Đầu tư trực tiếp nước ngoài và tăng trưởng năng suất yếu tố tổng hợp - Trường hợp các quốc gia đang phát triển

BỘGIÁO DUC V ̣ À ĐÀO TAỌ

TRƯỜNG ĐAI Ḥ OC Ṃ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍMINH

-----------

ĐỖ VŨ TUYẾT MAI

ĐẦU TƯ TRƯC TI ̣ ẾP NƯỚC NGOÀI VÀ TĂNG TRƯỞNG

NĂNG SUẤT YẾU TỐ TỔNG HƠP: ̣ TRƯỜNG HỢP CÁC

QUỐC GIA ĐANG PHÁT TRIỂN

LUÂN ̣ VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HỌC

TP. Hồ ChíMinh, Năm 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận văn “Đầu tư trực tiếp nước ngoài và tăng trưởng năng

suất yếu tố tổng hợp: Trường hợp các quốc gia đang phát triển” là bài nghiên cứu

của chính tôi.

Ngoài trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi

cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được

công bố hoặc sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận

văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các

trường Đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, năm 2017

Đỗ Vũ Tuyết Mai

i

LỜI CẢM ƠN

Tôi trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, quý Thầy Cô khoa Sau đại học của

Trường Đại học Mở Tp. Hồ Chí Minh đã giúp đỡ và tạo điều kiện giúp tôi hoàn

thành khóa học này.

Đặc biệt tôi xin cảm ơn chân thành nhất đến người hướng dẫn khoa học của

tôi – TS. Phạm Thị Bích Ngọc đã tận tình hướng dẫn và góp ý cho tôi suốt thời gian

thực hiện luận văn này.

Tôi chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, bạn bè, và đồng nghiệp đã

động viên, hỗ trợ và tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập.

Đỗ Vũ Tuyết Mai

ii

TÓM TẮT

Bài nghiên cứu này xem xét tác động của dòng vốn đầu tư trực tiếp từ nước

ngoài lên tăng trưởng năng suất yếu tố tổng hợp bằng việc sử dụng dữ liệu bảng từ

72 quốc gia đang phát triển trong giai đoạn từ năm 1995 đến 2014. Để giải quyết

vấn đề nội sinh, phương pháp hồi quy moment tổng quá

t sai phân bậc nhất được vận

dụng để ước lượng mô hình dữ liệu bảng động. Kết quả nghiên cứu cho thấy mối

quan hệ nghịch biến của dòng vốn đầu tư nước ngoài và tăng trưởng năng suất yếu

tố tổng hợp trong nhóm các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, mối quan hệ này

thật sự không đồng nhất trong từng nhóm nước cụ thể phân loại theo thu nhập. Cụ

thể, tác động nghịch biến của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và tăng trưởng

năng suất tổng hợp được xác định trong nhóm các quốc gia có thu nhập thấp và trung

bình thấp, trong khi đối với nhóm quốc gia thu nhập trung bình cao tác động này là

tích cực mặc dù không có ý nghĩa thống kê. Ngoài ra, thương mại và sự phát triển

của hệ thống tài chính có tác động đồng biến đến tăng trưởng năng suất các yếu tố

tổng hợp là trong các nước đang phát triển tại giai đoạn nghiên cứu. Bài nghiên cứu

này cũng tìm ra mối quan hệ nghịch biến của chi tiêu giáo dục và sự tăng trưởng của

TFP trong các nước đang phát triển.

iii

MỤC LỤC

TÓM TẮT........................................................................................................ ii

DANH MỤC BẢNG BIỂU.............................................................................. vi

DANH MỤC HÌNH VẼ ................................................................................. vii

DANH MỤC PHỤ LỤC................................................................................ viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... ix

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU............................................................... 1

1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu .....................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................................4

1.4 Tính mới của nghiên cứu .................................................................................4

1.5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................4

1.6 Dữ liệu nghiên cứu...........................................................................................5

1.7 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................5

1.8 Tóm tắt kết quả nghiên cứu và ý nghĩa đề tài..................................................5

1.9 Cấu trúc của bà

i nghiên cứu.............................................................................6

CHƯƠNG 2

CƠ SỞ LÝ THUYẾT .................................................................................... 8

2.1 Cơ sở lý thuyết.............................................................................................8

2.1.1 Lý thuyết tân cổ điển .................................................................................8

2.1.2 Lý thuyết tăng trưởng nội sinh ..................................................................9

iv

2.2 Vai trò của FDI đối với TFP..........................................................................11

2.3 Nghiên cứu thực nghiệm................................................................................13

2.4 Khung lý

thuyết..............................................................................................20

CHƯƠNG 3

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, DỮ LIỆU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN

CỨU .............................................................................................................. 23

3.1 Phương pháp đo lường năng suất (TFP)....................................................23

3.2 Mô hình nghiên cứu...................................................................................24

3.3 Nguồn dữ liệu ............................................................................................26

3.4 Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................31

CHƯƠNG 4

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN..................................................................... 35

4.1 Tổng quan về sự tăng trưởng TFP và nguồn vốn FDI...............................35

4.2 Thống kê mô tả ..........................................................................................38

4.2.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình. ............................................38

4.2.2 Ma trận hệ số tương quan giữa các biến .............................................40

4.2.3 Phân tích mối quan hệ của FDI và TFPG ...........................................41

4.3 Phân tích kết quả hồi quy và suy diễn thống kê ............................................46

CHƯƠNG 5

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................. 54

5.1 Những điểm chính trong kết quả nghiên cứu ................................................54

5.2 Các khuyến nghị chính sách ..........................................................................56

5.3 Hạn chế của bài nghiên cứu...........................................................................56

v

TÀI LIÊU THAM KH ̣ ẢO.............................................................................. 58

PHỤ LỤC ...................................................................................................... 62

vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Trang

Bảng 2.1 Tóm tắt các nghiên cứu trước 14

Bảng 3.1 Bảng kỳ vọng mối quan hệ giữa các biến độc lập và phụ

thuộc về tác động của FDI đến tăng trưởng TFP

24

Bảng 3.2 Các quốc gia trong mẫu nghiên cứu 26

Bảng 3.3 Mô tả các biến trong mô hình 29

Bảng 4.1 Bảng thống kê mô tả các biến trong mô hình 38

Bảng 4.2 Bảng ma trận hệ số tương quan các biến trong mô hình 40

Bảng 4.3 Ma trận tương quan của TFPG và FDI 41

Bảng 4.4 Bảng kết quả hồi quy với tổng thể mẫu quan sát 45

Bảng 4.5 Kết quả hồi quy theo từng nhóm nước 49