Dạy học môn khoa học theo hướng phát triển năng lực ở một số trường tiểu học quận thanh khê thành phố đà nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

-----š›&š›-----

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP

DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC THEO HƯỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH KHÊ

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Sinh viên: Nguyễn Thị Minh Thư

Lớp: 15STH

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Lâm Quyên

Đà Nẵng, 01/2019

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

-----š›&š›-----

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP

DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC THEO HƯỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH KHÊ

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Sinh viên: Nguyễn Thị Minh Thư

Lớp: 15STH

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Lâm Quyên

Đà Nẵng, 01/2019

Lời cảm ơn

Đầu tiên, cho phép em gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến quý thầy cô Khoa

Giáo dục Tiểu học – Trường Đại học Sư phạm đã cùng với tri thức và tâm

huyết của mình để dạy dỗ và tổ chức cho chúng em có được buổi bảo vệ khóa luận này.

Em xin chân thành cảm ơn cô Thạc sĩ Nguyễn Phan Lâm Quyên đã tận tâm

hướng dẫn và giúp đỡ em trong quá trình thực hiện và hoàn thành đề tài “Dạy học môn

Khoa học theo hướng phát triển năng lực ở một số trường tiểu học quận Thanh Khê

thành phố Đà Nẵng”. Đồng thời em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo ở

trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ và trường Tiểu học Dũng sĩ Thanh Khê đã tạo điều

kiện cho em thực hiện nghiên cứu đề tài khóa luận này.

Đây là bước đầu em đi vào thực tế, tìm hiểu về lĩnh vực dạy học theo hướng phát

triển năng lực cho học sinh, kiến thức của em còn hạn chế và còn nhiều bỡ ngỡ. Do vậy,

dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện nhưng vẫn sẽ không tránh khỏi những

thiếu sót là điều chắc chắn, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của

quý thầy cô và các bạn học cùng lớp để đề tài khóa luận của em được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, tháng 01 năm 2019

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Minh Thư

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GV Giáo viên

HS Học sinh

NL Năng lực

GD & ĐT Giáo dục và đào tạo

HSTH Học sinh tiểu học

PP Phương pháp

TN & XH Tự nhiên và xã hội

DANH MỤC BẢNG

Bảng Nội dung Trang

Bảng 2.1 Sự yêu thích của học sinh đối với môn

Khoa học

35

Bảng 2.2 Sự cần thiết của môn Khoa học trong

chương trình giáo dục Tiểu học

36

Bảng 2.3 Thể hiện hoạt động học sinh thích nhất khi

học môn Khoa học

36

Bảng 2.4 Hoạt động được giáo viên ưu tiên trong

dạy học môn Khoa học

37

Bảng 2.5 Sự hứng thú của học sinh khi học tiết

Khoa học được giáo viên kết hợp nhiều

phương pháp dạy học

38

Bảng 2.6 Phương pháp giáo viên thường sử dụng

trong dạy học môn Khoa học

39

Bảng 2.7 Những phương pháp giáo viên sử dụng

trong quá trình dạy học môn Khoa học

theo hướng phát triển năng lực

40

Bảng 2.8 Nhận thức của học sinh đối với môn Khoa

học theo hướng phát triển năng lực

41

Bảng 2.9 Năng lực phát triển cho học sinh thông

qua môn Khoa học

42

Bảng 2.10 Những thuận lợi trong dạy học môn Khoa

học theo hướng phát triển năng lực

42

Bảng 2.11 Những khó khăn trong dạy học môn Khoa

học theo hướng phát triển năng lực

43

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ Nội dung Trang

Biểu đồ 2.5 Biểu đồ so sánh mức độ hứng thú của học

sinh ở hai trường khi được học một tiết

Khoa học được giáo viên kết hợp nhiều

phương pháp dạy học

38

MỤC LỤC

A. PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................................... 3

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 4

3.1. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................................................4

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................................................................4

4. Giả thuyết khoa học................................................................................................................ 5

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5

5.1. Đối tượng nghiên cứu .........................................................................................................................5

5.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................................................5

6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................... 5

6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết .....................................................................................................5

6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn .....................................................................................................5

6.2.1. Phương pháp quan sát.................................................................................................................. 5

6.2.2. Phương pháp phỏng vấn .............................................................................................................. 5

6.2.3. Phương pháp điều tra bằng anket................................................................................................. 6

6.2.4. Phương pháp thống kê, tính toán ................................................................................................. 6

7. Cấu trúc của đề tài ................................................................................................................. 6

B. PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................ 7

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................... 7

1.1. Một số vấn đề chung về năng lực và dạy học phát triển năng lực cho học sinh tiểu học ...................7

1.1.1. Năng lực của học sinh tiểu học .................................................................................................... 7

1.1.2. Dạy học phát triển năng lực cho học sinh tiểu học .................................................................... 11

1.2. Một số năng lực cần phát triển cho học sinh trong dạy học môn Khoa học.....................................12

1.2.1. Năng lực chung .......................................................................................................................... 12

1.2.2. Năng lực chuyên biệt ................................................................................................................. 16

1.3. Một số phương pháp dạy học phát triển năng lực cho học sinh tiểu học trong dạy học môn Khoa

học 17

1.3.1. Khái quát chung về phương pháp dạy học phát triển năng lực cho học sinh ............................ 17

1.3.2. Một số phương pháp dạy học phát triển năng lực cho học sinh tiểu học trong dạy học môn

Khoa học .............................................................................................................................................. 17

1.4. Khái quát về môn Khoa học ở tiểu học.............................................................................................27

1.5. Một số đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học..................................................................................29

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT

TRIỂN NĂNG LỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THANH KHÊ THÀNH

PHỐ ĐÀ NẴNG ........................................................................................................................... 34

2.1. Mục đích khảo sát .............................................................................................................................34

2.2. Đối tượng khảo sát............................................................................................................................34

2.3. Nội dung khảo sát .............................................................................................................................34

2.4. Các phương pháp điều tra khảo sát...................................................................................................34

2.4.1. Phương pháp quan sát................................................................................................................ 34

2.4.2. Phương pháp phỏng vấn ............................................................................................................ 34

2.4.3. Phương pháp điều tra bằng anket............................................................................................... 35

2.5. Kết quả khảo sát................................................................................................................................35

2.5.1. Sự cần thiết của môn Khoa học trong chương trình giáo dục ở Tiểu học ................................. 35

2.5.2. Hình thức dạy học môn Khoa học theo hướng phát triển năng lực ........................................... 36

2.5.3. Các phương pháp thường sử dụng trong dạy học môn Khoa học theo hướng phát triển năng lực

cho học sinh ......................................................................................................................................... 37

2.5.4. Kế hoạch học môn Khoa học theo hướng phát triển năng lực................................................... 41

2.5.5. Một số thuận lợi và khó khăn trong dạy học môn Khoa học theo hướng phát triển năng lực cho

học sinh tiểu học .................................................................................................................................. 42

2.6. Nhận xét chung .................................................................................................................................43

CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ MỘT SỐ KẾ HOẠCH DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

MÔN KHOA HỌC ...................................................................................................................... 45

3.1. Cơ sở thiết kế kế hoạch dạy học phát triển năng lực môn Khoa học................................................45

3.1.1. Dựa vào đặc trưng của dạy học phát triển năng lực................................................................... 45

3.1.2. Dựa vào những năng lực cần phát triển đối với học sinh tiểu học trong dạy học môn Khoa học

............................................................................................................................................................. 46

3.1.3. Điều kiện cơ sở vật chất............................................................................................................. 46

3.2. Quy trình thiết kế kế hoạch dạy học phát triển năng lực môn Khoa học..........................................47

3.2.1. Quy trình chung ......................................................................................................................... 47

3.2.2. Phân tích quy trình cụ thể .......................................................................................................... 48

3.3. Xây dựng một số kế hoạch dạy học phát triển năng lực môn Khoa học cụ thể................................51

3.3.1. Cấu trúc bài soạn........................................................................................................................ 51

3.3.2. Kế hoạch dạy học minh họa....................................................................................................... 52

3.4. Khảo nghiệm sư phạm ......................................................................................................................69

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .............................................................................................................. 69

3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ............................................................................................................. 69