Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ để giải phóng mặt bằng của một số dự án trên

Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O

TR¦êNG §¹I HäC N¤NG NGHIÖP Hµ NéI

----------
----------

PHẠM THỊ LAN ANH

ðÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ

TRỢ ðỂ GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ðỊA

BÀN HUYỆN YÊN BÌNH, TỈNH YÊN BÁI

LUËN V¡N TH¹C SÜ N¤NG NGHIÖP

Chuyªn ngµnh : QU¶N Lý §ÊT §AI

M· sè : 60.62.16

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc : gs.tskh. ðẶNG HÙNG VÕ

Hµ NéI - 2011

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. i

LỜI CAM ðOAN

- Tôi xin cam ñoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

- Tôi xin cam ñoan rằng, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn

ñó ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ

nguồn gốc.

- Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật về nguồn số liệu,

thông tin ñược ñề cập trong cuốn Luận văn này.

Tác giả luận văn

Phạm Thị Lan Anh

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu ñề tài, tôi ñã nhận ñược sự quan

tâm giúp ñỡ nhiệt tình, sự ñóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập thể, ñã

tạo ñiều kiện thuận lợi ñể tôi hoàn thành luận văn Thạc sĩ này.

Lời ñầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn GS.TSKH ðặng Hùng Võ,

Nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ñã trực tiếp hướng dẫn tôi

trong suốt thời gian tôi nghiên cứu thực hiện ñề tài.

Tôi xin cảm ơn sự góp ý chân thành của các Thầy, Cô giáo Khoa Tài

nguyên và Môi trường, Viện ñào tạo sau ðại học, Trường ðại học Nông

nghiệp Hà Nội ñã tạo ñiều kiện cho tôi thực hiện ñề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh ñạo Ủy ban Nhân dân huyện Yên Bình,

tỉnh Yên Bái, Hội ñồng bồi thường, hỗ trợ, tái ñịnh cư huyện Yên Bình, các

phòng ban chuyên môn của huyện (Phòng Tài nguyên và Môi trường, phòng

Kinh tế Hạ tầng, phòng Thống kê, Phòng Tài chính - Kế hoạch ...); Phòng quản

lý ñất ñai, phòng Quy hoạch và ño ñạc bản ñồ thuộc Sở Tài nguyên và Môi

trường, Văn phòng ðăng ký ñất ñai và Tổ chức phát triển quỹ ñất tỉnh Yên Bái;

Sở Kế hoạch và ñầu tư Yên Bái; các cán bộ, ñồng nghiệp, bạn bè, gia ñình và

người thân ... ñã tạo ñiều kiện giúp ñỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện

ñề tài.

Xin trân trọng cảm ơn./.

Tác giả luận văn

Phạm Thị Lan Anh

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt vi

Danh mục bảng vii

Danh mục ảnh viii

1 PHẦN MỞ ðẦU 1

1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1

1.2 Mục ñích 2

1.3 Yêu cầu 2

2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 4

2.1 Cơ sở lý luận về chính sách bồi thường, hỗ trợ, ñể giải phóng mặt

bằng khi Nhà nước thu hồi ñất 4

2.2 Nghiên cứu chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi

ñất nông nghiệp ở Việt Nam 20

2.3 Tình hình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái ñịnh cư

GPMB khi nhà nước thu hồi ñất trên ñịa bàn tỉnh Yên Bái 32

3 ðỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU 34

3.1 ðối tượng nghiên cứu 34

3.2 ðịa ñiểm nghiên cứu 34

3.3 Nội dung nghiên cứu 34

3.4 Phương pháp nghiên cứu 35

4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 37

4.1 ðiều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội của huyện 37

4.1.1 ðiều kiện tự nhiên 37

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. iv

4.1.2 ðiều kiện kinh tế - xã hội 42

4.1.3 ðánh giá chung về ñiều kiện tự nhiên kinh tế xã hội của huyện 47

4.2 Tình hình quản lý và sử dụng ñất ñai 49

4.2.1 Hiện trạng sử dụng ñất năm 2010 49

4.3 Giới thiệu khái quát 2 dự án nghiên cứu trên ñịa bàn huyện Yên

Bình 53

4.3.1 Dự án xây dựng ñường Trung tâm Km 5 - Trung tâm TT Yên

Bình 53

4.3.2 Dự án di dân huyện Yên Bình 56

4.4 Các văn bản, chính sách liên quan về thu hồi ñất, bồi thường, hỗ

trợ và tái ñịnh cư ñã áp dụng ñối với 2 dự án nghiên cứu 59

4.4.1 Văn bản của Trung ương 59

4.4.2 Văn bản của tỉnh quy ñịnh chi tiết 59

4.5 ðánh giá việc thực hiện các chính sách bồi thường GPMB ở 2 dự

án nghiên cứu 60

4.5.1 Về xác ñịnh ñối tượng và ñiều kiện ñược bồi thường 60

4.5.2 Về xác ñịnh giá bồi thường về ñất và tài sản trên ñất: 68

4.5.3 Về hỗ trợ và tái ñịnh cư: 77

4.5.4 Tác ñộng của việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ ñến

ñời sống và việc làm của các hộ dân bị thu hồi ñất 89

4.5.5 Về trình tự thực hiện và trách nhiệm của các cấp các ngành trong

công tác bồi thường, hỗ trợ và tái ñịnh cư 96

4.6 ðánh giá chung việc thực hiện các chính sách bồi thường, hỗ trợ,

tái ñịnh cư GPMB tại 2 dự án nghiên cứu và những vấn ñề rút ra

từ thực tiễn 103

4.7 Một số giải pháp ñẩy nhanh tiến ñộ bồi thường, giải phóng mặt

bằng 106

4.7.1 Giải pháp về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái ñịnh cư 106

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. v

4.7.2 Giải pháp về tổ chức thực hiện 107

4.7.3 Giải pháp về kinh phí 107

4.7.4 Giải pháp về ñào tạo và công tác cán bộ 108

5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 109

5.1 Kết luận 109

5.2 Kiến nghị 110

TÀI LIỆU THAM KHẢO 111

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiệu Chú giải

Nð Nghị ñịnh

CP Chính phủ

HðND Hội ñồng nhân dân

UBND Uỷ ban nhân dân

Qð-UBND Quyết ñịnh của Uỷ ban Nhân dân

QSDð Quyền sử dụng ñất

GPMB Giải phóng mặt bằng

TðC Tái ñịnh cư

BðS

HSðC

Bất ñộng sản

Hồ sơ ñịa chính

CNH-HðH Công nghiệp hoá - Hiện ñại hoá

ñ ðồng

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. vii

DANH MỤC BẢNG

4.1 Hiện trạng sử dụng ñất ñai huyện Yên Bình năm 2010 49

4.2 Biến ñộng sử dụng ñất huyện Yên Bình 2005-2010 52

4.3 Diện tích ñất thu hồi thực hiện Dự án Di dân huyện Yên Bình 56

4.4 Xác ñịnh ñối tượng ñược ñền bù và không ñược ñền bù 66

4.5 Quan ñiểm của người có ñất bị thu hồi trong việc xác ñịnh ñối

tượng và ñiều kiện ñược ñền bù 67

4.6 Tổng hợp ñơn giá bồi thường về ñất tại 2 dự án 73

4.7 Tổng hợp ñơn giá bồi thường về tài sản tại 2 dự án 75

4.8 Tổng hợp các khoản hỗ trợ tại 2 dự án nghiên cứu 87

4.9 Tổng hợp quan ñiểm của người có ñất bị thu hồi trong việc thực

hiện các chính sách hỗ trợ và tái ñịnh cư 88

4.10 Phương thức sử dụng tiền của các hộ dân thuộc 2 Dự án 90

4.11 Thu nhập bình quân của người dân tại hai dự án nghiên cứu 91

4.12 Tình hình thu nhập của các hộ sau khi bị thu hồi ñất dự án ðường

Trung tâm Km 5- TT.thị trấn Yên Bình 92

4.13 Thu nhập bình quân 1 nhân khẩu 1 năm phân theo nguồn thu

ðường Trung tâm Km 5- TT.thị trấn Yên Bình 93

4.14 Tình hình thu nhập của các hộ sau khi bị thu hồi ñất 93

4.15 Thu nhập bình quân 1 nhân khẩu 1 năm phân theo nguồn thu Dự

án Di dân huyện Yên Bình 94

4.16 Tổng hợp ý kiến của người dân về tình hình ñời sống sau khi bị

thu hồi ñất 95

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. viii

DANH MỤC ẢNH

4.1 Cơ cấu các loại ñất huyện Yên Bình 50

4.2 ðường TT: Km 5 - TT Yên Bình ñã xây dựng hoàn thành 55

4.3 Khu tái ñịnh cư thị trấn Thác Bà 57

4.4 Khu tái ñịnh cư xã Tân Nguyên 58

4.5 Khu tái ñịnh cư xã Bạch Hà 58

4.6 Vướng mắc bồi thường, GPMB trên ñường Km 5 68

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 1

1. PHẦN MỞ ðẦU

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài

ðất ñai là tài nguyên thiên nhiên, tài sản quốc gia quý báu, là ñịa bàn ñể

phân bố dân cư và các hoạt ñộng kinh tế, xã hội quốc phòng, an ninh; là nguồn

nội lực ñể xây dựng và phát triển bền vững quốc gia.

Trong giai ñoạn hiện nay Nước ta ñang phát triển kinh tế với mục tiêu:

“ðẩy nhanh tốc ñộ tăng trưởng kinh tế, ñẩy mạnh phát triển công nghiệp hóa,

hiện ñại hóa, tạo nền tảng ñể ñưa nước ta cơ bản trở thành một nước công

nghiệp theo hướng hiện ñại vào năm 2020”. Việc chuyển mục ñích sử dụng các

loại ñất; nhất là từ ñất nông nghiệp, lâm nghiệp sang các mục ñích phi nông

nghiệp tức là vấn ñề thu hồi ñất, vấn ñề bồi thường, hỗ trợ, tái ñịnh cư là một tất

yếu khách quan và diễn ra phổ biến, hầu khắp các ñịa phương trên phạm vi cả

nước. Các dự án ñầu tư phát triển thường gặp là xây dựng các khu công nghiệp,

khu thương mại và dịch vụ, khu du lịch và vui chơi giải trí, khu ñô thị, khu dân

cư nông thôn, chỉnh trang các làng nghề; phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng giao

thông, thủy lợi, thủy ñiện, y tế, giáo dục, văn hóa, thể dục thể thao ... Các dự án

này ñược thực hiện sẽ làm thay ñổi diện mạo và ñem lại hiệu quả kinh tế, xã hội

cho ñất nước. Tuy nhiên, các dự án ñó cũng tiềm ẩn nhiều thách thức lớn như

việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ cho nông dân khi thu hồi ñất nông

nghiệp chưa thỏa ñáng; ở một số dự án, một số ñịa phương thực hiện không

thống nhất, không ñồng bộ; vấn ñề ổn ñịnh ñời sống, ổn ñịnh sản xuất và tạo

việc làm mới cho người bị thu hồi ñất vẫn chưa ñược giải quyết thỏa ñáng; nơi

tái ñịnh cư cho người bị thu hồi ñất ở chưa thực sự hợp lý. Tình trạng bất cập

nêu trên ñã gây nên tình trạng khiếu kiện phức tạp của người bị thu hồi ñất,

nhiều nơi ñã tạo ra nguy cơ mất ổn ñịnh an ninh chính trị và an toàn xã hội,

không ñảm bảo tính bền vững xã hội trong quá trình phát triển.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 2

Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái ñịnh cư khi Nhà nước thu hồi ñất luôn là vấn

ñề nhạy cảm và phức tạp, tác ñộng tới mọi mặt của ñời sống kinh tế, xã hội. Giải

quyết không tốt, không thoả ñáng quyền lợi của cả một cộng ñồng người bị thu hồi

ñất và những người bị ảnh hưởng dẫn ñến khiếu kiện ñông người, khiếu kiện vượt

cấp làm tình hình phức tạp hơn.

Chính sách pháp luật ðất ñai nói chung và chính sách bồi thường, hỗ trợ

khi Nhà nước thu hồi ñất nói riêng ñã và ñang ñược ðảng, Nhà nước, các cấp,

các ngành ñặc biệt quan tâm và không ngừng ñổi mới, hoàn thiện nhằm khắc

phục những bất cập, tháo gỡ những vướng mắc, cải thiện môi trường ñầu tư,

khai thác các nguồn lực từ ñất ñai cho ñầu tư phát triển, ñáp ứng nguyện vọng

của nhân dân. Tuy nhiên, việc xác ñịnh giá ñất ñể tính giá trị bồi thường, hỗ trợ

cho người bị thu hồi vẫn ñang còn nhiều bức xúc. ðời sống của người dân

không còn ñất sản xuất vẫn chưa ñược ổn ñịnh, chuyển ñổi nghề nghiệp tạo việc

làm mới vẫn chưa ñược giải quyết. Nhằm góp phần nghiên cứu ñề xuất những

giải pháp tích cực cho công tác bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi ñất,

hướng tới giải quyết tốt hơn những bức xúc hiện nay, tôi xin chọn ñề tài: “ðánh

giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ ñể giải phóng mặt bằng của một

số dự án trên ñịa bàn huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.”

1.2. Mục ñích

Nghiên cứu chính sách về xác ñịnh giá ñất, tính giá trị bồi thường, hỗ trợ

khi Nhà nước thu hồi ñất ở một số dự án trên ñịa bàn huyện Yên Bình, tỉnh Yên

Bái ñể từ ñó ñề xuất một số giải pháp góp phần thực hiện tốt chính sách bồi

thường GPMB khi nhà nước thu hồi ñất phục vụ cho mục ñích an ninh quốc

phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng trên ñịa bàn.

1.3. Yêu cầu

- Nắm vững chính sách, pháp luật ñất ñai, chính sách bồi thường, hỗ trợ

khi Nhà nước thu hồi ñất và các văn bản có liên quan.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 3

- Nguồn số liệu, tài liệu ñiều tra thu thập phải có ñộ tin cậy, chính xác,

trung thực và khách quan, phản ánh ñúng quá trình thực hiện các chính sách bồi

thường, hỗ trợ ñể giải phóng mặt bằng qua một số dự án ñã ñược thực hiện trên

ñịa bàn nghiên cứu.

- Làm rõ những ảnh hưởng, thiệt hại của người dân khi bị thu hồi ñất như:

mất việc làm, di chuyển chỗ ở, ảnh hưởng ñời sống sinh hoạt ...

- Các kiến nghị, ñề xuất có tính khả thi.