Giải pháp sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THANH TÚ

GIẢI PHÁP SỬ DỤNG HIỆU QUẢ NGUỒN NHÂN LỰC

TẠI BƢU ĐIỆN TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60 - 34 - 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Gấm

Thái Nguyên, năm 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

hoàn toàn trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi

sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đã được ghi trong lời cảm ơn. Các

thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thanh Tú

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện luận văn “Giải pháp sử dụng hiệu quả

nguồn nhân lực tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên” tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng

dẫn, giúp đỡ, động viên của những cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm

ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi

trong học tập và nghiên cứu.

Trƣớc hết, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Ban giám hiệu nhà trƣờng,

Phòng QLĐT Sau đại học và các thầy, cô giáo Trƣờng Đại học Kinh tế và

Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện về tinh thần và vật

chất giúp đỡ tôi hoàn thành chƣơng trình học học tập và nghiên cứu.

Có đƣợc kết quả này tôi vô cùng biết ơn và bày tỏ lòng kính trọng sâu

sắc đối với PGS. TS. Nguyễn Thị Gấm, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn giúp đỡ

tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Cục Thống kê tỉnh Thái

Nguyên, Sở Lao động, Thƣơng binh và Xã hội tỉnh Thái Nguyên, Bƣu điện tỉnh

Thái Nguyên. Tôi xin cảm ơn Ban giám đốc, cán bộ nhân viên Bƣu điện tỉnh

Thái Nguyên và những ngƣời đã cung cấp những số liệu khách quan giúp tôi đƣa

ra những phân tích chính xác.

Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè, đồng nghiệp và

những ngƣời thân trong gia đình đã chia sẻ những khó khăn và động viên tôi

hoàn thành luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2012

Tác giả luận văn

Nguyễn Thanh Tú

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

Lời cam đoan.....................................................................................................................................i

Lời cảm ơn.......................................................................................................................................ii

Mục lục............................................................................................................................................iii

Danh mục các từ viết tắt.............................................................................................................viii

Danh mục các bảng biểu..............................................................................................................ix

Danh mục các sơ đồ và biểu đồ................................................................................................... x

MỞĐẦU......................................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài................................................................. 3

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 3

4. Những đóng góp mới của luận văn........................................................... 4

5. Bố cục của luận văn .................................................................................. 4

Chƣơng 1: NGUỒN NHÂN LỰC VÀ TỔ CHỨC SỬ DỤNG HIỆU QUẢ NGUỒN

NHÂN LỰC................................................................................................................................... 5

1.1. Lý luận về nguồn nhân lực..................................................................... 5

1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực .............................................................. 5

1.1.2. Các yếu tố cấu thành nguồn nhân lực............................................ 10

1.2. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp............................... 16

1.2.1. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực................................................. 16

1.2.1.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực ......................... 16

1.2.1.2. Sự cần thiết phải đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực

trong doanh nghiệp............................................................................... 17

1.2.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến nguồn nhân lực ................................. 19

1.2.2.1. Phân tích công việc ................................................................. 19

1.2.2.2. Lập kế hoạch về nguồn nhân lực ............................................ 21

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

1.2.2.3. Tuyển dụng nhân lực .............................................................. 22

1.2.2.4. Công tác bố trí lao động.......................................................... 23

1.2.2.5. Công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ...................... 25

1.2.2.6. Đánh giá thực hiện công việc.................................................. 26

1.2.2.7. Hệ thống thù lao lao động....................................................... 27

1.2.2.8. Điều kiện lao động, chế độ làm việc và nghỉ ngơi ................. 28

1.3. Kinh nghiệm sử dụng nguồn nhân lực ngoài và trong ngành bƣu điện...... 29

1.3.1. Các tài liệu đã nghiên cứu và công bố về nguồn nhân lực

chung cho các ngành..................................................................... 29

1.3.2. Các tài liệu đã nghiên cứu và công bố về nguồn nhân lực

riêng cho ngành Bƣu điện............................................................. 30

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CÁC CHỈ TIÊU NGHIÊN CỨU.31

2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................... 31

2.1.1. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................ 31

2.1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu chung .................................................... 31

2.1.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin.............................................. 31

2.1.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp thông tin............................................. 35

2.1.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin ............................................ 36

2.2. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu............................................................... 38

2.2.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh ...... 38

2.2.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực ...... 38

2.2.2.1. Năng suất lao động.................................................................. 38

2.2.2.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng lao động theo doanh thu/lợi nhuận. 40

2.2.2.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo tỷ lệ thời gian

làm việc thực tế .................................................................................... 40

2.2.2.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng lao động theo quỹ tiền lƣơng và

thu nhập ............................................................................................... 41

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

2.2.2.5. Đánh giá hiệu quả sử dụng lao động theo mức độ hợp lý của

cơ cấu nghề nghiệp............................................................................... 42

2.2.2.6. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo vốn đầu tƣ . 42

2.2.2.7. Đánh giá hiệu quả sử dụng lao động theo mức độ bố trí đúng

ngành nghề ........................................................................................... 43

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC TẠI BƢU ĐIỆN

TỈNH THÁI NGUYÊN.............................................................................................................44

3.1. Tổng quan về bƣu điện tỉnh Thái Nguyên ........................................... 44

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển................................................. 44

3.1.1.1. Giới thiệu khái quát về Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên............... 44

3.1.1.2. Hình thức, tên gọi và trụ sở..................................................... 45

3.1.1.3. Mô hình tổ chức Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên......................... 48

3.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của Bƣu điện

tỉnh Thái Nguyên ......................................................................... 54

3.1.2.1. Đặc điểm về ngành, lĩnh vực kinh doanh ............................... 54

3.1.2.2. Cơ sở vật chất, kỹ thuật mạng lƣới......................................... 57

3.1.2.3. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.................................. 57

3.2. Thực trạng nguồn nhân lực tại bƣu điện tỉnh Thái Nguyên ........... 59

3.2.1. Tình hình biến động số lƣợng nguồn nhân lực tại Bƣu điện

tỉnh Thái Nguyên .......................................................................... 59

3.2.1.1. Tình hình số lƣợng lao động theo vị trí công việc.................. 59

3.2.1.2. Tình hình số lƣợng lao động theo giới tính và độ tuổi ........... 62

3.2.2. Tình hình biến động chất lƣợng nguồn nhân lực tại Bƣu

điện tỉnh Thái Nguyên .................................................................. 65

3.2.3. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên ....... 68

3.2.3.1. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo doanh thu/lợi nhuận . 68

3.2.3.2. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo năng suất lao động ... 70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

3.2.3.3. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo tỷ lệ thời gian làm việc

thực tế ................................................................................................... 71

3.2.3.4. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo quỹ tiền lƣơng và thu nhập. 72

3.2.3.5. Hiệu quả sử dụng lao động theo mức độ hợp lý của cơ cấu

nghề nghiệp ......................................................................................... 73

3.2.3.6. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo vốn đầu tƣ ................ 75

3.2.3.7. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ bố trí đúng

ngành nghề .......................................................................................... 76

3.3. Đánh giá chung về sử dụng nguồn nhân lực tại bƣu điện tỉnh

Thái Nguyên ........................................................................................ 79

3.3.1. Những kết quả đã đạt đƣợc............................................................ 79

3.3.2. Những tồn tại cần giải quyết ......................................................... 79

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP SỬ DỤNG HIỆU QUẢ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI BƢU

ĐIỆN TỈNH THÁI NGUYÊN.................................................................................................81

4.1. Phƣơng hƣớng và mục tiêu hoạt động kinh doanh của bƣu điện

tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới................................................... 81

4.1.1. Phƣơng hƣớng và mục tiêu hoạt động kinh doanh........................ 81

4.1.2. Phƣơng hƣớng về công tác nguồn nhân lực .................................. 82

4.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân

lực tại bƣu điện tỉnh Thái Nguyên....................................................... 83

4.2.1. Nhóm giải pháp chung................................................................... 83

4.2.1.1. Thực hiện công tác tuyển chọn đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh

doanh thực tế........................................................................................ 83

4.2.1.2. Xây dựng quy trình đánh giá thực hiện công việc và tổ chức

đánh giá thực hiện công việc một cách định kỳ................................... 85

4.2.1.3. Thực hiện công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng

yêu cầu của sản xuất kinh doanh ......................................................... 86

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

4.2.1.4. Thực hiện một cách có hệ thống các hoạt động khác trong

quản lý nguồn nhân lực........................................................................ 88

4.2.1.5. Tăng cƣờng kỷ luật lao động và phát huy tính sáng tạo của

ngƣời lao động ..................................................................................... 93

4.2.1.6. Các biện pháp hỗ trợ gián tiếp nhằm nâng cao hiệu quả sử

dụng nguồn nhân lực............................................................................ 95

4.2.2. Nhóm giải pháp cụ thể................................................................. 100

4.2.2.1. Nâng cao số lƣợng, chất lƣợng nguồn nhân lực ................... 100

4.2.2.2. Nâng cao doanh thu, lợi nhuận ............................................. 101

4.2.2.3. Nâng cao năng suất lao động ................................................ 102

4.2.2.4. Bố trí lao động và thời gian làm việc hợp lý ........................ 102

4.2.2.5. Nâng cao quỹ tiền lƣơng và các chế độ phúc lợi khác ......... 103

4.2.3. Kiến nghị ..................................................................................... 105

KẾT LUẬN................................................................................................................................106

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................108

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBCNV Cán bộ công nhân viên

CNXH Chủ nghĩa xã hội

CNKT Công nhân kỹ thuật

CNTT Công nghệ thông tin

CNVC Công nhân viên chức

CNH Công nghiệp hóa

ĐH Đại học

K Hệ số sử dụng lao động đƣợc bố trí đúng nghề

KTXH Kinh tế xã hội

HĐH Hiện đại hóa

LĐ Lao động

NICs Các nƣớc công nghiệp mới

NNL Nguồn nhân lực

NSLĐ Năng suất lao động

NXB Nhà xuất bản

SEV Các nƣớc trong hội nhập kinh tế cũ

SXKD Sản xuất kinh doanh

TĐPTBQ Tốc độ phát triển bình quân

VNPT Tập đoàn Bƣu chính Viễn thông Việt Nam

XHCN Xã hội chủ nghĩa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1: Tình hình lao động theo vị trí công việc ........................................ 61

Bảng 3.2: Tình hình lao động theo giới tính và độ tuổi.................................. 63

Bảng 3.3: Biến động nguồn nhân lực phân theo trình độ chuyên môn........... 66

Bảng 3.4: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo doanh thu/lợi nhuận......... 68

Bảng 3.5: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo năng suất lao động........... 70

Bảng 3.6: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo tỷ lệ thời gian làm việc thực

tế bình quân/tháng........................................................................... 71

Bảng 3.7: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo quỹ tiền lƣơng và thu nhập ........ 72

Bảng 3.8: Hiệu quả sử dụng lao động theo mức độ hợp lý của cơ cấu nghề

nghiệp năm 2011............................................................................. 74

Bảng 3.9: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo vốn đầu tƣ........................ 76

Bảng 3.10: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ bố trí đúng ngành nghề.... 77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

x

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của Tổng Công ty Bƣu Chính Việt Nam.............. 44

Sơ đồ 3.2: Cơ cấu tổ chức của Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên ........................... 53

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu lao động theo vị trí công việc......................................... 61

Biểu đồ 3.2: Cơ cấu nguồn nhân lực phân theo trình độ chuyên môn............ 67

Biểu đồ 3.3: Tình hình sử dụng nguồn nhân lực theo doanh thu/lợi nhuận ... 69

Biểu đồ 3.4: Tình hình sử dụng lao động theo mức độ hợp lý của cơ cấu nghề

nghiệp năm 2011......................................................................... 74

Biểu đồ 3.5: Tình hình sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ bố trí đúng

ngành nghề.................................................................................. 78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngày nay, trong quá trình đổi mới và phát triển, nguồn nhân lực đƣợc

thừa nhận là một yếu tố quan trọng nhất, có tính quyết định đến sự thành bại,

uy thế, địa vị, khả năng phát triển bền vững của tổ chức, của doanh nghiệp.

Do đó, các quốc gia đều đặt con ngƣời vào vị trí trung tâm của sự phát triển

và đề ra các chính sách, chiến lƣợc phát triển con ngƣời phục vụ yêu cầu của

hiện tại và tƣơng lai.

Một công ty, hay một tổ chức nào đó dù có nguồn tài chính phong phú,

nguồn tài nguyên dồi dào với hệ thống máy móc thiết bị hiện đại, kèm theo

các công thức khoa học kỹ thuật thần kỳ đi chăng nữa, cũng sẽ trở nên vô ích

nếu không biết quản trị nguồn nhân lực.

Đặc biệt, trong nền kinh tế thị trƣờng mọi doanh nghiệp đều chịu sự tác

động bởi một môi trƣờng đầy cạnh tranh và thách thức. Để tồn tại và phát

triển không có con đƣờng nào khác là phải quản trị nguồn nhân lực một cách

có hiệu quả. Quản trị nguồn nhân lực thành công là nền tảng bền vững cho

thành công của mọi hoạt động trong tổ chức.

Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên là một đơn vị thành viên của Tổng công ty

Bƣu chính Việt Nam, có nhiệm vụ tổ chức cung cấp dịch vụ bƣu chính, phát

hành báo chí công ích và cung cấp dịch vụ viễn thông tại các điểm giao dịch,

thực hiện một số công đoạn trong quy trình cung cấp dịch vụ viễn thông, tin

học. Bƣu chính tỉnh quản lý toàn bộ số lao động cung cấp dịch vụ bƣu chính,

lao động cung cấp các dịch vụ viễn thông công cộng tại các điểm giao dịch, lao

động tại các điểm Bƣu điện văn hóa xã. Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên có bề dày

truyền thống, kinh nghiệm kinh doanh trong lĩnh vực Bƣu chính với mạng lƣới

41 Bƣu cục, 139 điểm Bƣu điện văn hóa xã, 95 đại lý Bƣu điện. Bán kính phục

vụ bình quân là 1,73 km. Bƣu điện tỉnh Thái Nguyên cam kết mang đến mọi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn