Công tác quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM THỊ THU TRANG

CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ TÀI NGUYÊN

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

PHẠM THỊ THU TRANG

CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ TÀI NGUYÊN

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Đình Tuấn

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

"Công tác quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên" là

trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi.

Tôi xin cam đoan, luận văn là công trình nghiên cứu dựa trên cơ sở lý

thuyết đã được học tập và qua tìm hiểu tình hình thực tiễn tại Cục Thuế tỉnh

Thái Nguyên, dưới dự hướng dẫn của PGS.TS Trần Đình Tuấn GS.TS. Trầnn.

Những số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung

thực, các giải pháp đưa ra xuất phát từ thực tiễn nghiên cứu, kinh nghiệm phù

hợp với địa phương và chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ một luận văn nào.

Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc.

Một lần nữa tôi xin khẳng định về sự trung thực của lời cam kết trên.

Thái Nguyên, tháng 07 năm 2020

Tác giả luận văn

Phạm Thị Thu Trang

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: "Công tác quản lý thu thuế tài

nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên", ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản

thân, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ động viên của nhiều cá nhân,

tập thể.

Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn ban Giám hiệu nhà trường,

toàn thể các thầy cô giáo đã truyền đạt cho tôi những kiến thức cơ bản và

tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ

lòng cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Trần Đình Tuấn đã dành nhiều

thời gian trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho tôi hoàn thành quá trình

nghiên cứu đề tài này.

Qua đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới ban Lãnh đạo, tập thể cán bộ,

các phòng thuộc Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên, trong thời gian tôi thực tế

nghiên cứu đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận và thu thập những thông

tin cần thiết cho đề tài.

Đây là công trình nghiên cứu, là sự làm việc nghiêm túc của bản thân,

song do khả năng và trình độ có hạn, chắc rằng đề tài sẽ không tránh khỏi

những thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý

thầy cô, bạn bè và bạn đọc quan tâm tới đề tài.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2020

Tác giả luận văn

Phạm Thị Thu Trang

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ................................................................... ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài....................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ................................................. 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU

THUẾ TÀI NGUYÊN..................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thu thuế tài nguyên............................................. 5

1.1.1 Một số khái niệm...................................................................................... 5

1.1.2 Đặc điểm, vai trò của quản lý thu thuế tài nguyên................................. 17

1.1.3 Nội dung của quản lý thu thuế tài nguyên ............................................. 18

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu thuế tài nguyên........................ 23

1.2. Kinh nghiệm quản lý thu thuế tài nguyên của một số địa phương và bài

học kinh nghiệm cho tỉnh Thái Nguyên.......................................................... 26

1.2.1. Kinh nghiệm quản lý thu thuế tài nguyên của một số địa phương ....... 26

1.2.2. Bài học kinh nghiệm quản lý thu thuế tài nguyên cho tỉnh Thái Nguyên32

CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................... 34

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 34

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 34

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp................................................... 34

iv

2.2.2. Thu thập thông tin sơ cấp...................................................................... 35

2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 36

2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu.............................................................. 37

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu............................................................. 37

2.3.1. Công tác Tổ chức thực hiện quản lý thu thuế tài nguyên ..................... 37

2.3.2. Chỉ tiêu phản ánh công tác chỉ đạo điều hành quản lý thu thuế tài

nguyên ............................................................................................................. 40

2.3.3. Chỉ tiêu phản ánh công tác thanh tra, kiểm tra ..................................... 41

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU THUẾ TÀI NGUYÊN

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN.................................................. 43

3.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Thái Nguyên ......... 43

3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 43

3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................ 45

3.2. Tình hình tổ chức của Cục thuế tỉnh Thái Nguyên.................................. 48

3.3. Thực trạng quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.. 51

3.3.1. Công tác hoạch định, lập dự toán thu thuế tài nguyên.......................... 51

3.3.2. Công tác tổ chức thực hiện quản lý thu thuế tài nguyên....................... 52

3.3.3. Công tác chỉ đạo, điều hành quản lý thu thuế tài nguyên ..................... 63

3.3.4. Công tác thanh tra, kiểm tra thu thuế tài nguyên .................................. 73

3.4. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu thuế tài nguyên trên địa

bàn tỉnh Thái Nguyên...................................................................................... 77

3.4.1. Các yếu tố khách quan ......................................................................... 77

3.4.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 80

3.5. Đánh giá chung về quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái

Nguyên ............................................................................................................ 81

3.5.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 81

3.5.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế........................................ 87

CHƯƠNG 4 QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP

v

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ THU THUẾ TÀI NGUYÊN TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH THÁI NGUYÊN................................................................................. 92

4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn

tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 92

4.1.1. Quan điểm về quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái

Nguyên ............................................................................................................ 92

4.1.2. Định hướng thực hiện công tác quản lý thu thuế tài nguyên ................ 93

4.1.3. Mục tiêu của công tác quản lý thu thuế tài nguyên đến năm 2025....... 94

4.2. Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái

Nguyên ............................................................................................................ 95

4.2.1. Nâng cao ý thức trách nhiệm của người nộp thuế. ............................... 95

4.2.2. Nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ thuế .................................. 100

4.2.3. Các giải pháp khác .............................................................................. 102

4.3. Kiến nghị................................................................................................ 107

4.3.1. Đối với Chính phủ............................................................................... 107

4.3.2. Đối với UBND tỉnh Thái Nguyên....................................................... 109

KẾT LUẬN.................................................................................................. 110

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 113

PHỤ LỤC..................................................................................................... 115

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

UBTV Ủy ban thường vụ

NSNN Ngân sách nhà nước

NQ-CP Nghị quyết – Chính phủ

NNT Người nộp thuế

UBND Ủy ban nhân dân

CQT Cơ quan thuế

TTHT Tuyên truyền hỗ trợ

HSKT Hồ sơ khai thuế

TNTN Tài nguyên thiên nhiên

TN Tài nguyên

GTGT Giá trị gia tăng

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Tình hình thực hiện thu thuế tài nguyên so với dự toán tại Cục Thuế

tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019.......................................... 52

Bảng 3.2. Số lượng đơn vị khai thác tài nguyên được quản lý tại Văn phòng

Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017 - 2019 ....................... 53

Bảng 3.3. Số thu thuế tài nguyên trên tổng số cán bộ tại Văn phòng Cục

Thuế giai đoạn 2017 - 2019 ............................................................ 53

Bảng 3.4. Số bài viết tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng

giai đoạn 2017 – 2019..................................................................... 56

Bảng 3.5. Số lượt NNT được giải đáp vướng mắc tại cơ quan thuế, qua điện

thoại trên số cán bộ của bộ phận tuyên truyền hỗ trợ..................... 57

Bảng 3.6. Tỷ lệ văn bản trả lời NNT đúng hạn, số cuộc đối thoại, lớp tập huấn

đã tổ chức trên số cán bộ của bộ phận tuyên truyền hỗ trợ giai đoạn

2017 - 2019 ..................................................................................... 58

Bảng 3.7. Tỷ lệ cán bộ làm việc tại 4 chức năng quản lý thu thuế tài nguyên

giai đoạn 2017 - 2019 ..................................................................... 61

Bảng 3.8. Tỷ lệ cán bộ thuộc 4 chức năng quản lý thu thuế tài nguyên có

trình độ đại học trở lên giai đoạn 2017 – 2019............................... 61

Bảng 3.9. Cơ cấu về độ tuổi của cán bộ thuộc 4 chức năng quản lý thu thuế

tài nguyên giai đoạn 2017 - 2019.................................................... 62

Bảng 3.10. Tỷ lệ doanh nghiệp nộp tờ khai thuế tài nguyên qua mạng trên số

doanh nghiệp đang hoạt động giai đoạn 2017 - 2019..................... 66

Bảng 3.11. Tỷ lệ tờ khai thuế tài nguyên nộp đúng hạn trên số tờ khai thuế đã

nộp giai đoạn 2017 - 2019 .............................................................. 67

Bảng 3.12. Tỷ lệ tờ khai thuế tài nguyên đã nộp trên số tờ khai thuế phải nộp

giai đoạn 2017 - 2019 ..................................................................... 67

Bảng 3.13. Tỷ lệ tờ khai thuế tài nguyên đúng trên số tờ khai thuế đã nộp giai

đoạn 2017 - 2019 ............................................................................ 68

viii

Bảng 3.14. Tỷ lệ tiền nợ thuế với số thực hiện thu của ngành thuế tỉnh Thái

Nguyên giai đoạn 2017 - 2019........................................................ 73

Bảng 3.15. Tỷ lệ doanh nghiệp đã thanh tra, kiểm tra trên số doanh nghiệp

đang hoạt động khai thác thuế tài nguyên giai đoạn 2017 - 2019 .. 74

Bảng 3.16. Tỷ lệ doanh nghiệp đã thanh tra, kiểm tra phát hiện có sai phạm

giai đoạn 2017 - 2019 ..................................................................... 74

Bảng 3.17. Số thuế truy thu bình quân 1 cuộc thanh tra, kiểm tra giai đoạn

2017 - 2019 ..................................................................................... 75

ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Bộ máy tổ chức của văn phòng Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ....... 50

Biểu đồ 3.1: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với cơ chế chính

sách thuế tài nguyên của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ................... 54

Biểu đồ 3.2: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với giải đáp

chính sách, thủ tục hành chính thuế qua điện thoại, email, văn bản

của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ..................................................... 59

Biểu đồ 3.3: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với tinh thần

thái độ phục vụ của cán bộ thuế tại bộ phận TTHT NNT của Cục

Thuế tỉnh Thái Nguyên ................................................................... 60

Biểu đồ 3.4: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với quy trình kê

khai và thủ tục nộp thuế của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ............. 69

Biểu đồ 3.5: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với công tác

hướng dẫn kê khai các chỉ tiêu khai thuế trên tờ khai thuế của Cục

Thuế tỉnh Thái Nguyên ................................................................... 70

Biểu đồ 3.6: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với công tác

tiếp nhận và xử lý tờ khai thuế tài nguyên của Cục Thuế tỉnh Thái

Nguyên............................................................................................ 71

Biểu đồ 3.7: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với công tác kê

khai và kế toán thuế tài nguyên ...................................................... 71

Biểu đồ 3.8: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với công tác

kiểm tra hồ sơ thuế tài nguyên của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ... 76

Biểu đồ 3.9: Biểu đồ biểu hiện mức độ hài lòng của NNT đối với công tác

thanh tra, kiểm tra thuế tài nguyên ................................................. 76

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Tài nguyên là tài sản quan trọng của quốc gia và hầu hết là tài nguyên

không tái tạo được cần được quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết

kiệm và có hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

nước, phát triển kinh tế bền vững trong mối quan hệ hài hoà với giải quyết

vấn đề xã hội và môi trường trước mắt cũng như lâu dài. Thuế tài nguyên

chính là một công cụ quan trọng để các cơ quan quản lý nhà nước tăng cường

công tác quản lý, giám sát quá trình hoạt động khai thác tài nguyên theo quy

định của pháp luật. Đối với một quốc gia có nhiều tài nguyên khoáng sản như

Việt Nam, nguồn thu từ khai thác tài nguyên khoáng sản và thuế tài nguyên

đóng góp nguồn lực rất lớn cho sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên, việc

lệ thuộc quá mức vào nguồn thu thuế tài nguyên cũng dẫn đến nhiều hệ lụy

như ô nhiễm mỗi trường, cạn kiệt tài nguyên. Trong khi đó thì công tác quản

lý nhà nước về khai thác và quản lý thu thuế tài nguyên cũng bộc lộ nhều vấn

đề yếu kém. Hậu quả dẫn đến tình trạng khai thác trái phép, không đúng quy

hoạch và gian lận trong kê khai thuế và thất thu thuế diễn ra phổ biến ở nhiều

địa phương trên cả nước.

Đồng hành cùng cả nước trong thực hiện cải cách hệ thống chính sách

thuế, hoạt động quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã đạt được những

kết quả đáng khích lệ. Công tác tổ chức thu thuế được cải cách, hiện đại hóa,

trình độ chuyên môn nghiệp vụ của các bộ thuế ngày càng tăng, số thuế thu

được năm sau cao hơn năm trước. Tuy nhiên, trong cơ cấu thuế thu được, số

thu từ thuế tài nguyên của tỉnh luôn chiếm một tỷ lệ khá thấp. Mặc dù Thái

Nguyên là một tỉnh trung du miền núi phía Bắc, nơi sở hữu rất nhiều nguồn

tài nguyên khoáng sản như than, apatits, đá, sỏi. cát, đá sét do đó tiềm năng

nguồn từ nguồn thu thuế tài nguyên là rất lớn. Bên cạnh đó, công tác quản lý

tài nguyên khoáng sản chưa được thực hiện một cách triệt để, hoạt động khai

2

thác tài nguyên khoáng sản diễn ra tràn lan, khai thác không phép hoặc vượt

phép dẫn đến thất thoát tài nguyên, thất thu NSNN và nợ đọng thuế gây mất

ổn định xã hội và ô nhiễm môi trường. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên

nhân như việc thiếu cơ chế giám sát thực tế của doanh nghiệp, công tác phối

kết hợp giữa các cấp, ngành, địa phương chưa thực sự chặt chẽ, thiếu đồng bộ

và chưa thường xuyên; việc thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật

chưa thực sự kiên quyết và đủ sức răn đe, công tác quản lý khai thác ở nhiều

nơi còn lỏng lẻo…

Rõ ràng, việc quản lý thuế tài nguyên kém sẽ dẫn đến hậu quả làm thất

thoát tài nguyên và thất thu ngân sách nhà nước. Mà NSNN là nguồn thu

chính để nhà nước cải thiện môi trường và những tác động do khai thác thuế

tài nguyên gây ra. Việc đẩy mạnh công tác quản lý thuế tài nguyên chính là

việc làm cần thiết và phải được thực hiện nghiêm túc. Việc đi sâu nghiên cứu

công tác quản lý thuế tài nguyên sẽ góp phần làm tăng cường tính hiệu lực,

hiệu quả của chính sách thuế. Chính vì vậy. tôi lựa chọn đề tài: “Công tác

quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” làm luận văn

thạc sĩ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu thuế tài nguyên

trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên nhằm đưa ra một số giải pháp chủ yếu nhằm

tăng cường quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong

giai đoạn tiếp theo.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế tài nguyên.

- Đánh giá thực trạng quản lý thu thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh

Thái Nguyên.

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu thuế tài

nguyên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.