Chương 5: Các loại phản ứng trong hóa hữu cơ và khái niệm về cơ chế phản ứng doc

Ch−¬ng 5

C¸C LO¹I PH¶N øNG TRONG HãA H÷U C¬ vµ

KH¸I NIÖM VÒ C¬ CHÕ PH¶N øNG

Môc tiªu häc tËp

1. Tr×nh bµy ®−îc c¸c c¬ chÕ ph¶n øng th−êng gÆp trong hãa h÷u c¬.

2. ViÕt vµ gi¶i thÝch ®−îc c¸c c¬ chÕ ph¶n øng: thÕ (S), céng hîp (A), t¸ch lo¹i (E)

Néi dung

Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ph¶n øng trong hãa h÷u c¬. Trong gi¸o

tr×nh nµy c¸c ph¶n øng ®−îc ph©n lo¹i theo h−íng ph¶n øng. Cã c¸c lo¹i ph¶n

øng nh− sau:

1. C¸c lo¹i ph¶n øng trong hãa h÷u c¬

1.1. Ph¶n øng thÕ (Substitution)

Ph¶n øng thÕ (ký hiÖu S) lµ ph¶n øng trong ®ã mét nguyªn tö hay nhãm nguyªn

tö trong ph©n tö ®−îc thay thÕ b»ng mét nguyªn tö hay nhãm nguyªn tö kh¸c.

R_I + CN- → R_CN + I￾R_Li + H2O → R_H + LiOH

Tæng qu¸t: R_A + Y → R_Y + A

A lµ nhãm bÞ thÕ (nhãm ®i ra) A = I-, Li

+

, ...

Y lµ nhãm thÕ ( nhãm ®i vµo) Y = CN-, H+

Trong hãa h÷u c¬ tªn gäi cña mét sè ph¶n øng ®−îc liÖt kª trong b¶ng 5-1.

B¶ng 5.1. Tªn gäi mét sè ph¶n øng thÕ

Phaûn öùng azo hoùa

Phaûn öùng formyl hoùa

Phaûn öùng ester hoùa

Phaûn öùng acyl hoùa

Phaûn öùng aryl hoùa

Phaûn öùng alkyl koùa

Phaûn öùng sulfonic hoùa.

Phaûn öùng nitro hoùa

Phaûn öùng halogen hoùa

Saûn phaåm theá R Teân phaûn öùng Nhoùm theá Y _Y

N=N_Ar

CHO

R'COO

R'CO

Ar

R'

SO3H

NO2

Halogen X

R_N=N_Ar

R_CHO

R'COO_R

R'CO_R

R_Ar

R_R'

R_SO3H

R_NO2

R_X

R – A + Y R – Y + A

54