Hạn chế rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Sài Gòn: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Thanh Phong

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THANH PHONG

HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH

NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT

TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THANH PHONG

HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH

NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT

TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hoàng Ngọc Tiến

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tình hình hoạt động sản xuất trong những năm qua của các doanh nghiệp

Việt Nam có sự thay đổi mạnh cả về chất và lượng, đóng góp ngày càng to lớn vào

sự phát triển của nền kinh tế. Trong đó phải kể đến sự đóng góp tích cực của loại

hình doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) khi góp phần tạo công ăn việc làm cho

người lao động, huy động các nguồn lực của xã hội cho đầu tư phát triển, giúp xóa

đói giảm nghèo và thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững. Để giúp DNNVV phát

triển tốt và bền vững thì sự giúp sức của nguồn vốn tín dụng là điều không thể

thiếu. Điều này cũng lý giải vì sao hiện tại các Ngân hàng thương mại (NHTM)

trong hệ thống đang đẩy mạnh phát triển phân khúc tín dụng cho DNNVV. Hoạt

động tín dụng là một mảng đem lại lợi nhuận chủ yếu cho các NHTM ở nước ta

hiện nay, tuy nhiên hoạt động tín dụng luôn chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn, do đó

có thể gây ảnh hưởng rất lớn tới kết quả hoạt động kinh doanh của các NHTM.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và

Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn là đẩy mạnh phát triển phân khúc

khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa nhưng đồng thời cũng phải hạn chế tối đa rủi

ro tín dụng (RRTD), tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Hạn chế rủi ro tín dụng đối

với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát

triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn”.

Đề tài sử dụng phương pháp định tính làm phương pháp nghiên cứu chủ yếu

của đề tài. Tác giả đã thu thập các tài liệu, các quy trình nghiệp vụ, văn bản và

thông tin liên quan đến đề tài, đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm giải quyết

làm sáng tỏ mục tiêu nghiên cứu đã đặt ra. Nghiên cứu này của tác giả đã hệ thống

hóa khung lý thuyết về RRTD nói chung và đối doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng

tại các ngân hàng thương mại, từ đó có cơ sở để tiến hành phân tích, đánh giá thực

trạng RRTD đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần

Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn, chỉ ra các kết quả đạt

được cũng như các tồn tại hạn chế, tìm hiểu nguyên nhân của tồn tại hạn chế và đề

xuất các giải pháp nhằm hạn chế RRTD đối với với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại

Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài

Gòn; đồng thời đưa ra một số kiến nghị đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu

tư và Phát triển Việt Nam và các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Nguyễn Thanh Phong

Sinh ngày 01/01/1993 tại Tp. Hồ Chí Minh

Hiện công tác tại: Phòng Khách hàng doanh nghiệp 2 – Ngân hàng thương

mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn

Là học viên cao học khóa 18 - Trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh

Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tôi dưới sự hướng dẫn khoa

học của TS. Hoàng Ngọc Tiến. Kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có

các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện

ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ

tại bất cứ một trường đại học nào.

Tác giả

Nguyễn Thanh Phong

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS Hoàng Ngọc Tiến đã tận tình

hướng dẫn và đã cho tôi nhiều góp ý quan trọng trong thời gian thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các Thầy Cô trong khoa đào tạo sau

đại học Trường đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ tôi trong

quá trình học tập và thực hiện luận văn này.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc và toàn thể anh chị em đồng

nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi

nhánh Bắc Sài Gòn đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, cung cấp các thông tin giá trị,

góp phần quan trọng giúp tôi hoàn thành luận văn.

Cuối cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè đã luôn tạo điều

kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................... i

DANH MỤC CÁC BẢNG ....................................................................................... ii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ................................................................... iii

MỞ ĐẦU .................................................................................................................. iv

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH

NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI..................1

1.1. Tín dụng và rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại..................................1

1.1.1. Khái quát về hoạt động tín dụng tại các ngân hàng thương mại.........1

1.1.2. Rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại: ...................................2

1.1.3. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đối với hoạt động của ngân hàng

thương mại: .........................................................................................................3

1.1.4. Các tiêu chí đo lường rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại: .......3

1.1.4.1. Tiêu chí định lượng .............................................................................4

1.1.4.2. Tiêu chí định tính ................................................................................6

1.2. Tín dụng và rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các ngân

hàng thương mại......................................................................................................7

1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa........................7

1.2.1.1. Khái niệm ............................................................................................7

1.2.1.2. Đặc điểm..............................................................................................9

1.2.2. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và

vừa ...........................................................................................................10

1.2.2.1. Khái niệm ..........................................................................................10

1.2.2.2. Đặc điểm............................................................................................10

1.2.3. Rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.............................11

1.2.3.1. Khái quát về rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.........11

1.2.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ

và vừa ...........................................................................................................12

1.3. Nội dung cơ bản về hạn chế rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và

vừa tại các ngân hàng thương mại.........................................................................14

1.3.1. Hoạch định chiến lược hạn chế rủi ro tín dụng .................................14

1.3.2. Xác định khẩu vị rủi ro của ngân hàng..............................................15

1.3.3. Xây dựng quy trình hạn chế rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ

và vừa ...........................................................................................................15

1.3.3.1. Nhận diện rủi ro.................................................................................15

1.3.3.2. Đo lường rủi ro tín dụng....................................................................16

1.3.3.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng...................................................................17

1.3.3.4. Xử lý rủi ro tín dụng..........................................................................17

1.3.4. Tổ chức bộ máy hạn chế rủi ro tín dụng............................................18

1.3.5. Tổ chức thực hiện và giám sát quá trình thực hiện hạn chế rủi ro tín

dụng ...........................................................................................................18

1.4. Kinh nghiệm về hạn chế rủi ro tín dụng đối với tại một số ngân hàng

thương mại trên thế giới và bài học cho ngân hàng Việt Nam .............................19

1.4.1. Kinh nghiệm ngân hàng Thái Lan.....................................................19

1.4.2. Kinh nghiệm hạn chế rủi ro tín dụng của ngân hàng Citibank..........19

1.4.3. Kinh nghiệm hạn chế rủi ro tín dụng của tập đoàn ngân hàng ING..20

1.4.4. Bài học cho ngân hàng Việt Nam......................................................20

TÓM TẮT CHƢƠNG 1..........................................................................................22

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH

NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU

TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN ................23

2.1. Khái quát về hoạt động của Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát

triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn.............................................................23

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển.....................................................23

2.1.1.1. Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam.......23

2.1.1.2. Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi

nhánh Bắc Sài Gòn............................................................................................24

2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát

triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn.........................................................25

2.1.3. Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và

Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn.................................................26

2.1.3.1. Huy động vốn ....................................................................................27

2.1.3.2. Hoạt động tín dụng ............................................................................29

2.1.3.3. Kết quả kinh doanh............................................................................33

2.2. Thực trạng về rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân

hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài

Gòn giai đoạn 2014 – 2017 ...................................................................................33

2.2.1. Thực trạng rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn

2014 – 2017.......................................................................................................33

2.2.1.1. Nợ quá hạn, nợ xấu............................................................................33

2.2.1.2. Phân loại nợ xấu ................................................................................36

2.2.2. Chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa .....................38

2.2.3. Quy trình cấp tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa .................39

2.2.4. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ ...................................................40

2.2.5. Quy trình hạn chế rủi ro tín dụng ......................................................42

2.2.5.1. Nhận diện rủi ro tín dụng ..................................................................42

2.2.5.2. Đo lường rủi ro tín dụng....................................................................43

2.2.5.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng...................................................................44

2.2.5.4. Xử lý rủi ro tín dụng..........................................................................46

2.3. Đánh giá thực trạng về rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại

Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc

Sài Gòn giai đoạn 2014 – 2017.............................................................................47

2.3.1. Kết quả đạt được................................................................................47

2.3.2. Tồn tại, hạn chế .................................................................................48

2.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế ...........................................................51

2.3.3.1. Các yếu tố bên trong ngân hàng ........................................................51