Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển dịch vụ ngoài tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––

TRẦN THỊ HÀ SÂM

GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ

NGOÀI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP

VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––

TRẦN THỊ HÀ SÂM

GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ

NGOÀI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP

VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Duy Dũng

THÁI NGUYÊN - 2013

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, những thông tin

và số liệu trong luận văn được trích dẫn trung thực chính xác từ các tài liệu tham

khảo và xuất phát từ tình hình thực tế tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển

Nông thôn tỉnh Quảng Ninh.

Thái Nguyên, ngày tháng 5 năm 2013

Tác giả luận văn

Trần Thị Hà Sâm

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài “Giải pháp chủ yếu nhằm

phát triển dịch vụ ngoài tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông

thôn Quảng Ninh” tôi đã nhận được sự giúp đỡ, những ý kiến đóng góp, chỉ bảo

quý báu của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài nhà trường.

Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm Khoa và

các thầy cô giáo Khoa Sau đại học và Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh

doanh Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi được học tập và nghiên cứu các nội

dung trong chương trình đào tạo Thạc sỹ.

Để có được kết quả nghiên cứu, bên cạnh sự cố gắng nỗ lực của bản thân, tôi

còn nhận được sự hướng dẫn chu đáo, tận tình của PGS.TS. Nguyễn Duy Dũng, là

người trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và viết luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn các phòng, chi nhánh thuộc Ngân hàng Nông

nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Ninh, các đồng nghiệp, đặc biệt là các khách

hàng đã giúp đỡ tận tình, cung cấp tài liệu, thông tin cho tôi hoàn thành luận văn này.

Ngoài ra, tôi cũng nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình, sự động viên và tạo mọi

điều kiện về vật chất và tinh thần của của lãnh đạo, đồng nghiệp đơn vị công tác, gia

đình, bạn bè, người thân.

Với tấm lòng chân thành, tôi xin cảm ơn mọi sự giúp đỡ quý báu đó!

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 5 năm 2013

Tác giả luận văn

Trần Thị Hà Sâm

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ CÁI VIẾT TẮT..............................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ ................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ...........................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn.......................................................3

5. Bố cục của luận văn............................................................................................3

CHƢƠNG 1: MỘT SỐ NỘI DUNG LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ

DỊCH VỤ NGOÀI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI..................4

1.1. Cơ sở lý luận....................................................................................................4

1.1.1. Một số khái niệm về dịch vụ ngoài tín dụng của ngân hàng

thương mại...............................................................................................4

1.1.3. Ý nghĩa của việc phát triển dịch vụ ngoài tín dụng ................................15

1.1.4. Các yếu tố tác động đến dịch vụ ngoài tín dụng tại NHTM ...................17

1.2. Cơ sở thực tiễn...............................................................................................21

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ ngoài tín dụng ở các nước phát triển........21

1.2.2. Một số bài học vận dụng cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam.........26

1.2.3. Bài học vận dụng cho phát triển dịch vụ ngoài tín dụng ở

NHNo&PTNT Việt Nam.......................................................................27

Tóm tắt chương 1..................................................................................................29

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................30

2.1. Câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết..........................................................30

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................30

2.2.1. Phương pháp chọn điểm, đối tượng điều tra nghiên cứu ........................30

iv

2.2.2. Thu thập thông tin ...................................................................................31

2.2.3. Các chỉ tiêu phân tích..............................................................................35

Tóm tắt chương 2..................................................................................................39

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGOÀI TÍN

DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

THÔN (NHNo&PTNT) QUẢNG NINH...............................................................40

3.1. Tổng quan về hoạt động của NHNo&PTNT Quảng Ninh ............................40

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..........................................................40

3.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy............................................................................41

3.1.3.Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT tỉnh

Quảng Ninh ..........................................................................................41

3.2. Thực trạng phát triển dịch vụ ngoài tín dụng và doanh thu từ dịch vụ

ngoài tín dụng tại NHNo&PTNT Quảng Ninh ...........................................45

3.2.1. Tình hình phát triển dịch vụ ngoài tín dụng............................................45

3.2.2. Kết quả cụ thể các nhóm SPDV ngoài tín dụng tại Chi nhánh ...............46

3.2.3. Tình hình phát triển doanh thu dịch vụ ngoài tín dụng...........................49

3.2.4. Lợi nhuận của hoạt động dịch vụ ngoài tín dụng....................................53

3.2.5. Tình hình thực hiện từng loại SPDV ngoài tín dụng ..............................54

3.2.6. Tốc độ gia tăng số lượng khách hàng sử dụng SPDV ngoài tín dụng........69

3.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triẻn dịch vụ ngoài tín dụng tại

NHNo&PTNT Quảng Ninh ........................................................................70

3.3.1. Mô hình phân tích S.W.O.T tổng hợp.....................................................70

3.3.2. Đánh giá kết quả điều tra qua phân tích SPSS (xem chương 2).............72

3.3.3. Kết quả đã đạt được ................................................................................73

3.3.4. Tồn tại và nguyên nhân...........................................................................75

Tóm tắt chương 3..................................................................................................79

CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN

DỊCH VỤ NGOÀI TÍN DỤNG TẠI NHNo&PTNT QUẢNG NINH.................80

4.1. Định hướng về thị trường và SPDV ngoài tín dụng của NHNo&PTNT

Quảng Ninh .................................................................................................80

v

4.1.1. Chiến lược của NHNo&PTNT Việt Nam...............................................80

4.1.2. Định hướng về thị trường và SPDV ngoài tín dụng tại

NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh ...........................................................82

4.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển SPDV ngoài tín dụng tại

NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh .................................................................83

4.2.1. Thay đổi quan niệm, nhận thức về ngân hàng hiện đại...........................83

4.2.2. Hoạch định mục tiêu phát triển SPDV ngoài tín dụng............................84

4.2.3. Phát triển nguồn nhân lực thông qua công tác đào tạo và sử dụng

cán bộ nhân viên....................................................................................85

4.2.4. Hoàn thiện chất lượng SPDV, chất lượng phục vụ và nâng cao

doanh thu dịch vụ ngoài tín dụng hiện có .............................................87

4.2.5. Công tác marketing .................................................................................96

4.2.6. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, phòng ngừa và

giảm thiểu rủi ro ..................................................................................100

4.3. Một số kiến nghị nhằm phát triển dịch vụ ngoài tín dụng tại

NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh ...............................................................101

4.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước..................................................................101

4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ...............................................103

4.3.3. Kiến nghị đối với NHNo&PTNT Việt Nam.........................................104

Tóm tắt chương 4................................................................................................107

KẾT LUẬN............................................................................................................108

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................109

PHẦN PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ CÁI VIẾT TẮT

TT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa

01 ATM Máy rút tiền tự động

02 CBNV Cán bộ nhân viên

03 CNTT Công nghệ thông tin

04 CNNH Công nghệ ngân hàng

05 DNNN Doanh nghiệp nhà nước

06 DTDVNTD Doanh thu dịch vụ ngoài tín dụng

07 DTHĐNH Doanh thu hoạt động ngân hàng

08 EDC Thiết bị quẹt thẻ

09 EUR Đồng tiền chung châu Âu

10 GTGT Giá trị gia tăng

11 L/C Thư tín dụng chứng từ

12 NH Ngân hàng

13 NHNN Ngân hàng nhà nước

14 NHTM Ngân hàng thương mại

15 NHTW Ngân hàng trung ương

16 NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

17 POS Thiết bị quẹt thẻ

18 SPDV Sản phẩm dịch vụ

19 TCTD Tổ chức tín dụng

20 TCKT Tổ chức kinh tế

21 TTQT Thanh toán quốc tế

22 VTC Vốn tự có

23 VND Đồng Việt Nam

24 XNK Xuất nhập khẩu

25 USD Đô la Mỹ

26 WTO Tổ chức thương mại thế giới

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Biểu 3.1: Kết quả thực hiện các chỉ tiêu chủ yếu của Agribank tỉnh Quảng Ninh........42

Biểu 3.2: Chỉ tiêu quỹ thu nhập phản ánh kết quả kinh doanh .................................44

Biểu 3.3: Kết quả thu dịch vụ....................................................................................49

Biểu 3.4: Cơ cấu doanh thu dịch vụ NTD trên tổng doanh thu ................................50

Biểu 3.5: Tình hình thực hiện thu nhập ròng ngoài tín dụng của CN Quảng Ninh

so với khu vực và toàn hệ thống NHNo&PTNT .......................................52

Biểu 3.6: Cơ cấu các khoản doanh thu từ dịch vụ ngoài tín dụng ............................53

Biểu 3.7: Bảng thống kê gia tăng số lượng SPDV ngoài tín dụng qua các năm ......55

Biểu 3.8: Doanh số các phương thức thanh toán trong nước....................................56

Biểu 3.9: Doanh thu phí dịch vụ thanh toán trong nước...........................................56

Biểu 3.10: Doanh số thanh toán quốc tế và thu dịch vụ thanh toán quốc tế .............60

Biểu 3.11: Tổng hợp hoạt động kiều hối và kinh doanh ngoại tệ .............................62

Biểu 3.12: Số liệu sản phẩm thẻ qua các năm...........................................................64

Biểu 3.13: Doanh thu từ dịch vụ khác của Chi nhánh Quảng Ninh..........................68

Biểu 3.14:Thống kê số lượng khách hàng sử dụng SPDV .......................................69

viii

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ

Đồ thị 3.1: Tốc độ tăng trưởng doanh thu từ dịch vụ ngoài tín dụng của

NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh..............................................................51

Đồ thị 3.2: Tốc độ tăng trưởng doanh thu phí thanh toán trong nước ......................57

Đồ thị 3.3: Tăng trưởng doanh thu phí dịch vụ TTQT qua các năm ........................60

Đồ thị 3.4: Tăng trưởng doanh thu kiều hối, kinh doanh ngoại tệ............................63

Đồ thị 3.5: Tốc độ tăng trưởng doanh thu phí phát hành thẻ ....................................65

Đồ thị 3.6. Tốc độ tăng trưởng doanh thu từ dịch vụ khác .......................................68

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng và nhà nước, nền kinh tế Việt Nam

thời gian qua đã khởi sắc và tạo nên sự biến chuyển lớn ở tất cả các lĩnh vực. Trong

đó, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã nhanh chóng đổi mới hoạt động, từng bước

thích ứng với môi trường cạnh tranh ngày càng quyết liệt, nhất là kể từ khi Việt

Nam chính thức được gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đến nay.

Mục tiêu kinh doanh của các ngân hàng thương mại (NHTM) là bảo đảm an

toàn vốn và có lợi nhuận. Lợi nhuận ngân hàng có được là từ hoạt động đầu tư tín

dụng và cung cấp các sản phẩm dịch vụ (SPDV) ngoài tín dụng cho khách hàng.

Các ngân hàng hàng đầu thế giới đã phát triển mạnh về dịch vụ tín dụng đều nhận

định rằng hoạt động tín dụng có thể tạo ra nguồn thu ổn định tuy nhiên nguy cơ rủi

ro rất cao. Trong khi hoạt động ngoài tín dụng mang lại nguồn doanh thu lớn, chắc

chắn, ít rủi ro. Vì vậy, các ngân hàng đều hy vọng rằng dịch vụ ngoài tín dụng sẽ

ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong tổng doanh số của họ. Mặt khác, tiến bộ về khoa

học công nghệ ngày càng ứng dụng nhiều trong thực tiễn và tạo ra nhiều SPDV

ngân hàng hiện đại với nhiều tiện ích. Đặc biệt, trong bối cảnh hoạt động tín dụng

hiện nay còn nhiều khó khăn, thì việc coi trọng vai trò của phát triển dịch vụ ngoài

tín dụng và làm sao để đẩy mạnh các dịch vụ này là điều hết sức cần thiết. Điều này

không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, tăng sức cạnh

tranh, tối giản rủi ro và đảm bảo mục tiêu tăng trưởng bền vững của ngân hàng.

Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo&PTNT)

tỉnh Quảng Ninh là đơn vị thành viên trực thuộc hệ thống NHNo&PTNT Việt Nam,

hoạt động kinh doanh trên vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc của Tổ quốc, có nhiều

lợi thế trong việc cung cấp các SPDV ngoài tín dụng. Hiện tại SPDV cung cấp cho

khách hàng của Chi nhánh còn nhiều hạn chế về tiện ích, chưa thực sự đáp ứng tốt

nhu cầu và thu hút khách hàng. Doanh thu từ các SPDV còn chiếm tỷ trọng nhỏ, chưa

có ảnh hưởng lớn trong tổng doanh thu, tốc độ tăng trưởng hàng năm thấp. Làm thế

nào để khắc phục những yếu kém trên và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh

2

doanh của chi nhánh? Đây là bài toán không dễ trả lời. Thực tế có thể đưa ra nhiều

nhóm giải pháp, trong đó việc lựa chọn cách thức phát triển SPDV ngoài tín dụng để

nâng cao doanh thu dịch vụ ngoài tín dụng là một hướng đi chiến lược nhằm ổn định

kết quả kinh doanh lâu dài, phát triển bền vững theo xu hướng ngân hàng hiện đại.

Đây là một vấn đề khá lớn, phức tạp, song rất cần thiết trong bối cảnh kinh tế đất

nước cũng như hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung, ngân hàng nói

riêng đang gặp nhiều khó khăn thách thức cả bên trong và từ bên ngoài.

Xuất phát từ tình hình đó, tác giả chọn “Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển

dịch vụ ngoài tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh

Quảng Ninh” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Mục đích nghiên cứu

Phân tích và làm rõ thực trạng hoạt động dịch vụ ngoài tín dụng, chỉ ra

nguyên nhân tồn tại và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ ngoài tín dụng

tại NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh.

Nhiệm vụ:

- Nghiên cứu nội dung, vai trò, tính tất yếu phải phát triển dịch vụ ngoài tín

dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại.

- Phân tích, đánh giá đúng thực trạng các SPDV ngoài tín dụng tại

NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh hiện tại.

- Đề xuất được hệ thống giải pháp và kiến nghị hữu hiệu nhằm phát triển

dịch vụ ngoài tín dụng và nâng cao doanh thu dịch vụ tại NHNo&PTNT tỉnh Quảng

Ninh trong thời gian tới.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

+ Đối tượng nghiên cứu: Các SPDV ngoài tín dụng tại NHNo&PTNT tỉnh

Quảng Ninh.

+ Phạm vi nghiên cứu: Luận văn chỉ nghiên cứu giải pháp phát triển dịch vụ

ngoài tín dụng; Đánh giá thực trạng dịch vụ ngoài tín dụng tại Chi nhánh

NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2009 -2012; Đề xuất giải pháp và kiến nghị

nhằm phát triển dịch vụ ngoài tín dụng tại NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh.

3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

- Luận văn góp phần làm rõ hơn một số khía cạnh lý luận và thực tiễn về

hoạt động dịch vụ ngoài tín dụng của ngân hàng, nhất là của NHNo&PTNT.

- Đề xuất và kiến nghị các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ ngoài tín dụng

và hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng thu dịch vụ tại NHNo&PTNT Quảng Ninh

và đối với các chi nhánh khác trong hệ thống NHNo&PTNT Việt Nam.

5. Bố cục của luận văn

Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận, được kết cấu thành 4 chương:

Chương 1: Một số nội dung lý luận và thực tiễn về dịch vụ ngoài tín dụng tại

ngân hàng thương mại

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu

Chương 3: Kết quả nghiên cứu về thực trạng hoạt động dịch vụ ngoài tín

dụng tại NHNo&PTNT tỉnh Quảng Ninh.

Chương 4: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển dịch vụ ngoài

tín dụng và nâng cao doanh thu dịch vụ ngoài tín dụng tại NHNo&PTNT tỉnh

Quảng Ninh.