“Công tác thu, chi và quản lý quỹ BHXH Huyện Thiệu Hoá (Thanh Hoá) thời gian qua”

Lêi nãi ®Çu

Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ngêi do rÊt nhiÒu nh©n tè quyÕt ®Þnh trong

®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn hÖ thèng an sinh x· héi víi nßng cèt lµ chÝnh s¸ch

B¶o hiÓm X· héi (BHXH ). BHXH lµ chÝnh s¸ch x· héi ®îc nhiÒu quèc gia coi

träng nh»m ®¶m b¶o vÒ mÆt thu nhËp cho ngêi lao ®éng khi hä t¹m thêi hoÆc

vÜnh viÔn mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. BHXH ë viÖt Nam ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc

ta quan t©m ngay tõ khi míi thµnh lËp níc vµ nã ®· ®ãng gãp lín cho sù ph¸t

triÓn cña ®Êt níc.

Ho¹t ®éng cña BHXH ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n ®Æc biÖt lµ sau n¨m 1995 khi

mµ quü BHXH dîc h×nh thµnh ®éc lËp ngoµi ng©n s¸ch nhµ níc. Quü BHXH

lµ s¬ng sèng cña bÊt kú mét hÖ thèng BHXH nµo v× c¸c chÕ ®é BHXH ®Òu

nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m an toµn vÒ thu nhËp cho ngêi lao ®éng, muèn vËy th×

c¬ quan BHXH ph¶i cã mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh.

Trong nh÷ng n¨m qua qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ sö dông quü BHXH cña c¬

quan BHXH huyÖn ThiÖu ho¸( Thanh ho¸ )®· thu ®îc nhiÒu thµnh tùu nh: phÝ

thu ®îc ngµy cµng nhiÒu, chi tr¶ ®óng ®èi tîng...Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh trªn

chóng ta vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, bÊt cËp nh: Cha khai th¸c hÕt lùc lîng lao

®éng, vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng trôc lîi BHXH. §iÒu nµy ®· lµm cho hiÖu qu¶ ho¹t

®éng cña quü BHXH cha cao vµ cßn nhê nhiÒu vµo ng©n s¸ch Nhµ Níc. Nh

vËy vÊn ®Ò thu chi cã ý nghÜa lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é BHXH ViÖt

Nam còng nh BHXH c¸c tØnh, huyÖn trong c¶ níc trong ®ã cã BHXH HuyÖn

ThiÖu ho¸ nhng vÉn cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i ®îc xem xÐt vµ bµn luËn trªn

nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy em ®· chän ®Ò tµi:

“C«ng t¸c thu, chi vµ qu¶n lý quü BHXH HuyÖn ThiÖu Ho¸ (Thanh Ho¸)

thêi gian qua”

Môc ®Ých cña chuyªn ®Ò :

Trang 1

1. Lµm râ thu, chi BHXH lµ g× ?

2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c thu chi quü BHXH t¹i BHXH HuyÖn ThiÖu

Ho¸ trong thêi gian qua.

3. §Ò xuÊt ý kiÕn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thu chi quü BHXH

huyÖn ThiÖu ho¸ trong thêi gian tíi.

Bè côc bµi ®îc chia lµm 3 phÇn:

PhÇn 1 : NhËn thøc lý luËn vÒ BHXH vµ c«ng t¸c thu chi

PhÇn 2 : Thùc tr¹ng c«ng t¸c thu chi quü BHXH t¹i BHXH huyÖn ThiÖu Ho¸

thêi gian qua.

PhÇn 3 : Nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t cña c«ng

t¸c thu chi quü BHXH t¹i BHXH huyÖn ThiÖu Ho¸.

Chuyªn ®Ò nµy dîc thùc hiÖn thµnh c«ng lµ nhê sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o

Pham ThÞ §Þnh Bé m«n Kinh tÕ B¶o hiÓm, trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n vµ

tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña c¬ quan BHXH huyÖn ThiÖu ho¸. Tuy nhiªn

tr×nh ®é cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy cßn nhiÒu thiÕu xãt. Em mong ®-

îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n

gi¸m ®èc Lª TiÕn L¬ng vµ c« gi¸o Pham ThÞ §Þnh ®· gióp em hoµn thµnh

chuyªn ®Ò nµy.

Trang 2

PhÇn 1

Kh¸i qu¸t chung vÒ BHXH

I/ TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña BHXH .

Sù xuÊt hiÖn cña c¸c lo¹i h×nh quü t¬ng hç, ®Æc biÖt lµ sù ra ®êi cña c¸c

lo¹i h×nh b¶o hiÓm ®· ®¸nh dÊu mét bíc quan träng trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ

ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Tõ ®©y nh÷ng nçi lo toan phiÒn muén vÒ c¸c

biÕn cè bÊt lîi x¶y ra trong cuéc sèng con ngêi ®· ®îc gi¶i táa. Con ngêi c¶m

thÊy an toµn h¬n víi sù gióp ®ì cña c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc BHXH. Ho¹t

®éng cña lo¹i h×nh nµy ®· ®em l¹i chç dùa v÷ng ch¾c cho cuéc sèng cña ngêi

lao ®éng, cho sù æn ®Þnh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc vµ c¸c c«ng

ty. Cã thÓ thÊy r»ng sù xuÊt hiÖn cña BHXH lµ nhu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan vµ

lµ nhu cÇu cña cuéc sèng cña ngêi lao ®éng.

XÐt tõ phÝa ngêi lao ®éng: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ngêi lao ®éng

lu«n gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro mang tÝnh kh¸ch quan nh: èm ®au, tai n¹n lao ®éng

hoÆc m¾c c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp g©y ra lµm cho hÞ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng t¹m

thêi hoÆc vÜnh viÔn, dÉn ®Õn nguån thu nhËp cña hä bÞ gi¶m ®i hoÆc kh«ng cßn

n÷a; hoÆc ngêi lao ®éng bÞ chÕt trong khi con c¸i ®ang tuæi vÞ thµnh niªn, bè

mÑ giµ kh«ng n¬i n¬ng tùa; hoÆc vÒ giµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng ®Ó cã

thu nhËp tõ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, h¬n thÕ n÷a bÖnh tËt èm ®au l¹i x¶y ra thêng

xuyªn h¬n g©y nhiÒu khã kh¨n cho ngêi lao ®éng. Nh÷ng rñi ro nµy kh«ng chØ

lµm gi¶m thu nhËp cña ngêi lao ®éng mµ cßn lµm gi¶m nguån lùc tµi chÝnh

cña hä vµ gia ®×nh do c¸c chi phÝ míi ph¸t sinh nh: chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh,

chi phÝ ch¨m sãc, phôc håi søc kháe, chi phÝ mai t¸ng. Do ®ã cuéc sèng cña

ngêi lao ®éng trong hoµn c¶nh nµy lµ rÊt khã kh¨n vµ gióp ®ì vÒ mÆt tµi chÝnh

lµ rÊt cÇn thiÕt, cã ý nghÜa v« cïng quan träng.

Trang 3

XÐt tõ phÝa doanh nghiÖp: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng mèi quan hÖ gi÷a giíi

chñ vµ thî lµ mèi quan hÖ chÆt chÏ, rµng buéc nhau bëi quyÒn lîi vµ tr¸ch

nhiÖm cña mçi bªn. C¸c doanh nghiÖp võa ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt cho

ngêi lao ®éng, ph¶i tr¶ c«ng cho hä võa ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì khi hä

kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro trong qu¸ tr×nh lao ®éng nh: tai n¹n lao ®éng, èm

®au. ChÝnh c¸c chi phÝ ph¸t sinh nµy lµm ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña

doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®ît dÞch bÖnh, trêng hîp tÝch tô rñi ro, rñi ro

mang tÝnh th¶m häa. §iÒu nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh

®Ó trang tr¶i cho c¸c chi phÝ ®ã.

XÐt tõ phÝa x· héi: Sù vËn ®éng cña c¸c quy luËt néi t¹i trong nÒn kinh

tÕ thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ quy luËt c¹nh tranh, trong nhiÒu trêng hîp ®· ®Èy mét

sè doanh nghiÖp vµo t×nh tr¹ng bÊt æn, thËm chÝ lµ ph¸ s¶n dÉn ®Õn hµng lo¹t

ngêi lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm, kh«ng ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng vµ t¹o ra nhiÒu

vÊn ®Ò phøc t¹p. V× thÕ, ®Ó ®¶m b¶o nÒn Kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn b×nh thêng,

xÐt tõ phÝa tr¸ch nhiÖm cña x· héi, Nhµ níc buéc ph¶i tiÕn hµnh ph©n phèi l¹i

qua ng©n s¸ch Nhµ níc hoÆc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù t¹o quü tµi chÝnh

cho vÊn ®Ò trªn.

Nh vËy, ®øng tríc nh÷ng rñi ro trong cuéc sèng cña ngêi lao ®éng,

trong qu¸ tr×nh lao ®éng ,s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¶ x·

héi ®Òu cÇn ph¶i cã mét nguån lùc tµi chÝnh ®ñ lín nh»m ®¶m b¶o cho sù æn

®Þnh cuéc sèng cña ngêi lao ®éng , ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc vµ sù æn ®Þnh vÒ

mÆt chÝnh trÞ, x· héi. §Ó cã nguån tµi chÝnh nµyth× con ngêi ®· cã nhiÒu biÖn

ph¸p kh¸c nhau nh: nÐ tr¸nh rñi ro, san sÎ tæn thÊt trong céng ®ång, ®i vay, ®i

xin hoÆc lµ thµnh lËp c¸c quü t¬ng hç. Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p trªn lµ kh«ng

hiÖu qu¶ hoÆc lµ hiÖu qu¶ kh«ng cao (quü t¬ng hç )biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt lµ

tham gia BHXH tøc lµ trong qu¸ tr×nh lao ®éng c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö

dông lao ®éng ®Òu trÝch ra mét phÇn thu nhËp cña m×nh ®Ó cïng nhµ níc thµnh

lËp nªn mét quü tµi chÝnh BHXH.

Cïng víi sù tiÕn bé cña x· héi tiÕn bé cña x· héi loµi ngêi, BHXH ®· ®-

îc coi nh lµ nhu cÇu kh¸ch quan cñat con ngêi Vµ ®îc xem nh lµ mét trong

nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña con ngêi ®· ®îc §¹i héi ®ång liªn hîp quèc thõa

nhËn vµ ghi vµo tuyªn ng«n nh©n quyÒn ngµy 10/ 12/1948 nh sau: “TÊt c¶ mäi

ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi ®Òu cã quyÒn hëng BHXH . quyÒn ®ã

Trang 4

®Æt c¬ së trªn sù tháa m·n c¸c quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa cÇn cho nh©n

c¸ch vµ sù tù do ph¸t triÓn con ngêi”.

II/ C¸c ®èi t îng cña BHXH

§Ó cã ®îc sù nhËn biÕt ®óng ®¾n, ®Çy ®ñ vÒ mét lo¹i b¶o hiÓm nµo ®ã,

tríc hÕt chóng ta ph¶i xem xÐt ®Õn c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña chóng nh: ®èi t￾îng ®îc tham gia, ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm, ®èi tîng hëng thô quyÒn lîi báa

hiÓm. ®èi v¬i BHXH viÖc nhËn biÕt c¸c ®èi tîng nµy kh«ng khã, tuy nhiªn vÉn

cã nhiÒu ngêi nhÇm lÉn gi÷a ®èi tîng vµ ®èi tîng tham gia BHXH , hä cho

r»ng ®èi tîng cña BHXH lµ ngêi lao ®éng. Thùc ra, trong BHXH th× ®èi tîng

cña nã chÝnh lµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Bëi lÏ, khi ngêi lao ®éng gÆp sù

cè hoÆc rñi ro th× hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng dÉn ®Õn thu nhËp bÞ

gi¶m hoÆc mÊt h¼n, do ®ã, t¹i thêi ®iÓm Êy hä mong muèn cã mét kho¶n tiÒn

nhÊt ®Þnh ®Ó chi tr¶ cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu còng nh c¸c nhu cÇu míi ph¸t

sinh. Cßn ngêi lao ®éng trong quan hÖ BHXH võa lµ ®èi tîng tham gia, võa lµ

®èi tîng ®îc b¶o hiÓm, hä còng lµ ®èi tîng ®îc hëng quyÒn lîi BHXH (chiÕm

phÇn lín trong c¸c trêng hîp ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm BHXH). §èi tîng tham gia

BHXH kh«ng chØ cã ngêi lao ®éng mµ cßn cã c¶ ngêi sö dông lao ®éng vµ

Nhµ níc. Së dÜ ngêi sö dông lao ®éng tham gia vµo BHXH lµ v× phµn hä thÊy

®îc lîi Ých thiÕt thùc khi ®· tham gia BHXH, mét phÇn lµ do sù Ðp buéc cña

nhµ níc th«ng qua c¸c v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt. ®èi víi nhµ níc th× l¹i

kh¸c, hä tham gia BHXH víi hai t c¸ch lµ chñ sö dông lao ®éng ®èi v¬i tÊt c¶

c«ng nh©n viªn chøc vµ nh÷ng ngêi hëng l¬ng tõ Ng©n s¸ch Nhµ níc: t c¸ch

thø hai lµ ngêi b¶o hé cho quü BHXH mµ cô thÓ lµ b¶o hé gi¸ trÞ cho quü

BHXH, b¶o hé cho sù t¨ng trëng cña quÜ nh»m t¹o sù æn ®Þnh cho quÜ vµ sù æn

®Þnh vÒ mÆt x· héi.

§èi tîng ®îc b¶o hiÓm trong quan hÖ BHXH ngoµi ngêi lao ®éng cßn

cã ngêi sö dông lao ®éng. Bëi v×, khi ngêi lao ®éng gÆp rñi ro th× ngêi sö dông

Trang 5