Giải Pháp Đẩy Nhanh Tiến Độ Thực Hiện Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Huyện Đông Hưng Tỉnh Thái Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

HOÀNG NGỌC CƢỜNG

GIẢI PHÁP ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ

THỰC HIỆN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TẠI HUYỆN ĐÔNG HƢNG, TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

HÀ NỘI - 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

HOÀNG NGỌC CƢỜNG

GIẢI PHÁP ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ

THỰC HIỆN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TẠI HUYỆN ĐÔNG HƢNG, TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS.TS NGUYỄN VĂN TUẤN

HÀ NỘI - 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học

vị nào.

Tôi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm

ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

TÁC GIẢ

Hoàng Ngọc Cƣờng

LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Văn Tuấn -

người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên

cứu và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới tập thể các thầy cô giáo Khoa sau đại học

và các thày cô khác thuộc trường đại họ Lâm nghiệp, các thày cô tham gia giảng

dạy tại khoa sau đại học đã truyền đạt kiến thức cũng như giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình học tập tại trường để tôi có đủ kiến thức để thực hiện nghiên cứu đề tài

này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Huyện ủy - Ủy ban nhân dân huyện Đông Hưng,

các phòng, ban thuộc huyện Đông Hưng tỉnh Thái Bình đã tạo điều kiện cho tôi

tiếp cận nhanh, chính xác nhất nguồn số liệu tại huyện và những giúp đỡ quý báu

khác trong quá trình tôi thực hiện nghiên cứu đề tài tại đây.

HỌC VIÊN

Hoàng Ngọc Cƣờng

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ ...........................................................................................................................1

1.Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................................3

2.1.Mục tiêu tổng quát.......................................................................................................3

2.2.Mục tiêu cụ thể............................................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................................4

3.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................................4

3.2.Phạm vi nghiên cứu.....................................................................................................4

4. Nội dung nghiên cứu:.........................................................................................................4

CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI............ 5

1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................................5

1.1.1. Khái niệm về nông thôn mới và xây dựng nông thôn mới......................................5

1.1.2. Đặc trưng của nông thôn mới..................................................................................8

1.1.3. Chủ thể xây dựng nông thôn mới............................................................................9

1.1.4. Chương trình Quốc gia về xây dựng nông thôn mới...............................................9

1.1.5. Nội dung nghiên cứu tiến độ xây dựng nông thôn mới ........................................15

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng nông thôn mới.................................18

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển nông thôn và xây dựng nông thôn mới ..........................22

1.2.1. Tình hình và kết quả xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam..................................22

1.2.2. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương của Việt nam..........25

CHƢƠNG II: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....29

2.1. Đặc điểm cơ bản của Huyện Đông Hưng .....................................................................29

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................................29

2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội.........................................................................................31

2.2. Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................................37

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu, khảo sát......................................................37

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu...................................................................40

2.3. Hệ thống chỉ tiêu sử dụng trong nghiên cứu.................................................................41

2.3.1. Nhóm các chỉ tiêu kết quả .....................................................................................41

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu tiến độ............................................................................................41

CHƢƠNG III : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .........................................................................42

3.1. Thực trạng kết quả thực hiện chương trình XD NTM của Huyện Đông Hưng............42

3.1.1. Tình hình triển khai chương trình xây dựng NTMi của huyện Đông Hưng .........42

3.1.2. Tình hình triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới của huyện Đông Hưng

.........................................................................................................................................55

3.2. Tiến độ thực hiện chương trình XD NTM của huyện Đông Hưng...............................65

3.2.1. Tiến độ huy động nguồn lực .................................................................................65

3.2.2. Tiến độ thực thi các hạng mục xây dựng nông thôn mới......................................69

3.2.3. Đánh giá của người dân về kết quả xây dựng nông thôn mới...............................84

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới của

huyện Đông Hưng................................................................................................................87

3.3.1. Chất lượng công tác tuyên truyền vận động.........................................................88

3.3.2. Chất lượng công tác tổ chức thực thi...................................................................89

3.3.3. Khả năng huy động nguồn lực Tài chính..............................................................89

3.3.4. Năng lực đội ngũ cán bộ.......................................................................................91

3.3.5. Sự tham gia của người dân....................................................................................93

3.4. Đánh giá chung về tiến độ XD NTM của huyện Đông Hưng ......................................94

3.4.1. Những thành công .................................................................................................94

3.4.2. Những tồn tại.........................................................................................................97

3.4.3. Nguyên nhân của tồn tại........................................................................................98

3.5. Các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới tại

huyện Đông Hưng................................................................................................................99

3.5.1. Nhóm giải pháp nhằm xúc tiến công tác đổi mới và phát triển các hình thức tổ

chức sản xuất, xúc tiến công tác chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu

nhập của người dân. ........................................................................................................99

3.5.2. Nhóm giải pháp về tổ chức thực thi ....................................................................101

3.5.3. Nhóm giải pháp về huy động nguồn lực .............................................................103

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................................106

1.Kết luận...........................................................................................................................106

2. Khuyến nghị...................................................................................................................106

2.1. Đối với Nhà nước...................................................................................................106

2.2. Đối với tỉnh Thái Bình, Huyện Đông Hưng...........................................................107

2.3. Đối với địa phương cấp xã.....................................................................................107

DANH MỤC BẢNG

1. Cơ cấu sử dụng đất đai huyện Đông Hưng........................................ 30

2. Tình hình dân số và lao động huyện Đông Hưng............................... 32

3. Cơ cấu giá trị sản xuất huyện Đông Hưng giai đoạn 2014-2016............... 36

4. Số lượng cơ cấu mẫu điều tra................................................................ 41

5. Kế hoạch vốn xây dựng NTM huyện Đông Hưng giai đoạn 2010-2016. 48

6. Tổng hợp kết quả rà soát hiện trạng nông thôn trước khi thực hiện chương

trình xây dựng nông thôn mới Huyện Đông Hưng.......................................

50

7. Tổng hợp thực trạng nông thôn trước khi thực hiện chương trình xây dựng

nông thôn mới huyện Đông Hưng...................................................... 54

8. Kết quả đạt chuẩn các tiêu chi xây dựng NTM của huyện Đông Hưng.....

64

10. Kết quả huy động và thực hiện nguồn lực đầu tư xây dựng NTM huyện

Đông Hưng................................................................................................. 65

11. Tiến độ thực thi các hạng mục xây dựng NTM huyện Đông Hưng........... 69

12 Tiến độ thực hiện các tiêu chí qua các năm............................................ 70

13 Đánh giá của người dân về kết quả xây dựng NTM.................................... 84

14 Các kênh tiếp cận thông tin của người dân về ............................................. 88

15 Khả năng huy động nguồn lực đầu tư xây dựng nông thôn mới................. 90

16 Trình độ đội ngũ cán bộ huyện Đông Hưng năm 2016......................... 92

17 Những công việc người dân tham gia vào xây dựng NTM trên địa phương.

93

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Đông Hưng giữa các ngành.................. 37

2. Bộ máy tổ chức hoạt động của ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện Đông

Hưng............................................................................................................ 52

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1.Tính cấp thiết của đề tài

Nông nghiệp, nông thôn và nông dân có vai trò to lớn từ trong quá trình lịch

sử hình thành quốc gia dân tộc và trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, xây

dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Qua các giai đoạn cách mạng,

nông dân luôn là lực lượng hùng hậu, trung thành nhất đi theo Đảng, góp phần làm

nên những trang sử vẻ vang của dân tộc.

Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chỉ thị, nghị quyết về phát triển nông

nghiệp, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống của người nông dân. Trực tiếp

và toàn diện nhất là Nghị quyết số 26-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 7, khóa X, về

nông nghiệp, nông dân, nông thôn, trong đó có nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Về mục tiêu cụ thể, Nghị quyết xác định, đến năm 2015: 20% số xã đạt chuẩn nông

thôn mới và đến năm 2020,: 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới trên tổng số 9.121

xã của cả nước theo 19 tiêu chí được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định

số 491/QĐ-TTg, ngày 16-4-2009.

Chương trình xây dựng nông thôn mới là một chương trình trọng tâm, xuyên

suốt của Nghị quyết số 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; là

chương trình khung, tổng thể phát triển nông thôn với 11 nội dung lớn, tổng hợp

của 16 chương trình mục tiêu quốc gia và 14 chương trình hỗ trợ có mục tiêu đang

triển khai ở địa bàn nông thôn trên phạm vi cả nước. Xây dựng nông thôn mới thực

chất là chương trình do nhân dân lựa chọn, đóng góp công sức thực hiện và trực

tiếp hưởng lợi. Chương trình xây dựng nông thôn mới có ý nghĩa rất lớn cả về kinh

tế - chính trị - xã hội vì nó mang lại lợi ích thiết thân cho cư dân nông thôn (chiếm

khoảng 70% dân số cả nước), thông qua đó, chương trình sẽ điều hòa lợi ích, thành

quả công cuộc đổi mới cho người dân khu vực nông thôn.

Có thể nói, quá trình xây dựng nông thôn mới đã đạt được thành tựu khá

toàn diện. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội cơ bản bảo đảm, tạo sự thuận lợi trong

giao lưu buôn bán và phát triển sản xuất; Kinh tế nông thôn chuyển dịch theo

hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ, ngành nghề. Đã xuất hiện nhiều mô hình

kinh tế có hiệu quả gắn với xây dựng nông thôn mới, nâng cao thu nhập và đời

2

sống vật chất tinh thần cho người dân, hệ thống chính trị ở nông thôn được củng cố

và tăng cường; dân chủ cơ sở được phát huy; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã

hội được giữ vững; vị thế của giai cấp nông dân ngày càng được nâng cao. Những

thành tựu đó đã góp phần thay đổi toàn diện bộ mặt nông thôn, tạo cơ sở vững chắc

tiếp tục nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.

Thái Bình là một tỉnh thuần nông, nền kinh tế của tỉnh còn phụ thuộc nhiều

vào sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, việc xây dựng nông thôn mới là một trong

những vấn đề quan trọng, nhận được sự quan tâm của các cấp chính quyền và địa

phương, đòi hỏi phải được triển khai mạnh mẽ, quyết liệt và có sự tham gia của các

cấp, các ngành, và sự ủng hộ của người dân. Triển khai thực hiện Nghị quyết Đại

hội Đảng bộ tỉnh, Tỉnh ủy Thái Bình đã ban hành Nghị quyết về “Xây dựng nông

thôn mới giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020”, trong đó đề ra mục

tiêu chung: “Xây dựng nông thôn mới có nền sản xuất phát triển; kết cấu hạ tầng

kinh tế-xã hội đồng bộ, từng bước hiện đại; văn hóa - xã hội tiến bộ; dân chủ được

phát huy; môi trường sinh thái được bảo vệ; đời sống vật chất và tinh thần của nhân

dân ngày càng được nâng cao; an ninh, trật tự được bảo đảm; hệ thống chính trị

được củng cố vững chắc”.

Hòa chung với phong trào xây dựng mô hình nông thôn mới đang diễn ra

mạnh mẽ của tỉnh Thái Bình, huyện Đông Hưng cũng đang trong quá trình đẩy

nhanh tiến độ xây dựng mô hình nông thôn mới. Thực hiện chủ trương xây dựng

nông thôn mới, tại Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2010 - 2015 xác định mục tiêu

đến năm 2015 toàn huyện có 60% số xã đạt xã nông thôn mới; năm 2020 trở thành

huyện nông thôn mới.

Để thực hiện muc tiêu đó, trong 7 năm qua Ban chỉ đạo xây dựng Nông thôn

mới của huyện đã tập trung cao sự lãnh đạo, chỉ đạo, sự vào cuộc tích cực của các

cấp, các ngành, các xã, của cán bộ Đảng viên cùng toàn thể nhân dân đã tổ chức

thực hiện tốt phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng Nông thôn mới’’.

Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới ở Đông Hưng đã đạt

được một số kết quả bước đầu: Đời sống nhân dân được nâng lên, nông thôn đã có

sự thay đổi to lớn, đặc biệt kết cấu hạ tầng nông thôn được cải thiện đáng kể, tạo

3

niềm tin trong nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng. Tuy nhiên, trong quá trình

triển khai xây dựng nông thôn mới huyện Đông Hưng không tránh khỏi gặp khó

khăn, vướng mắc; vẫn còn những xã có số tiêu chí đã hoàn thành thấp do rất nhiều

yếu tố như: Đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, ngân sách của tỉnh và của

huyện phân bổ không đủ để đáp ứng nhu cầu xây dựng nông thôn mới, điều kiện cơ

sở hạ tầng còn kém phát triển.

Do đó, việc tìm hiểu tình hình thực tế tại địa phương từ đó đưa ra những giải

pháp, khuyến nghị để đáp ứng được những tiêu chí đề ra của chính sách xây dựng

nông thôn mới là việc làm hết sức cấp bách. Đây sẽ là những căn cứ, cơ sở quan

trọng giúp huyện Đông Hưng đưa ra những giải pháp nhằm đẩy mạnh tiến trình xây

dựng Nông thôn mới, qua đó thay đổi bộ mặt nông thôn và nâng cao đời sống cho

người dân nông thôn. Để góp phần công sức vào quá trình xây dựng nông thôn mới ở

địa phương, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện xây

dựng nông thôn mới tại Huyện Đông Hưng, Tỉnh Thái Bình” làm đề tài luận văn

thạc sỹ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1.Mục tiêu tổng quát

Trên cơ sở phân tích thực trạng và tiến độ xây dựng nông thôn mới huyện

Đông Hưng, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm đẩy nhanh việc xây dựng nông

thôn mới trên địa bàn huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình trong thời gian tới.

2.2.Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng nông thôn mới.

- Đánh giá được thực trạng kết quả và tiến độ triển khai thực hiện chương

trình xây dựng nông thôn mới ở huyện Đông Hưng

- Chỉ ra được các yếu tố ảnh hưởng tới tiến độ xây dựng nông thôn mới

thời gian qua ở huyện Đông Hưng.

- Đề xuất được giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới ở huyện

Đông Hưng trong những năm tới.

4

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tiến độ và kết quả thực hiện chương trình

xây dựng nông thôn mới tại huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình.

3.2.Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu khía cạnh tiến độ thực thi các nội

dung XD NTM của huyện Đông Hưng.

- Về không gian: nghiên cứu trên địa bàn huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình.

- Về thời gian: Số liệu để phân tích thuộc giai đoạn từ khi bắt đầu thực hiện

chương trình xây dựng nông thôn mới (năm 2009) đến hết năm 2016.

- Thời gian nghiên cứu, khảo sát thực tiễn: tháng 6 đến tháng 8 năm 2017.

4. Nội dung nghiên cứu:

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng nông thôn mới

- Thực trạng kết quả và tiến độ thực hiện chương trình xây dựng nông

thôn mới của huyện Đông Hưng.

- Các yếu tố ảnh hưởng tới tiến độ xây dựng NTM của huyện Đông Hưng

- Giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới ở huyện Đông Hưng

trong những năm tới.