Chuỗi giá trị cá tra (Pangasianodon hypohthalmus) ở đồng bằng sông Cửu Long

KHOA HOC CONG NGHE

CHUOI GIA TR! CA TRA [Pangasianadan

hypahthalmus] Q DOIXIG BAIXIG SOIXIG CIJU LOIMG

Le Xuan Sinh^

T6MTAT

Tir thang 07/2010 toi thang 02/2011 nghien ciru nay ducrc tiin hanh nham mo ta chuoi va phan tich mdi

quan he giua cac tac nhan tham gia chu6i gia tri ca tra b dong bang song Ciru Long. Sd lieu so cap duoc

khao sat tir 4 tinh, thanh: Dong Thap, Can Tha, Ben Tre va Soc Trang. Ket qua nghien ciai cho thay, c6 6

kenh phan phoi ca tra nhung 2 kenh quan trong nhat la: (1) Ngucri nuoi ca tra - Nha may che bien - Xuat

khau (98,9% san lupng); va (2) Nguoi nuoi ca tra - Thuong lai/Vua thu mua - Ngucri ban \e - Nguoi Ueu dung

noi dia (1,1% san luong). Nguoi nuoi thu duoc san luong ca tra binh quan 1.011,2 tan/nam; mot thuoiig

lai/vua kinh doanh binh quan 823,9 tan ca tra/nam, mot nguoi ban le mua ban ducrc 9,8 tan/nam va mdi nha

may che bien c6 san lupng che bien binh quan 14.454,3 tan/nam. Ngucri nuoi ca tra (va nguod ban le, kenh

2) dong gop mot ty le dang ke trong gia tri gia tang/kg ca tra nguyen lieu cung nhu loi nhuan/kg (gia tri

gia tang thuan), nhung thuong lai/Vua thu mua (kenh 2) va nha may che bien nhan ducrc hau het long lcri

nhuan cua toan chu6i. Kho khan doi vcri nhom cung cap ca giong va nguoi nuoi ca tra la thi truong dau ra

khong on dinh, rieng vcri ngucri nuoi con la benh tren ca tra xuat hien nhieu va gia thirc an tang cao. Trong

khi do, thieu nhan luc ducrc dao tao va nguon nguyen lieu khong on dinh la hai trcrngai 1cm nhait cua cac nha

may che bien. Giai phap ddi vcri nguoi nuoi ca tra cung nhu cac ca sa san xuat, uang giong la mong mudn

rang can c6 nhirng chinh sach quan ly gia dau ra tot hon de dam bao lgi nhuan cho nguoi nuoi va san xuait,

uang gidng va uu dai cho vay von de nuoi ca tra. Dong thai, cac nha may che bien can tang cuong lien ket

dao tao nguon nhan luc cung nhu chii dong han ve nguon nguyen lieu thong qua to chirc vung nuoi rieng va

ky hgp dong gia cong hoac tieu thu vcri nguoi nuoi ca.

Tirkh6a: Ca tra, chudi gia tii, tac nhan, san lugng, gia tri gia tang, leyi nhuan.

LDATVANDE

Ca tra IA ddi tupng chu lire eho nghi nudi thuy

san nucrc ngpt vA phue vu ehe bien xuat khau thuy

san b ddng bAng sdng Cim Long (DBSCL) va ca

nudc. Trong nhirng nam qua, nghi nuoi da phAt triin

rat manh, ddng tiidi thi trudng xuat khau cac sAn

pham cA ti-a rat da dang vA dupe mb rpng. Nam 2005

thi tiardng xuat khau thuy san ciia Viet Nam la 60

quoc gia vA viing lanh tiid (VASEP, 2006), nam 2007

va din dau nam 2010 tiii cAe eon sd nay 98 va 170,

rieng cho ca ti-a khoAng 80 vAo nam 2009 (Phan Thi

Thanh Binh, 2010). Tinh hinh xuat khau cA ti-a ti-ong

nhirng nam vira qua ehua dn dinh vA ed su canh

tranh ndi bd theo xu hudng xau. Theo V6 Hiing

Dung (2010), chiin lupc eanh ti-anh ha gia bAn eiia

cac cong ty xuat khau da chuyen lpi tiii tAi nguyen ra

ben ngoAi cho qude gia nhap khau thu hudng. Trong

may nam vira qua viic san xuAt vA tieu thu cA tra d

DBSCL gap nhiiu khd khan lAm Anh hudng tdi hieu

qua ciia nghi nuoi vA sir phAt trien eua nganh hAng

nay. Trung tam Tm hpc vA Thdng ke (Bp Nong

nghiip vA PhAt tiien ndng tiidn, 2009) cho biit sAn

lupng ca tia ca nam 2009 thu hoaeh ude dat 1.006

' Bp mon Quan ly & Kinh te Nghe ca - Khoa Thiiy san

D?i hpc Can Tha

nghin tan, giam khoang 200 nghin tan so vdi nam

2008. Kim ngach xuat khau ca tra trong nam 2009

ude dat 1,23 ty USD, giam khoAng 200 ti-icu USD vA

sd hd nudi ca tra trong 2009-2010 giam khoang 30-

40% so vdi nam 2008 (VASEP, 2010). Vo Thi Thanh

Loc (2009) cho rang canh tranh noi bd ciia nganh

hang cA tra cdn cao cung nhu chua cd sir lien kit

giua cac tAc nhAn trong chuoi, viic phAn phdi lpi ieh

va ddng gdp ehi phi eiia timg tAc nhan tham gia trong

chudi giA tri cA tra ehua ducyc hpp ly di giiip phat

trien nganh hang cA tra bin vimg. Di thuc hien duoc

mue tieu 1,650 vA 1,850 trieu tan ca tra vAo nam 2015

vA 2020 nhu quy hoaeh nghi nudi da dupe phd duyet

nAm 2009 thi cdn rat nhiiu van d i phAi giai quyit,

nhat la cdng tAc quy hoaeh viing nuoi vA tiiu thu san

pham. Mue tiSu cua nghiin euu nAy la mo ta dupc

thue trang vA phan tieh dupc sir phan phdi lpi ieh-chi

phi eiia cAc nhdm tAe nhAn trong chudi, tir dd di xuat

mdt sd giai phAp phAt triin bin virng toAn chudi giA

tri cA ti-a d DBSCL.

I. PHUONG PHAP NGHIEN CUU

Thu thap qua cAc tAi liiu ed lien quan da ducn￾xuat ban trong va ngoAi nucrc, bao cAo tdng kit cua

cac CO quan cap tinh vA huyen thudc dia bAn nghien

ciai, cac tiang web chuyin nganh cd lien quan.

N6NG NGHIEP VA PHAT TRIEN NONG THON - KY 1 - THANG 4/2011 67