Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Thái Nguyên (1997-2015)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LAN

ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI

TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN

(1997-2015)

LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LAN

ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI

TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN

(1997-2015)

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số: 60 22 03 13

LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hà Thị Thu Thủy

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các nội

dung nêu trong luận văn là kết quả làm việc của tôi và chưa được công bố trong

bất cứ một công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Phương Lan

ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tất cả các thầy cô giáo

trong Khoa Lịch sử, trường đại học Sư phạm Thái Nguyên, đặc biệt là thầy, cô

giáo thuộc chuyên ngành Lịch sử Việt Nam, những người đã giảng dạy và động

viên tôi trong suốt hai năm học vừa qua, giúp tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Hà Thị Thu Thủy, người

đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các cán bộ của Ủy ban nhân dân tỉnh Thái

Nguyên, Sở Kế hoạch và đầu tư tỉnh Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện

cho tôi trong quá trình thu thập thông tin, khảo sát thực địa để thực hiện luận

văn.

Qua đây, cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè, những người đã

luôn ở cạnh tôi trong những lúc khó khăn nhất để tôi có được thành quả ngày

hôm nay.

Thái Nguyên, tháng năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Phương Lan

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................ii

MỤC LỤC .........................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................iv

DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ...................................................................... vi

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1

1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................... 2

3. Đối tượng, mục đích, phạm vi và nhiệm vụ nghiên cứu ............................. 5

4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu ................................................ 6

5. Đóng góp của luận văn ................................................................................ 7

6. Bố cục của luận văn..................................................................................... 7

Chương 1 ĐIỀU KIỆN THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC

NGOÀI Ở THÁI NGUYÊN......................................................... 8

1.1. Một số khái niệm...................................................................................... 8

1.1.1. Một số khái niệm và đặc điểm cơ bản về đầu tư nước ngoài............ 8

1.1.2. Các quan điểm khác nhau về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài

vào phát triển kinh tế, xã hội ....................................................................... 9

1.2. Khái quát về tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 13

1.2.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên ....................................................... 13

1.2.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................ 16

1.3. Tiềm năng thu hú

t nguồn vốn FDI của tỉnh Thá

i Nguyên ..................... 21

1.3.1. Tiềm năng về tà

i nguyên thiên nhiên .............................................. 21

1.3.2. Tiềm năng về nguồn nhân lưc̣ ......................................................... 26

1.3.3. Tiềm năng về kinh tế....................................................................... 27

1.3.4. Cơ chế, chính sách thu hút FDI....................................................... 30

iv

Tiểu kết chương 1.............................................................................................. 36

Chương 2 TÌNH HÌNH ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI Ở TỈNH

THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 1997-2015................................. 37

2.1. Tình hình thu hút nguồn vốn FDI........................................................... 37

2.1.1. Quy mô vốn và quy mô bình quân dựán ........................................ 37

2.1.2. Cơ cấu vốn FDI đăng ký

................................................................. 42

2.2. Tình hình sử dung ngu ̣ ồn vốn FDI......................................................... 50

2.2.1. Quy mô vốn thưc hi ̣ êṇ ..................................................................... 50

2.2.2. Cơ cấu vốn FDI thưc hi ̣ êṇ ............................................................... 52

Tiểu kết chương 2.............................................................................................. 55

Chương 3 KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH THÁI NGUYÊN DƯỚI TÁC

ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI GIAI

ĐOẠN 1997 - 2015....................................................................... 56

3.1. Tác động về kinh tế ................................................................................ 56

3.1.1. Bổ sung cho vốn đầu tư đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển xã hội

và

tăng trưởng kinh tế................................................................................ 58

3.1.2. Góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động, nâng cao

năng lực sản xuất nông nghiệp, công nghiệpvà phát triển dịch vụ ........... 59

3.2. Tác động về xã hội ................................................................................. 74

3.2.1 Tăng nguồn thu ngân sách................................................................ 75

3.2.2. Tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng nguồn lực

lao động..................................................................................................... 76

3.3. Một số vấn đề nảy sinh........................................................................... 78

Tiểu kết chương 3.............................................................................................. 80

KẾT LUÂṆ ....................................................................................................... 81

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 84

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BCC : Hợp đồng hợp tác kinh doanh

BOT : Hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao

BT : Hợp đồng xây dựng

BTO : Hợp đồng xây dựng - chuyển giao - kinh doanh

CCN : Cụm công nghiệp

CNH, HĐH: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐTNN : Đầu tư nước ngoài

FDI : Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GPĐT : Giấy phép đầu tư

HTKD : Hợp tác kinh doanh

KCN : Khu công nghiệp

KTTĐ : Kinh tế trọng điểm

NXB : Nhà xuất bản

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

UBND : Ủy ban nhân dân

VĐT : Vốn đầu tư

v

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Bảng so sánh hệ thống giao thông các tỉnh......................................... 20

Bảng 1.2: Tổng hơp c ̣ ác mỏ và điểm quăng t ̣ ỉnh Thá

i Nguyên ......................... 22

Bảng 1.3: Trữlương m ̣ ôt ṣ ố khoáng sản chính..................................................... 24

Bảng 1.4: So sánh thế mạnh du lịch của các tỉnh ................................................. 26

Bảng 1.5: So sánh số lượng lao động đã được đào tạo của các tỉnh ................. 27

Bảng 1.6: So sánh vị trí địa lý giữa Thái Nguyên với các tỉnh.......................... 29

Bảng 1.7: Ưu đai mi ̃ ên ti ̃ ền thuê đất đối vớ

i nhà đầu tư ..................................... 32

Bảng 2.1: Tình hình thu hú

t vốn FDI của tỉnh Thá

i Nguyên giai đoan ̣

1993 - 2008 .............................................................................................. 39

Bảng 2.2: Đầu tư trưc ti ̣ ếp nước ngoà

i đươc c ̣ ấp phép năm 1988 - 2007 của

môt ṣ ố đia phương ̣ ................................................................................... 40

Bảng 2.3: Quy mô bình quân dựán FDI tai Th ̣ á

i Nguyên giai đoan 1993 ̣ - 200841

Bảng 2.4: Vốn FDI đăng ký

tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo ngành nghề............... 43

Bảng 2.6: Vốn FDI đăng ký

tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo chuyên ngành trong

linh v ̃ ưc Ḍ ich v ̣ u................................ ̣ ....................................................... 45

Bảng 2.7: Vốn FDI đăng ký

tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo đối tác đầu tư........... 50

Bảng 2.8: Vốn FDI thưc hi ̣ ên qua ̣ các năm tai Th ̣ á

i Nguyên ............................. 51

Bảng 2.9: Vốn FDI thưc hi ̣ ên t ̣ ai Th ̣ á

i Nguyên phân theo ngành nghề............ 52

Bảng 2.10: Vốn FDI thưc hi ̣ ên t ̣ ai Th ̣ á

i Nguyên phân theo hình thức đầu tư ... 54

Bảng 2.11: Vốn FDI thưc hi ̣ ên t ̣ ai Th ̣ á

i Nguyên phân theo đối tác đầu tư........ 55

Bảng 3.1: GDP tỉnh Thái Nguyên từ 2011 đến nay ............................................. 57

Bảng 3.2: Đóng góp của các doanh nghiêp c̣ ó vốn đầu tư nước ngoà

i tai Th ̣ á

i

Nguyên....................................................................................................... 58

vi

Bảng 3.3: Tốc độ tăng trưởng kinh tế ngành nông nghiệp qua các năm.......... 60

Bảng 3.4: Tổng hợp kết quả SXKD năm 2007 của một số DN FDI của tỉnh

Thái Nguyên ............................................................................................. 64

Bảng 3.5: GTSX công nghiệp phân theo thành phần kinh tế............................... 64

Bảng 3.6: Tốc độ tăng trưởng GTSXCN ................................................................. 64

Bảng 3.7: Các hình thức nghiên cứu thị trường cùa doanh nghiệp FDI lĩnh vực

CN và dịch vụ........................................................................................... 67

Bảng 3.8: Số lượng lao động của một số DN trong lĩnh vực CN và dịch vụ

FDI tại Thái Nguyên (tính đến 01/2008)............................................. 69

Bảng 3.9 Phân tích mối quan hệ giữa doanh thu với lao động của một số DN

FDI năm 2007........................................................................................... 70

vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH, SƠ ĐỒ

BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Vốn FDI tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo đia ḅ àn đầu tư xé

t theo số

dựán............................................................................................47

Biểu đồ 2.2: Vốn FDI tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo đia ḅ àn đầu tư xé

t theo vốn

đăng ký

........................................................................................47

Biểu đồ 2.3: Vốn FDI tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo hình thức đầu tư xé

t theo

số dựán .......................................................................................48

Biểu đồ 2.4: Vốn FDI tai Th ̣ á

i Nguyên phân theo hình thức đầu tư xé

t theo

vốn đăng ký

.................................................................................49

Biểu đồ 3.1: DN FDI tỉnh Thá

i Nguyên theo hình thức đầu tư (2000-2010)

(căn cứ vào vốn đăng kí).............................................................62

Biểu đồ 3.2: Trình độ học vấn LĐ của một số DN FDI tại Thái Nguyên .......71

HÌNH

Hình 1.1: Thái Nguyên trong mối liên hệ với Bắc Bộ ..................................17

Hình 1.2: Vị trí tỉnh Thái Nguyên trong hành lang và vành đai kinh tế .......29

SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Kênh phân phối sản phẩm của DN FDI Thái Nguyên .................67

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Thế giới đang bước vào xu thế toàn cầu hóa với những bước phát triển rõ

rệt cùng những thay đổi nhanh chóng trong tổng thể nền kinh tế chính trị, xã hội.

Để hội nhập với nền kinh tế thế giới, các quốc gia đã có sự “chuyển mình” để

không bị gạt ra khỏi vòng quay của sự phát triển, sự “chuyển mình” ấy thực sự

hiệu quả khi các quốc gia mở rộng được nguồn vốn để tiến hành các hoạt động

đầu tư tạo ra sản phẩm cho nền kinh tế. Nguồn vốn này có thể huy động từ trong

nước và ngoài nước. Tuy nhiên, nguồn vốn trong nước thường có hạn. Vì vậy,

nguồn vốn đầu tư nước ngoài là kênh huy động vốn lớn cho phát triển kinh tế

trên cả góc độ vĩ mô và vi mô. Đầu tư nước ngoài là nhân tố quan trọng trong

việc đóng góp vào công cuộc phát triển đất nước. Nguồn vốn này bao gồm đầu

tư trực tiếp (FDI) và đầu tư gián tiếp (FII). Ở Việt Nam, Thái Nguyên là một tỉnh

thuộc nhóm tỉnh có tỉ lệ đầu tư nước ngoài cao nhất cả nước. Là trung tâm kinh

tế, chính trị của khu vực Việt Bắc, có nhiều tiềm năng và lợi thế quan trọng như

về vị trí địa lý, đất đai, lao động để phát triển kinh tế xã hội, đặc biệt là phát triển

các ngành công nghiệp khai khoáng. Trong vài năm gần đây, tỉnh có tốc độ tăng

trưởng khá cao. Ngoài ra, dưới sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, tỉnh đã có

nhiều chính sách thu hút được nhiều nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài và

có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển nền kinh tế của đất nước.

Thực tế cho thấy nền kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là kinh tế

có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài có vai trò vô cùng quan trọng, tác động hai

mặt đến cả nước đầu tư và nước được đầu tư. Trong những năm qua, nền kinh tế

có vốn đầu tư trực tiệp nước ngoài tại Thái nguyên đã có đóng góp, vai trò quan

trọng trong sự phát triển kinh tế của Tỉnh. Tuy nhiên cũng tồn tại những hạn chế

nhất định, chưa phát huy hết những mặt mạnh của nó đối với sự phát triển kinh

tế tại Thái Nguyên.