Đánh giá việc sử dụng aciclovir truyền tĩnh mạch trong điều trị viêm não do virus herpes simplex tại

z

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

DƯƠNG KHÁNH LINH

ĐÁNH GIÁ VIỆC SỬ DỤNG

ACICLOVIR TRUYỀN TĨNH MẠCH

TRONG ĐIỀU TRỊ VIÊM NÃO

DO VIRUS HERPES SIMPLEX

TẠI MỘT BỆNH VIỆN TUYẾN

TRUNG ƯƠNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ

Hà Nội – 2015

z

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

DƯƠNG KHÁNH LINH

ĐÁNH GIÁ VIỆC SỬ DỤNG

ACICLOVIR TRUYỀN TĨNH MẠCH

TRONG ĐIỀU TRỊ VIÊM NÃO

DO VIRUS HERPES SIMPLEX

TẠI MỘT BỆNH VIỆN TUYẾN

TRUNG ƯƠNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ

Người hướng dẫn:

1. TS. Nguyễn Hoàng Anh

2. DS. Dương Thanh Hải

Nơi thực hiện:

1. Bệnh viện tuyến trung ương

2. Trung tâm DI&ADR Quốc gia

Hà Nội - 2015

LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo của tôi, TS.

Nguyễn Hoàng Anh - Giảng viên bộ môn Dược lực, Phó giám đốc trung tâm DI &

ADR Quốc gia, người đã luôn định hướng, đưa ra những lời khuyên quý báu và tận

tình giúp đỡ tôi thực hiện đề tài khóa luận. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến

DS. Dương Thanh Hải – khoa Dược bệnh viện, người luôn có những góp ý chân

thành, thực tiễn và trực tiếp hỗ trợ cho nghiên cứu của tôi tại bệnh viện.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, Ban lãnh đạo phòng Kế hoạch

Tổng hợp, Ban lãnh đạo khoa Dược cùng toàn thể các cán bộ công nhân viên phòng

KHTH, khoa Dược và Tổ lưu trữ hồ sơ của bệnh viện trong nghiên cứu đã giúp đỡ,

tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc

tới ThS. BS. Nguyễn Văn Dũng, Trưởng phòng Truyền nhiễm cấp cứu và ThS.

DS. Đỗ Thị Hồng Gấm – cán bộ khoa Dược, người đã giúp đỡ tôi bằng những kiến

thức chuyên môn, kinh nghiệm lâm sàng và dược lâm sàng phong phú của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự hỗ trợ nhiệt tình của thầy cô giáo ở bộ môn

Dược lâm sàng, các cán bộ nhân viên của Trung tâm DI & ADR Quốc gia, những

người luôn sẵn sàng giúp tôi giải đáp các vướng mắc trong quá trình làm khóa luận.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, các thầy cô và

bạn học cùng khóa 65, trường Đại học Dược Hà Nội, những người đã dìu dắt, chia

sẻ và giúp đỡ tôi trong suốt 5 năm học tập tại trường.

Lời cảm ơn đặc biệt, tôi xin gửi tặng mẹ tôi, người đã luôn ở bên chăm sóc,

động viên và bảo ban tôi học tập. Cuối cùng là lời cảm ơn tôi muốn gửi đến những

người thân trong gia đình và những người bạn đã luôn gắn bó với tôi, là nguồn động

lực cho tôi tiếp tục phấn đấu trong công việc và học tập.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng 5 năm 2015.

Sinh viên

Dương Khánh Linh

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................................1

CHƯƠNG 1 – TỔNG QUAN...................................................................................3

1.1. Tổng quan về aciclovir truyền tĩnh mạch trong điều trị viêm não do virus

Herpes simplex ...........................................................................................................3

1.1.1. Viêm não do virus Herpes simplex .................................................................3

1.1.1.1. Đặc điểm dịch tễ học......................................................................................3

1.1.1.2. Các triệu chứng lâm sàng thường gặp...........................................................3

1.1.1.3. Các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán ..................................................................3

1.1.1.4. Các xét nghiệm vi sinh phục vụ chẩn đoán xác định .....................................4

1.1.2. Vài nét về aciclovir...........................................................................................5

1.1.2.1. Lịch sử ra đời và phát triển của aciclovir .....................................................6

1.1.2.2. Cấu trúc hóa học............................................................................................6

1.1.2.3. Đặc điểm dược động học của aciclovir .........................................................6

1.1.2.4. Đặc tính dược lực học của aciclovir..............................................................6

1.1.3. Aciclovir truyền tĩnh mạch trong điều trị viêm não do virus Herpes simplex 7

1.1.3.1. Sử dụng aciclovir truyền tĩnh mạch trong điều trị viêm não do virus Herpes

simplex.........................................................................................................................7

1.1.3.2. Chỉ định aciclovir truyền định và giám sát hiệu quả điều trị ........................7

1.1.3.3. Phản ứng có hại của thuốc.............................................................................8

1.2. Tổng quan về đánh giá sử dụng thuốc trong điều trị .....................................8

1.2.1. Sử dụng thuốc hợp lý và vị trí của đánh giá sử dụng thuốc trong sử dụng

thuốc hợp lý ................................................................................................................8

1.2.2. Đánh giá sử dụng thuốc trong điều trị..........................................................10

1.2.2.1. Một số khái niệm liên quan đến đánh giá sử dụng thuốc ............................10

1.2.2.2. Quy trình đánh giá sử dụng thuốc................................................................10

1.2.2.3. Mục tiêu, vai trò của chương trình đánh giá sử dụng thuốc ......................12

1.2.3. Các hoạt động đánh giá sử dụng thuốc dẫn đến thay đổi sử dụng thuốc

trong bệnh viện ........................................................................................................13

CHƯƠNG 2 - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................15

2.1. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................15

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu của mục tiêu 1: Đánh giá tác động của các biện

pháp can thiệp đến tình hình tiêu thụ aciclovir truyền tĩnh mạch tại bệnh viện..15

2.1.2. Đối tượng nghiên cứu của mục tiêu 2: Đánh giá tác động của can thiệp

chính đến việc tuân thủ Hướng dẫn điều trị bệnh viêm não do virus Herpes

simplex bằng aciclovir truyền tĩnh mạch tại bệnh viện..........................................15

2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................16

2.2.1. Đánh giá tác động của các biện pháp can thiệp đến tình hình tiêu thụ

aciclovir truyền tĩnh mạch tại bệnh viện.................................................................16

2.2.2. Đánh giá tác động của can thiệp chính đến việc tuân thủ hướng dẫn điều

trị bệnh viêm não do virus Herpes simplex bằng aciclovir truyền tĩnh mạch tại

bệnh viện...................................................................................................................18

2.3. Tính toán và xử lý số liệu.................................................................................19

2.3.1. Cách tính toán một số chỉ tiêu nghiên cứu...................................................19

2.3.2. Xử lý số liệu ....................................................................................................25

CHƯƠNG 3 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................................26

3.1. Đánh giá tác động của các biện pháp can thiệp đến tình hình tiêu thụ

aciclovir truyền tĩnh mạch tại bệnh viện ..............................................................26

3.1.1. Tác động của các biện pháp can thiệp đến tình hình tiêu thụ aciclovir

truyền tĩnh mạch trên toàn bệnh viện .....................................................................26

3.1.2. Tác động của các biện pháp can thiệp đến tình hình tiêu thụ aciclovir

truyền tĩnh mạch của các khoa phòng tại bệnh viện..............................................28

3.2. Đánh giá tác động của can thiệp chính đến việc tuân thủ hướng dẫn điều

trị bệnh viêm não do virus Herpes simplex bằng aciclovir truyền tĩnh mạch về

chỉ định, điều trị và giám sát điều trị tại bệnh viện .............................................31

3.2.1. Chọn mẫu và đặc điểm chung của bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu.......31

3.2.2. Tác động của can thiệp chính đến việc tuân thủ về chỉ định aciclovir truyền

tĩnh mạch..................................................................................................................34

3.2.3. Tác động của can thiệp chính đến việc tuân thủ về sử dụng aciclovir truyền

tĩnh mạch..................................................................................................................35

3.2.4. Tác động của can thiệp chính đến việc tuân thủ về giám sát điều trị với

aciclovir truyền tĩnh mạch .......................................................................................36

CHƯƠNG 4 – BÀN LUẬN.....................................................................................37

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................44

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADN Acid deoxy-ribonucleic

ADR Adverse Drug Reaction (phản ứng có hại của thuốc)

ARIMA Autoregressive Intergrated Moving Average model (mô hình ARIMA

- mô hình tự hồi quy, hợp nhất và dịch chuyển trung bình)

BN Bệnh nhân

CKD-EPI Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration equation (công

thức CKD-EPI - công thức tính mức lọc cầu thận do Tổ chức hợp tác

Dịch tễ học về bệnh thận mạn đưa ra)

CMV Cytomegalovirus

CrCl Creatinine Clearance (độ thanh thải creatinin)

CSDL Cơ sở dữ liệu

CTscan Computed Tomography Scan (chụp cắt lớp vi tính)

DDD Defined Daily Dose (liều xác định hàng ngày)

DNT Dịch não tủy

DUE Drug Usage Evaluation (đánh giá sử dụng thuốc).

Chương trình DUE - Chương trình đánh giá sử dụng thuốc

DUR Drug Usage Review (khảo sát sử dụng thuốc)

EBV Epstein Barr Virus (virus Epstein Barr)

EEG Electroencephalogram (điện não đồ)

GRF Glomerular Filtration Rate (mức lọc cầu thận)

HDĐT Hướng dẫn điều trị

HDSD Hướng dẫn sử dụng

HĐT&ĐT Hội đồng Thuốc và Điều trị

HHV-6 Human Herpes Virus type 6 (virus Herpes trên người typ 6)

HIV Human Immunodeficency Virus (virus gây suy giảm miễn dịch ở

người)

HSBA Hồ sơ bệnh án

HSE Herpes Simplex Encephalitis (viêm não do virus Herpes simplex)

HSV Herpes Simplex Virus (virus Herpes simplex)

IV Intravenous (đường tĩnh mạch)

aciclovir IV – aciclovir truyền tĩnh mạch

MRI Magnetic Resonance Imaging (chụp cộng hưởng từ)

MUE Medication Usage Evaluation (đánh giá sử dụng dược phẩm)

n number (số lượng)

p Power (độ tin cậy trong phân tích thống kê)

PCR Polymerase Chain Reaction (phản ứng khuếch đại chuỗi gen)

SCr Serum Creatinine (nồng độ creatinin huyết thanh)

SGMD Suy giảm miễn dịch

STT Số thứ tự

TDM Therapeutic Drug Monitoring (Giám sát nồng độ thuốc điều trị)

TT Trung tâm

ƯCMD Ức chế miễn dịch

VZV Varicella Zoster Virus (virus Varicella zoster)

WHO World Health Organisation (tổ chức Y tế Thế giới)

YNTK Ý nghĩa thống kê