Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

----------------------------------------------------

Triệu Thị Minh Hồng

GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA

Ở HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Thái nguyên, năm 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

1

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

------------------------------------------

Triệu Thị Minh Hồng

GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA

Ở HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60- 31- 10

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học

TS. Đoàn Quang Thiệu

Thái nguyên, năm 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án này

là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn

này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án đều đã được chỉ

rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2009

Tác giả

Triệu Thị Minh Hồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

3

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành bản luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của

các cơ quan, các cấp lãnh đạo và cá nhân. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn và kính

trọng tới tất cả tập thể và cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình

học tập và nghiên cứu.

Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Đoàn Quang Thiệu

người đã hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận

văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa sau đại học, Khoa

Kinh tế, các đơn vị liên quan của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh

doanh Thái Nguyên. Tôi xin trân trọng cảm ơn các giáo sư, tiến sĩ của

Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh- những người đã trang bị

cho tôi những kiến thức quý báu để giúp tôi hoàn thành công trình này.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Sở Nông nghiệp và phát

triển nông thôn, Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Thái Nguyên, UBND

huyện Đồng Hỷ, Phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Đồng

Hỷ, các xã và các hộ nông dân huyện Đồng Hỷ đã giúp tôi trong quá trình

điều tra số liệu.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên

chia sẻ, giúp đỡ nhiệt tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành

luận án.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2009

Tác giả

Triệu Thị Minh Hồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

4

MỤC LỤC

Trang

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục

Danh mục các bảng

Mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Mục tiêu nghiên cứu 2

2.1. Mục tiêu chung 2

2.2. Mục tiêu cụ thể 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3

4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn 3

5. Bố cục của Luận văn 3

Chƣơng 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu và phƣơng pháp nghiên

cứu 4

1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nông nghiệp theo hướng sản

xuất hàng hoá

4

1.1.1. Cơ sở lý luận nông nghiệp và phát triển nông nghiệp theo

hướng sản xuất hàng hoá

4

1.1.2. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp ở một số nước trên thế giới

và ở Việt Nam

20

1.2. Phương pháp nghiên cứu 33

1.2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết 33

1.2.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 34

1.2.3. Hệ thống chỉ tiêu phân tích 38

Chƣơng 2: Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất

hàng hoá ở huyện Đồng Hỷ 41

2.1. Đặc điểm của huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên 41

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên 41

2.1.2. Điều kiện về kinh tế xã hội 47

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

5

2.1.3. Đánh giá chung về những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự

nhiên, kinh tế xã hội ảnh hưởng đến sự phát triển sản xuất nông nghiệp

theo hướng sản xuất hàng hoá ở Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên 54

2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá ở

huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên 55

2.2.1. Một số kết quả phát triển nông nghiệp của huyện Đồng Hỷ 55

2.2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng

hóa ở huyện Đồng Hỷ 69

2.2.3. Thực trạng và các loại hình tổ chức sản xuất 69

2.2.4. Đánh giá chung về thực trạng sản xuất nông nghiệp theo hướng

sản xuất hàng hoá ở huyện Đồng Hỷ

84

Chƣơng 3 : Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nông nghiệp

theo hƣớng sản xuất hàng hoá huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên

87

3.1. Một số quan điểm chủ yếu 87

3.2. Định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nông nghiệp theo

hướng sản xuất hàng hoá ở huyện Đồng Hỷ đến năm 2010 và 2015 91

3.2.1. Định hướng chung 91

3.2.2. Các giải pháp chủ yếu 92

Kết luận và kiến nghị 102

Tài liệu tham khảo 105

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

6

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất đai của huyện Đồng Hỷ năm 2008 44

Bảng 2.2. Tình hình nhân khẩu và lao động của huyện Đồng Hỷ 49

Bảng 2.3. Kết quả sản xuất các ngành kinh tế huyện Đồng Hỷ giai đoạn

(2004 – 2008) 53

Bảng 2.4. Giá trị sản xuất, cơ cấu giá trị sản xuất, giá trị gia tăng ngành

nông lâm thủy sản huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2004 - 2008 55

Bảng 2.5. Cơ cấu diện tích gieo trồng cây hàng năm huyện Đồng Hỷ

giai đoạn 2004 – 2008

57

Bảng 2.6. Diện tích, năng suất và sản lượng cây lương thực huyện Đồng

Hỷ giai đoạn 2004 - 2008 59

Bảng 2.7.Diện tích, năng suất và sản lượng cây thực phẩm huyện Đồng Hỷ

giai đoạn 2004 – 2008 61

Bảng 2.8.Diện tích, năng suất và sản lượng cây công nghiệp hàng năm

huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2004 – 2008 62

Bảng 2.9. Diện tích, năng suất và sản lượng cây chè, cây ăn quả huyện

Đồng Hỷ giai đoạn 2004 – 2008 63

Bảng 2.10. Kết quả ngành chăn nuôi huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2004 -

2008 66

Bảng 2.11. Một số chỉ tiêu của trang trại huyện Đồng Hỷ năm 2008 74

Bảng 2.12. Tình hình chế biến và tiêu thụ sản phẩm của trang trại 75

Bảng 2.13. Cơ cấu hộ nông dân theo quy mô hàng hoá ở các xã điều tra

năm 2008 78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

7

Bảng 2.14. Quy mô và cơ cấu giá trị sản phẩm hàng hoá bình quân ở hộ

nông dân điều tra năm 2008 80

Bảng 2.15. Mức thu nhập bình quân theo lao động và nhân khẩu của hộ

nông dân điều tra 82

Bảng 2.16. Tổng hợ p mộ t số chỉ tiêu về các loại hình tổ chứ c sản xuất 83

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

8

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở nước ta thu

được những thắng lợi đáng khích lệ. Nông nghiệp là một trong những ngành

kinh tế chủ yếu của nền kinh tế quốc dân cũng đã đạt được kết quả bước đầu

trong chuyển dịch cơ cấu sản xuất theo hướng sản xuất hàng hoá, công nghiệp

hoá và hiện đại hoá. Song, kết quả đạt được còn nhiều hạn chế, sản xuất hàng

hoá với quy mô hiệu quả chưa cao. Đảng và nhà nước ta đã có nhiều chủ

trương và giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển dịch kinh tế nông nghiệp và nông

thôn theo hướng đưa từ nền kinh tế hàng hoá nhỏ lên nền kinh tế thị trường

hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập nền kinh tế khu vực và thế giới, đặc biệt

khi chúng ta đã tham gia thực hiện AFTA, tham gia APEC và ra nhập WTO.

Đây là thuận lợi nhưng cũng là vấn đề rất khó khăn, thách thức cho phát triển

nông nghiệp của nước ta. Nông nghiệp nước ta có thế mạnh về đất đại, lao

động và có khả năng đa dạng hóa sản phẩm, nhưng chúng ta có nhiều điểm

yếu: cơ sở vật chất kỹ thuật, khoa học công nghệ, sản xuất và chế biến, kinh

nghiệm thương trường, trình độ tổ chức quản lý… Những hạn chế đó làm cho

chất lượng sản phẩm còn thấp, giá thành sản xuất cao, hiệu quả thấp, làm hạn

chế tính cạnh tranh chưa cao. Để hội nhập với thị trường khu vực và quốc tế,

giữ được thị trường trong nước, chúng ta cần phải phát triển nông nghiệp theo

hướng sản xuất hàng hóa.

Đồng Hỷ là một huyện trung du miền núi của tỉnh Thái Nguyên, với 17

xã và 3 thị trấn. Tổng diện tích đất tự nhiên của huyện là 47.037,94 ha trong

đó đất nông nghiệp là 12.488,92 ha chiếm 26,55% diện tích đất tự nhiên, đất

lâm nghiệp là 21.402,61 ha chiếm 45,5% diện tích đất tự nhiên còn lại là các

loại đất khác. Đồng Hỷ là huyện có nhiều tiềm năng nông lâm nghiệp chưa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

9

được khai thác, hiệu quả sản xuất nông nghiệp còn thấp, đời sống của nông

dân trong khu vực nông thôn còn nhiều khó khăn. Một trong những nguyên

nhân quan trọng là nền nông nghiệp của huyện còn nhiều trở ngại, chưa thực

sự đi vào sản xuất hàng hóa. Chính vì vậy, nghiên cứu phát triển nông nghiệp

theo hướng sản xuất hàng hóa là hết sức cần thiết đối với từng vùng, từng địa

phương và phạm vi toàn quốc. Do đó tôi chọn đề tài: "Giải pháp chủ yếu

nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa ở huyện Đồng

Hỷ, tỉnh Thái Nguyên" làm luận văn tốt nghiệp nhằm góp phần thiết thực vào

việc khai thác có hiệu quả tiềm năng, phát triển kinh tế nông nghiệp, nông

thôn trên địa bàn huyện.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển sản xuất

hàng hóa nông nghiệp, đánh giá thực trạng tình hình phát triển sản xuất hàng

hóa nông nghiệp của huyện Đồng Hỷ, từ đó đề ra những giải pháp khoa học

nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa có tính bền vững

ở huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, góp phần phát triển kinh tế-xã hội nâng

cao đời sống người dân địa phương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển nông

nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa.

- Đánh giá thực trạng tình hình phát triển nông nghiệp theo hướng sản

xuất hàng hóa ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên.

- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu có tính khả thi nhằm phát triển nông

nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

10

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

* Đối tượng nghiên cứu: là những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn về

phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, phương hướng và giải

pháp chủ yếu để phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa

ở huyện Đồng Hỷ.

* Phạm vi nghiên cứu:

- Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về phát triển nông nghiệp

theo hướng sản xuất hàng hóa, phân tích thực trạng về sản xuất hàng hoá chủ

yếu tập trung vào phân tích các ngành và trong từng ngành.

- Về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái

Nguyên.

- Về thời gian: Các tư liệu tổng quan thu thập từ các tài liệu đã công bố

trong giai đoạn từ năm 2004 - 2008, số liệu điều tra hiện trạng chủ yếu thu thập

số liệu của năm 2008.

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài

- Đề tài là một công trình khoa học, là tài liệu tham khảo cho những

người học tập và nghiên cứu trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp hàng hoá.

- Đề tài có ý nghĩa quan trọng giúp cho các nhà lãnh đạo địa phương có

những giải pháp khoa học trong phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng

sản xuất hàng hoá góp phần phát triển kinh tế-xã hội địa phương.

5. Bố cục của Luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài bao gồm 3 chương:

Chương I: Tổng quan tài liệu nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.

Chương II: Thực trạng phát triển nông nghiệp của huyện Đồng Hỷ theo

hướng sản xuất hàng hóa.

Chương III: Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nông nghiệp

theo hướng sản xuất hàng hóa huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên.