Giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản các huyện phía nam thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

----------------------------

NGUYỄN THỊ QUỲNH ANH

GIẢI PHÁP KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG

CHO PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN

CÁC HUYỆN PHÍA NAM THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ PHÁT TRIỂN

HÀ NỘI, 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

----------------------------

NGUYỄN THỊ QUỲNH ANH

GIẢI PHÁP KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG

CHO PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN

CÁC HUYỆN PHÍA NAM THÀNH PHỐ HÀ NỘI

CHUYÊN NGÀNH : KINH TẾ PHÁT TRIỂN

MÃ SỐ : 62.31.01.05

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS. PHẠM VĂN HÙNG

2. PGS.TS. ĐỖ VĂN VIỆN

HÀ NỘI - 2014

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận án này là

trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận án này đã

được cám ơn và trích dẫn trong Luận án đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả

Nguyễn Thị Quỳnh Anh

iii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian thực hiện đề tài "Giải pháp kinh tế và quản lý môi trường

cho phát triển nuôi trồng thủy sản các huyện phía Nam thành phố Hà Nội" tôi đã

nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo Khoa Kinh

tế và PTNT, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, một số cơ quan, ban ngành, các

cán bộ, đồng nghiệp và bè bạn, nhờ đó Luận án của tôi đã hoàn thành.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể giáo viên hướng dẫn PGS TS Phạm Văn

Hùng và PGS TS Đỗ Văn Viện đã giúp đỡ tôi rất tận tình, chu đáo, kịp thời về

chuyên môn trong quá trình thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn các cơ quan, ban ngành của thành phố Hà Nội,

các phòng, ban chức năng của các huyện Chương Mỹ, Thanh Trì, Phú Xuyên và

Thường Tín; UBND các xã Đông Mỹ, Tứ Hiệp, Tả Thanh Oai (Thanh Trì), Nghiêm

Xuyên, Hiền Giang, Tiền Phong (Thường Tín), Chuyên Mỹ, Hoàng Long, Vân Trì

(Phú Xuyên), Trung Hòa, Trường Yên và Quảng Bị (Chương Mỹ) và các hộ gia

đình đã giúp đỡ tôi trong việc thu thập dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu của đề tài

này. Lời cảm ơn chân thành cũng xin gửi đến Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản

1, Chi cục Thuỷ sản Hà Nội, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã cung cấp và

giúp tôi thu thập thông tin.

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp đã đóng góp

nhiều ý kiến quý giá giúp tôi hoàn thiện Luận án.

Cuối cùng và không thể thiếu, xin cảm ơn gia đình, người thân, những người

luôn sát cánh và động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

Hà Nội, Ngày tháng năm 2014

Tác giả

Nguyễn Thị Quỳnh Anh

iv

MỤC LỤC

Lời cam đoan ii

Lời cảm ơn iii

Mục lục iv

Danh mục từ viết tắt vii

Danh mục bảng viii

Danh mục sơ đồ và biểu đồ x

MỞ ĐẦU 1

1 Tính cấp thiết của đề tài 1

2 Mục tiêu nghiên cứu 2

3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3

4 Đóng góp mới của đề tài 3

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 5

1.1 Cơ sở lý luận về giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho phát

triển nuôi trồng thuỷ sản 5

1.1.1 Phát triển nuôi trồng thuỷ sản 5

1.1.2 Môi trường nuôi trồng thuỷ sản 9

1.1.3 Giải pháp kinh tế nhằm bảo vệ môi trường nuôi trồng thuỷ sản 12

1.1.4 Quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản 17

1.1.5 Yếu tố ảnh hưởng đến môi trường nuôi trồng thuỷ sản 23

1.1.6 Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình thực hiện giải pháp kinh tế và

quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản 25

1.2 Cơ sở thực tiễn 29

1.2.1 Giải pháp quản lý môi trường nuôi trồng thuỷ sản trên thế giới 29

1.2.2 Giải pháp quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản ở

Việt Nam 32

1.2.3 Bài học kinh nghiệm 37

1.2.4 Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan 38

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 40

CHƯƠNG 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 42

v

2.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 42

2.1.1 Điều kiện tự nhiên 42

2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 44

2.1.3 Thuận lợi và khó khăn 47

2.2 Phương pháp nghiên cứu 48

2.2.1 Phương pháp tiếp cận và khung phân tích 48

2.2.2 Phương pháp thu thập số liệu, thông tin 51

2.2.3 Phương pháp xử lý số liệu 53

2.2.4 Phương pháp phân tích số liệu, thông tin 54

2.2.5 Hàm sản xuất 55

2.2.6 Mô hình logit 57

2.2.7 Phân tích điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức 59

2.2.8 Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu 60

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 61

CHƯƠNG 3 ĐÁNH GIÁ CÁC GIẢI PHÁP KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ MÔI

TRƯỜNG CHO PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN CÁC

HUYỆN PHÍA NAM THÀNH PHỐ HÀ NỘI 63

3.1 Thực trạng nuôi trồng thuỷ sản các huyện phía Nam Thành phố Hà Nội 63

3.1.1 Tổng quan tình hình phát triển nuôi trồng thuỷ sản của các huyện 63

3.1.2 Thực trạng phát triển nuôi trồng thuỷ sản ở các điểm nghiên cứu 65

3.1.3 Đánh giá chung ngành nuôi trồng thuỷ sản các huyện phía Nam thành

phố Hà Nội 74

3.2 Ô nhiễm môi trường nuôi trồng thuỷ sản các huyện phía Nam Hà Nội 76

3.2.1 Hiện trạng môi trường nước 76

3.2.2 Đánh giá môi trường nước ở cấp hộ 79

3.2.3 Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đến nuôi trồng thủy sản của các hộ 80

3.2.4 Nguyên nhân ô nhiễm môi trường nuôi trồng thủy sản 85

3.3 Thực trạng giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho phát triển nuôi

trồng thuỷ sản vùng nghiên cứu 90

3.3.1 Các giải pháp kinh tế nhằm bảo vệ môi trường nuôi trồng thuỷ sản 90

3.3.2 Các giải pháp quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thủy sản 92

vi

3.3.3 Đánh giá chung về thực hiện các giải pháp kinh tế và quản lý môi

trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản 104

3.4 Các yếu tố ảnh hưởng tới giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho

phát triển nuôi trồng thuỷ sản 107

3.4.1 Chính sách về bảo vệ môi trường 107

3.4.2 Nhân lực tham gia quản lý môi trường 109

3.4.3 Hỗ trợ kỹ thuật phục vụ công tác quản lý môi trường 110

3.4.4 Vốn đầu tư cho quản lý môi trường 112

3.4.5 Cơ chế phối hợp giữa các đơn vị trong quản lý môi trường nuôi trồng

thủy sản 113

3.4.6 Các yếu tố liên quan đến hộ, trang trại nuôi trồng thuỷ sản 114

3.4.7 Quan hệ thị trường 115

TÓM TẮT CHƯƠNG 3 117

CHƯƠNG 4 HOÀN THIỆN GIẢI PHÁP KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ MÔI

TRƯỜNG CHO PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN CÁC

HUYỆN PHÍA NAM THÀNH PHỐ HÀ NỘI 119

4.1 Cơ sở khoa học đề xuất giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho

phát triển nuôi trồng thủy sản 119

4.1.1 Quan điểm, định hướng phát triển và giảm thiểu ô nhiễm môi trường

nuôi trồng thuỷ sản 119

4.1.2 Mục tiêu phát triển nuôi trồng thủy sản 122

4.1.3 Căn cứ đề xuất và hoàn thiện các giải pháp 122

4.2 Đề xuất và hoàn thiện giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho

phát triển nuôi trồng thủy sản các huyện phía Nam thành phố Hà Nội 124

4.2.1 Các giải pháp kinh tế nhằm bảo vệ môi trường nuôi trồng thuỷ sản 124

4.2.2 Các giải pháp quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản 131

TÓM TẮT CHƯƠNG 4 142

KẾT LUẬN 144

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 147

TÀI LIỆU THAM KHẢO 148

PHỤ LỤC 153

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa

APEC Diễn đàn hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương

ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

BVMT Bảo vệ môi trường

BVTV Bảo vệ thực vật

CAC Mệnh lệnh và kiểm soát (Command and Control)

CHXHCN Cộng hoà xã hội chủ nghĩa

CNH – HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CSHT Cơ sở hạ tầng

DN Doanh nghiệp

GAP Thực hành nuôi trồng thuỷ sản tốt (Good Aquaculture Practices)

GEP Quỹ môi trường toàn cầu (Global Environment Fund)

GO Giá trị sản xuất

HTX Hợp tác xã

KHCN Khoa học công nghệ

KHKT Khoa học kỹ thuật

KT - QL Kinh tế - quản lý

KT - XH Kinh tế - xã hội

KTTS Khai thác thủy sản

MT Môi trường

NTTS Nuôi trồng thuỷ sản

ÔNMT Ô nhiễm môi trường

PTBV Phát triển bền vững

QLMT Quản lý môi trường

QLNN Quản lý Nhà nước

SX Sản xuất

TNDN Thu nhập doanh nghiệp

VSATTP Vệ sinh an toàn thực phẩm

WTO Tổ chức thương mại Thế giới

viii

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

1.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình tuân thủ quy định quản lý môi

trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản 28

2.1 Trình tự nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu 50

2.2 Số lượng hộ, xã điều tra 53

3.1 Số hộ và lao động tham gia NTTS 63

3.2 Diện tích nuôi thuỷ sản giai đoạn 2005 - 2011 của vùng 64

3.3 Sản lượng cá các huyện qua các năm 65

3.4 Thông tin chung về hộ điều tra năm 2011 66

3.5 Chi phí đầu vào nuôi thuỷ sản của các hộ điều tra năm 2011 71

3.6 Diện tích, năng suất, và sản lượng cá thịt của các hộ điều tra 72

3.7 Kết quả và hiệu quả NTTS của các hộ phân theo quy mô nuôi 73

3.8 Ý kiến của các hộ về môi trường nước NTTS năm 2011 80

3.9 Mối quan hệ giữa kết quả NTTS và mức độ ô nhiễm 81

3.10 Kết quả ước lượng hàm sản xuất của các hộ NTTS các huyện phía

Nam thành phố Hà Nội 83

3.11 Kết quả ước lượng hàm Logit 84

3.12 Hàm lượng các yếu tố nhiễm bẩn trong nước ngầm tầng Qh theo mùa

tại vùng phía Nam sông Hồng 87

3.13 Chi phí đầu vào nuôi thuỷ sản của các hộ điều tra năm 2011 phân

theo môi trường nước 89

3.14 Đánh giá của hộ NTTS về nguồn cung cấp giống 93

3.15 Đánh giá về chất lượng giống của người NTTS 94

3.16 Tình trạng cho ăn và quản lý thức ăn 95

3.17 Tình trạng tuân thủ kỹ thuật môi trường NTTS 97

3.18 Các yếu tố ảnh hưởng đến áp dụng biện pháp xử lý môi trường 99

3.19 Các dự án chuyển đổi sang nuôi trồng thuỷ sản của các huyện phía

Nam thành phố Hà Nội giai đoạn 2004 - 2009 100

ix

3.20 Kết quả thực hiện công tác thông tin tuyên truyền về MT NTTS 103

3.21 Nguồn nhân lực phục vụ công tác quản lý môi trườngcho phát triển nuôi

trồng thuỷ sản của các huyện phía Nam thành phố Hà Nội 110

3.22 Tình hình hỗ trợ kỹ thuật bảo vệ môi trường nuôi trồng thuỷ sản 111

3.23 Công tác thanh tra môi trường của các huyện phía Nam thành phố Hà Nội 113

4.1 Ma trận phân tích SWOT đối với giải pháp kinh tế và quản lý môi

trường cho phát triển nuôi trồng thủy sản 123

4.2 Quy hoạch ruộng trũng nuôi thuỷ sản đến năm 2020 133

x

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ

STT Tên sơ đồ Trang

2.1 Nội dung và khung phân tích của đề tài 49

STT Tên biểu đồ Trang

3.1 Tỷ lệ hộ đạt tiêu chuẩn ôxy hòa tan trong nước (DO) theo tháng

trong năm 2011 78

3.2 Chỉ số chất lượng nước các sông chính của Hà Nội giai đoạn

2006 - 2010 86

3.3 Diễn biến thông số BOD5 tại các sông qua các năm 86

3.4 Tỉ lệ sử dụng nước của một số ngành 88

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thuỷ sản là một trong những ngành hàng xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn của

kinh tế Việt Nam (đứng vị trí thứ tư về kim ngạch xuất khẩu, sau dầu thô, da giầy

và dệt may); góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, đảm bảo an sinh xã

hội, tham gia tích cực vào chương trình xoá đói, giảm nghèo ở nông thôn. Ngành

thuỷ sản có đóng góp đáng kể vào sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước

và quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

Sản phẩm thuỷ sản xuất khẩu của Việt Nam đã đáp ứng được các nhu cầu đa

dạng của người tiêu dùng thế giới, đặc biệt là các nước có thị trường lớn và yêu cầu

cao về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Tăng trưởng xuất khẩu thuỷ sản đã đạt được tốc độ cao, đem lại nguồn thu ngoại tệ

không nhỏ cho quốc gia (Nguyễn Kim Phúc, 2010).

Tuy nhiên, nhìn nhận một cách thực tế, phát triển nuôi trồng thuỷ sản

(NTTS) của Hà Nội đang ở mức thấp hơn so với mức chung, chưa tương xứng với

tiềm năng hiện có. Mặt khác, sự phát triển nuôi trồng thuỷ sản một cách tự phát, ồ ạt

cũng đã dẫn đến nhiều vấn đề bất cập, làm cho không gian của hệ thống mặt nước

nuôi thuỷ sản bị chia cắt, manh mún, môi trường nuôi thuỷ sản đang bị ô nhiễm

nghiêm trọng, nguồn lợi thuỷ sản trong những năm gần đây bị giảm sút, một bộ

phận không nhỏ dân cư có đời sống thấp và bấp bênh. Hầu hết các hộ NTTS sử

dụng trực tiếp nguồn nước tự nhiên cho nuôi trồng mà không qua kiểm tra chất

lượng đầu vào, nước thải không xử lý mà xả thải trực tiếp ra môi trường, việc sử

dụng hoá chất và chất kháng sinh một cách tuỳ tiện, việc quản lý chất thải rắn kém

hiệu quả, môi trường không khí đặc biệt vào thời điểm thu hoạch sản phẩm bị ô

nhiễm lớn. Đây là những vấn đề kinh tế, xã hội và môi trường bức xúc cần giải

quyết và nó có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của các ngành kinh tế khác.

Mặc dù các cấp, các ngành, các địa phương đã có nhiều cố gắng trong việc

thực hiện quản lý và bảo vệ môi trường (BVMT), nhưng tình trạng vi phạm các quy

định quản lý môi trường, gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm

nước trong NTTS đang là một trong những vấn đề rất đáng lo ngại. Nhiều biện pháp

2

hành chính và kinh tế đã và đang được sử dụng để BVMT song thực sự chưa đạt

được hiệu quả. Trong quá trình triển khai, thực hiện đã nổi lên một số vấn đề nổi

cộm: tình hình qui hoạch phát triển NTTS chưa đồng bộ, còn hạn chếHệ thống văn

bản quy phạm pháp luật còn thiếu và yếu, chưa đồng bộ; các chế tài xử phạt về vi

phạm về môi trường chưa được thực hiện; hầu hết các công cụ quản lý chỉ mới

dừng lại mức xử phạt hành chính chưa đưa ra xử lý theo Bộ Luật Hình sự; việc vi

phạm về ô nhiễm môi trường trong NTTS ngày càng gia tăng cả về số lượng và

ngày càng nghiêm trọng, hộ NTTS sản xuất manh mún và nhỏ lẻ cũng làm cho việc

quản lý khó khăn hơn,… Làm thế nào để tăng cường quản lý hữu hiệu đối với

NTTS để từ đó làm giảm tình trạng ô nhiễm môi trường, góp phần đảm bảo phát

triển bền vững ngành NTTS nói riêng, kinh tế đất nước nói chung đang là vấn đề

cần được quan tâm của tất cả các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương và

của người dân trong toàn xã hội. Vì vậy, tôi tiến hành lựa chọn nghiên cứu đề tài

“Giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản các

huyện phía Nam thành phố Hà Nội”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chung

Mục tiêu nghiên cứu chung của đề tài là đánh giá thực trạng phát triển nuôi

trồng thuỷ sản và việc thực hiện các giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho

phát triển NTTS ở các huyện phía Nam thành phố Hà Nội, từ đó đề xuất và hoàn

thiện các giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho phát triển NTTS trong thời

gian tới nhằm đảm bảo phát triển bền vững ngành NTTS vùng nghiên cứu.

Mục tiêu cụ thể

- Luận giải cơ sở khoa học về giải pháp kinh tế và quản lý môi trường cho

phát triển NTTS trong điều kiện hiện nay;

- Đánh giá thực trạng phát triển NTTS, ô nhiễm môi trường (ÔNMT) NTTS, thực

trạng mối quan hệ giữa NTTS và ÔNMT và tình hình thực hiện các giải pháp kinh tế và

quản lý môi trường cho phát triển NTTS tại các huyện phía Nam thành phố Hà Nội;

- Nghiên cứu đề xuất và hoàn thiện hệ thống các giải pháp kinh tế và quản lý

môi trường cho phát triển NTTS các huyện phía Nam Hà Nội thời gian tới.

3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các giải pháp kinh tế và quản lý môi

trường (QLMT) cho phát triển NTTS; môi trường, sự ô nhiễm do quá trình phát

triển NTTS. Phạm vi được bao quát là kinh nghiệm, biện pháp kinh tế, vai trò quản

lý của Nhà nước, việc sử dụng chúng trong quá trình BVMT;

- Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề kinh tế, quản lý và một phần kỹ

thuật liên quan các giải pháp kinh tế và QLMT cho phát triển NTTS tại các huyện

phía Nam ngoại thành Hà Nội.

Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu 2 nhóm nội dung lớn (i) các

giải pháp kinh tế nhằm bảo vệ môi trường trong NTTS và (ii) Giải pháp QLMT cho

phát triển NTTS tại các huyện phía Nam ngoại thành Hà Nội và các vấn đề liên

quan đến 2 nội dung này.

- Địa bàn nghiên cứu: các huyện phía Nam ngoại thành Hà Nội

- Thời gian nghiên cứu: Tài liệu sử dụng nghiên cứu từ hệ thống số liệu chủ

yếu từ năm 2006 đến năm 2011, trong đó số liệu sơ cấp tập trung chủ yếu vào 2

năm, 2010 và 2011. Đề xuất định hướng và giải pháp kinh tế và QLMT cho phát

triển NTTS đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2020.

4. Đóng góp mới của đề tài

1. Thông qua việc nghiên cứu tổng quan các công trình khoa học liên quan

trong nước và quốc tế, đề tài luận giải các nội dung kinh tế và QLMT cho phát triển

NTTS; Bản chất các vấn đề về môi trường; phân tích ảnh hưởng của các yếu tố (quy

mô, cơ cấu NTTS) đến hiện trạng môi trường cũng như ảnh hưởng của môi trường

đến phát triển NTTS.

2. Đề tài tập trung phân tích, đánh giá kết quả phát triển NTTS giai đoạn

2009-2011, những ảnh hưởng của sự phát triển này đến các thành phần môi trường,

các kết quả đánh giá, phân tích dựa trên những nguồn số liệu khảo sát (sơ cấp và thứ

cấp); khẳng định mối quan hệ giữa phát triển NTTS với chất lượng môi trường nước.

4

3. Đề tài phân tích các giải pháp kinh tế và QLMT hiện đang áp dụng đồng

thời chỉ ra mặt mạnh, mặt yếu trong việc thực thi chính sách, pháp luật BVMT trong

hoạt động phát triển NTTS nhằm đáp ứng yêu cầu hiện nay.

4. Luận án đề xuất, hoàn thiện hệ thống các giải pháp về kinh tế và QLMT

nhằm thúc đẩy NTTS phát triển ổn định hơn nữa trong tương lai.