Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ NGỌC THANH

HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ NGỌC THANH

HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. LƢU NGỌC TRỊNH

THÁI NGUYÊN - 2015

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng Luận văn thạc sĩ kinh tế “Hạn chế rủi ro tín dụng tại

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Thái

Nguyên” đƣợc hoàn thành là quá trình nghiên cứu nghiêm túc của tôi cùng với sự

giúp đỡ tận tình của giáo viên hƣớng dẫn là thầy PGS.TS. Lƣu Ngọc Trịnh.

Tôi cam đoan các số liệu, trích dẫn trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và

trung thực, kết quả nghiên cứu này chƣa đƣợc công bố trong những công trình đƣợc

nghiên cứu từ trƣớc đến nay.

Thái Nguyên, ngày 11 tháng 11 năm 2015

Học viên thực hiện luận văn

Trần Thị Ngọc Thanh

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài “Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng

Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên”, tôi

đã nhận đƣợc hƣớng dẫn giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể; tôi xin

trân trọng lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban giám hiệu nhà trƣờng, phòng quản lý sau

đại học, các thày cô giáo khoa sau đại học cùng tất cả các thày cô giáo trƣờng Đại

học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ,

tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Có đƣợc kết quả này tôi vô cùng biết ơn và bày tỏ lòng kính trọng sâu sắc đối

với thầy giáo PGS.TS. Lƣu Ngọc Trịnh, Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới, ngƣời

đã tận tính hƣớng dẫn giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo và nhân viên NHNo&PTNT Việt

Nam - chi nhánh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình

nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng để hoàn thiện luận văn của mình, tuy nhiên

vẫn không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Rất mong nhận đƣợc sự giúp đỡ

đóng góp quý báu của các thầy cô giáo và các bạn!

Thái Nguyên, ngày 11 tháng 11 năm 2015

Học viên thực hiện luận văn

Trần Thị Ngọc Thanh

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Lời cam đoan................................................................................................................i

Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii

Danh mục các bảng, biểu ......................................................................................... vii

Danh mục các sơ đồ, hình vẽ .................................................................................. viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn..............................................................................2

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ RỦI RO TÍN

DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI........................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại................................4

1.1.1. Ngân hàng thƣơng mại: Khái niệm và phân loại ..............................................4

1.1.2. Hoạt động của ngân hàng thƣơng mại: .............................................................7

1.1.3. Rủi ro tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại....................................................11

1.2. Cơ sở thực tiễn về các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng

của ngân hàng thƣơng mại. ..............................................................................26

1.2.1. Những biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng của NHTM. ..........26

1.2.2. Kinh nghiệm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng của một số ngân

hàng thƣơng mại Việt Nam. .............................................................................31

1.2.3. Bài học đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt

Nam – Chi nhánh Thái Nguyên........................................................................34

CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................37

2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết........................................................37

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................37

2.2.1. Phƣơng pháp tiếp cận......................................................................................37

2.2.2. Thu thập thông tin thứ cấp ..............................................................................38

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.2.3. Phân tích, xử lý số liệu....................................................................................38

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................40

2.3.1. Tỷ lệ nợ cho vay trên nguồn vốn huy động ....................................................40

2.3.2. Tỷ lệ nợ quá hạn..............................................................................................40

2.3.3. Tỷ lệ nợ xấu.....................................................................................................41

2.3.4. Tỷ lệ mất vốn ..................................................................................................41

2.3.5. Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng..........................................................41

2.3.6. Mức độ tập trung tín dụng...............................................................................42

CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI

NHÁNH THÁI NGUYÊN ......................................................................................44

3.1. Giới thiệu khái quát về Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn -

Chi nhánh Thái Nguyên ...................................................................................44

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..................................................................44

3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ...................................................................................45

3.1.3. Cơ cấu tổ chức.................................................................................................45

3.1.4. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên ......................................48

3.2. Thực trạng rủi ro tín dụng của NHNo&PTNT chi nhánh Thái Nguyên............53

3.2.1. Tình hình chung về nợ quá hạn.......................................................................53

3.2.2. Tình hình nợ xấu .............................................................................................56

3.2.3. Công tác trích lập dự phòng và hạn chế rủi ro tín dụng..................................58

3.3. Thực trạng các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng của Ngân

hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên thời gian qua ........59

3.3.1. Các biện pháp phòng ngừa rủi ro ....................................................................59

3.3.2. Các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng ............................................................61

3.3.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp

và Phát triển Nông thôn Việt Nam – chi nhánh Thái Nguyên .........................66

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.4. Đánh giá rủi ro tín dụng và các biện pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - chi

nhánh Thái Nguyên ..........................................................................................69

3.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ..................................................................................69

3.4.2. Những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân chủ yếu ........................................72

CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN

DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

THÔN - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN..............................................................78

4.1. Định hƣớng và mục tiêu phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng của Ngân hàng

Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên..........78

4.1.1. Định hƣớng......................................................................................................78

4.1.2. Mục tiêu phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông

nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - chi nhánh Thái Nguyên giai

đoạn 2015-2020................................................................................................79

4.2. Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển

Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên ..............................................81

4.3. Kiến nghị............................................................................................................93

4.3.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc..................................................................................93

4.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ...............................................................94

4.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam..........96

KẾT LUẬN............................................................................................................100

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................102

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nội dung

CBTD Cán bộ tín dụng

DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

DNNVV doanh nghiệp nhỏ và vừa

DS Doanh số

HĐQT Hội đồng quản trị

HTX Hợp tác xã

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHNo Ngân hàng nông nghiệp

NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

NHTW Ngân hàng trung ƣơng

NQH Nợ quá hạn

RRTD Rủi ro tín dụng

TCTD Tổ chức tín dụng

TD Tín dụng

TDH Trung dài hạn

VNĐ Đơn vị tiền Việt Nam

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 1.1: Hệ thống xếp hạng chất lƣợng tài sản đảm bảo........................................25

Bảng 3.1: Kết quả huy động vốn giai đoạn 2011 - 2014 ..........................................48

Bảng 3.2: Hoạt động tín dụng giai đoạn 2011-2014.................................................49

Bảng 3.3: Tình hình cho vay theo thành phần kinh tế ..............................................50

Bảng 3.4: Kết quả kinh doanh giai đoạn 2012-2014.................................................52

Bảng 3.5: Tình hình nợ quá hạn tại chi nhánh ..........................................................54

Bảng 3.6: Phân loại nợ quá hạn theo thời hạn cho vay.............................................55

Bảng 3.7: Thực trạng nợ xấu qua các năm................................................................56

Bảng 3.8: Thực trạng nợ xấu phân tích theo thành phần kinh tế ..............................57

Bảng 3.9: Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tại chi nhánh.....................................59

Bảng 3.10: Tình hình trích lập dự phòng và xử lý RRTD ........................................64

viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của NHNo&PTNN Việt Nam- Chi nhánh Thái Nguyên ......47

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu nguồn nhân lực.........................................................................47

Biểu đồ 3.2: Tình hình nợ quá hạn tại chi nhánh ......................................................54

Biểu đồ 3.3: Nợ quá hạn theo thời hạn cho vay tại chi nhánh ..................................56

Biểu đồ 3.4: Tình hình nợ xấu phân tích theo thời hạn tín dụng ..............................57

Biểu đồ 3.5: Tình hình nợ xấu phân tích theo thành phần kinh tế ............................58

Biểu đồ 3.6: Kết quả trích dự phòng rủi ro và tình hình thực hiện xử lý rủi ro........65

1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong xu thế toàn cầu hoá hiện nay, vấn đề hội nhập Quốc tế là tất yếu khách

quan đối với các quốc gia trên thế giới. Hội nhập Quốc tế bên cạnh những thách

thức to lớn lại tạo ra cơ hội phát triển và áp dụng những tiến bộ của thế giới. Trong

xu thế ấy hệ thống tài chính nói chung và hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam

nói riêng không chỉ là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân mà còn mang trong

mình vận hội vƣơn rộng ra thế giới. Điều đó đòi hỏi mỗi ngân hàng phải nâng cao

năng lực tài chính, sức cạnh tranh, chuẩn hoá quy trình nghiệp vụ phù hợp với thông

lệ quốc tế.

Ngân hàng Thƣơng mại là một loại hình doanh nghiệp đặc biệt, kinh doanh tiền

tệ trên các lĩnh vực: Huy động vốn, cho vay và các dịch vụ tài chính, ngân hàng…

Tín dụng là một trong những hoạt động chủ yếu của NHTM Việt Nam nói chung và

của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam nói riêng. Nguồn thu

nhập từ tín dụng là nguồn thu chính, chiếm tỷ trọng 70%-80% trong tổng thu nhập

của NHTM. Tuy nhiên hoạt động tín dụng cũng chứa đựng nhiều rủi ro, gây ra hậu

quả nghiêm trọng trong hoạt động ngân hàng và trong nền kinh tế quốc dân.

Nợ xấu ngân hàng đang có chiều hƣớng gia tăng. Rủi ro từ nghiệp vụ tín dụng

là rất lớn, nó có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, làm sai lệch đảo lộn kết quả hoạt động

kinh doanh của ngân hàng, có thể đƣa ngân hàng đến chỗ phá sản. Vì vậy, đòi hỏi

các ngân hàng phải quan tâm đến vấn đề rủi ro, đặc biệt là rủi ro tín dụng. Việc

đánh giá đúng thực trạng rủi ro tín dụng để tìm ra các biện pháp nhằm hạn chế rủi ro

là một yêu cầu cấp thiết, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong hoạt động kinh doanh

của ngân hàng.

Đối với NHNo&PTNT Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên hoạt động tín

dụng chủ yếu là phục vụ nông nghiệp, nông dân, nông thôn nên tiềm ẩn nhiều rủi ro

tín dụng. Kết quả kinh doanh của NHNo&PTNT chi nhánh Thái Nguyên tốt hay

không phụ thuộc rất lớn vào việc hạn chế rủi ro tín dụng.