Hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Lâm Thao - tỉnh Phú Thọ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN XUÂN TUẤN

HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN

NÔNG THÔN HUYỆN LÂM THAO - TỈNH PHÚ THỌ

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN TRỌNG XUÂN

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực, xuất

phát từ tình hình thực tế kinh doanh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển

nông thôn chi nhánh Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.

Tác giả luận văn

Nguyễn Xuân Tuấn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn với đề tài:

“Hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát

triển nông thôn huyện Lâm Thao - tỉnh Phú Thọ”, tôi luôn nhận được sự

giúp đỡ tận tình quý báu của nhà trường, các thầy, cô giáo, bạn bè, gia đình và

đồng nghiệp.

Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến:

Ban Giám hiệu trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại

học Thái Nguyên, các thầy cô giáo khoa sau đại học đã tạo điều kiện cùng với

sự tận tình giảng dạy, giúp đỡ động viên tôi trong suốt quá trình học tập,

nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Đặc biệt, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Trọng Xuân đã tận

tình hướng dẫn trong quá trình tôi thực hiện đề tài.

Trân trọng cảm ơn Lãnh đạo ngân hàng nông nghiệp và phát triển

nông thôn tỉnh Phú Thọ, Lãnh đạo ngân hàng nông nghiệp và phát triển

nông thôn chi nhánh Lâm Thao đã tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt cho

tôi được tham gia và hoàn thành khóa đào tạo thạc sỹ chuyên ngành quản

lý kinh tế 2011 - 2013.

Trong quá trình nghiên cứu, dù đã cố gắng rất nhiều, nhưng do khả

năng và kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế, nên đề tài không tránh khỏi

những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự cảm thông và góp ý của quý

thầy, cô giáo, đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề tài này.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2013

Tác giả luận văn

Nguyễn Xuân Tuấn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài........................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................. 2

3. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................... 3

4. Phạm vi nghiên cứu................................................................................... 3

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.................................................. 4

6. Bố cục của Luận văn................................................................................. 4

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ RỦI RO TRONG

KINH DOANH TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ...........................................................5

1.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng ngân hàng......................................... 5

1.1.1. Khái niệm về tín dụng ngân hàng ................................................... 5

1.1.2. Đặc trưng hoạt động tín dụng NH trong nền kinh tế thị trường .......... 6

1.1.3. Vai trò, vị trí của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế

quốc dân ......................................................................................... 7

1.1.4. Tầm quan trọng của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế

quốc dân ........................................................................................ 11

1.2. Về rủi ro và rủi ro tín dụng ngân hàng................................................. 14

1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng ......................................................... 14

1.2.2. Các loại rủi ro trong ngân hàng..................................................... 16

1.2.3. Những nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ................................ 18

1.3. Đo lường rủi ro tín dụng ...................................................................... 21

1.3.1. Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng nợ................................ 22

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

1.3.2. Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ ........................................ 22

1.3.3. Tỷ lệ mất vốn ................................................................................ 23

1.3.4. Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng........................................ 23

1.3.5. Các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng ................. 24

1.4. Kinh nghiệm quốc tế về quản trị rủi ro tín dụng.................................. 31

1.4.1. Kinh nghiệm trong quản lý rủi ro tín dụng của Mỹ...................... 31

1.4.2. Kinh nghiệm phòng chống rủi ro tín dụng của Đài Loan ............. 33

1.4.3. Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng tại JPMorgan Chase￾Ngân hàng lớn thứ 2 của Mỹ ........................................................ 34

1.4.4. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam........................................ 35

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................37

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu........................................................................ 37

2.2. Thiết kế nghiên cứu.............................................................................. 37

2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu .................................................................. 38

2.2.2. Thu thập thông tin......................................................................... 38

2.2.3. Tổng hợp thông tin........................................................................ 38

2.2.4. Phân tích thông tin ........................................................................ 38

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................... 38

2.3.1. Tỷ lệ nợ quá hạn/Tổng dư nợ........................................................ 38

2.3.2. Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng ............................................... 39

2.3.3. Tỷ lệ dư nợ cho vay /tổng dư nợ................................................... 39

2.3.4. Tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động tín dụng /tổng lợi nhuận từ

hoạt động tín dụng ........................................................................ 39

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ RỦI RO

TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NHNo &

PTNT CHI NHÁNH HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ .........................40

3.1. Giới thiệu sơ lược về NHNo&PTNT chi nhánh huyện Lâm

Thao, Tỉnh Phú Thọ ............................................................................ 40

3.1.1. Đặc điểm địa bàn huyện Lâm Thao .............................................. 40

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Lâm Thao ................................. 41

3.1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của NHNo&PTNT chi

nhánh huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ........................................ 42

3.1.4. Mô hình tổ chức của NHNo&PTNT chi nhánh huyện Lâm

Thao, Tỉnh Phú Thọ ...................................................................... 44

3.1.5. Tình hình hoạt động kinh doanh NHNo&PTNT chi nhánh

huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ................................................... 47

3.2. Thực trạng hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng tại

NHNo&PTNT chi nhánh huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ ............... 54

3.2.1. Thực trạng rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT chi nhánh

huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ................................................... 54

3.2.2. Đánh giá chung về tình hình rủi ro tín dụng tại

NHNo&PTNT chi nhánh huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ ......... 69

CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI

NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ ...........74

4.1. Định hướng, mục tiêu hoạt động tín dụng của NHNo&PTNT

thời gian tới ......................................................................................... 74

4.2. Các giải pháp phòng ngừa rủi ro.......................................................... 76

4.3. Một số kiến nghị................................................................................... 85

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và các bộ ngành liên quan.................... 85

4.3.2. Đối với NHNo&PTNT Việt Nam................................................. 89

4.3.3. Đối với NHNo&PTNT tỉnh Phú Thọ............................................ 89

4.3.4. Đối với NHNo&PTNT chi nhánh huyện Lâm Thao .................... 89

KẾT LUẬN..............................................................................................................91

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

NH Ngân hàng

NHTM Ngân hàng thương mại

NHNN Ngân hàng nông nghiệp

NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Giá trị và cơ cấu GDP theo ngành kinh tế huyện Lâm Thao ......... 42

Bảng 3.2. Tình hình huy động vốn tại chi nhánh............................................ 47

Bảng 3.3. Dư nợ cho vay tại chi nhánh........................................................... 50

Bảng 3.4: Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh ................................ 53

Bảng 3.5. Tình hình nợ quá hạn tại chi nhánh các năm 2010 - 2012 ............. 54

Bảng 3.6. Tình hình nợ quá hạn các năm 2010 - 2012 theo thời hạn vay ...... 56

Bảng 3.7. Tình hình nợ quá hạn các năm 2010 - 2012 theo các thành

phần kinh tế..................................................................................... 57

Bảng 3.8. Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tại chi nhánh........................... 58

Bảng 3.9. Bảng tiêu chí sử dụng để chấm điểm tín dụng của doanh

nghiệp trên hệ thống IPICAS 2 mạng nội bộ.................................. 60

Bảng 3.10. Bảng thang điểm xếp loại theo quy mô doanh nghiệp ................. 61

Bảng 3.11. Bảng xếp hạng mức độ rủi ro khách hàng là doanh nghiệp ......... 62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Báo cáo tổng kết năm 2012 tổng dư nợ theo kỳ hạn nợ ................. 51

Hình 3.2: Tổng dư nợ theo thành phần kinh tế ............................................... 51

Hình 3.3: Nợ quá hạn các năm 2010 - 2012 ................................................... 55

Hình 3.4: Nợ quá hạn các năm 2010 - 2012 theo thời hạn vay ...................... 56

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong những thập kỷ gần đây, xu hướng tự do hoá, toàn cầu hoá kinh tế

và quốc tế hoá các luồng tài chính đã làm thay đổi căn bản hệ thống ngân

hàng. Sự phát triển của thị trường tài chính quốc tế cho phép ngân hàng sử

dụng vốn hiệu quả hơn. Đồng thời thị trường được mở rộng, hoạt động kinh

doanh trở nên phức tạp hơn, áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng trở nên gay

gắt hơn cùng với nó mức độ rủi ro cũng tăng lên.

Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, thì thành công và rủi ro là hai

phạm trù mang đặc tính triệt tiêu lẫn nhau. Kinh tế thị trường làm đa dạng hoá

các thành phần kinh tế, bình đẳng hoá hoạt động của các thành phần này và

thúc đẩy cạnh tranh lẫn nhau. Rủi ro tuy là sự bất trắc gây ra mất mát thiệt

hại, là sự bất trắc cụ thể liên quan đến một biến cố không mong đợi, song lại

là hiện tượng đồng hành với các hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị

trường, trong quá trình cạnh tranh. Rủi ro xuất hiện ở những điểm yếu, kém

hiệu quả, mất cân đối trong phát triển kinh tế. Rủi ro vừa là nguyên nhân vừa

là hậu quả của những hoạt động kinh tế không có hiệu quả. Nó tạo tiền đề cho

quá trình đào thải tự nhiên các doanh nghiệp yếu kém, thúc đẩy sự chấn

chỉnh, sự thích nghi của các doanh nghiệp, tạo xu hướng phát triển ổn định và

có hiệu quả cho nền kinh tế.

Trong điều kiện kinh tế thị trường, hoạt động kinh doanh của các ngân

hàng thương mại nói chung và ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn

chi nhánh huyện Lâm Thao nói riêng cũng không nằm ngoài sự tác động trên.

Thậm chí với hoạt động ngân hàng hầu như không có loại nghiệp vụ nào,

không có loại dịch vụ nào của ngân hàng là không có rủi ro.

…"Chúng ta không nên quên rằng chức năng kinh tế cơ bản của các

thực thể được điều tiết này (ngân hàng ) là chấp nhận rủi ro . Nếu chúng ta