luận văn “Hệ thống xếp hạng tín dụng tại ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam

(Coopbank) chi nhánh Bình Thuận” đƣợc thực hiện góp phần làm rõ lí luận và nâng

cao tính ứng dụng của xếp hạng tín dụng vào thực tiễn hoạt động ngân hàng nhằm

giúp ngân hàng có thể kịp thời đƣa ra quyết sách phù hợp để ngăn ngừa, kiểm soát

rủi ro phát sinh trong hoạt động kinh doanh.

Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là hệ thống xếp hạng tín dụng của

Coopbank đƣợc thực hiện tại Coopbank CN Bình Thuận trong 03 năm 2014, 2015,

2016 sử dụngphƣơng pháp thống kê, so sánh, tổng hợp và phân tích nhằm làm rõ lí

luận cũng nhƣ tính ứng dụng thực tiễn của xếp hạng tín dụng vào hoạt động kinh

doanh ngân hàng.

Sau quá trình nghiên cứu, luận văn cũng đánh giá một số điểm còn tồn tại

của hệ thống xếp hạng đang đƣợc áp dụng tại Coopbank CN Bình Thuận, đề xuất

các giải pháp nhằm góp phần đẩy nhanh việc ứng dụng xếp hạng tín dụng, sử dụng

kết quả xếp hạng tín dụng nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng. Đồng

thời kiến nghị với cơ quan có chức năng, tạo điều kiện, cơ sở pháp lí cho việc triển

khai thực hiện có hiệu quả việc xếp hạng tín dụng nhằm sử dụng nguồn vốn có hiệu

quả, tiết kiệm chi phí cho nền kinh tế.

- ii -

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên: ĐINH ĐỨC HÒA

Sinh ngày 03/07/1991 tại Phan Thiết – Bình Thuận

Quê quán: Phan Thiết – Bình Thuận

Hiện đang công tác tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam chi nhánh Bình

Thuận với công việc đảm nhận là cán bộ tín dụng.

Là học viên cao học khóa XVI của trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí

Minh niên khóa 2014 – 2016. Mã số học viên là 020116140090.

Cam đoan đề tài “Hệ thống xếp hạng tín dụng tại ngân hàng Hợp tác xã Việt

Nam (Coopbank) – CN Bình Thuận”;

Chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng (mã số 60.31.12);

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học TS. Bùi Xuân Chỉnh;

Luận văn đƣợc thực hiện tại trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh;

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tôi, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc

đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn

nguồn tham khảo trong luận văn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này của tôi!

TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm

Học viên thực hiện

- iii -

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, các thầy cô giảng dạy

tại trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, các tổ chức, cá nhân đã truyền đạt

kiến thức, hƣớng dẫn, cung cấp tài liệu cần thiết và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian

học tập tại trƣờng, cũng nhƣ trong quá trình tìm hiểu kiến thức để thực hiện luận

văn này.

Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Bùi Xuân Chỉnh, ngƣời đã

tận tình giúp đỡ, hƣớng dẫn tôi cũng nhƣ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã sát cánh

với tôi trong quá trình hoàn thiện luận văn này.

Học viên thực hiện

- iv -

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết và ý nghĩa thực tiễn, khoa học của đề tài .....................................1

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan.............................................2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................3

4. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................3

5. Phƣơng pháp nghiên cứu.....................................................................................3

6. Kết cấu của đề tài ................................................................................................4

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÍN DỤNG, XẾP HẠNG TÍN DỤNG.............5

1.1. Hoạt động tín dụng ngân hàng .........................................................................5

1.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng...................................................................5

1.1.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng..............................................................7

1.1.3. Phân loại tín dụng ngân hàng.....................................................................8

1.1.4. Rủi ro tín dụng ngân hàng .......................................................................10

1.2. Xếp hạng tín dụng ..........................................................................................12

1.2.1. Khái niệm xếp hạng tín dụng...................................................................12

1.2.2. Đối tƣợng đƣợc xếp hạng tín dụng ..........................................................13

1.3. Tầm quan trọng của xếp hạng tín dụng ..........................................................14

1.4. Nguyên tắc và quy trình xếp hạng tín dụng khách hàng ................................15

1.4.1. Nguyên tắc xếp hạng tín dụng khách hàng..............................................15

1.4.2. Phƣơng pháp đƣợc sử dụng để xếp hạng tín dụng...................................16

1.4.3. Quy trình xếp hạng tín dụng khách hàng áp dụng phƣơng pháp cho điểm

theo tiêu chuẩn ...................................................................................................19

1.5. Kinh nghiệm xếp hạng tín dụng tại một số ngân hàng thƣơng mại ...............21

1.5.1. Hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại ngân hàng TMCP Đầu tƣ và

Phát triển Việt Nam (BIDV)...............................................................................21

1.5.2. Hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại ngân hàng TMCP Công

thƣơng Việt Nam (Vietinbank)..........................................................................28

- v -

1.5.3. Kinh nghiệm xếp hạng tín dụng của BIDV và Vietinbank......................32

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1......................................................................................33

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN DỤNG CỦA

COOPBANK CN BÌNH THUẬN ..........................................................................34

2.1. Giới thiệu về Coopbank..................................................................................34

2.2. Hệ thống xếp hạng tín dụng của Coopbank CN Bình Thuận.........................41

2.2.1. Đối tƣợng và phƣơng pháp xếp hạng tín dụng khách hàng.....................41

2.2.2. Quy trình và kết quả xếp hạng tín dụng tại Coopbank CN Bình Thuận .42

2.2.3. Sử dụng kết quả xếp hạng tín dụng vào công tác quản lí tại Coopbank

CN Bình Thuận..................................................................................................60

2.2.4. Đánh giá kết quả và hiệu quả sử dụng xếp hạng tín dụng tại Coopbank

CN Bình Thuận..................................................................................................69

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2......................................................................................73

CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN

DỤNG TẠI COOPBANK CHI NHÁNH BÌNH THUẬN ...................................74

3.1. Định hƣớng phát triển của Coopbank CN Bình Thuận..................................74

3.2. Giải pháp hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng và sử dụng kết quả xếp

hạng tín dụng tại Coopbank CN Bình Thuận ........................................................75

3.2.1 Nhóm giải pháp về yếu tố kĩ thuật, chƣơng trình .....................................75

3.2.2. Nhóm giải pháp về yếu tố con ngƣời, công nghệ ....................................77

3.3. Kiến nghị góp phần hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng..........................79

3.3.1. Đối với Coopbank....................................................................................79

3.3.2. Đối với các đơn vị có chức năng .............................................................80

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3......................................................................................81

KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................83

PHỤ LỤC

- vi -

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Ý nghĩa

BCTC Báo cáo tài chính

BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam

CBTD Cán bộ tín dụng

CIC Trung tâm thông tin tín dụng

Coopbank Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam

CTPTC Chỉ tiêu phi tài chính

CTTC Chỉ tiêu tài chính

CN Chi nhánh

DN Doanh nghiệp

HĐQT Hội đồng quản trị

IMF Quỹ tiền tệ quốc tế (International Monetery Fund)

L/C Thƣ tín dụng (Letter of Credit)

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

NHHTX Ngân hàng Hợp tác xã

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

QTDND Quỹ tín dụng nhân dân

QTDND TW Quỹ tín dụng nhân dân Trung ƣơng

QTDND CS Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

QTDND KV Quỹ tín dụng nhân dân khu vực

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TCTD Tổ chức tín dụng

TSĐB Tài sản đảm bảo

Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam

XHTD Xếp hạng tín dụng

- vii -

DANH MỤC BẢNG

Trang

Bảng 1.1: Chỉ tiêu nhân thân khách hàng cá nhân ....................................................21

Bảng 1.2: Chỉ tiêu khả năng trả nợ khách hàng cá nhân...........................................22

Bảng 1.3: Bảng quy đổi mức điểm và xếp loại khách hàng cá nhân ........................22

Bảng 1.4: Bảng điểm quy đổi tài sản đảm bảo khách hàng cá nhân.........................23

Bảng 1.5: Bảng quy đổi điểm số, xếp loại và mức đánh giá khách hàng cá nhân ....23

Bảng 1.6: Ma trận kết hợp kết quả XHTD và đánh giá TSĐB khách hàng cá nhân 24

Bảng 1.7: Tỉ trọng nhóm chỉ tiêu phi tài chính với loại hình sở hữu của doanh

nghiệp........................................................................................................................26

Bảng 1.8: Trọng số chỉ tiêu tài chính và phí tài chính của doanh nghiệp.................27

Bảng 1.9: Bảng quy đổi mức điểm và xếp loại khách hàng doanh nghiệp...............27

Bảng 1.10: Bảng quy đổi mức điểm từ thông tin cá nhân.........................................28

Bảng 1.11: Bảng quy đổi mức điểm từ lích sử quan hệ khách hàng cá nhân ...........29

Bảng 1.12: Bảng quy đổi điểm số, xếp loại và mức đánh giá khách hàng cá nhân.......30

Bảng 1.13: Tỉ trọng nhóm chỉ tiêu phi tài chính và loại hình sở hữu của doanh

nghiệp........................................................................................................................30

Bảng 1.14: Tỉ trọng chỉ tiêu tài chính và phi tài chính của doanh nghiệp ................31

Bảng 1.15: Bảng quy đổi mức điểm và xếp loại khách hàng doanh nghiệp.............31

Bảng 2.1: Công tác nguồn vốn Coopbank CN Bình Thuận giai đoạn 2014 – 2016.36

Bảng 2.2: Công tác sử dụng vốn Coopbank CN Bình Thuận giai đoạn 2014 – 2016

...................................................................................................................................39

Bảng 2.3: Hệ thống ngành nghề kinh doanh khách hàng vay vốn ...........................45

Bảng 2.4: Tỉ trọng nhóm chỉ tiêu tài chính và ngành nghề kinh doanh của doanh

nghiệp........................................................................................................................46

Bảng 2.5. Mức tỉ trọng quy đổi chỉ tiêu tài chính áp dụng với ngành nông, lâm, ngƣ

nghiệp........................................................................................................................47

Bảng 2.6. Mức tỉ trọng quy đổi chỉ tiêu tài chính áp dụng với ngành công nghiệp ......48

Bảng 2.7. Mức tỉ trọng quy đổi chỉ tiêu tài chính áp dụng với ngành còn lại ..........49

- viii -

Bảng 2.8: Tỉ trọng nhóm chỉ tiêu phi tài chính và loại hình sở hữu của doanh nghiệp

...................................................................................................................................50

Bảng 2.9: Tỉ trọng chỉ tiêu tài chính và phí tài chính của doanh nghiệp ..................51

Bảng 2.10: Tỉ trọng chỉ tiêu tài chính doanh nghiệp đang hoạt động.......................51

Bảng 2.11: Bảng quy đổi mức điểm và xếp loại khách hàng doanh nghiệp.............55

Bảng 2.12: Bảng quy đổi điểm số, xếp loại và mức đánh giá khách hàng doanh

nghiệp........................................................................................................................55

Bảng 2.13: Bảng quy đổi mức điểm và xếp loại khách hàng cá nhân ......................58

Bảng 2.14: Bảng quy đổi điểm số, xếp loại và mức đánh giá khách hàng cá nhân..59

Bảng 2.15: Số lƣợng khách hàng đã đƣợc XHTD giai đoạn 2014 - 2016................61

Bảng 2.16: Số lƣợng khách hàng vay vốn đƣợc đánh giá lại năm 2014 theo ngành nghề

kinh doanh..................................................................................................................64

Bảng 2.17: Số lƣợng khách hàng vay vốn đƣợc đánh giá lại năm 2016 theo ngành nghề

kinh doanh..................................................................................................................65

Bảng 2.18: Số lƣợng khách hàng vay vốn đƣợc đánh giá lại giai đoạn 2014 – 2016

theo từng mức xếp hạng ............................................................................................67

Bảng 2.19: Số lƣợng khách hàng vay vốn tăng giảm điểm xếp hạng giai đoạn 2014

– 2016 theo ngành nghề ............................................................................................68

- ix -

DANH MỤC SƠ ĐỒ - BIỂU ĐỒ

Trang

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1: Quy trình xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp ..........................44

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Tốc độ phát triển nguồn vốn Coopbank giai đoạn 2014 - 2016...........37

Biểu đồ 2.2: Tỉ trọng sử dụng vốn Coopbank giai đoạn 2014 - 2016.......................40

Biểu đồ 2.3: Số lƣợng khách hàng vay vốn phân theo ngành nghề hoạt động năm

2014...........................................................................................................................64

Biểu đồ 2.4: Số lƣợng khách hàng vay vốn phân theo ngành nghề hoạt động năm

2016...........................................................................................................................66

Biểu đồ 2.5: Số lƣợng khách hàng vay vốn Coopbank giai đoạn 2014 - 2016.........67