Dạy học giáo dục ở Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực thực hiện

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

––––––––––––––––

LÊ THÙY LINH

DẠY HỌC GIÁO DỤC HỌC Ở ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC THỰC HIỆN

Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục

Mã số: 62 14 01 02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Vũ Trọng Rỹ

2. PGS.TS. Nguyễn Thị Tính

THÁI NGUYÊN - 2013

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:

- Đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

- Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án chƣa từng đƣợc ai công bố

trong bất kì công trình nào khác.

Tác giả luận án

Lê Thùy Linh

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Vũ Trọng Rỹ và

PGS.TS. Nguyễn Thị Tính đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ để tôi có thể

hoàn thành công trình nghiên cứu này.

Tôi xin cảm ơn Ban đào tạo Sau đại học - Đại học Thái Nguyên, Ban giám

hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm, Ban chủ nhiệm khoa Tâm lý Giáo dục và khoa Sau

đại học đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận án này.

Tôi cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến gia đình, ngƣời thân, các bạn đồng

nghiệp, những ngƣời luôn động viên, khuyến khích và giúp đỡ về mọi mặt để tôi có

thể hoàn thành công việc nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, ngày ….. tháng … năm 2013

Tác giả luận án

Lê Thùy Linh

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...............................................................................................................ii

MỤC LỤC .................................................................................................................. iii

DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT ...........................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ ................................................................vii

MỞ ĐẦU......................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài......................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu................................................................................................3

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .........................................................................3

4. Giả thuyết khoa học..................................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................................3

6. Phạm vi giới hạn của đề tài ......................................................................................4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu..........................................................................................4

8. Các luận điểm bảo vệ ...............................................................................................6

9. Những đóng góp mới của luận án ............................................................................6

10. Cấu trúc của luận án ...............................................................................................7

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA DẠY HỌC GIÁO DỤC HỌC Ở

ĐẠI HỌC SƢ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC THỰC HIỆN ................8

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề dạy học Giáo dục học theo tiếp cận năng

lực thực hiện..........................................................................................................8

1.1.1. Những nghiên cứu ở nƣớc ngoài ....................................................................8

1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nƣớc...................................................................11

1.2. Bản chất của quá trình dạy học ở đại học ...........................................................17

1.3. Dạy học theo tiếp cận năng lực thực hiện...........................................................20

1.3.1. Năng lực và năng lực thực hiện....................................................................20

1.3.2. Tiếp cận năng lực thực hiện..........................................................................25

1.3.3. Tiếp cận năng lực thực hiện và “chuẩn đầu ra” ...........................................27

1.3.4. Dạy học theo tiếp cận năng lực thực hiện trong quá trình đào tạo giáo viên .....35

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

iv

1.4. Dạy học Giáo dục học theo tiếp cận năng lực thực hiện ....................................38

1.4.1. Vai trò và nhiệm vụ của môn Giáo dục học trong chƣơng trình dạy

học ở trƣờng đại học sƣ phạm .....................................................................38

1.4.2. Các kiểu tổ chức dạy học Giáo dục học theo tiếp cận năng lực thực hiện ......41

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1...........................................................................................48

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG DẠY HỌC GIÁO DỤC HỌC Ở ĐẠI HỌC

SƢ PHẠM TỪ GÓC ĐỘ TIẾP CẬN NĂNG LỰC THỰC HIỆN......................49

2.1. Một số vấn đề chung về khảo sát thực trạng dạy học GDH ở ĐHSP theo

tiếp cận NLTH.....................................................................................................49

2.1.1. Mục đích khảo sát.........................................................................................49

2.1.2. Đối tƣợng khảo sát........................................................................................50

2.1.3. Nội dung khảo sát .........................................................................................50

2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát...................................................................................50

2.2. Kết quả khảo sát ..................................................................................................51

2.2.1. Nhận thức của giảng viên về vai trò của môn GDH và dạy học GDH

trong nhà trƣờng sƣ phạm............................................................................51

2.2.2. Nhận thức của giảng viên về dạy học GDH theo tiếp cận NLTH ...............54

2.2.3. Thực trạng dạy học Giáo dục học ở trƣờng đại học sƣ phạm......................60

2.2.4. Thực trạng nhận thức của SV về vai trò của môn GDH và các yếu tố

ảnh hƣởng đến tổ chức hoạt động dạy học môn GDH................................74

2.2.5. Khó khăn của giảng viên và SV khi dạy học GDH theo hƣớng tiếp cận

NLTH ...........................................................................................................76

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2...........................................................................................80

CHƢƠNG 3: QUY TRÌNH DẠY HỌC GIÁO DỤC HỌC Ở ĐẠI HỌC

SƢ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC THỰC HIỆN .................................81

3.1. Một số nguyên tắc định hƣớng thiết kế quy trình dạy học Giáo dục học

theo tiếp cận năng lực thực hiện .........................................................................81

3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống..................................................................................81

3.1.2. Đảm bảo tính hiệu quả..................................................................................82

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

v

3.1.3. Đảm bảo thống nhất giữa lý luận và thực tiễn .............................................82

3.2. Quy trình dạy học Giáo dục học ở đại học sƣ phạm theo tiếp cận năng lực

thực hiện ..............................................................................................................83

3.2.1. Thiết kế quy trình dạy học Giáo dục học ở đại học sƣ phạm theo tiếp

cận năng lực thực hiện .................................................................................83

3.2.2. Các bƣớc thực hiện quy trình dạy học Giáo dục học ở đại học sƣ phạm

theo tiếp cận năng lực thực hiện ..................................................................85

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.........................................................................................118

CHƢƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM........................................................119

4.1. Mô tả thực nghiệm sƣ phạm..............................................................................119

4.1.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm .................................................................119

4.1.2. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm .................................................................119

4.1.3. Quy trình thực nghiệm sƣ phạm.................................................................119

4.1.4. Phƣơng thức và tiêu chí đánh giá kết quả thực nghiệm sƣ phạm..............123

4.2. Kết quả và bàn luận...........................................................................................126

4.2.1. Phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm.....................................................126

4.2.2. Một vài ý kiến bàn luận của tác giả............................................................144

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4.........................................................................................145

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................146

1. Kết luận.................................................................................................................146

2. Khuyến nghị .........................................................................................................147

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN

QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..........................................................................................148

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................149

PHỤ LỤC

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT

CĐR Chuẩn đầu ra

ĐHSP Đại học Sƣ phạm

ĐC Đối chứng

ĐTB Điểm trung bình

GDH Giáo dục học

GV Giáo viên

NLTH Năng lực thực hiện

SV Sinh viên

TN Thực nghiệm

TNSP Thực nghiệm sƣ phạm

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: So sánh mô hình đánh giá truyền thống và mô hình đánh giá theo tiếp

cận NLTH .................................................................................................34

Bảng 2.1: Nhận thức của giảng viên về vai trò của môn GDH trong nhà trƣờng

sƣ phạm.....................................................................................................52

Bảng 2.2: Quan niệm của giảng viên về dạy học GDH.............................................52

Bảng 2.3: Nhận thức về ý nghĩa của việc dạy học GDH có hiệu quả .......................53

Bảng 2.4: Nhận thức của GV về biểu hiện của dạy học theo tiếp cận NLTH .........55

Bảng 2.5: Ƣu điểm của dạy học theo tiếp cận NLTH ...............................................56

Bảng 2.6: Sự cần thiết phải dạy học GDH theo tiếp cận NLTH ...............................57

Bảng 2.7: Nhận thức của GV về các yếu tố ảnh hƣởng đến dạy học theo NLTH ....58

Bảng 2.8: Đánh giá của giảng viên về mức độ quan trọng của từng mục tiêu dạy

học trong quá trình dạy học GDH ............................................................61

Bảng 2.9: Ý kiến của giảng viên về mức độ quan trọng của các căn cứ để xác

định mục tiêu dạy học...............................................................................63

Bảng 2.10: Mức độ thực hiện mục tiêu dạy học môn GDH của giảng viên .............64

Bảng 2.11: Cách thức và mức độ thiết kế nội dung dạy học của giảng viên ...........68

Bảng 2.12. Mức độ sử dụng bƣớc tiến hành dạy học GDH .....................................69

Bảng 2.13: Mức độ sử dụng các biện pháp đánh giá KQHT GDH của giảng viên ......73

Bảng 2.14: Nhận thức của SV về vai trò của môn GDH trong nhà trƣờng sƣ phạm ....74

Bảng 2.15: Ý kiến của SV về các yếu tố ảnh hƣởng đến hứng thú và KQHT GDH ....75

Bảng 2.16: Khó khăn của giảng viên khi dạy học GDH ...........................................76

Bảng 2.17: Khó khăn của SV khi tổ chức hoạt động học tập môn GDH..................77

Bảng 3.1: Tiêu chí đánh giá mức độ đạt đƣợc của nội dung chƣơng trình GDH

so với chuẩn NLTH của chƣơng trình đào tạo.........................................86

Bảng 3.2: Mức độ NLTH có thể đạt đƣợc sau khi học xong môn GDH ..................87

Bảng 3.3. Kỹ năng đƣợc hình thành qua dạy học GDH góp phần hình thành

NLTH cho sinh viên .................................................................................88

Bảng 3.4. Chuẩn NLTH của môn GDH sau đối chiếu với chuẩn NLTH của CTĐT...91

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

viii

Bảng 4.1. Bảng tần suất điểm đánh giá NLTH của hai lớp TN-1 và ĐC-1 lần 1 ...126

Bảng 4.2. Mô tả những tham số thống kê kết quả hình thành NLTH sau thực nghiệm.....127

Bảng 4.3. So sánh 2 giá trị trung bình (

X

) điểm NLTH của lớp TN-1 và ĐC-1...128

Bảng 4.4. Phân tích giá trị phƣơng sai (2) điểm NLTH của lớp TN-1 và ĐC-1...129

Bảng 4.5. Bảng tần suất KQHT của hai lớp TN-1 và ĐC-1 lần 1...........................129

Bảng 4.6. Mô tả những tham số thống kê KQHT của lớp TN và ĐC.....................130

Bảng 4.7. So sánh giá trị trung bình KQHT (

X

) của lớp TN và ĐC .....................131

Bảng 4.8. Phân tích giá trị phƣơng sai (2) KQHT của lớp TN-1 và ĐC-1 ..........132

Bảng 4.9. Mối tƣơng quan giữa điểm đầu vào với điểm NLTH và điểm KQHT

của lớp TN-1 và ĐC-1 ............................................................................133

Bảng 4.10. Bảng tần suất điểm đánh giá NLTH của hai lớp TN-2 và ĐC-2 ..........134

Bảng 4.11. Mô tả một số tham số thống kê kết quả hình thành NLTH sau thực nghiệm .135

Bảng 4.12. Phân tích giá trị phƣơng sai (2) điểm NLTH của lớp TN-2 và ĐC-2 .....135

Bảng 4.13. Bảng tần suất KQHT của hai lớp TN-2 và ĐC-2 lần 2.........................136

Bảng 4.14. Mô tả một số tham số thống kê KQHT của lớp TN-2 và ĐC-2 ...........136

Bảng 4.15. Phân tích giá trị phƣơng sai (2) KQHT của lớp TN-2 và ĐC-2 .........137

Bảng 4.16. Mối tƣơng quan giữa điểm đầu vào với điểm NLTH và điểm KQHT

của lớp TN-2 và ĐC-2 ............................................................................137

Bảng 4.17. Mô tả một số tham số thống kê KQ NLTH và KQHT của lớp TN-1 và

TN-2 ........................................................................................................139

Bảng 4.18. Đánh giá của GV về sự phù hợp và tính khả thi của quy trình.............140

Bảng 4.19. Tổng hợp kết quả tự đánh giá của SV khi tham gia làm việc nhóm.....142

Bảng 4.20. Tổng hợp kết quả tự đánh giá nhóm......................................................143

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH

SƠ ĐỒ:

Sơ đồ 1.1: Các khối về kiến thức, kỹ năng và phẩm chất cần thiết để có 4 NLTH

cốt lõi.........................................................................................................36

Sơ đồ 3.1: Quy trình tổng thể dạy học theo tiếp cận năng lực thực hiện ..................84

HÌNH:

Hình 4.1: Biểu đồ kết quả thi giữa kì của nhóm SV lớp GDH N07 và N08...........120

Hình 4.2: Biểu đồ KQ thi giữa kỳ của nhóm Ngữ văn lớp N11 và N12 khi chƣa

làm cân bằng ...........................................................................................121

Hình 4.3: Biểu đồ KQ thi giữa kì của nhóm SV Ngữ Văn 2 lớp N11 và N12 sau

khi lựa chọn để thực nghiệm ..................................................................122

Hình 4.4: Biểu đồ tần suất hội tụ tiến điểm NLTH của lớp TN-1 và ĐC-1............126

Hình 4.5: Biểu đồ tần suất hội tụ tiến điểm KQHT của lớp TN-1 và ĐC-1 ...........130

Hình 4.6: Biểu đồ tần suất hội tụ tiến điểm NLTH của lớp TN-2 và ĐC-2............134

Hình 4.7: Biểu đồ tần suất hội tụ tiến điểm KQHT của lớp TN-2 và ĐC-2 ...........136

Hình 4.8: Biểu đồ tần suất hội tụ tiến điểm NLTH của lớp TN-1 và TN-2............138

Hình 4.9: Biểu đồ tần suất hội tụ tiến điểm KQHT của lớp TN-1 và TN-2 ...........138

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Bƣớc vào kỷ nguyên của kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, yêu cầu về

nguồn nhân lực có khả năng cạnh tranh ngày càng trở nên bức thiết và gay gắt hơn

bao giờ hết, nó quyết định sự thành công hay thất bại của một quốc gia. Nhận thức

đƣợc bối cảnh đó, văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc XI đã nhấn mạnh “Phát triển

giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng

đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển. Đổi mới căn bản và toàn

diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao chất lượng

theo yêu cầu chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế,

phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh xây dựng xã hội

học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời”. Nhƣ vậy,

đào tạo theo nhu cầu phát triển xã hội đƣợc khẳng định là quan điểm để định hƣớng

phát triển và đánh giá chất lƣợng giáo dục - đào tạo.

Điều này đặt ra cho hệ thống giáo dục nói chung và hệ thống giáo dục đại

học nói riêng phải có sự thay đổi căn bản để giữ vững vị trí then chốt trong việc

đảm bảo chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực cho đất nƣớc. Quá trình đào tạo đại học

phải giúp sinh viên hình thành và phát triển những năng lực trong cuộc sống thực,

trong bối cảnh thực. Sinh viên tốt nghiệp đại học phải nhanh chóng hoà nhập, thích

ứng và đáp ứng đƣợc những đòi hỏi thực tiễn nghề nghiệp.

1.2. Thời gian gần đây, các nhà khoa học và nhà quản lý đang trao đổi rất

nhiều xung quanh vấn đề tìm hƣớng tiếp cận mới trong việc xây dựng, đổi mới

chƣơng trình giáo dục. Tiếp cận năng lực thực hiện (competency based -

approach) trong giáo dục - đào tạo là hƣớng tiếp cận đƣợc nhiều nhà nghiên cứu

giáo dục quan tâm bởi hệ thống lý luận về Giáo dục - Đào tạo theo tiếp cận năng lực

thực hiện (NLTH) và thực tiễn giáo dục của nhiều quốc gia trên thế giới đã khẳng

định đây là hƣớng tiếp cận có thể đảm bảo cho giáo dục đại học đào tạo đƣợc nguồn

nhân lực chất lƣợng cao để thúc đẩy sự phát triển của xã hội.

Nếu nhƣ trƣớc đây, khi xây dựng chƣơng trình giáo dục, chúng ta tập trung

vào trả lời câu hỏi: “chúng ta muốn người học biết những gì? hay chúng ta muốn

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

2

người học biết và có thể làm những gì?” thì theo tiếp cận NLTH chúng ta phải trả

lời đƣợc câu hỏi: “người học biết làm những gì từ những điều đã biết?” điều này

nhấn mạnh đến khả năng “làm”,“thực hiện” của ngƣời học [dẫn theo 87].

1.3. Báo cáo kết quả nghiên cứu “Thực trạng công tác đào tạo giáo viên phổ

thông”, [1] đã chỉ ra những ƣu điểm và những hạn chế, bất cập trong công tác đào

tạo giáo viên (GV) ở các trƣờng sƣ phạm hiện nay. Cụ thể:

- Nhìn chung chất lƣợng sinh viên (SV) sƣ phạm hiện nay chƣa tốt, giáo viên

trung học chƣa đáp ứng đƣợc tất cả năng lực nghề nghiệp theo Chuẩn nghề nghiệp

giáo viên Trung học.

- Sinh viên sƣ phạm có những điểm mạnh về những mặt: kiến thức chuyên

môn vững, có phẩm chất đạo đức tốt, kỹ năng giao tiếp sƣ phạm và có ý thức tự

học, phấn đấu về chuyên môn. Bên cạnh đó, sinh viên sƣ phạm có những điểm

yếu về những mặt: tìm hiểu đặc điểm, hoàn cảnh của học sinh, giáo dục học sinh,

phối hợp với cha mẹ học sinh và cộng đồng, giúp đỡ học sinh cá biệt, sử dụng đồ

dùng dạy học, áp dụng công nghệ thông tin và giảng dạy và giải quyết các tình

huống sƣ phạm.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng, trong đó những nguyên nhân cơ

bản là: Tính định hƣớng đào tạo nghề, đặc biệt là kĩ năng nghề không đƣợc thể hiện

tƣờng minh trong mục tiêu đào tạo. Các yếu tố cấu thành quá trình đào tạo còn rời

rạc, thiếu nhất quán trong việc hƣớng tới hình thành các yếu tố cấu thành phẩm chất

năng lực nghề nghiệp giáo viên… Trong đó đáng chú ý là nguyên nhân: Nội dung,

hình thức, phƣơng pháp đào tạo nghiệp vụ sƣ phạm còn hàn lâm, chƣa gắn với quá

trình hành nghề ở nhà trƣờng phổ thông. Các môn học nghiệp vụ sƣ phạm (đặc biệt

quan trọng là Giáo dục học và lý luận dạy học bộ môn) là đặc trƣng cho chƣơng

trình đào tạo của các trƣờng sƣ phạm vừa không đáp ứng về thời lƣợng, vừa không

trực tiếp tác động đúng mức đến hình thành năng lực dạy học và năng lực giáo dục.

Đó chính là nguyên nhân yếu kém của GV, SV về năng lực giáo dục, năng lực tìm

hiểu học sinh, năng lực thiết kế và triển khai các hoạt động dạy học, năng lực đánh

giá, …các kĩ năng mềm nhƣ kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phản hồi tích cực, kỹ năng

thuyết phục, kỹ năng kiềm chế cảm xúc… chƣa thành thạo.

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

3

1.4. Với những nhận thức ở trên, chúng tôi hy vọng vận dụng tiếp cận NLTH

vào dạy học Giáo dục học - một môn học nghiệp vụ quan trọng mang tính chất đặc

thù của trƣờng sƣ phạm là một hƣớng nghiên cứu hứa hẹn sẽ góp phần thu hẹp

khoảng cách giữa đào tạo và sử dụng, giữa lý thuyết và thực hành trong quá trình

đào tạo giáo viên của nhà trƣờng sƣ phạm.

Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu:

“Dạy học Giáo dục học ở Đại học Sƣ phạm theo tiếp cận năng lực thực hiện”.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu thiết kế quy trình dạy học GDH ở đại học sƣ phạm (ĐHSP) theo

tiếp cận NLTH nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học, làm phong phú thêm hệ thống lý

luận dạy học GDH và góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo GV của trƣờng ĐHSP.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học GDH ở trƣờng ĐHSP.

3.2. Đối tƣợng nghiên cứu: Quá trình dạy học GDH ở ĐHSP theo tiếp cận NLTH.

4. Giả thuyết khoa học

Sự hình thành NLTH nghề dạy học của SV có mối quan hệ chặt chẽ với quá

trình dạy học môn GDH. Nếu quy trình dạy học GDH đƣợc thiết kế theo tiếp cận

NLTH và khả thi sẽ đảm bảo hình thành đƣợc NLTH nghề dạy học tốt hơn cho SV

và góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo giáo viên.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học GDH ở ĐHSP theo tiếp cận NLTH.

5.2. Khảo sát thực trạng dạy học GDH ở ĐHSP từ góc độ tiếp cận NLTH

5.3. Thiết kế quy trình dạy học GDH ở ĐHSP theo tiếp cận NLTH

5.4. Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm kiểm nghiệm kết quả tác động

của quy trình thiết kế đến sự hình thành NLTH của SV và chất lƣợng dạy học GDH.

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

4

6. Phạm vi giới hạn của đề tài

- Trong Luận án, quy trình dạy học GDH ở ĐHSP đƣợc thiết kế theo tiếp cận

NLTH với những chỉ dẫn cụ thể để mỗi giảng viên có thể áp dụng vào thiết kế hoạt

động dạy học của bản thân.

- Phần thiết kế mẫu hoạt động dạy học GDH trong Luận án tập trung ở nội

dung: Nguyên tắc dạy học, phƣơng pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học.

- Việc khảo sát, đánh giá thực trạng dạy học GDH đƣợc thực hiện tại 5

trƣờng ĐHSP và khoa sƣ phạm: ĐHSP - Đại học Thái Nguyên, ĐHSP Xuân Hòa,

khoa Sƣ phạm - Đại học Hồng Đức, khoa Sƣ phạm - Đại học Cần Thơ, ĐHSP Vinh.

- Các nội dung thực nghiệm đƣợc tiến hành trên khách thể là SV trƣờng đại

học sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên.

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Phƣơng pháp luận

7.1.1. Quan điểm tiếp cận hệ thống

Tiếp cận hệ thống cho phép nhìn nhận một cách sâu sắc, toàn diện và khách

quan về quá trình dạy học GDH ở đại học sƣ phạm, thấy đƣợc mối quan hệ giữa các

thành tố cấu thành quá trình dạy học GDH và thấy đƣợc mối quan hệ của quá trình

trên với các đối tƣợng khác trong hệ thống lớn hơn. Cụ thể:

- Nghiên cứu dạy học GDH một cách toàn diện dựa vào sự phân tích đối

tƣợng thành nhiều bộ phận có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

- Nghiên cứu dạy học GDH trong mối quan hệ chặt chẽ với các môn học

khác nằm trong chƣơng trình đào tạo GV.

- Nghiên cứu dạy học GDH trong mối quan hệ giữa năng lực giảng dạy của

giảng viên và tính tích cực học tập của SV.

- Trình bày kết quả nghiên cứu rõ ràng, khúc chiết theo một hệ thống chặt

chẽ, có tính logic cao.

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

5

7.1.2. Quan điểm thực tiễn

Thực tiễn giáo dục là nguồn gốc của đề tài nghiên cứu, là động lực thúc

đẩy quá trình triển khai nghiên cứu và là tiêu chuẩn để đánh giá kết quả nghiên

cứu. Cụ thể:

- Nghiên cứu dạy học GDH ở ĐHSP theo tiếp cận NLTH phải dựa trên khảo sát

thực trạng quá trình đào tạo, thực trạng trình độ năng lực ngƣời học và nhu cầu của họ.

- Chƣơng trình dạy học GDH ở ĐHSP phải hƣớng tới đáp ứng yêu cầu thực

tiễn giáo dục của nhà trƣờng và từng bậc học.

7.1.3. Quan điểm tiếp cận dựa trên chuẩn đầu ra: Năng lực thực hiện

Dạy học GDH phải chuyển từ tiếp cận mục tiêu - nội dung sang tiếp cận mục

tiêu - chuẩn đầu ra. Trong đó, các chuẩn đầu ra phải đƣợc xác định dựa trên các

chuẩn NLTH. Nhƣ vậy, trƣớc hết cần nghiên cứu xác định hệ thống chuẩn NLTH

làm cơ sở để thiết kế mục tiêu dạy học, chƣơng trình và quy trình dạy học, hƣớng

tới hình thành ở SV những năng lực cần thiết để sau khi tốt nghiệp ĐHSP, giúp SV

có thể thực hiện đƣợc những nhiệm vụ và công việc của ngƣời GV.

7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể

Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi sử dụng phối hợp các phƣơng

pháp nghiên cứu sau:

7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận để xây dựng cơ sở lý thuyết cho vấn

đề nghiên cứu. Cụ thể:

Phân tích, so sánh, hệ thống hoá, khái quát hoá lý thuyết từ các công trình

nghiên cứu trong và ngoài nƣớc có liên quan đến đề tài luận án.

7.2.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn nhằm thu thập những thông tin về

thực trạng dạy học GDH theo NLTH và kết quả thực nghiệm sư phạm

+ Phƣơng pháp quan sát: Quan sát, ghi chép, nhận xét, đánh giá thực trạng

dạy học GDH theo tiếp cận NLTH và kết quả thực nghiệm sƣ phạm (TNSP).

+ Phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi: Sử dụng bảng hỏi đối với giảng viên

và SV để khảo sát thực trạng dạy học GDH theo tiếp cận năng lực thực hiện.

Soá hoùa bôûi trung taâm hoïc lieäu http://www.lrc.tnu.edu.vn/