Diễn tiến hbsag ở bệnh nhân điều trị viêm gan siêu vi b mạn bằng thuốc tương tự nucleot(s)ide (2)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------------------

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

ĐẶNG VĂN TRỊ

DIỄN TIẾN HBsAg

Ở BỆNH NHÂN ĐIỀU TRỊ VIÊM GAN SIÊU VI B MẠN

BẰNG THUỐC TƢƠNG TỰ NUCLEOT(S)IDE

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------------------

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

ĐẶNG VĂN TRỊ

DIỄN TIẾN HBsAg

Ở BỆNH NHÂN ĐIỀU TRỊ VIÊM GAN SIÊU VI B MẠN

BẰNG THUỐC TƢƠNG TỰ NUCLEOT(S)IDE

NGÀNH: BỆNH TRUYỀN NHIỄM VÀ CÁC BỆNH NHIỆT ĐỚI

(TRUYỀN NHIỄM)

MÃ SỐ: 8720109

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. PHẠM THỊ LỆ HOA

TS. NGUYỄN THỊ CẨM HƢỜNG

.

.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chƣa từng

đƣợc công bố ở bất kỳ nơi nào.

Tác giả luận văn

Đặng Văn Trị

.

.

MỤC LỤC

Lời cam đoan............................................................................................................... i

Danh mục từ viết tắt................................................................................................... ii

Danh mục đối chiếu thuật ngữ Anh – Việt .................................................................v

Danh mục bảng ........................................................................................................ vii

Danh mục hình ......................................................................................................... vii

Danh mục biểu đồ .................................................................................................... vii

Danh mục sơ đồ....................................................................................................... viii

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU........................................................................................3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .........................................................................4

1.1. Tình hình nhiễm HBV trên thế giới và Việt Nam................................................4

1.2. Đặc điểm của HBV và chu trình sao chép ...........................................................5

1.3. Đặc điểm protein bề mặt – diễn biến và tƣơng quan với các dấu ấn khác.........14

1.4. Điều trị viêm gan siêu vi B mạn ........................................................................17

1.5. Kỹ thuật định lƣợng nồng độ HBsAg trong máu...............................................19

1.6. Ứng dụng dấu ấn HBsAg trên lâm sàng ............................................................21

1.7. Những nghiên cứu về diễn tiến HBsAg với điều trị ..........................................23

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................26

2.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................................26

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu......................................................................26

2.3. Đối tƣợng nghiên cứu.........................................................................................26

2.4. Cỡ mẫu ...............................................................................................................26

2.5. Tiêu chuẩn chọn bệnh và loại trừ.......................................................................27

.

.

2.6. Biến số................................................................................................................27

2.7. Định nghĩa biến số trong nghiên cứu .................................................................28

2.8. Kỹ thuật đo lƣờng biến số ..................................................................................29

2.9. Kỹ thuật thu thập số liệu ....................................................................................30

2.10. Trình tự tiến hành.............................................................................................30

2.11. Xử lý và phân tích số liệu ................................................................................31

2.12. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ....................................................................33

2.13. Mô hình nghiên cứu .........................................................................................33

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .....................................................................34

3.1. Đặc điểm của dân số nghiên cứu........................................................................34

3.2. Diễn tiến HBsAg trong quá trình điều trị NA....................................................38

3.3. Yếu tố liên quan đến đáp ứng giảm HBsAg khi điều trị NA.............................43

Chƣơng 4. BÀN LUẬN ............................................................................................47

4.1. Về thiết kế nghiên cứu .......................................................................................47

4.2. Về đặc điểm dân số nghiên cứu .........................................................................48

4.3. Về diễn tiến HBsAg trong quá trình điều trị NA ...............................................52

4.4. Về yếu tố liên quan với diễn tiến HBsAg ..........................................................56

HẠN CHẾ .................................................................................................................60

KẾT LUẬN...............................................................................................................61

KIẾN NGHỊ ..............................................................................................................63

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phụ lục 1: Phiếu thu thập số liệu

Phụ lục 2: Phiếu đồng thuận tham gia nghiên cứu

.

.

ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

aa : acid amin

ADV : adefovir dipivoxil

AFP : alpha-fetoprotein

ALT : alanine transaminase

anti-HBc : antibody to hepatitis B virus core antigen

anti-HBe : antibody to hepatitis B virus e antigen

anti-HBs : antibody to hepatitis B virus surface antigen

ARFI : acoustic radiation force impulse imaging

ATG : adenine-thymidine-guanine

bp : base pair

cccDNA : covalently closed circular DNA

CHBe+ : chronic hepatitis B HBeAg positive

CHBe− : chronic hepatitis B HBeAg negative

cps : copies

CT scan : computed tomography scan

DNA : deoxyribonucleic acid

dsl DNA : double strained linear DNA

ĐLC : độ lệch chuẩn

ECLIA : electrochemiluminescence immunoassay

ELISA : enzyme – linked immunosorbent assay

ETV : entecavir

FDA : Food and Drug Administration

.

.

iii

HBeAg : hepatitis B virus e antigen

HBIe+ : chronic HBV infection HBeAg positive

HBIe− : chronic HBV infection HBeAg negative

HBsAg : hepatitis B virus surface antigen

HBV : hepatitis B virus

HCC : hepatocellular carcinoma

HCV : hepatitis C virus

HSPG : heparan sulphate proteoglycan

IFN : interferon

IgG : immunoglobulin G

IgM : immunoglobulin M

INR : international normalized ratio

IU : international unit

KTC : khoảng tin cậy

KTPV : khoảng tứ phân vị

LAM : lamivudine

MVB : multivesicular body

mL : milliliter

MRI : magnetic resonance imaging

mRNA : messenger ribonucleic acid

NA : nucleot(s)ide analogue

nm : nanometer

ns : not significant

.

.

iv

nt : nucleotide

NTCP : Na

+

– taurocholate cotransporting polypeptide

ORF : open reading frame

PCR : polymerase chain reaction

Peg – IFN : pegylated interferon

PT : prothrombin time

RT : reverse transcriptase

pgRNA : pregenomic RNA

rcDNA : relaxed circular DNA

S/CO : sample/cut off

TAF : tenofovir alafenamide

TDF : tenofovir disoproxil fumarate

TP : thành phố

L : microliter

ULN : upper limit of normal

WHO : World Health Organization

.

.

v

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH – VIỆT

Thuật ngữ tiếng Anh Thuật ngữ tiếng Việt

Antibody to hepatitis B virus core

antigen

Kháng thể chống kháng nguyên lõi

HBV

Antibody to hepatitis B virus e antigen Kháng thể chống kháng nguyên e

HBV

Antibody to hepatitis B virus surface

antigen

Kháng thể chống kháng nguyên bề mặt

HBV

Base pair Cặp base

cccDNA DNA vòng đóng đồng hóa trị

Chain terminator Chất chấm dứt chuỗi

Chronic HBV infection HBeAg negative Nhiễm HBV mạn HBeAg (−)

Chronic HBV infection HBeAg positive Nhiễm HBV mạn HBeAg (+)

Chronic hepatitis B HBeAg negative Viêm gan siêu vi B mạn HBeAg (−)

Chronic hepatitis B HBeAg positive Viêm gan siêu vi B mạn HBeAg (+)

Double strained linear DNA DNA sợi đôi thẳng

Electrochemiluminescence

immunoassay

Phƣơng pháp miễn dịch điện hóa phát

quang

Enzyme-linked immunosorbent assay Phƣơng pháp hấp thụ miễn dịch liên

kết men

Flare Đợt bùng phát

Food and Drug Administration Cục quản lý Thực phẩm và Dƣợc

phẩm

Hepatitis B virus surface antigen Kháng nguyên bề mặt HBV

Hepatitis B virus e antigen Kháng nguyên e HBV

Hepatitis B virus Siêu vi viêm gan B

.

.

vi

Hepatocellular carcinoma Ung thƣ biểu mô tế bào gan

Hepatitis C virus Siêu vi viêm gan C

International unit Đơn vị quốc tế

Messenger ribonucleic acid RNA thông tin

Not significant Không có ý nghĩa thống kê

Nucleot(s)ide analogue Thuốc tƣơng tự nucleot(s)ide

Open reading frame Khung đọc mở

Particle Tiểu thể

Polymerase chain reaction Phản ứng chuỗi trùng hợp

Polymerised human serum albumen Albumin huyết thanh ngƣời dạng trùng

hợp

Prothrombin time Thời gian prothrombin

Reverse transcriptase Men sao mã ngƣợc

Upper limit of normal Giới hạn trên bình thƣờng

Virion Tiểu thể siêu vi toàn vẹn

World Health Organization Tổ Chức Y tế Thế giới

.

.