Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện bảo hiểm y tế hộ gia đình tại thành phố Băc Ninh, tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––

PHẠM THỊ GIANG

GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOÀN THIỆN BẢO HIỂM

Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH TẠI THÀNH PHỐ BẮC NINH -

TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2016

i

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................... Error! Bookmark not defined.

LỜI CẢM ƠN ................................................. Error! Bookmark not defined.

MỤC LỤC.......................................................................................................... i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............. Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... iv

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................ 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4

Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH.... 5

1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5

1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Bảo hiểm y tế tự nguyện

Việt Nam........................................................................................................... 5

1.1.2. Khái niệm, chức năng của bảo hiểm y tế ................................................ 9

1.1.3. Nội dung công tác đánh giá bảo hiểm y tế hộ gia đình......................... 10

1.1.4. Quy trình khai thác, phát hành thẻ BHYT hộ gia đình ......................... 12

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thực hiện bảo hiểm y tế hộ

gia đình ........................................................................................................... 17

1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 19

1.2.1. Kinh nghiệm thực hiện BHYT hộ gia đình ở một số nước trên thể giới .... 19

1.2.2.Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam nói chung và thành phố Bắc

Ninh nói riêng.................................................................................................. 23

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 25

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu............................................................................ 25

ii

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 25

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu ............................................... 25

2.2.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................ 27

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 27

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 28

2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh thực trạng thực hiện BHYT hộ gia đình tại

thành phố Bắc Ninh......................................................................................... 28

2.3.2. Các Chỉ tiêu phản ánh chi phí KCB...................................................... 29

Chương 3: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA

ĐÌNH TẠI THÀNH PHỐ BẮC NINH........................................................ 30

3.1. Giới thiệu về thành phố Bắc Ninh............................................................ 30

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 30

3.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ........................................................................ 31

3.2. Tổ chức hệ thống BHXH thành phố Bắc Ninh ........................................ 32

3.2.1. Khái quát về vị trí, chức năng của BHXH thành phố Bắc Ninh........... 32

3.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của BHXH thành phố Bắc Ninh .................... 33

3.2.3. Bộ máy tổ chức BHXH thành phố Bắc Ninh........................................ 35

3.3. Thực trạng thực hiện BHYT hộ gia đình tại thành phố Bắc Ninh........... 36

3.3.1. Sơ lược về hình tình hình thực hiện bảo hiểm y tế hộ gia đình tại

thành phố Bắc Ninh......................................................................................... 36

3.3.2. Tình hình phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình ..... 38

3.3.3. Công tác thực hiện thu BHYT hộ gia đình ........................................... 39

3.3.4. Tình hình khám chữa bệnh BHYT........................................................ 42

3.3.5. Tình hình phân quỹ khám chữa bệnh.................................................... 46

3.3.6. Tình hình chi trả chi phí khám chữa bệnh BHYT ................................ 50

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác thực hiên BHYT hộ gia đình ....... 53

3.4.1. Thu nhập của người dân........................................................................ 53

3.4.2. Công tác tổ chức thực hiện và tuyên truyền.......................................... 54

iii

3.4.3. Mức phí tham gia .................................................................................. 55

3.4.4. Chất lượng khám chữa bệnh ................................................................. 56

3.5. Đánh giá chung công tác thực hiện BHYT hộ gia đình tại thành phố

Bắc Ninh.......................................................................................................... 58

3.5.1. Thành tựu đã đạt được........................................................................... 58

3.5.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 59

Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOÀN THIỆN BHYT

HỘ GIA ĐÌNH TẠI THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC NINH........... 62

4.1. Quan điểm, mục tiêu chính sách BHYT hộ gia đình ............................... 62

4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 62

4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 63

4.2. Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện BHYT hộ gia đình tại thành phố Bắc

Ninh, tỉnh Bắc Ninh ........................................................................................ 63

4.2.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện cơ chế chính sách................................. 63

4.2.2. Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền .. 64

4.2.3. Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện BHYT hộ gia đình .................... 65

4.3. Kiến nghị.................................................................................................. 70

4.3.1. Đối với Chính phủ................................................................................. 70

4.3.2. Đối với các Bộ....................................................................................... 71

4.3.3. Đối với BHXH Việt Nam ..................................................................... 71

4.3.4. Đối với BHXH thành phố Bắc Ninh..................................................... 72

KẾT LUẬN.................................................................................................... 73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 74

PHỤ LỤC....................................................................................................... 76

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Tình hình triển khai bảo hiểm y tế hộ gia đình tại thành phố

Bắc Ninh giai đoạn 2013-2015 ....................................................... 39

Bảng 3.2. Kết quả thu BHYT hộ gia đình tại thành phố Bắc Ninh giai

đoạn 2013 - 2015 ............................................................................ 41

Bảng 3.3. Cơ sở y tế, giường bệnh và cán bộ y tế trên địa bàn thành phố

Bắc Ninh ......................................................................................... 44

Bảng 3.4. Số lượng bệnh nhân khám chữa bệnh BHYT trên địa bàn thành

phố Bắc Ninh giai đoạn 2013-2015 ................................................ 45

Bảng 3.5. Tổng hợp đăng ký khám chữa bệnh ban đầu bằng thẻ BHYT tại

thành phố Bắc Ninh năm 2015 ....................................................... 47

Bảng 3.6. Tổng chi phí KCB BHYT hộ gia đình tại thành phố Bắc Ninh

giai đoạn 2013-2015 ....................................................................... 51

Bảng 3.7. Kết quả điều tra điều kiện kinh tế hộ gia đình................................ 53

Bảng 3.8. Nguồn thông tin người dân biết về BHYT hộ gia đình.................. 54

Bảng 3.9. Đánh giá về mức phí tham gia BHYT hộ gia đình......................... 55

Bảng 3.10. Tỷ lệ người gặp phiền hà khi đi khám bệnh bằng thẻ BHYT ...... 56

Bảng 3.11. Những khó khăn phiền hà khi đi khám chữa bệnh....................... 56

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Con người trong cuộc sống, cũng như trong quá trình lao động luôn

phải đối mặt với nhiều rủi ro, chịu nhiều ảnh hưởng của môi trường xung

quanh. Các tác động này bao gồm các điều kiện và hoàn cảnh cụ thể. Trong

thời đại công nghiệp hoá hiện đại hoá, loài người lại chịu ảnh hưởng của

những thứ do chính mình gây ra, đó là nền sản xuất công nghiệp đã phá vỡ

môi trường sinh thái do chất thải từ các khu công nghiệp tạo ra. Thêm vào đó

lao động không còn đơn thuần là một hành vi có ý thức của con người, không

chịu bất cứ một ảnh hưởng hay tác động nào khác, mà ở nhiều nơi, nhiều

người đã phải làm việc ở những môi trường nguy hiểm, độc hại. Môi trường

xung quanh có tác động lớn đến sức khoẻ của con người, nên ốm đau bệnh tật

là khó ai tránh khỏi. Đặc biệt ở nước ta, hậu quả do chiến tranh để lại là rất

nặng nề từ đó ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ của nhân dân. Chính vì vậy mà

nhu cầu được chăm sóc sức khoẻ, bảo vệ sức khoẻ là một nhu cầu tất yếu của

mọi người dân trong cộng đồng xã hội. Xã hội càng phát triển thì nhu cầu này

càng tăng lên.

Tuy vậy khi ốm đau không phải ai cũng đủ khả năng để trang trải các

khoản chi phí khám chữa bệnh, đặc biệt là những người nghèo. Vì vậy, Đảng

và Nhà nước ta đã xác định BHYT là một trong những loại hình hoạt động có

bản chất nhân văn, nhân đạo cần phải được triển khai. Trong điều kiện khoa

học kỹ thuật ngày càng hiện đại, ngành y tế cũng đã có những bước chuyển

biến lớn, đi sát với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, do đó mà phương tiện

khám chữa bệnh ngày càng hiện đại và đắt tiền. Hệ thống dịch vụ được nâng

cấp, đội ngũ cán bộ y tế được đào tạo ngày một chu đáo hơn, lành nghề hơn,

trình độ quản lý kinh tế và hệ thống y tế ngày càng chặt chẽ hơn, từ đó làm

cho chi phí khám chữa bệnh tăng lên rất nhiều. Đặc biệt, ngày nay y học đã

phát triển mạnh mẽ, nhiều loại thuốc đặc trị ra đời, nên việc chăm sóc sức

2

khoẻ và chữa bệnh ngày càng đắt đỏ. Tình trạng này làm cho một bộ phận lớn

dân cư không có khả năng chi trả khi ốm đau, bệnh tật, buộc phải có sự hỗ trợ

của BHYT.

Từ đầu năm 2015, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT

(Luật BHYT sửa đổi) có giá trị thi hành. Theo đó, BHYT được chuyển đổi từ

tự nguyện sang hình thức BHYT hộ gia đình. Dù có nhiều ưu việt, nhưng đến

thời điểm này, BHYT hộ gia đình vẫn chưa được một số bộ phận nhân dân

hưởng ứng do nhận thức của người dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của

chính sách BHYT chưa đầy đủ; Tính chia sẻ cộng đồng còn hạn chế; Tỷ lệ

nhân dân tham gia chưa cao.

Thành phố Bắc Ninh là một trong những thành phố có dân số đông.

Đây là đối tượng để cơ quan BHXH thành phố Bắc Ninh mở rộng, phát triển

hình thức BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, nhiều năm qua, triển khai số lượng

tham gia BHXH tự nguyện theo hình thức hộ gia đình trên địa bàn đạt tỉ lệ rất

thấp, đa số người dân chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc tham gia

BHYT do đó họ không nhiệt tình tham gia. Mặt khác, cơ quan BHXH chưa đề

cao trách nhiệm trong việc triển khai BHYT hộ gia đình, chưa tạo điều kiện

thuận tiện để người dân tham gia . Do đó từ thực tế trên, tôi đã chọn đề tài:

“Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện bảo hiểm y tế hộ gia đình tại thành phố

Bắc Ninh - tỉnh Bắc Ninh” làm chủ đề nghiên cứu trong quá trình làm luận

văn thạc sĩ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phản ánh và phân tích thực trạng thực BHYT hộ gia đình tại

thành phố Bắc Ninh đề ra một số biện pháp nhằm đẩy mạnh hoàn thiện

BHYT hộ gia đình tại thành phố Bắc Ninh trong những năm tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện BHYT hộ gia đình.

3

- Đánh giá thực trạng tham gia BHYT hộ gia đình tại thành phố Bắc

Ninh giai đoạn 2013 -2015.

- Đưa ra những giải pháp phù hợp nhằm đẩy mạnh hoàn thiện BHYT

hộ gia đình trên địa bàn thành phố Bắc Ninh.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là việc thực hiện BHYT hộ gia đình tại

thành phố Bắc Ninh.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

- Phạm vi thời gian: Các số liệu nghiên cứu của đề tài được tập hợp từ

giai đoạn 2013 - 2015.

- Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh

Bắc Ninh.

- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu thực trạng công tác thực hiện BHYT

hộ gia đình tại thành phố Bắc Ninh giai đoạn 2013 - 2015

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

- Góp phần hệ thống hoá và phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn

về BHYT, nhất là vấn đề chính sách và tổ chức thực hiện BHYT hộ gia đình.

- Chỉ ra được những thuận lợi trong việc triển khai BHYT hộ gia đình

tại địa bàn nghiên cứu, đồng thời, đặc biệt là phát hiện ra những khó khăn, hạn

chế khiến cho việc triển khai BHYT hộ gia đình tại địa phương không thành

công như mong đợi. Từ đó, tác giả luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu,

các biện pháp cụ thể nhằm hiện thực hóa thành công BHYT hộ gia đình trong

các đối tượng tiềm năng tại thành phố Bắc Ninh trong tương lai gần.

- Các kết quả nghiên cứu của luận văn là cứ liệu khoa học để các cấp

quản lý hoạch định chính sách và xây dựng các giải pháp khả thi trong việc

triển khai BHYT hộ gia đình trên địa bàn thành phố nhằm đạt hiệu quả cao

trong tương lai. Các kết quả nghiên cứu này có thể không chỉ áp dụng ở các