Điều tra tổng hợp điều kiện tự nhiên, tài nguyên và môi trường biển vịnh Bắc Bộ - Chuyên đề khí tượng thuỷ văn

Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ

Ch−¬ng tr×nh ®iÒu tra c¬ b¶n vµ nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ biÓn

§Ò tµi KC 09 . 17

§iÒu tra tæng hîp ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn vµ

m«i tr−êng biÓn vÞnh b¾c bé

Chñ nhiÖm: TS. NguyÔn ThÕ T−ëng

Trung t©m KhÝ t−îng Thuû v¨n biÓn

B¸o c¸o nh¸nh

KhÝ t−îng thñy v¨n

vÞnh b¾c bé

Chñ tr×: TS. TrÇn Hång Lam

C¬ quan thùc hiÖn: Trung t©m KTTV BiÓn

6397-3

14/6/2007

Hµ néi - 2006

- 1 -

lêi nãi ®Çu

VÞnh B¾c Bé (h×nh 1.1) lµ mét trong nh÷ng vÞnh lín ë §«ng Nam ¸ vµ

thÕ giíi, vÞnh cã diÖn tÝch kho¶ng 126.250 km2

(36.000 h¶i lý vu«ng), chiÒu

ngang n¬i réng nhÊt kho¶ng 310 km (176 h¶i lý), n¬i hÑp nhÊt ë cöa vÞnh réng

kho¶ng 220 km (119 h¶i lý). VÞnh hoµn toµn do bê biÓn cña hai n−íc ViÖt Nam

vµ Trung Quèc bao bäc, bao gåm bê biÓn §«ng B¾c ViÖt Nam ch¹y qua 10 tØnh,

thµnh phè vµ bê biÓn hai tØnh Qu¶ng T©y, H¶i Nam cña Trung Quèc. VÞnh cã hai

cöa lµ eo biÓn Quúnh Ch©u n»m gi÷a b¸n ®¶o L«i Ch©u vµ ®¶o H¶i Nam víi bÒ

réng kho¶ng 19 h¶i lý vµ cöa chÝnh cña cöa vÞnh tõ ®¶o Cån Cá (ViÖt Nam) tíi

mòi Oanh Ca (®¶o H¶i Nam, Trung Quèc) réng kho¶ng 112 h¶i lý. ChiÒu dµi bê

biÓn phÝa ViÖt Nam kho¶ng 763 km, phÝa Trung Quèc kho¶ng 695 km. PhÇn

vÞnh phÝa ViÖt Nam cã kho¶ng trªn 3000 hßn ®¶o ®¸ ven bê, ngoµi ra cßn cã ®¶o

B¹ch Long VÜ n»m c¸ch ®Êt liÒn ViÖt Nam kho¶ng 110 km, c¸ch ®¶o H¶i Nam

(Trung Quèc) kho¶ng 130 km. PhÝa Trung Quèc chØ cã mét sè Ýt ®¶o nhá ë phÝa

§«ng B¾c vÞnh nh− ®¶o VÞ Ch©u, Tµ D−¬ng vÞnh B¾c Bé lµ cöa ngâ giao l−u lín

vµ l©u ®êi cña ViÖt Nam ra thÕ giíi, trong ®ã cã Trung Quèc, nã cã tÇm quan

träng ®Æc biÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, th−¬ng m¹i quèc tÕ còng nh− quèc

phßng vµ b¶o vÖ an ninh, chñ quyÒn cña n−íc ta.

Ho¹t ®éng ®iÒu tra, kh¶o s¸t vµ nghiªn cøu biÓn ë vÞnh B¾c Bé ®· ®−îc

tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX. Ngay tõ nh÷ng n¨m 1922 tµu nghiªn

cøu biÓn De Lanessan vµ mét sè tµu cña h¶i qu©n Ph¸p ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra

kh¶o s¸t vÞnh B¾c Bé víi c¸c mÆt c¾t ®Þnh kú ®Ó thu thËp c¸c yÕu tè KhÝ t−îng,

Thuû v¨n, ®Þa chÊt, sinh vËt næi vµ sinh vËt ®¸y cña vÞnh. Tr¶i qua nhiÒu giai

®o¹n g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn ®Êt n−íc, c«ng cuéc ®iÒu tra nghiªn cøu biÓn

ë vÞnh B¾c Bé liªn tôc ®−îc thùc hiÖn vµ ph¸t triÓn víi qui m« ngµy cµng më

réng, tr×nh ®é ngµy cµng ®−îc n©ng cao víi sù tham gia cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu

®Þa ph−¬ng c¶ ë trong vµ ngoµi n−íc nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ

biÓn, qu¶n lý vµ khai th¸c bÒn v÷ng tµi nguyªn m«i tr−êng biÓn vÞnh B¾c Bé.

- 2 -

§Ò tµi “ §iÒu tra tæng hîp ®iÒu kiªn tù nhiªn tµi nguyªn vµ m«i tr−êng

vÞnh B¾c Bé”, m· sè: KC09-17 ®· ®−îc triÓn khai ®Ó tiÕn hµnh tËp hîp mét c¸ch

cã hÖ thèng c¸c tµi liÖu, sè liÖu ®iÒu tra kh¶o s¸t biÓn t¹i vÞnh B¾c Bé tõ n¨m

1960 trë l¹i ®©y. §ång thêi còng tiÕn hµnh ®iÒu tra, kh¶o s¸t bæ sung nh»m môc

®Ých x©y dùng ®−îc mét c¬ së d÷ liÖu hoµn chØnh vµ ®Çy ®ñ nhÊt vÒ c¸c ®iÒu

kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn vµ m«i tr−êng nãi chung vµ KhÝ t−îng Thñy v¨n nãi

riªng t¹i vÞnh B¾c Bé. Dùa trªn c¬ së d÷ liÖu ®ã, chuyªn ®Ò KhÝ t−îng Thñy v¨n

cña ®Ò tµi ®· sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc ®Ó ®¸nh gi¸ biÕn

®éng cña c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n biÓn trong vßng h¬n 40 n¨m qua còng

nh− c¬ chÕ ho¹t ®éng cña chóng t¹i vÞnh B¾c Bé.

B¸o c¸o tæng kÕt chuyªn ®Ò KhÝ t−îng Thñy v¨n ®−îc tr×nh bµy nh− sau:

+ Môc I. C¬ së d÷ liÖu.

Tr×nh bµy cô thÓ c¸c c«ng viÖc thu thËp sè liÖu qu¸ khø, kh¶o s¸t ®o ®¹c

bæ xung, tËp hîp vµ chØnh lý sè liÖu gãp phÇn hoµn thµnh mét nhiÖm vô quan

träng cña ®Ò tµi lµ: X©y dùng c¬ së d÷ liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn vµ

m«i tr−êng vÞnh B¾c Bé.

+ Môc II. BiÕn ®éng c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé.

Tr×nh bµy c¸c ph−¬ng ph¸p vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ biÕn ®éng, c¬

chÕ ho¹t ®éng cña c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé trong vßng

h¬n 40 n¨m qua kÓ tõ n¨m 1960.

+ Môc III. M« pháng c¸c qu¸ tr×nh KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé

b»ng m« h×nh .

Giíi thiÖu s¬ l−îc vÒ c¸c m« h×nh ®· sö dông ®Ó m« pháng c¸c qu¸ tr×nh

®éng lùc, vËt lý, KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé vµ ph©n tÝch s¬ bé c¸c kÕt

qu¶ ®¹t ®−îc .

+ Môc IV. KÕt luËn.

Tãm t¾t toµn bé c¸c c«ng viÖc do chuyªn ®Ò KhÝ t−îng Thñy v¨n ®· thùc

hiÖn theo nhiÖm vô cña ®Ò tµi giao, kÕt luËn s¬ bé vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c

- 3 -

yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé trong h¬n 40 n¨m qua kÓ tõ n¨m

1960 .

+ PhÇn phô lôc:

Tr×nh bµy toµn bé c¸c biÕn tr×nh, b¶n ®å, h×nh vÏ nhËn ®−îc trong qu¸

tr×nh nghiªn cøu, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ biÕn ®éng còng nh− m« pháng c¸c yÕu tè

KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé.

I. C¬ së d÷ liÖu

§Ó thùc hiÖn nhiÖm vô cña ®Ò tµi: “§iÒu tra tæng hîp ®iÒu kiÖn tù nhiªn

tµi nguyªn vµ m«i tr−êng vÞnh B¾c Bé”. Chuyªn ®Ò KhÝ t−îng Thñy v¨n

(KTTV) ®· tiÕn hµnh thu thËp ®−îc mét l−îng rÊt lín sè liÖu thùc ®o c¸c yÕu tè

KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i c¸c tr¹m KhÝ t−îng H¶i v¨n ven bê, h¶i ®¶o vµ sè liÖu ®·

®−îc tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®o ®¹c t¹i vÞnh B¾c Bé trong c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n

quèc tÕ còng nh− trong n−íc. Ngoµi ra ®Ò tµi cßn triÓn khai ®−îc 04 chuyÕn kh¶o

s¸t tæng hîp, trong ®ã cã 03 chuyÕn ®o ®¹c c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i

ngoµi kh¬i vÞnh B¾c Bé. §©y lµ bé sè liÖu ®Çy ®ñ nhÊt cã ®−îc kÓ tõ tr−íc tíi

nay ë ViÖt Nam. ViÖc tËp hîp vµ thu thËp sè liÖu ®−îc tiÕn hµnh cô thÓ nh− sau:

I.1 Sè liÖu quan tr¾c t¹i c¸c tr¹m KhÝ t−îng H¶i v¨n ven bê vµ h¶i ®¶o

thuéc vÞnh B¾c Bé

T¹i 5 tr¹m KhÝ t−îng H¶i v¨n ven bê vµ h¶i ®¶o thuéc vÞnh B¾c Bé lµ:

B¹ch Long VÜ, C« T«, Hßn DÊu, Hßn Ng− vµ Cån Cá ( H×nh 1.1) ®Ò tµi ®· thu

thËp ®−îc mét sè l−îng rÊt lín sè liÖu thùc ®o c¸c yÕu tè KhÝ t−îng H¶i v¨n

quan tr¾c theo 04 obs ( 1h, 7h, 13h, 19h) tõ n¨m 1960 ®Õn n¨m 2002.

- 4 -

H×nh 1.1 S¬ ®å vÞ trÝ tr¹m KTTV ven bê vµ h¶i ®¶o thuéc vÞnh B¾c Bé

Trong ®ã c¸c yÕu tè khÝ t−îng thu thËp ®−îc t¹i c¸c tr¹m bao gåm: ¸p

suÊt, nhiÖt ®é kh«ng khÝ, ®é Èm kh«ng khÝ; h−íng vµ tèc ®é giã, tÇm nh×n xa,

s−¬ng mï vµ l−îng m−a trung b×nh ngµy. Chuçi thêi gian cña c¸c yÕu tè khÝ

t−îng nµy ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶ng 1.1

B¶ng 1.1 Chuçi thêi gian thu thËp sè liÖu khÝ t−îng t¹i c¸c tr¹m cè ®Þnh

Tr¹m

YÕu tè

B. Long VÜ C« T« Hßn D¸u Hßn Ng− Cån Cæ

¸p suÊt 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

NhiÖt ®é 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

§é Èm 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

Giã 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

L−îng m−a 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

S−¬ng mï 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

TÇm nh×n 1960-2002 1960-2002 1960-2002 1975-1-2002 1975-2002

- 5 -

C¸c yÕu tè H¶i v¨n bao gåm: NhiÖt ®é n−íc biÓn, ®é mÆn n−íc biÓn, sãng

biÓn vµ mùc n−íc biÓn. Ngoµi ra t¹i hai tr¹m Hßn DÊu vµ Hßn Ng−, ®Ò tµi cßn

thu thËp ®−îc sè liÖu quan tr¾c mùc n−íc tõng giê tõ n¨m 1960 cho ®Õn nay, c¸c

chuçi thêi gian thu thËp sè liÖu ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶ng 1.2

B¶ng 1.2 Chuçi thêi gian thu thËp sè liÖu h¶i v¨n t¹i c¸c tr¹m cè ®Þnh

Tr¹m YÕu tè

B. Long VÜ C« T« Hßn D¸u Hßn Ng− Cån Cæ

NhiÖt®é 1960-2002 1960- 1960-2002 1975-2002 1975-2002

§é mÆn 1960-2002 1960- 1960-2002 1975-2002 1975-2002

Sãng biÓn 1960-2002 1960- 1960-2002 1975-2002 1975-2002

Mùc n−íc 1960-2002 1960- 1960-2002 1975-2002 1975-2002

I.2 Sè liÖu KhÝ t−îng H¶i v¨n quan tr¾c ngoµi kh¬i vÞnh B¾c Bé

§Ò tµi ®· tiÕn hµnh thu thËp ®uîc mét l−îng lín c¸c chuçi sè liÖu vÒ nhiÖt

®é vµ ®é mÆn n−íc biÓn theo c¸c tÇng s©u chuÈn ( mÆt, 10m, 20m, 30m, 50m,

75m, 100m) cã tõ tr−íc tíi nay t¹i vÞnh B¾c Bé. Nguån sè liÖu nµy thu thËp ®−îc

tõ c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ nh−: Hîp t¸c ViÖt Trung giai ®o¹n 1959 –

1962; Hîp t¸c ViÖt Nga giai ®o¹n 1989- 1994; C¸c chuçi sè liÖu do ViÖn H¶i

s¶n, ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn H¶i Phßng ®o ®¹c, l−u tr÷ vµ c¸c

chuyÕn kh¶o s¸t ®Þnh kú do Trung t©m KhÝ t−îng Thñy v¨n biÓn thùc hiÖn.

Trong ®ã cã hai chuyÕn kh¶o s¸t b»ng tÇu “Nghiªn Cøu BiÓn” ®−îc thùc hiÖn

vµo mïa ®«ng vµ mïa hÌ n¨m 2003. Ngoµi c¸c yÕu tè nhiÖt muèi nªu trªn, ®Ò

tµi cßn thu thËp ®−îc 109 chuçi sè liÖu ®o dßng ch¶y liªn tôc t¹i vÞnh B¾c Bé.

Thêi gian ®o liªn tôc cña c¸c chuçi sè liÖu dßng ch¶y nµy tõ 1 ngµy ®ªm cho ®Õn

trªn 1 th¸ng t¹i 2 tÇng mÆt vµ ®¸y. C¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n thu thËp ®−îc

ngoµi kh¬i vÞnh B¾c Bé ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶ng 1.3

- 6 -

B¶ng 1.3 C¸c chuçi sè liÖu thu thËp t¹i ngoµi kh¬i vÞnh B¾c Bé

YÕu tè Sè sè liÖu Ghi chó

NhiÖt ®é n−íc biÓn 23328 Sè liÖu t¹i c¸c tÇng s©u chuÈn

§é mÆn n−íc biÓn 15573 Sè liÖu t¹i c¸c tÇng s©u chuÈn

Dßng ch¶y 50211 109 chuçi

I.3 Sè liÖu KhÝ t−îng H¶i v¨n do ®Ò tµi tiÕn hµnh kh¶o s¸t

Theo nh− ®Ò c−¬ng ®−a ra, ®Ò tµi KC09-17 ®· tiÕn hµnh 04 chuyÕn kh¶o

s¸t biÓn t¹i vÞnh B¾c Bé. Trong ®ã chuyªn ®Ò KhÝ t−îng Thuû v¨n tham gia 03

chuyÕn, thêi gian kh¶o s¸t vµ c¸c yÕu tè ®o ®¹c trong c¸c ®ît kh¶o s¸t ®−îc tr×nh

bµy cô thÓ nh− sau:

* ChuyÕn kh¶o s¸t mïa ®«ng n¨m 2003 ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng 10 - 11

n¨m 2003. C¸c yÕu tè ®o ®¹c ®−îc bao gåm: Giã, tÇm nh×n xa, s−¬ng mï, ¸p

suÊt vµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i 38 tr¹m mÆt réng. §ång thêi trong kho¶ng thêi

gian ®ã cßn tiÕn hµnh ®o ®ång bé dßng ch¶y t¹i 03 tr¹m liªn tôc, thêi gian ®o

®¹c lµ 03 ngµy ®ªm t¹i 2 tÇng: MÆt vµ §¸y. S¬ ®å ®o ®¹c ®−îc thÓ hiÖn trong

h×nh 1.2.

- 7 -

H×nh 1.2- S¬ ®å m¹ng l−íi kh¶o s¸t mïa §«ng n¨m 2003

vµ mïa HÌ n¨m 2004

* ChuyÕn kh¶o s¸t th¸ng 3-4 n¨m 2004 ®−îc tiÕn hµnh tõ ngµy 18/3 ®Õn ngµy

4/4 n¨m 2004. C¸c yÕu tè ®o ®¹c ®−îc bao gåm nhiÖt ®é vµ ®é mÆn n−íc biÓn

theo c¸c tÇng s©u chuÈn t¹i 50 tr¹m mÆt réng. ThiÕt bÞ sö dông lµ hÖ thèng CTD

Rossette (Seabird 12 èng). §©y lµ chuyÕn kh¶o s¸t chñ yÕu giµnh cho chuyªn ®Ò

®Þa chÊt vµ §Þa vËt lý biÓn nªn chóng t«i kh«ng tiÕn hµnh ®o ®¹c c¸c yÕu tè

KTTV t¹i c¸c tr¹m liªn tôc.

* ChuyÕn kh¶o s¸t mïa hÌ n¨m 2004 ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng 8, c¸c yÕu tè

®o ®¹c ®−îc bao gåm: NhÞªt ®é vµ ®é mÆn n−íc biÓn theo c¸c tÇng s©u, c¸c yÕu

- 8 -

tè KhÝ t−îng nh−: NhiÖt ®é kh«ng khÝ, ®é Èm, khÝ ¸p, giã t¹i 32 tr¹m mÆt réng.

T¹i 03 tr¹m liªn tôc ®· tiÕn hµnh quan tr¾c ®ång bé c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy

v¨n biÓn trong ®ã cã dßng ch¶y trong 03 ngµy ®ªm t¹i tÇng mÆt vµ tÇng ®¸y

(H×nh1.2).

Nh− ®· nãi ë trªn, bé sè liÖu thùc ®o c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n t¹i

vÞnh B¾c Bé mµ ®Ò tµi ®· thu thËp vµ ®o ®¹c kh¶o s¸t ®−îc lµ bé sè liÖu ®Çy ®ñ

nhÊt tõ tr−íc tíi nay ë ViÖt Nam. §©y lµ nh÷ng sè liÖu thùc ®o ®−îc thùc hiÖn

theo ®óng quy tr×nh quy ph¹m hiÖn hµnh cña ngµnh KhÝ t−îng Thñy v¨n, cã ®é

tin cËy cao do vËy nã cã gi¸ trÞ rÊt lín trong viÖc nghiªn cøu khoa häc vµ phôc

vô sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ an ninh quèc phßng t¹i khu vùc vÞnh

B¾c Bé. Bé sè liÖu nµy ®· ®−îc chØnh lý, hiÖu chØnh vµ l−u tr÷ cïng víi c¬ së d÷

liÖu chung cña ®Ò tµi.

Tõ bé sè liÖu nªu trªn, c¸c chuyªn gia vÒ KhÝ t−îng Thñy v¨n lµ céng t¸c

viªn cña ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ sù biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè KhÝ

t−îng Thñy v¨n t¹i vÞnh B¾c Bé trong h¬n 40 n¨m qua kÓ tõ n¨m 1960. Ngoµi ra

c¸c chuçi sè liÖu nµy cßn ®−îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c tham sè thùc tÕ, hiÖu chØnh

vµ kiÓm ®Þnh c¸c m« h×nh thèng kª, m« h×nh sè trÞ ( 2D, 3D) ®Ó tÝnh to¸n vµ m«

pháng c¸c tr−êng KhÝ t−îng Thuû v¨n vÞnh B¾c Bé vµ kiÓm chøng c¸c kÕt qu¶ dù

b¸o KhÝ t−îng Thuû v¨n biÓn phôc vô cho c«ng t¸c phßng tr¸nh vµ gi¶m nhÑ

thiªn tai ë c¸c vïng ven biÓn vÞnh B¾c Bé.

II. BiÕn ®éng cña c¸c yÕu tè khÝ t−îng thuû v¨n t¹i

vÞnh B¾c Bé

II.1. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, ®¸nh gi¸.

II.1.1. Ph−¬ng ph¸p to¸n häc thèng kª.

Sö dông ph−¬ng ph¸p to¸n häc thèng kª ®Ó tÝnh to¸n c¸c gi¸ trÞ ®Æc tr−ng

c¬ b¶n cña chuçi sè liÖu nh− c¸c gi¸ trÞ lín nhÊt, nhá nhÊt vµ trung b×nh. C¸c gi¸

trÞ ®Æc tr−ng nµy ®−îc x¸c ®Þnh cho c¸c chuçi sè liÖu ngµy, th¸ng, n¨m vµ nhiÒu

n¨m.

- 9 -

C¸c gi¸ trÞ trung b×nh ngµy ®−îc tÝnh theo trung b×nh to¸n häc, tõ chuçi sè

liÖu ®o liªn tôc tõng giê trong ngµy hoÆc tõ sè liÖu cña 4 lÇn ®o trong ngµy, vµ

®−îc tÝnh theo biÓu thøc:

X

24

23

0

∑

=

= =

i

i

Xi

(1)

X

4

X1 + X7 + X13 + X19 = (2)

Tõ c¸c ®Æc tr−ng trung b×nh, lín nhÊt vµ nhá nhÊt ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc

c¸c ®Æc tr−ng t−¬ng øng cña tõng th¸ng, tõng n¨m, nhiÒu th¸ng vµ nhiÒu n¨m.

II.1.2. Ph−¬ng ph¸p biÓu ®å.

Ph−¬ng ph¸p nµy lµ tiÕn hµnh x©y dùng biÕn tr×nh theo thêi gian vµ kh«ng

gian c¸c ®Æc tr−ng thèng kª cña c¸c yÕu tè cÇn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸. C¸c kÕt qu¶

nµy ®−îc tr×nh bµy d−íi d¹ng biÓu b¶ng, ngoµi ra cßn ®−îc thÓ hiÖn b»ng c¸c

d¹ng biÓu ®å, ®å thÞ rÊt tiÖn lîi cho viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kÕt qu¶.

II.1.3. Ph−¬ng ph¸p håi quy tuyÕn tÝnh.

Ph−¬ng ph¸p håi qui tuyÕn tÝnh cho phÐp kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ sù biÕn ®éng cña

c¸c yÕu tè, x¸c ®Þnh tèc ®é biÕn thiªn trung b×nh hµng n¨m vµ xu thÕ biÕn ®æi chung

cña c¸c yÕu tè cÇn quan t©m.

Tèc ®é biÕn thiªn trung b×nh n¨m cña c¸c yÕu tè ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së

sè liÖu trung b×nh n¨m vµ b»ng biÓu thøc:

V =

∑

∑ =

=

=

=

−

i n

i

i

i n

i

i i

T

X X T

1

2

1

min ( )

(3)

Trong ®ã:

V: Tèc ®é biÕn thiªn trung b×nh n¨m

Xi : Gi¸ trÞ trung b×nh n¨m thø i

X min: gi¸ trÞ trung b×nh nhá nhÊt trong chuçi sè liÖu. Cã thÓ tuú chän gi¸

trÞ nhá h¬n gi¸ trÞ trung b×nh thÊp nhÊt ®Ó thuËn tiÖn cho tÝnh to¸n.

- 10 -

n: sè n¨m cã sè liÖu

Ti

: n¨m thø i. Thø tù cña Ti ®−îc tÝnh ®èi xøng qua trôc thêi gian cña

chuçi sè liÖu vµ cã dÊu ng−îc nhau. Gèc cña trôc thêi gian lµ n¨m gi÷a cña

chuçi sè liÖu. NÕu n lµ lÎ th× ®iÓm gèc Ti

= 0, nÕu n lµ ch½n th× ®iÓm gèc n»m

gi÷a Ti

= 1 vµ Ti

= -1

Sai sè cña viÖc tÝnh to¸n tèc ®é biÕn thiªn V ®−îc x¸c ®Þnh b»ng biÓu thøc:

∑

= 2

i

x

v T

µ δ (4)

Trong ®ã: 1

( ) ( ) ( min ) min

2

min

−

− − − − − = ± ∑ ∑ ∑

n

Xi X V Xi X Ti B Xi X

µ x (5)

n

X X

B ( i − min ) = ∑ (6)

Xu thÕ biÕn thiªn trung b×nh cña c¸c yÕu tè ®−îc biÓu thÞ b»ng ph−¬ng

tr×nh håi quy tuyÕn tÝnh cã d¹ng.

Xi = ±VTi + X ± δ v (7)

NÕu V cã gi¸ trÞ ©m th× c¸c yÕu tè biÕn ®éng theo xu h−íng gi¶m, nÕu V

cã gi¸ trÞ d−¬ng th× biÕn ®éng theo xu h−íng t¨ng.

Ngoµi gi¸ trÞ trung b×nh n¨m cßn tÝnh c¸c gi¸ trÞ trung b×nh tr−ît 5 n¨m ®Ó

xem xÐt ®é tin cËy cña chuçi sè liÖu trong viÖc ®¸nh gi¸ xu thÕ biÕn ®éng cña

chóng.

II.2 §¸nh gi¸ biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè KhÝ t−îng Thñy v¨n vÞnh B¾c Bé.

II.2.1. C¸c yÕu tè KhÝ t−îng

a. NhiÖt ®é kh«ng khÝ

Trªn c¬ së d÷ liÖu ®· thu thËp ®−îc t¹i 5 tr¹m KhÝ t−îng H¶i v¨n ven bê

vµ h¶i ®¶o thuéc vÞnh B¾c Bé nh− ®· ®−îc tr×nh bµy trong phÇn I (H×nh 1.1).

Chóng t«i ®· tiÕn hµnh tÝnh to¸n, ph©n tÝch vµ rót ra mét sè ®iÓm næi bËt nh− sau:

- 11 -

* BiÕn ®éng nhiÖt ®é kh«ng khÝ theo thêi gian

Chªnh lÖch nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i vÞnh B¾c Bé gi÷a c¸c th¸ng trong n¨m

vµo kho¶ng 9 -110

C. NhiÖt ®é cao nhÊt th−êng x¶y ra vµo th¸ng VIII, ®¹t kho¶ng

30 - 320

C vµ thÊp nhÊt x¶y ra vµo th¸ng II, ®¹t kho¶ng 20 - 210

C. (B¶ng 1.a.1)

Gi÷a c¸c mïa trong n¨m nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh mïa dao ®éng

kho¶ng 3 - 40

C . Thêi kú nãng nhÊt lµ mïa hÌ, nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh

mïa ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt vµo kho¶ng 29 - 310

C, mïa ®«ng lµ mïa l¹nh nhÊt, nhiÖt

®é kh«ng khÝ trung b×nh vµo kho¶ng 18 - 200

C. BiÕn ®éng cña nhiÖt ®é kh«ng

khÝ theo mïa ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng 1.a.2.

B¶ng 1.a.1- NhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh th¸ng (0

C)

Th¸ng

Tr¹m

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

TB

N¨m

C« T« 15.2 15.2 18.0 22.0 26.1 28.0 28.6 28.2 27.1 25.0 21.4 17.5 22.7

B.Long VÜ 17.2 16.8 18.9 22.4 26.2 28.1 28.8 28.4 27.4 25.3 22.4 19.1 23.4

Hßn D¸u 17.1 17.1 19.3 22.9 27.0 28.6 29.1 28.5 27.6 25.5 22.4 19.0 23.7

Hßn Ng− 19.6 19.1 20.9 24.5 27.6 29.1 29.5 29.9 28.8 26.9 23.9 21.1 25.3

Cån Cá 20.9 20.8 22.3 24.8 27.7 29.5 29.6 29.4 28.1 26.7 24.4 22.0 25.5

B¶ng 1.a.2- BiÕn ®éng nhiÖt ®é kh«ng khÝ theo mïa (0

C)

NhiÖt ®é Mïa

kh«ng khÝ Xu©n H¹ Thu §«ng

Cao nhÊt 26.3 30.4 27.6 20.3

Trung b×nh 22.6 28.8 25.6 18.7

ThÊp nhÊt 18.4 26.0 21.7 13.9

Trong 40 n¨m qua, nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i vÞnh B¾c Bé kh«ng cã sù biÕn

®éng ®¸ng kÓ. NÒn nhiÖt ®é t¹i ®©y cã xu thÕ t¨ng nh−ng tèc ®é t¨ng kh«ng cao,

trung b×nh mçi n¨m t¨ng kho¶ng 0.0152 0

C. (B¶ng1.a.3)

- 12 -

B¶ng 1.a.3- Tèc ®é biÕn thiªn cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ (0

C/n¨m)

Tr¹m C« T« B. Long VÜ Hßn D¸u Hßn Ng− Cån Cá TB

V(0

C/n¨m) +0,011 +0,015 +0,013 +0,022 +0,016 +0,015

* BiÕn ®éng nhiÖt ®é kh«ng khÝ theo kh«ng gian

NhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i vÞnh B¾c Bé t−¬ng ®èi ®ång nhÊt theo kh«ng gian,

gi÷a c¸c vïng trong vÞnh kh«ng cã sù chªnh lªch lín chØ vµo kho¶ng 1 - 20

C.

PhÝa b¾c vÞnh lµ khu vùc cã nhiÖt ®é thÊp nhÊt vµ cã xu thÕ t¨ng dÇn xuèng phÝa

nam.

B¶ng 1.a.4- C¸c ®Æc tr−ng cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¹i vÞnh B¾c Bé (0

C)

§Æc tr−ng Tr¹m

C« T« B. Long VÜ Hßn D¸u Hßn Ng− Cån Cá

Max 30.5 31.5 30.6 31.0 31.8

Min 9.3 10.8 10.9 11.2 16.6

TB 22.7 23.4 23.7 23.4 25.5

b- §é Èm kh«ng khÝ

* Biến đổi của độ Èm kh«ng khÝ theo thêi gian

Trong suèt 40 n¨m qua, ®é Èm kh«ng khÝ biÕn ®æi trong giíi h¹n tuyÖt ®èi

tõ 20% ®Õn 100%. Nh×n chung t¨ng dÇn tõ th¸ng I, ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt vµo th¸ng

III vµ th¸ng IV sau ®ã gi¶m dÇn cho ®Õn gi¸ trÞ thÊp nhÊt vµo th¸ng XI, th¸ng

XII. Biªn ®é dao ®éng trung b×nh lín nhÊt gi÷a c¸c th¸ng kho¶ng tõ 75% ®Õn

90%.

§é Èm gi¶m dÇn tõ mïa xu©n ®Õn mïa ®«ng. Mïa xu©n ®é Èm cã gi¸ trÞ

lín nhÊt, nhiÒu khi ®¹t 100% lµm cho kh«ng khÝ trë nªn b·o hoµ h¬i n−íc, g©y ra

hiÖn t−îng gäi lµ nåm. Mïa ®«ng ®é Èm xuèng thÊp nhÊt trong n¨m lµm cho

kh«ng khÝ kh« hanh. Mïa xu©n vµ mïa h¹ ®é Èm th−êng cao h¬n mïa thu vµ

mïa ®«ng.