Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Biến Đổi Khí Hậu Đến Vùng Phân Bố Của Loài Cá Cóc Tam Đảo Paramesotriton Deloustali

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan những nội dung mà tôi trình bày trong khóa luận này

với đề tài: “ Đánh giá ảnh hưởng của BĐKH đến vùng phân bố của loài Cá

cóc tam đảo (Paramesotriton deloustali)” là kết quả nghiên cứu nghiêm túc của

bản thân tôi. Trong quá trình viết khóa luận này, tôi có thu thập số liệu và tham

khảo một số tài liệu nhƣ đã trình bày trong khóa luận.

Tôi xin khẳng định kết quả nghiên cứu trong khóa luận tốt nghiệp của tôi

không trùng với kết quả của bất kỳ tác giả nào khác. Nếu sai tôi xin chịu hoàn

toàn trách nhiệm.

Hà Nội, ngày 09 tháng 5 năm 2018

Sinh viên thực hiên

Trịnh Thị Hải Anh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện luận văn, em đã nhận đƣợc sự hỗ trợ và động

viên từ gia đình, thầy cô hƣớng dẫn và bạn bè. Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin

chân thành gửi lời cảm ơn:

Em xin gửi lời tri ân đến các thầy cô Khoa QLTNR & MT, trƣờng đại học

Lâm nghiệp đã tận tình giảng dạy cho em trong suốt khóa học . Đặc biệt, em xin

gửi lời cảm ơn chân thành đến ThS. Trần Văn Dũng và TS. Lƣu Quang Vinh đã

trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo em trong suốt quá trình thực hiện khóa luận này.

Em xin gửi lời cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp, đặc biệt là gia đình đã

luôn quan tâm, động viên, giúp đỡ em trong những thời điểm khó khăn nhất để

em nỗ lực hơn trong học tập và cuộc sống.

Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 09 tháng 5 năm 2018

Sinh viên thực hiện

Trịnh Thị Hải Anh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii

MỤC LỤC............................................................................................................iii

KÝ HIỆU VIẾT TẮT............................................................................................ v

DANH MỤC HÌNH VẼ....................................................................................... vi

DANH MỤC BẢNG..........................................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

Chƣơng 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................................ 3

1.1. Sơ lƣợc về loài Cá cóc tam đảo ( Paramesotriton deloustali)....................... 3

1.1.1. Vị trí phân loại ........................................................................................... 3

1.1.2. Đặc điểm hình thái..................................................................................... 3

1.1.3. Sinh học và sinh thái ................................................................................... 4

1.1.4. Giá trị bảo tồn loài Cá cóc tam đảo ........................................................... 4

1.2. Lƣợc sử nghiên cứu họ Bò sát, Lƣỡng cƣ và loài Cá cóc tam đảo................ 5

1.3. Vùng phân bố của loài Cá cóc tam đảo ở Việt Nam...................................... 7

1.4. Mô hình phân bố loài và mô hình Entropy cực đại (MaxEnt) trong xây dựng

bản đồ phân bố của một loài ................................................................................. 8

1.5 Biến môi trƣờng và các kịch bản biến đổi khí hậu ....................................... 10

1.5.1. Biến môi trường......................................................................................... 10

1.5.2. Kịch bản biến đổi khí hậu ......................................................................... 11

Chƣơng 2 MỤC TIÊU - NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 14

2.1. Mục tiêu........................................................................................................ 14

2.1.1. Mục tiêu chung.......................................................................................... 14

2.1.2. Mục tiêu cụ thể .......................................................................................... 14

2.2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................ 14

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................ 14

2.2.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................... 14

2.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 14

iv

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 14

2.4.1. Thu thập, kế thừa tài liệu .......................................................................... 14

2.4.2. Xây dựng bản đồ và phân tích số liệu....................................................... 17

Chƣơng 3 ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU........................................... 22

3.1. Điều kiên tự nhiên khu vực Đông Bắc......................................................... 22

3.3. Điều kiện tự nhiên khu vực dãy Hoàng Liên Sơn........................................ 24

Chƣơng 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ........................................................... 26

4.1. Các vị trí ghi nhận sự xuất hiện của Cá cóc tam đảo................................... 26

4.2. Sự thay đổi vị trí vùng phân bố và diện tích của loài Cá cóc tam đảo dƣới sự

ảnh hƣởng của BĐKH......................................................................................... 27

4.2.1. Mô phỏng vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ ở thời điểm hiện tại 27

4.2.2. Đánh giá mức độ thay đổi vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ dưới

ảnh hưởng của BĐKH......................................................................................... 28

4.2.3. Đánh giá mức độ thay đổi vùng phân bố thích hợp trên các khu vực phân

bố hiện nay của loài CCTĐ................................................................................. 34

4.3. Mức độ ƣu tiên của các khu vực phân bố loài CCTĐ hiện nay tại các khu

rừng đặc dụng ở Việt Nam................................................................................. 43

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ........................................................... 46

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

v

KÝ HIỆU VIẾT TẮT

BĐKH Biến đổi khí hậu

CCTĐ Cá cóc tam đảo

Et al Và cộng sự

IPCC Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu

IUCN Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế

KBTTN Khu bảo tồn thiên nhiên

KVNC Khu vực nghiên cứu

NXB Nhà xuất bản

P. deloustali Paramesotriton deloustali

RCPs Representative Concentration Pathways

SDM Species Distribution modeling

VQG Vƣờn quốc gia

vi

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 1. 1: Cá cóc tam đảo .................................................................................... 3

Hình 1. 2: Các bước để xây dựng và đánh giá mô hình phân bố của một loài

(Pearson 2007)...................................................................................................... 9

Hình 2. 1:Tọa độ các điểm có mặt của Cá cóc tam đảo..................................... 17

Hình 2. 2: Giao diện phần mềm MaxEnt ............................................................ 18

Hình 2. 3: Chuyển từ dạng ASCII sang dạng Raster trong Arcmap................... 19

Hình 2. 4: Công cụ Reclassify trong Arcmap ..................................................... 19

Hình 4. 1: Các vị trí được ghi nhận có CCTĐ cư trú ......................................... 26

Hình 4. 2: Số lượng cá thể CCTĐ ghi nhận được tại khu vực nghiên cứu......... 27

Hình 4. 3: Bản đồ mô phỏng vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ ở thời

điểm hiện tại........................................................................................................ 27

Hình 4. 4: Bản đồ mô phỏng vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ ở thời điểm

hiện tại................................................................................................................. 29

Hình 4. 5: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ vào năm 2050

(RCP4.5).............................................................................................................. 29

Hình 4. 6: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ vào năm 2070

(RCP4.5).............................................................................................................. 29

Hình 4. 7: Bản đồ mô phỏng vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ ở thời điểm

hiện tại................................................................................................................. 32

Hình 4. 8: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ năm 2050 (RCP8.5)32

Hình 4. 9: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ năm 2070 (RCP8.5)32

Hình 4. 10: Bản đồ các khu vực phân bố thích hợp của loài CCTĐ trong vùng

cư trú hiện tại ...................................................................................................... 35

Hình 4. 11: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ vào năm 2050

(RCP4.5) trong vùng cư trú hiện tại ................................................................... 35

Hình 4. 12: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ vào năm 2050

(RCP4.5) trong vùng cư trú hiện tại ................................................................... 35

Hình 4. 13: Bản đồ các khu vực phân bố thích hợp của loài CCTĐ trong vùng

cư trú hiện tại ...................................................................................................... 37

Hình 4. 14: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ vào năm 2050

(RCP8.5) trong vùng cư trú hiện tại ................................................................... 37

Hình 4. 15: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ vào năm 2050

(RCP8.5) trong vùng cư trú hiện tại ................................................................... 37

Hình 4. 16: Bản đồ vùng phân bố thích hợp của loài CCTĐ trong một số khu

rừng đặc dụng ở Việt Nam ................................................................................. 39