Giải Pháp Chuyển Dịch Cơ Cấu Kinh Tế Nông Thôn Theo Hướng Công Nghiệp Hóa Hiện Đại Hóa Của Huyện Sốp Cộp Tỉnh Sơn La

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

SỒNG A PÁO

GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG

THÔNTHEO HƯỚNG CÔNG NGHIỆP HÓA - HIỆN ĐẠI

HÓACỦA HUYỆN SỐP CỘP, TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH KẾ

MÃ NGÀNH:8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS.TRẦN TUẤN VIỆT

Hà Nội, 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên

cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận

đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hà Nội, ngày…….tháng…..năm 2020

Người cam đoan

Sồng A Páo

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tấm lòng trân trọng và biết ơn sâu sắc, tôi bày tỏ lòng biết ơn tới

thầy giáo TS. Trần Tuấn Việt, đã chỉ bảo hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành

luận văn này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô giáo trong khoa

Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Trường đại học Lâm nghiệp - Hà Nội đã tận

tình giảng dạy, trang bị cho tôi những kiến thức quý báu.

Tôi xin trân thành cảm ơn các phòng ban, các cơ quan liên quan;

UBND huyện Sốp Cộp - tỉnh Sơn La đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi thực

hiện Luận văn của mình.

Sau cùng tôi muốn gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đồng nghiệp,

những người đã luôn động viên, giúp đỡ tôi trong thời gian qua.

Tôi xin trân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày…….tháng…..năm 2020

Học viên

Sồng A Páo

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ......................................... v

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................vi

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ......................................................vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ

CẤU KINH TẾ NÔNG THÔN....................................................................... 6

1.1. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ......................... 6

1.1.1. Các khái niệm cơ bản ....................................................................... 6

1.1.2. Đặc trưng cơ bản cơ cấu kinh tế nông nghiệp ................................. 7

1.1.3. Nội dung cơ cấu kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông thôn theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá............................ 10

1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu kinh tế và quá trình chuyển

dịch cơ cấu kinh tế nông thôn................................................................... 12

1.2. Cơ sở thực tiễn về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng

công nghiệp hoá - hiện đại hoá của huyện Sốp Cộp - tỉnh Sơn La ............. 16

1.2.1. Kinh nghiệm của một số nước trong quá trình chuyển dịch cơ cấu

kinh tế nông thôn ...................................................................................... 16

1.2.2. Khái quát thực trạng và xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp ở Việt Nam..................................................................................... 18

1.2.3. Kinh nghiệm của địa phương về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ......... 25

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU31

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................................... 31

2.1.1. Điều kiện tự nhiên........................................................................... 31

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................ 34

iv

2.1.3. Những thuận lợi và khó khăn đối với việc chuyển dịch cơ cấu kinh

tế nông thôn ở huyện Sốp Cộp.................................................................. 42

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 44

2.2.1. Phương pháp tiếp cận..................................................................... 44

2.2.2. Phương pháp chọn điểm và mẫu nghiên cứu ................................. 45

2.2.3. Phương pháp thu thập và phân tích số liệu.................................... 46

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 48

3.1. Thực trạng cơ cấu kinh tế và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

thôn của huyện Sốp Cộp trong thời gian qua............................................... 48

3.1.1. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế chung giữa các ngành...... 48

3.1.2. Thực trạng cơ cấu và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong

nội bộ ngành ............................................................................................. 51

3.2. Nhận xét, đánh giá chung về thực trạng quá trình chuyển dịch cơ cấu

kinh tế nông thôn của huyện Sốp Cộp ......................................................... 66

3.2.1. Đánh giá nhân tố ảnh về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ... 66

3.2.2. Những thành tựu đạt được.............................................................. 69

3.2.3. Một số khó khăn tồn tại .................................................................. 70

3.3. Quan điểm, định hướng và giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

thôn theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá của huyện Sốp Cộp ........ 71

3.3.1. Một số quan điểm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo

hướng CNH - HĐH của huyện Sốp Cộp................................................... 71

3.3.2. Mục tiêu mà phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn

huyện Sốp Cộp từ nay đến năm 2025 ....................................................... 74

3.3.3. Giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế Sốp Cộp trong

những năm tới........................................................................................... 79

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ............................................................................ 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 88

PHỤ LỤC

v

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

CNH - HĐH Công nghiệp hóa hiện đại hóa

HTX Hợp tác xã

CN - TTCN &

XDCB

Công nghiệp - tiểu thủ công

nghiệp và xây dựng cơ bản

ĐVT Đơn vị tính

DV Dịch vụ

NN Nông nghiệp

TTCN Tiểu thủ công nghiệp

XDCB Xây dựng cơ bản

TM Thương mại

BQ Bình quân

SL Số lượng

CC Cơ cấu

CN Công nghiệp

SP Sản phẩm

VLXD Vật liệu xây dựng

KHKT Khoa học kỹ thuật

XK Xuất khẩu

NXB Nhà xuất bản

vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1. Cơ cấu GDP trong các ngành kinh tế năm 2010 - 2019................. 20

Bảng 1.2. Cơ cấu lao động phân theo ngành kinh tế năm 2010 - 2019 .......... 21

Bảng 1.3. Tăng trưởng GDP giai đoạn 2010 - 2019 (%) ................................ 24

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất đai của huyện Sốp Cộp giai đoạn năm 2017 - 2019.35

Bảng 2.2. Dân số qua các năm 2017 - 2019.................................................... 37

Bảng 2.3. Cơ sở hạ tầng của huyện Sốp Cộp qua 3 năm (2017 – 2019) ....... 40

Bảng 2.4. Dung lượng mẫu điều tra................................................................ 46

Bảng 3.1. Cơ cấu giá trị sản xuất các ngành kinh tế của huyện Sốp Cộp qua 3

năm (2017 - 2019)........................................................................................... 49

Bảng 3.2. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành Nông nghiệp - Lâm nghiệp - Thủy

sản của huyện Sốp Cộp (2017 - 2019)............................................................ 51

Bảng 3.3. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp huyện Sốp Cộp (2017 - 2019)..52

Bảng 3.4. Diện tích trồng trọt của huyện Sốp Cộp ......................................... 54

Bảng 3.5. Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây công nghiệp, cây ăn quả,

rau đậu huyện năm 2017, 2019 ....................................................................... 56

Bảng 3.6. Tình hình chăn nuôi của huyện Sốp Cộp........................................ 57

Bảng 3.7. Cơ cấu công nghiệp - xây dựng giai đoạn 2017 - 2019.................. 60

Bảng 3.9. Cơ cấu lao động làm việc trong các ngành kinh tế năm 2019........ 63

Bảng 3.10. Đánh giá về năng lực quản lý của cán bộ chuyển dịch cơ cấu kinh

tế nông thôn..................................................................................................... 67

Bảng 3.11. Đánh giá về quy hoạch chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn. ... 68

Bảng 3.12. Đánh giá về sự tham gia của người dân trong chuyển dịch cơ cấu

kinh tế nông thôn............................................................................................. 69

Bảng 3.13. Phương án phát triển kinh tế Sốp Cộp đến năm 2025 .................. 74

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

Hình 2.1. Bản đồ hình chính huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La............................. 32

Hình 2.2. Cơ cấu các dân tộc huyện Sốp Cộp năm 2019................................ 37

Hình 2.3. Cơ cấu lao động làm việc trong các ngành kinh tế năm 2019 ........ 38

1

MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu

Phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn theo hướng sản xuất hàng

hoá trong quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước là nhiệm vụ chiến

lược đã được Đảng và Nhà nước ta xác định.

Từ yêu cầu thực tiễn đặt ra, yêu cầu phát triển kinh tế và chuyển dịch

cơ cấu kinh tế nông thôn từ kinh tế thuần nông sang cơ cấu kinh tế nông

nghiệp - công nghiệp và dịch vụ ngay trên địa bàn nông thôn. Hoạt động kinh

tế của lao động nông thôn có sự chuyển dịch không phải từ khu vực địa lý này

sang khu vực địa lý khác, mà chuyển dịch từ khu vực kinh tế nông nghiệp

sang khu vực khác ngoài nông nghiệp ngay tại nông thôn.

Đất nước ta từ khi đổi mới tới nay kinh tế phát triển, thu nhập của nông

dân ngày càng gia tăng, ngành nông nghiệp đã khẳng định được vị trí của

mình trong quá trình sản xuất kinh doanh theo cơ chế thị trường có sự quản lý

của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Sốp Cộp là một huyện nông nghiệp của tỉnh Sơn La có những điều kiện

thuận lợi cho việc phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn. Thực hiện Công

nghiệp hóa - Hiện đại hóa nông nghiệp và xây dựng nông thôn là nhiệm vụ rất

quan trọng, cả trước mắt và lâu dài của huyện. Trong quá trình phát triển, bằng

nhiều biện pháp để đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất

nông nghiệp đa dạng đáp ứng ngày càng tăng nhu cầu lương thực, thực phẩm,

nguyên liệu cho công nghiệp và hướng tới xuất khẩu, gắn phát triển nông

nghiệp với công nghiệp chế biến, ngành nghề, gắn sản xuất với thị trường trên

địa bàn toàn huyện nhằm tạo ra cơ sở để ổn định tình hình kinh tế - chính trị -

xã hội trên địa bàn đồng thời tạo ra sự phân công lao động mới, giải quyết việc

làm, nâng cao đời sống, xóa đói giảm nghèo, thu hẹp dần khoảng cách về mức

sống giữa các tầng lớp dân cư, giữa miền ngược với miền xuôi.

2

Thời gian qua, nhất là sau những năm đổi mới sản xuất nông nghiệp

phát triển tương đối toàn diện đều khắp trên các vùng trong cả nước, bộ mặt

nông thôn có những bước thay đổi đáng kể, hòa chung với sự phát triển sản

xuất nông nghiệp của đất nước nông nghiệp của huyện Sốp Sộp cũng phát

triển, có mức tăng trưởng khá. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp của huyện được

chuyển dịch theo hướng tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao, góp phần thúc

đẩy từng bước thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn huyện. Tuy là

một huyện vùng cao của tỉnh Sơn La sản xuất nông nghiệp còn gặp nhiều khó

khăn, do nhận thức của người dân còn hạn chế cho nên năng suất, sản lượng

cây trồng chưa cao, việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng còn gặp nhiều khó khăn.

Từ nhận thức và thực tế cho thấy việc phát triển sản xuất nông nghiệp nói

chung và tăng năng suất, sản lượng cây trồng nói riêng là vấn đề quan trọng

trong quá trình thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện.

Với những lý do trên và thực tiễn chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp nông thôn ở huyện Sốp Cộp - tỉnh Sơn La hiện nay, tôi tiến hành

nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

thôn theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá của huyện Sốp Cộp, tỉnh

Sơn La"

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Nghiên cứu quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn của huyện

Sốp Cộp trong thời gian qua, từ đó đề xuất những định hướng và một số giải

pháp nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng Công nghiệp hoá

- hiện đại hoá trong những năm tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về cơ cấu kinh tế và

chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.

- Đánh giá thực trạng cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn

của huyện trong những năm qua.