Đánh giá mức độ đáp ứng của chương trình huấn luyện kỹ năng y khoa đối với sinh viên y khoa, trường Đại học y Dược Cần Thơ

1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

ĐẶNG THANH HỒNG

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG CỦA

CHƯƠNG TRÌNH HUẤN LUYỆN KỸ NĂNG

Y KHOA ĐỐI VỚI SINH VIÊN Y KHOA,

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ

Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục

Mã số: Chuyên ngành đào tạo thí điểm

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ THỊ PHƯƠNG ANH

Hà Nội - 2011

i

MỤC LỤC

Mục lục...............................................................................................................i

Lời cam đoan....................................................................................................iv

Lời cảm ơn ........................................................................................................ v

Danh mục các chữ viết tắt................................................................................vi

Danh mục các bảng biểu ..................................................................................vi

Danh mục các sơ đồ, biểu đồ .........................................................................viii

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài........................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .................................................................... 3

3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài...................................................................... 3

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU............................................................................. 4

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN CHUNG......................... 4

1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................ 4

1.1.1. Kỹ năng ............................................................................................... 4

1.1.2. Chương trình huấn luyện kỹ năng y khoa........................................... 5

1.1.3. Đáp ứng chương trình huấn luyện kỹ năng y khoa............................. 8

1.2. Sự phát triển và những nghiên cứu đánh giá về kỹ năng y khoa ............... 8

1.2.1. Trong nước .......................................................................................... 8

1.2.2. Ngoài nước ........................................................................................ 15

1.2.3. Giả thuyết nghiên cứu ....................................................................... 28

Chương 2 BỐI CẢNH ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 30

2.1. Bối cảnh địa bàn nghiên cứu.................................................................... 30

2.1.1. Vài nét về Trường Đại học Y Dược Cần Thơ................................... 30

2.1.2. Mô hình tổ chức của Trường Đại học Y Dược Cần Thơ.................. 31

ii

2.1.3. Quy mô đào tạo của Trường Đại học Y Dược Cần Thơ................... 32

2.1.4. Công tác nghiên cứu, đánh giá đào tạo của Trường Đại học Y Dược

Cần Thơ....................................................................................................... 32

2.1.5. Khung lý thuyết của nghiên cứu ....................................................... 33

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 35

2.2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................... 35

2.2.2. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................. 35

2.2.3. Phương pháp nghiên cứu................................................................... 35

2.2.4. Phạm vi, thời gian khảo sát............................................................... 36

2.2.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ....................... 37

2.2.6. Nội dung phiếu điều tra khảo sát (Phụ lục 6).................................... 37

2.2.7. Phương pháp tiến hành nghiên cứu................................................... 38

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................... 40

3.1. Khảo sát bộ câu hỏi theo mô hình RASCH ............................................. 40

3.1.1. Khảo sát độ giá trị của bộ câu hỏi..................................................... 40

3.1.2. Phân tích sự phân bố các item........................................................... 41

3.1.3. Số liệu thống kê tổng quan................................................................ 43

3.2. Đánh giá về các nhận định chung của sinh viên đối với chương trình huấn

luyện kỹ năng y khoa ...................................................................................... 47

3.3. Đánh giá mức độ đáp ứng của chương trình huấn luyện kỹ năng y khoa

đối với sinh viên.............................................................................................. 52

3.4. Đánh giá mức độ cảm nhận của sinh viên đối với năng lực học tập kỹ

năng y khoa ..................................................................................................... 57

3.4.1. Mối liên hệ giữa cảm nhận của sinh viên và năng lực học tập ......... 60

3.4.2. Mối liên hệ giữa cảm nhận của sinh viên và kết quả học tập ........... 61

3.4.3. Mối liên hệ giữa cảm nhận của sinh viên và nơi công tác................ 62

iii

3.5. Đánh giá mối liên hệ giữa năng lực học tập kỹ năng y khoa và kết quả

học tập của sinh viên ....................................................................................... 63

3.6. Đánh giá mối liên hệ giữa năng lực học tập kỹ năng y khoa và nguyện

vọng nơi công tác ............................................................................................ 64

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................... 65

1. Về kết quả nghiên cứu................................................................................. 65

2. Những điểm còn hạn chế của luận văn ....................................................... 67

3. Các định hướng nghiên cứu tiếp theo ......................................................... 67

4. Kiến nghị..................................................................................................... 68

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phụ lục 1: Kết quả phân tích dữ liệu về năng lực học tập kỹ năng y khoa ở

ngưỡng 75% (56 điểm) đối với sinh viên

Phụ lục 2: Kết quả phân tích dữ liệu về cảm nhận của sinh viên ở ngưỡng

75% (74 điểm)

Phụ lục 3: Mối tương quan mức độ cảm nhận của sinh viên với các yếu tố:

năm học, năng lực học tập kỹ năng y khoa, KQHT, nguyện vọng nơi công tác

với ngưỡng 75% (74 điểm)

Phụ lục 4: Mối tương quan giữa mức độ năng lực học tập kỹ năng y khoa của

sinh viên theo năm học, KQHT, nguyện vọng nơi công tác với ngưỡng 75%

(56 điểm)

Phụ lục 5: Bộ câu hỏi điều tra

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nội dung

Bộ GD-ĐT

CE

Bộ Giáo dục và Đào tạo

Objective Structured Clinical Examination

(Kiểm tra lâm sàng theo cấu trúc khách quan)

ĐH Đại học

ĐHYDCT Đại học Y Dược Cần Thơ

ĐLC Độ lệch chuẩn

ĐTB Điểm trung bình

GV Giảng viên

HLKNYK Huấn luyện kỹ năng y khoa

KNGT Kỹ năng giao tiếp

KNTK Kỹ năng thăm khám

KNTT Kỹ năng thủ thuật

KNXN Kỹ năng xét nghiệm

KQHT Kết quả học tập

KTC Khoảng tin cậy

MD Mean Difference (Giá trị trung bình khác biệt)

SEAMEO Southeast Asian Ministers of Education

Organization (Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục

các nước Đông Nam Á)

SV Sinh viên

VEF Vietnam Education Foundation (Quỹ giáo dục

Việt Nam)

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1. Nhận định của sinh viên về chương trình huấn luyện kỹ năng y

khoa ................................................................................................................. 49

Bảng 3.2. Bảng biểu hiện mức độ năng lực của sinh viên đối với chương trình

huấn luyện kỹ năng y khoa.............................................................................. 54

Bảng 3.3. Bảng mức độ đáp ứng sinh viên với năng lực học tập kỹ năng y

khoa ................................................................................................................. 56

Bảng 3.4. Mức độ cảm nhận của sinh viên Y5 và Y6 .................................... 58

Bảng 3.5. Bảng mức độ cảm nhận sinh viên theo năm học ............................ 60

Bảng 3.6. Mối liên hệ giữa cảm nhận và năng lực ở ngưỡng 75%................. 60

Bảng 3.7. Bảng mức độ cảm nhận sinh viên theo kết quả học tập ................. 61

Bảng 3.8. Bảng mức độ cảm nhận sinh viên theo nơi công tác ...................... 62

Bảng 3.9. Mối liên hệ giữa năng lực học tập và kết quả học tập kỹ năng ...... 63

Bảng 3.10. Mối liên hệ giữa năng lực học tập và nguyện vọng nơi công tác. 64

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỀU ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Sơ đồ ba biến trong thăm khám lâm sàng...................................... 21

Sơ đồ 2.1. Khung lý thuyết nghiên cứu .......................................................... 34

Biểu đồ 3.1. Biểu diễn độ phù hợp các item của thang đo Mức độ đáp ứng

chương trình huấn luyện kỹ năng y khoa........................................................ 41

Biểu đồ 3.2. Biểu diễn khả năng đánh giá mức độ đáp ứng của chương trình

huấn luyện kỹ năng y khoa.............................................................................. 42

Biểu đồ 3.3. Phân bố tỷ lệ nam, nữ theo năm học của sinh viên .................... 43

Biểu đồ 3.4. Phân bố số lượng sinh viên theo độ tuổi .................................... 44

Biểu đồ 3.5. Phân bố nơi công tác sau tốt nghiệp theo nguyện vọng của sinh

viên .................................................................................................................. 45

Biểu đồ 3.6. Phân bố kết quả học lực của sinh viên ....................................... 46

Biểu đồ 3.7. Phân bố chuyên ngành của sinh viên lựa chọn sau tốt nghiệp ... 47

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đào tạo y khoa là một trong những lĩnh vực mà xã hội rất quan tâm về

chất lượng bên cạnh lĩnh vực giáo dục. Trường đại học Y Dược Cần Thơ

được thành lập từ năm 1979, ban đầu chỉ là khoa Y trực thuộc Đại học Cần

Thơ với mục đích chủ yếu đào tạo đội ngũ cán bộ y tế cho vùng đồng bằng

sông Cửu Long. Năm 1995, chương trình giảng dạy y khoa theo phương pháp

truyền thống được chuyển đổi sang phương pháp giảng dạy theo block (mô

đun) và áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy tích cực (dựa trên mô hình

giảng dạy y khoa của Đại học Maastricht, Hà Lan). Đồng thời cũng xây dựng

Đơn vị huấn luyện kỹ năng trang bị cho sinh viên (SV) các kỹ năng thực hành

y khoa cơ bản được thực hiện trên mô hình và bệnh nhân giả trước khi thực

hành tại bệnh viện. SV được hướng dẫn thực hiện các thao tác thăm khám,

thực hiện thủ thuật đúng kỹ thuật; có hệ thống và theo phương thức tích hợp

các nội dung với nhau. SV y khoa và răng hàm mặt năm thứ 2, 3 và 4 được

học cùng nội dung kỹ năng y khoa theo chương trình giảng dạy của mỗi

block. SV được học 4 loại kỹ năng cơ bản: kỹ năng giao tiếp (KNGT), kỹ

năng thăm khám (KNTK), kỹ năng thủ thuật (KNTT) và kỹ năng xét nghiệm

(KNXN).

Việc giảng dạy kỹ năng y khoa trên các mô hình, các điều kiện mô

phỏng thực tế cho SV tiếp cận trước khi thực hiện trực tiếp trên bệnh nhân tại

các bệnh viện thực hành là một bước tiến rất quan trọng trong quá trình đào

tạo. Người bệnh nhờ đó cũng sẽ cảm thấy hài lòng hơn khi tiếp xúc với SV y

khoa và vấn đề y đức trong lĩnh vực y tế càng được nâng cao hơn. Chương

trình giảng dạy kỹ năng y khoa của trường ĐHYDCT đã được thực hiện gần

2

13 năm, nội dung giảng dạy cho SV được biên soạn từ thời kỳ ban đầu, đã có

nhiều điều chỉnh, cập nhật nội dung, đổi thay phương pháp giảng dạy cho phù

hợp với thực trạng y tế hiện nay. Chương trình được các giảng viên trong

trường đánh giá tốt và phù hợp với mục đích tăng mức độ an toàn cho sinh

viên trước khi đi thực hành tại bệnh viện và cũng được các sinh viên đồng ý

sự bố trí này. Tuy nhiên, hiện nay có một số sinh viên không thiết tha trong

việc học chương trình kỹ năng y khoa và có một số ý kiến phản ánh về công

tác thực hành kỹ năng y khoa về kỹ năng thăm khám như: đo huyết áp, nghe

tiếng tim, thao tác khám bụng... trên bệnh nhân chưa thật sự đem lại hiệu quả

trong quá trình học. Do vậy, cần có một cách đánh giá tổng quan chương trình

đào tạo kỹ năng y khoa về mức độ đáp ứng của chương trình từ phía người

ứng dụng và người sử dụng để nâng cao hiệu quả giảng dạy, chất lượng đào

tạo đáp ứng tốt hơn trước nhu cầu xã hội.

Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những văn bản hướng dẫn

các trường đại học, bao gồm đại học về lĩnh vực sức khỏe, tiến hành công tác

kiểm định chất lượng giáo dục các trường đại học, kiểm định chất lượng

chương trình đào tạo. Do vậy, công tác đánh giá chất lượng chương trình đào

tạo vô cùng quan trọng.

Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn của chất lượng giáo dục và đào tạo,

để việc đào tạo kỹ năng y khoa cho SV y đang còn ngồi trên ghế giảng đường

đại học trước khi bước sang thực hành trên bệnh viện đạt hiệu quả đáp ứng

mục tiêu giảng dạy và học tập, tôi chọn đề tài nghiên cứu “Đánh giá mức độ

đáp ứng của chương trình huấn luyện kỹ năng y khoa đối với sinh viên y

khoa, Trường Đại học Y Dược Cần Thơ”

Qua đề tài này, tác giả mong muốn xác định mức độ đáp ứng của

chương trình HLKNYK đối với việc thực hành tại bệnh viện của SV y khoa

3

và những yếu tố ảnh hưởng đến mức độ đáp ứng này nhằm góp phần xây

dựng chương trình HLKNYK ngày càng sát thực hơn và đem lại hiệu quả cao

cho người học.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Trong giai đoạn chấn hưng nền giáo dục của nước ta, hội nhập với nền

giáo dục khu vực và quốc tế, riêng lĩnh vực y khoa còn có thêm phần hội nhập

về công tác chuyên môn, khám và điều trị bệnh. Chương trình HLKNYK

đóng vai trò không nhỏ trong sứ mạng hội nhập trên, nên việc đánh giá

chương trình huấn luyện kỹ năng góp phần hoàn thiện công tác đào tạo y khoa

cho SV, nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng chăm sóc sức

khỏe nói riêng.

Nghiên cứu này hướng đến mục đích sau:

- Xác định mức độ đáp ứng của chương trình huấn luyện kỹ năng y

khoa.

Theo mục đích nghiên cứu, ở đây tác giả định nghĩa mức độ đáp ứng là

năng lực của sinh viên thực hiện kỹ năng y khoa. Ở đây, đo lường năng lực

của sinh viên tác giả thực hiện qua hai phương pháp: 1) Phương pháp trực

tiếp: đo lường năng lực khả năng sinh viên trả lời các câu hỏi đánh giá năng

lực thực hiện kỹ năng y khoa; 2) Phương pháp gián tiếp: đo lường mức độ cần

thiết, quan trọng, sự hứng thú về chương trình HLKNYK bằng các câu hỏi về

cảm nhận của sinh viên.

3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài

Các giới hạn nghiên cứu trong quá trình thực hiện đề tài bao gồm:

1. Đề tài chỉ thực hiện đối với sinh viên đang học tại Trường Đại học Y

Dược Cần Thơ.

2. Số liệu thu thập dựa trên phiếu điều tra từ trả lời của sinh viên.